A chhûng thu-ah lût rawh

Moment/Robert D. Barnes via Getty Images

SIAM A NI EM?

Hummingbird Sava Lei

Hummingbird Sava Lei

 Hummingbird chuan tha hmangin dâwt sîn tê aṭangin pangpâr zû a zûk chhuak (capillary action) ṭhîn niin scientist-te chuan an lo ngai a. Mahse, a hnuah zir chianna chuan chu aia a lêt tam taka tih dân ṭha zâwk, “hîp luhna” (fluid trap) chu an hmang tih a târ lang a ni.

 Ngaihtuah rawh: Hummingbird leiin pangpâr zû a deh chiah hian phîr hnihin a inṭhen nghâl a. Chûng phîr ve veahte chuan inhawnga inkhâr thei khuar tê tê a awm a ni. A lei chuan pangpâr zû a deh veleh, zûk ngai lova a chhûnga zû a luan luh theih nân a khuarte chu a rawn inhawng a. Tichuan, a lei a lâk lêt leh chuan khuarte chu inkhârin, pangpâr zû chu ken tel a ni ta ṭhîn a ni.

 Zir chîk mi Alejandro Rico-Guevara-a, Tai-Hsi Fan-a leh, Margaret Rubega-i te chuan: “Chu pangpâr zu hîp luh chhûng chu ‘second khat hmun sâwma ṭhena hmun khat’ pawh a rei lo. A lei hmâwr chu rang taka tui hîpna khâwl ang mai niin. . . tui a deh hian a pian hmang a inthlâk zung zung mai a ni,” tiin an sawi a ni.

 Chu bâkah, sava chuan chutianga ti tûrin a hranpaa tha a hman a ngai lo. A lei hmâwrin pangpâr zû a deh veleh, chuta tha insâwng mak tak avâng chuan amahin a inhawngin a inkhâr ta mai ṭhîn a ni.

 Hummingbird sava lei chu tui hîpna ṭha tak a nih avângin, zir chîk mite chuan chumi zir chianna chu damdawi lam te, robot siamna lam te leh, thil dangte atâna thil ṭangkai tak a nih an ring a. Chu chuan tui leh têl hîp faina hmanraw siam chhuahna kawngah nasa takin a pui thei dâwn a ni.

 Hummingbird savain a lei a tisei lai chu en rawh

 Engtin nge i ngaih? Hummingbird sava lei mak danglam tak chu amaha lo awm nge ni a? Siam a ni zâwk?