PANAYIOTA ne opon e chula moro man e nam mar Mediterania. Ka ne en nyako ma rawera nohero ahinya weche mag siasa. Bang’e, notiyo kaka jagoro ne grup moro mar josiasa ma ne nie gweng’ ma nodakie. Ne otiyoga matek kodhi ot ka ot choko pesa ne grubgino. Kata kamano, bang’ kinde chunye nojok. Jokanyo mag grubgino nohero buono ji, manyo huma, ywaruok, kendo ne gin gi nyiego e kindgi, to koni giluongore ni osiepe.

Daniel ne odongo e piny Ireland e ot ma ji ne omakore ahinya gi weche din. Kata kamano, gima lit en ni onyalo paro maler kaka padri mar kanisagi ne ohero madho kong’o, tugo tuke mag loyo mich, kwalo sadaka, to koni oyalo ne ji ni ibiro wang’gi e mach ka gitimo richo.

Jeffery notiyo ne kambi moro mar meli manie piny United Kingdom kod Amerka kuom higni mogwaro. Pod oparo kaka kastembe mag kambigi kod jomamoko nohero wuondo jotelo mag sirkal. Ne giikore wacho miriambo moro amoro mondo omigi tich.

Kuom adier, timbego onya ahinya. Dhano opong’ gi timbe mag wuondruok kod mibadhi e weche mag siasa, din, kod ohala. Wach ma dho Kisungu tiyogo e luongo ng’ama wuondore, en wach mogol e dho Grik ma nitiyogo e luongo ng’at ma golo twak kata ma tugo drama moro korwako gimoro e wang’e, mondo onen ng’at mopogore. Bang’ kinde, ne gichako tiyo gi wachno kiluongo ng’ato ang’ata ma ne wuondo wang’ ji mondo oyud ber ma mare owuon.

Timbe mag wuondruok nyalo miyo joma hinyore nikech timbego owinj malit, igi owang’, kendo gibed mager ahinya. Mano nyalo miyo gichak parore ni, “Be timbe mag wuondruok chieng’ norum e pinyni?” Wamor ni Wach Nyasaye nyisowa gik ma miyo wabedo gadier ni timbego biro rumo.

Kaluwore gi Muma, timbe wuondruok ne ok ochakore kuom dhano, to kuom malaika moro marach. E kar chakruok, Satan Jachien ne otiyo gi thuol koriasore ni en ng’a maber mondo owuond Hawa. (Chakruok 3:1-5) Chakre kindeno, ji mang’eny osebedo ka timore ni gin joma beyo mondo giwuondgo jomamoko kendo giyud ber giwegi.

Ka ne oganda machon mar Jo-Israel opodho e tem mar lamo nyiseche manono ka koni giwuondore ni gilamo Nyasaye, Nyasaye ne omiyogi siem nyadinwoya konyisogi rach ma ne gidhi yudo  nikech timno. Kokalo kuom janabi Isaya, Jehova Nyasaye nowacho kama: “Ogandani osudo ira, kendo gimiya duong’ gi dhoggi kod wechegi, to gisegolo mabor chunygi kuoma.” (Isaiah 29:13) Ka ne ogandano otamore loko timbegi, Nyasaye ne oweyo mondo ogendni mamoko oketh Jerusalem kod hekalune. Jo-Babilon e ma ne okwongo ketho Jerusalem e higa mar 607 ka Kristo pok obiro e piny, kae to bang’e Jo-Rumi nokethe kendo chuth e higa mar 70 bang’ ka Kristo osebiro e piny. Mano nyiso maler ni Nyasaye ok ohero joma wuondore.

To komachielo, Nyasaye gi Wuode Yesu ogeno ahinya joma wacho adiera kendo ma timbegi tir. Kuom ranyisi, ka ne Yesu chako tiyo ne Nyasaye e piny, ng’at moro miluongo ni Nathaniel nobiro ire. Ka ne Yesu onene nowacho niya: “Neuru, Ja-Israel ma kuom adier, onge wuondruok kuome.” (Johana 1:47) Nathaniel ma bende ne iluongo ni Bathlomeo, nobedo achiel kuom joote Yesu 12.—Luka 6:13-16.

Yesu ne okawo thuolo mar bedo kanyachiel gi jolupne, kendo ne opuonjogi bedo gi paro kaka mar Nyasaye. Omiyo, jolupnego ok nonego obed joma wuondore. Yesu ne ochiwo siem ne jotend din ma kindene kokwedo mager timbegi mag wuondruok. We wane ane moko kuom timbe ma Yesu nokwedo.

Ne gitimo gik “makare” mondo ji onegi. Yesu ne onyiso joma nopuonjo niya: “Tang’uru kik utim gik makare e nyim ji mana ni mondo gineu . . . kaka joma wuondore jotimo.” Ne onyisogi bende ni ka gigolo mich mag konyo jochan, onego gitim kamano e yo “ma ling’ling’,” tiende ni e yo ma ng’ato ok ne. Ne ok onego gilem mana mondo ji onegi to nonego gilem kar kendgi. Kuom timo kamano, lamogi ne dhi bedo madier kendo Wuon-gi ne dhi mor kodgi.—Mathayo 6:1-6.

Ne gihero kwedo ji. Yesu nowacho niya: “In ng’at ma wuondore! Kwong igol yath maduong’ manie wang’i iwuon, eka ibiro neno maler kaka inyalo golo pilni yath e wang’ owadu.” (Mathayo 7:5) Sama ng’ato nigi ketho moko madongo to oneno mana mar jowetene, owuondore ni en ng’at maber to ok en kamano. To adier en ni “ji duto osetimo richo kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye.”—Jo-Rumi 3:23.

Ne gin gi paro maricho. Nitie kinde moro ma jopuonjre mag Jo-Farisai kod jolup Herode nopenjo Yesu penjo moro e wi wach golo osuru. Ne giwacho ne Yesu e yor ang’era niya: “Japuonj, wang’eyo ni in ja adier kendo ipuonjo yor Nyasaye gadier.” Kae to ne gitemo duode gi wach ka gipenje kama: “Be chulo osuru ne Kaisar en gima owinjore gi chik, koso ok owinjore?” Yesu nodwokogi niya: “Ang’o momiyo utema un joma wuondoregi?” Yesu ne nikare luongogi kamano nikech ne ok gidich gi yudo dwoko mar penjono, to ne gitemo mana ‘make gi wach moa e dhoge.’—Mathayo 22:15-22.

Ka ne kanyakla mar Jokristo ochakore e Pentekost 33 bang’ ka Kristo osebiro e piny, adiera kod timbe ma onge wuondruok ne onya ahinya e diergi. Jokristo madier ne otimo matek mondo giwere gi timbe mag wuondruok ma ne nyalo bedo ni ogurore e chunygi. Kuom ranyisi, achiel kuom joote 12 mag Yesu miluongo ni Petro nojiwo Jokristo wetene mondo gibed ‘joma luwo adiera gi hera ma onge wuondruok kaka hera manie kind owete.’ (1 Petro 1:22) Jaote Paulo ne ojiwo Jokristo wetene ni gibed gi “hera ma wuok e chuny maler, chuny ma ok ketnwa bura, kod yie ma onge wuondruok.”—1 Timotheo 1:5.

Weche mondik e Muma ma Yesu kaachiel gi jootene ne puonjo ji, pod nigi teko mana kaka e ndalo Jokristo mokwongo. Jaote Paulo nondiko kama e wi wachno: “Wach Nyasaye ngima kendo en gi teko ma tiyo, obith moloyo ligangla ma dhoge ariyo, kendo onyalo chwowo ng’ato mi opog kata mana kaka onenore gi oko kod kaka chunye ma iye chal, kopogo bende fuonde gi ondhudho, kendo  en gi nyalo mar fwenyo paro kod dwaro mag chuny ng’ato.” (Jo-Hibrania 4:12) Ng’eyo puonj manie Muma kendo tiyo gi puonjgo e ngima, osekonyo ji mang’eny mondo owe timbe mag wuondruok kendo bedo jo adier. Winj ane ber ma ji adek ma a wawuoyo kuomgi motelo oseyudo.

Ngima Panayiota nolokore ka ne ng’ato ogwele e chokruoge ma Joneno mag Jehova timoga e Kingdom Hall modhi. Ne ok oneno ka ji timo gik makare mana mondo ji onegi. Owacho niya: “Ne aneno kaka gin gi hera madier kendo gidewo jowetegi, to mano ne en gima ne asebudho ahinya ka pok aneno e higni duto ma asebedogo e siasa.”

Panayiota nochako puonjore Muma mobatise. Sani koro higni 30 osekalo. Owacho niya: “Ne afwenyo kaka anyalo tiyo gi ngimana e yo maber, nikech koro ne achako lando wach Pinyruodh Nyasaye ma e ma biro miyo piny obed maber. Ngimana ok chal gi kinde ma ne adhi ot ka ot mondo ago kampen ne grubwa mar siasa.”

Daniel notimo dongruok e kanyakla mar Jokristo kendo ne omiye migepe moko ei kanyakla. Higni moko bang’e ne otimo ketho moro kendo chunye ne chande nikech mano. Owacho kama: “Ka ne aparo kaka ji ne wuondore ei kanisa ndalo ma ne pod alemo kuno, ne aneno ni ber weyo migepe ma ne an-go ei kanyakla. Ne ok adwar wuondo Jokristo wetena ni an ng’at maber to koni timbena ne richo.”

Gima ber en ni, bang’ timo lokruok kuom kinde moko, Daniel noneno ni koro nonyalo yie kawo kendo migepe ei kanyakla ka en gi chuny maler. Bedo jo ratiro e yo machalo kamano en gima dwarore kuom joma tiyo ne Nyasaye ma onge wuondruok. Gipuonjre golo “yath maduong’” manie wengegi giwegi ka pok gigolo “pilni yath” manie wenge jowetegi.

Jeffery, ma nosebedo katiyo e kambi moro kuom higni mogwaro wacho kama: “Kaka namedo ng’eyo weche manie Muma e kaka nafwenyo ni koro ne ok anyal wacho awacha miriambo ni eka omiya tich moro. Weche manie Muma e bug Ngeche 11:1, ma nyisowa ni ‘rapim mar ratili ma wuondo en gima Jehova osin-go,’ ne omulo chunya ahinya.” Mopogore gi joma ne openjo Yesu penjo e wi wach osuru mondo giyud gima digimakego, Jeffery ne opuonjore timo ne ji gik moko ma onge wuondruok, gibed Jokristo wetene kata jomamoko.

Joneno mag Jehova e piny mangima timo kinda mondo giti gi gik ma gipuonjore e Muma. Gitemo ahinya mondo ‘girwak kit dhano manyien ma ne ochue kuom dwaro mar Nyasaye ka luwore gi tim makare madier kod makruok motegno.’ (Jo-Efeso 4:24) Wajiwi ni ikawie thuoloni mondo inonie ni Joneno mag Jehova gin jomage, giyie gi puonj mage, kod kaka ginyalo konyi ng’eyo weche mathoth e wi piny manyien ma Nyasaye osingo. E pinyno “tim makare nobedie,” kendo timbe mag wuondruok norum chuth.—2 Petro 3:13.