Nyako moro matin nopondo kama ne ok nyal nenee kochomo wang’e tir e odundu. Noling’ thi kendo luoro nomake. Pi Aora Nael ne mol mos. Nobedo kanyo aming’a koling’ aling’a kochomo wang’e tir e i odunduno kata obedo ni lwenge mang’eny ne fuyo koni gi koni. Kama nobetieno, nong’iyo okapu moro mochue gi togo ma owadgi matin ne ni e iye. Nyaka bed ni ne owinjo malit ahinya sama noparo kaka owadgino ne winjo ka en kende e i okapuno. Kata kamano, nong’eyo ni jonyuolne ne otimo gima kare kuom keto owadgino e i okapuno, nikech mano kende e yo ma ne ginyalo resego e kinde ma ne tekgo.

Nyakono ne jachir. Kata kamano, gima nodhi timo bang’e ne dhi nyiso chir ma ne en go e okang’ momedore. Nosechako nyiso kido moro makende, ma en yie. Yiene ne dhi nenore mana bang’ kinde machuok, kendo gima nodhi timo ne dhi chiko ngimane duto. Higni moko bang’e ka koro noseti, yiene ne dhi konye e kinde moro makende ahinya e ngima ogandagi. Yieneno bende ne dhi konye bang’e ka nodhi timo richo moro maduong’. Nyakono ne en ng’a? To ang’o ma wanyalo puonjore e wi yie ma ne en-go?

Sigand Mumano ok nyiswa nying nyakono, to wanyalo fwenyo ni ne en ng’a. Ne en Miriam. En e ma ne en nyathi makayo e od Amram gi Jokebed, ma ne gin wasumbni ma Jo-Hibrania e piny Misri. (Kwan 26:59) Owadgi ma ne ni e okapuno bang’e noluong ni Musa. E kindego, Harun ma ne en owadgi Musa maduong’, ne jahigni adek kama. Ok ong’ere ni Miriam ne en jahigni adi e kindego, kata kamano, nenore ni ne pok ochopo jahigni apar.

Miriam nodak e kinde ma ogandagi ne kalo e chandruoge madongo. Jo-Misri ne neno Jo-Hibrania kaka joma richo ahinya, omiyo, ne giketogi kaka wasumbni kendo sandogi malit. Kaka wasumbnigo ne medo nyuolore kendo bedo mang’eny, e kaka Jo-Misri ma ne oluorogi nomedo sandogi malit. Farao nogolo chik ni oneg nyithi Jo-Hibrania duto ma yawuoyi sama ne inyuologi. Nyaka bed ni Miriam nong’eyo yie ma mon ma jocholo ariyo, ma ne gin Shifra gi Pua, nosenyiso nikech ne gitamore luwo chik ruoth.​—Wuok 1:8-22.

Bende, Miriam noneno yie ma jonyuolne ne nigo. Bang’ ka Amram gi Jokebed nosenyuolo nyathigi mar adek, ne gipande kuom dweche adek. Ne ok giluoro Farao kendo ne ok giyie mondo nyathigi onegi. Kar mano, ne gipando nyathigino. (Jo-Hibrania 11:23) Kata kamano, ne ok yot pando nyathi, omiyo, bang’ kinde moro ne dwarore ni gitim yiero moro maduong’. Jokebed nong’eyo ni ne dwarore ni opand nyathino kama ng’ato ne nyalo yudee ma kawe mondo odhi opidhe. Temie paro kaka nyaka bed ni Jokebed nolemo gi kinda sama nokwoyo okapu kotiyo gi togo kendo mwone gi lam kod odok, mondo pi kik donj e iye, kae to oketo nyathine ma nohero e iye, kendo oketo okapuno e Aora Nael! Nyalo bedo ni en e ma nonyiso Miriam ni ochung’ kanyo mondo one gima ne dhi timore ne wuodgi ma ne ni e okapuno.​—Wuok 2:1-4.

Miriam nobet kanyo korito. Bang’ seche moko, noneno ka jomoko biro. Ne gin mon moko. Mon-go ne gin joma nomi luor. Ne gin nyar Farao kod jotichne ma nyiri ma nokowe mondo oluokre. Nyalo bedo ni chuny Miriam ne ridni. Nyalo bedo ni Miriam ne paro ni nyar Farao ne ok nyal ketho chik wuon-gi kendo reso nyathi ma Ja-Hibrania. Nyaka bed ni Miriam nolemo gi kinda ahinya e sechego.

Nyar Farao e ma nokwongo neno okapu ma ne ni e odunduno. Nooro achiel kuom jotichne ma nyirigo mondo okelne okapuno. Muma wacho gima nyar Farao notimo bang’ ka ne osekelne okapuno. Owacho kama: “Noelo okapuno ma oneno nyathi ma wuoyi ka ywak.” Mapiyo piyo nofwenyo gima ne timore: Nyaka bed ni miyo moro ma Nya-Hibrania ne temo reso ngima nyathine. Noneno ne nyathino lit ahinya. (Wuok 2:5, 6) Miriam ne nyalo fwenyo kaka nyar Faraono ne winjo e chunye ka noneno nyathino. Miriam nong’eyo ni mano e kinde ma nonego onyis yiene kuom Jehova. Nochoko chir mi odhi kama nyar Farao gi nyirigo ne nitie.

Ok wanyal ng’eyo gima ne timorega ne nyiri ma wasumbni ma Jo-Hibrania ka di po ni ne ginyalo wuoyo gi jood ruoth. Kata kamano, Miriam nopenjo nyar Faraono penjo ma achiel kachiel niya: “Adhi aluongni achiel kuom mond Jo-Hibrania mondo oritni nyathini?” Mano e penjo ma nowinjore openj. Nyar Faraono nong’eyo maber ni en owuon ne ok onyal pidho nyathino. Samoro noparo ni ne nyalo bedo maber ahinya ka nyathino opidh gi ogandane owuon. Bang’e ka koro nosebedo maduong’, miyo ma ne pidheno ne nyalo kele e od ruoth mondo nyar Farao okawe kaka wuode kopidhe kendo kopuonje. Nyaka bed ni Miriam nowinjo komor ahinya ka ne nyar Faraono odwoke ni, “Tim kamano!”​—Wuok 2:7, 8.

Miriam noreto kodok ot ir jonyuolne ma koro chunygi ne chandore. Temie paro kaka nomor sama nonyiso min-gi gima noa timore. Jokebed ne ni gadier ni Jehova e ma ne tayo weche, omiyo, nodhi gi Miriam ir nyar Farao. Samoro Jokebed notemo pando mor ma ne en-go kod kaka nowinjo e chunye ka ne nyar Farao onyise niya: “Dhi ipidhna nyathini, abiro chuli.”​—Wuok 2:9.

Miriam nopuonjore weche mang’eny ahinya e wi Jehova Nyasaye chieng’no. Nopuonjore ni Jehova dewo joge kendo owinjoga kwayogi. Nopuonjore bende ni kido kaka chir kod yie ok gin kido ma dwarore ni chwo kod joma dongo kende e ma obedgo, to ng’ato ang’ata nyalo bedo gi kidogo. Jehova winjoga kwayo mag jotichne duto momakore kode. (Zaburi 65:2) Waduto, bed ni wan jo matindo kata joma dongo, chwo kata mon, dwarore ni wapar wachno e kinde ma tekgi.

Jokebed nopidho nyathino kendo rite maber. Wanyalo bedo gadier ni Miriam nochako hero owadgi matin ma noreso ngimaneno. Samoro ne opuonjo owadgi matinno wuoyo, kendo nomor ahinya ka ne owadgino ochako luongo nying Jehova Nyasache. Ka nyathino nosebedo maduong’, nochopo kama koro nonego otere ir nyar Farao. (Wuok 2:10) Nyaka bed ni wachno nokelo lit ne joodno nikech koro ne idhi poggi gi nyathigi. Miriam ne gombo ahinya ng’eyo ni nyathigi ma ne nyar Farao ochako ni Musano ne dhi bedo ng’at ma chalo nade kosebedo maduong’! Be nodhi osiko kohero Jehova sama ne odongo e od ruodh Jo-Misri?

Bang’ kinde moko, dwoko mar penjono nonenore ayanga. Miriam ne mor ahinya ka nofwenyo ni owadgi matinno noyiero tiyo ne Jehova kar luwo mwandu kod huma ma ne onyalo yudo e od Farao! Ka ne Musa ochopo jahigni 40, nochako kedo ne ogandagi. Nonego Ja-Misri moro ma ne sando Ja-Hibrania. Musa nong’eyo ni wachno ne nyalo miyo onege, omiyo, noringo mowuok Misri.​—Wuok 2:11-15; Tich Joote 7:23-29; Jo-Hibrania 11:24-26.

Nyalo bedo ni kuom higni piero ang’wen ma noluwo, Miriam ne ok owinjo wach moro amora kuom owadgi ma koro nodak Midian kuma bor ahinya kotiyo tij kwayo jamni. (Wuok 3:1; Tich Joote 7:29, 30) Kaka kinde ne medo kalo, e kaka Miriam ne medo bedo moti, kendo nonano koneno kaka ne imedo sand joggi malit.

Nenore ni Miriam ne jahigni 80 gi wiye ka ne Nyasaye ooro Musa mondo odog Misri owar joge. Harun e ma ne wuoyo e lo Musa, kendo owete Miriam ariyogo nodhi ir Farao mondo ginyise ni Nyasaye ne dwaro ni owe joge odhi. Nyaka bed ni Miriam notimo duto ma nonyalo mondo ojiw owetenego kendo osirgi e kinde ma Farao notamore winjogi, kod e kinde ma ne gidokga ir Farao nyadinwoya sama Jehova ne kelo masiche apar ne Jo-Misri. Gikone, ka ne masira mar apar obiro ma nonego kayo duto mag Misri, ne ogony Jo-Israel mi gi wuok e piny Misri! Temie paro ka Miriam chapni gi kinda koni gi koni kokonyo Jo-Israel wetene wuok Misri ka Musa otelonegi.​—Wuok 4:14-16, 27-31; 7:1–12:51.

Ka ne Jo-Israel ochopo e dho Nam Makwar kendo jolweny ma Jo-Misri bende ne lawogi, Miriam noneno ka Musa owadgi ochung’ e dho namno kendo noting’o ludhe malo. Pi nam nopogore diere ariyo! Sama ne Musa telo ne ji ka ging’ado kama notwono, nyaka bed ni yie ma ne Miriam nigo kuom Jehova nomedo bedo motegno moloyo kinde moro amora ma nosekalo. Nong’eyo ni Nyasache nyalo timo gimoro amora mondo ochop singone!​—Wuok 14:1-31.

Bang’ ka ji noseng’ado namno, pi noduogo monego Farao kod jolwenyge. Miriam noneno kaka Jehova nigi teko ahinya moloyo jolweny ma ne nigi teko e kindego. Mano nomiyo jogo ochako wer ne Jehova. Miriam notelo ne mon e wero wer ma ne nigi wechegi: “Weruru ne Jehova nikech oseyudo duong’ ahinya. Osewito faras gi ng’at moidhe e nam.”​—Wuok 15:20, 21; Zaburi 136:15.

Mago ne gin kinde makende ahinya e ngima Miriam. Wiye ne ok nyal wil gi kindego kata matin. Kindeno e ma Muma noluongoe Miriam ni janabi ma dhako. Miriam e dhako mokwongo e Muma ma noluong kamano. En achiel kuom mon manok ma ne Jehova omiyo migawo mar bedo jonabi.​—Jong’ad Bura 4:4; 2 Ruodhi 22:14; Isaya 8:3; Luka 2:36.

Wachno paronwa ni Jehova rangowa kendo oikore konyowa ka wabolore kendo ka wanano mondo wamed pake. Waduto, bed ni wan joma tindo kata joma dongo, mon kata chwo, wanyalo nyiso ni wayie kuom Jehova. Jehova morga ahinya gi yie ma kamano. Wiye ok nyal wil gi joma nyiso yie, kendo oguedhogiga. (Jo-Hibrania 6:10; 11:6) To mano kaka wanyalo yudo ber ka waluwo yie mar Miriam!

Migepe kod huma nyalo kelonwa gueth, to bende ginyalo kelonwa hinyruok ka ok watang’. Ka nogony Jo-Israel e tuech, nenore ni Miriam e dhako ma ne nigi huma ahinya e ogandano. Be mano ne dhi miyo obed jasunga kendo omany duong’? (Ngeche 16:18) Gima lit en ni mano e gima notimore bang’ kinde.

Dweche moko matin bang’ ka Jo-Israel nosewuok Misri, welo moko ma noa kuma bor nobiro limo Musa. Ne gin Jethro jaduong’ne, Zipora chi Musa, kod yawuotgi ariyo. Musa nokendo e kinde ma nodak Midian kuom higni 40. Nyalo bedo ni Zipora nodok limo joodgi e piny Midian, to koro wuon-gi ne kele e kambi mar Jo-Israel. (Wuok 18:1-5) Temie paro kaka Jo-Israel ne mor ka ne Zipora ochopo! Nyaka bed ni ng’enygi ne gombo neno chi ng’at ma Nyasaye noyiero mondo ogolgi e piny Misri.

Be Miriam ne mor gi wachno? Mokwongo okwongo, nyalo bedo ni nomor. Kata kamano, nenore ni bang’ kinde nochako bedo gi nyiego. Samoro nochako paro ni mita Zipora ne nyalo bedo dhako ma rahuma moloye e oganda mar Jo-Israel. Bed ni wach mane e ma nomiyo ochako bedo jasunga, gima wang’eyo en ni nitie chieng’ ma Miriam gi Harun nochako wuoyo marach e wi Musa. To kinde mang’eny, wuoyo e yo ma kamano lokorega ma bed kuoth maricho. Mokwongo, ne gichako wuoyo e wi Zipora ka gi ng’ur ni ne ok en Nya-Israel to mana nya Kush. * Mbakano nolokore ma koro gichako ng’ur e wi Musa. Miriam gi Harun nochako penjo niya: “Musa kende e ma Jehova osewuoyogo koso? Donge wan bende osewuoyo kodwa?”​—Kwan 12:1, 2.

Weche ma ne Miriam gi Harun owachogo nyiso mana kaka chunygi nosechako bedo marach. Ne ok gimor neno kaka Jehova ne tiyo gi Musa. Ne gidwaro ni omigi teko momedore mondo gibed gi huma. Dibed ni ne gitimo kamano nikech Musa ne tiyo marach gi teko ma ne en-go kata ni ne en gi teko mang’eny moloyogi? En adier ni Musa ne nigi nyawo ma mage, kata kamano, ne ok en jasunga kendo ne ok omany duong’. Muma wacho kama: “Musa e ma ne en ng’at mamuolie moloyo ji duto e piny.” Sama Miriam gi Harun ne wuoyo marach kamano e wi Musa, ne giketo ngimagi kama rach. Muma wacho kama: “Jehova to ne winjogi.”​—Kwan 12:2, 3.

Mapiyo nono, Jehova noluongo ji adekgo mondo gidhi e hema mar romo. Siro mar bor polo nobiro e lo Jehova, kendo nochung’ e dho hema. Kae to Jehova nowuoyo. Nokwero Miriam gi Harun kuom gima ne gisetimono mi oparonegi winjruok makende ma ne en-go gi Musa kod kaka nogeno Musa ahinya. Kae to Jehova nopenjogi kama: “Ang’o momiyo ne ok uluoro wuoyo marach e wi Musa jatichna?” Nyaka bed ni Miriam gi Harun ne tetni ahinya nikech luoro. Jehova noneno achaya ma ne ginyiso Musano ka gima en e ma ne gichaye.​—Kwan 12:4-8.

Nenore maler ni Miriam e ma nochako wachno, kae to Harun ne oriwore kode e wuoyo marach e wi chi owadgi. To mano nyalo konyowa neno gimomiyo Miriam e ma nomi kum. Jehova nogoye gi dhoho. Tuo marachno nogoye mi dende olokore “mobedo ma rachar ka theluji.” Mapiyo nono, Harun nobolore e nyim Musa mokwaye ni owuonegi gi Jehova mondo ong’wonegi. Nonyise niya: “Wasetimo tim fuwo.” Musa ma ne en ng’at mamuolie moloyo ji duto e piny noywak ne Jehova niya: “A Nyasaye, asayi, kiyie, change!” (Kwan 12:9-13) Lit ma owete ariyogo noneno ne nyamin-gi maduong’ ka ne dhoho ogoye ne nyiso kaka ne gihere ahinya, kata obedo ni noseketho.

Jehova nonyiso Miriam ng’wono. Nochange nikech noseloko chunye. Kata kamano, Jehova nowacho ni okete kar kende oko mar kambi mar Israel kuom ndalo abiriyo. Nyaka bed ni Miriam noneno wich-kuot ahinya nikech ji duto ma ne ni e kambi ne dhi ng’eyo ni mano ne en kum. Kata kamano, yiene ne orese. Miriam nong’eyo ni Jehova Wuon-gi manie polo ne ni kare ka ne okume, kendo notimo kamano nikech nohere. Kuom mano, notimo mana gima nonyise. Miriam nobedo kar kende kuom ndalo abiriyogo duto, kendo kambi mar Jo-Israel ne ok odar kuom ndalogo duto. Kae to Miriam nonyiso yiene kendo ka nobolore moyie mondo ‘oduoke e i kambi.’​—Kwan 12:14, 15.

Jehova rieyoga joma ohero. (Jo-Hibrania 12:5, 6) Ne ohero Miriam ahinya ma ok nonyal weyo ma ok orieye ka nochako bedo jasunga. Yo ma norieyego ne lit, kata kamano, noreso ngimane. Nikech Miriam norwako kum ma nomiye, nobedo gi winjruok maber gi Jehova kendo. Nodak nyaka e kinde ma Jo-Israel ne chiegni tieko wuodhgi e thim. Notho Kadesh e thim mar Zin, kendo nenore ni ne otho ka ochiegni chopo jahigni 130. * (Kwan 20:1) Higni moko bang’e, Jehova nonyiso ni nomor ahinya gi Miriam jatichne. Kokalo kuom Mika janabine, noparo ne joge niya: “Ne awarou ka ne un wasumbni; ne aoronu Musa, Harun, gi Miriam mondo otelnu.”​—Mika 6:4.

Wanyalo puonjore weche mang’eny ahinya ka wanono ngima Miriam. Dwarore ni warit joma onge nyalo, kendo wawuo gi chir sama wakedo ne gik makare, mana kaka Miriam notimo ka ne pod en nyathi. (Jakobo 1:27) Kendo mana kaka Miriam, dwarore ni wabed mamor sama wanyiso jomamoko ote ma Jehova omiyowa. (Jo-Rumi 10:15) Dwarore ni watang’ gi nyiego kod ich-lit. (Ngeche 14:30) Bende, mana kaka Miriam, dwarore ni wabolre kendo wayie sama Jehova rieyowa. (Jo-Hibrania 12:5) Ka watimo gigo, kuom adier, wabiro nyiso ni waluwo yie mar Miriam.