A chhûng thu-ah lût rawh

“‘Ṭan I Duh’ Em?”

“‘Ṭan I Duh’ Em?”

FERNANDO-A a chu a zâm hle a. Kohhran upa pahnihte chuan a fâla biak an duh thu an hrilh a ni. Bial kantu’n tûn hnaia vawi tam tak a rawn tlawh hnuah, kohhrana chanvo hlute chelh thei tûra a tih ngaite kohhran upate’n an hrilhfiah a. Hunte a han ral zêl chuan, kohhran upa atâna ruat a ni ngai ang em tih Fernando chuan a ngaihtuah ṭan ta a. Tûnah, bial kantu chuan kohhran a rawn tlawh zo leh chiah chu a ni a. Tûn ṭumah hian upate chuan eng tak sawi ang maw?

Upate zînga pakhatin a biak lai chuan Fernando-a’n a lo ngaithla a. Chu unaupa chuan 1 Timothea 3:1 chu sawi langin, upa atâna ruat a nih thu upate’n an dawng tih a hrilh a. Fernando chu a ṭhu ngil nghâl zawt a, “Engtin maw i tih?” tiin a zâwt a. Unaupa chuan a thu sawi tawh chu a sawi nawn leh a, Fernando hmêlah chuan nui hmêl a hmuh theih a. Chumi hnuah, upaa ruat a nih thu kohhrana puan a han nih chuan, unaute chu an hlim hle a ni.

Kohhrana chanvo hlute chan duhna neih chu a sual em? Sual hauh lo. 1 Timothea 3:1-ah chuan, “Kohhran hotua ṭan duh chuan hna thawh ṭha a duh a ni,” tiin a sawi a. Kristian mipa tam takte chuan he fuihna hi zâwmin kohhrana chanvo hlute chang thei tûrin thlarau lamah hma an sâwn a ni. Chu chuan a rah chhuah chu, Pathian mite chu upa leh rawngbâwltu tam takte hmangin malsâwm an nih phah a ni. Mahse, kohhrana punna tam tak a awm avângin ṭan la tûr unaupa tam lehzual mamawh a nih phah a. Chutianga ṭan lâk theih dân kawng dik chu eng nge? Hotu nih tumte chuan Fernando-a ang khân upa an nih hun tûr an ngaihtuah reng tûr a ni ang em?

‘ṬAN DUH’ TIH AWMZIA CHU ENG NGE?

Bible-a ‘ṭan duh’ tih hi thiltih sawina Girk thu mal aṭang lehlin a ni a, duhna nasa tak nei tihna a ni. Chu chuan mi tuemawin thing rah îtawm tak lawh tuma a ban ṭâwk ṭâwk lai chu a ngaihtuahtîr mai thei che a ni. Mahse, ‘ṭan duh’ tih chu ‘kohhran hotua ṭang’ tûra chanvo ṭhate duhâm taka hui tihna erawh a ni lo. Engvângin nge a nih loh? A chhan chu, kohhran upa anga rawngbâwl duhte chuan an tum ber chu an dinhmun chelh lam ni lovin, “hna thawh ṭha” a ni zâwk tûr a ni.

He hna thawh ṭha nêna inkûngkaih thil tlin ngai tam takte chu 1 Timothea 3:2-7 leh Tita 1:5-9-ah târ lan a ni a. Chûng tehna sâng takte chungchângah chuan hun rei tak upa lo ni tawh Raymond-a chuan heti hian a sawi a ni: “Ka tân chuan eng ang mi nge kan nih tih hi a pawimawh ber a. Thusawi leh zirtîrnate hi a pawimawh a; mahse, chûng thiamnate chuan sawisêlbo, insûm thei, rilru dik tak, mi fel, mi lawm dân thiam, mi nunnêm nih a pawimawhnate chu a tinêp chuang lo,” tiin.

Kawng hrang hranga kohhran ṭanpuiin, ‘ṭan duhna’ nei rawh

Ṭan lâk duhna dik tak nei unaupa chuan rinawm lohna leh thianghlim lohna awm thei apiang chu a pumpelh tih a lantîr a. Ani chu sawisêlbo, rilru dik tak, mi fel a ni a; chuvângin, a Kristian unaute chuan hma hruai tûr leh an harsatna tawhtea ṭanpui tûrin an ring ngam a ni. Mi lawm dân thiam tak a nih avângin, ṭhalaite leh thutaka awm tharte tân chakna hnâr a ni bawk. Ṭha lam duh mi a nih avângin dam lote leh kum upate hnêmtu leh ṭanpuitu a ni. Kohhran hotua ruat a nih theih nân ni lovin, mi dangte’n an hlâwkpui theih nân chûng miziate chu a nei chho a ni. b

Kohhran upate chuan zilhna leh fuihna pêk chu nuam an ti a; mahse, Bible-a târ lan tlin ngaite tlin chu ṭan lak duhna nei mi mal tân a ni hmasa a ni. Tawn hriat ngah tak kohhran upa Henry-a chuan: “Ṭan i duhna i duh chuan, i tling ngei a ni tih tihfiah nân thawk rim ang che,” tiin a sawi. Thuhriltu 9:10 chu la chhuakin, “‘I kutin tih tûr a hmuh apiang chu theihtâwpin ti rawh.’ Upate’n tih tûr an pêk apiang che chu theihtâwpin ti rawh. Hmun phiah thlengin, kohhrana tih tûr an tuk che chu nuam ti takin thawk la. A hun takah chuan, i thawh rimna chu hmuhin a awm ang. Engtik niah emaw upa anga rawngbâwl i duh chuan, rawngbâwlna thianghlima kawng tinrêngah thawkrim leh rintlâk takin awm ang che. Chapo taka tum sanna ni lovin, inngaihtlâwmna kan nei tûr a ni.—Mt. 23:8-12.

NGAIHTUAHNA DIK LO LEH THILTIH DIK LO HNAWL RAWH

Kohhrana chanvo hlu chan duhtu ṭhenkhat chuan, upa nih an duh thu engtin emaw taka tih lan emaw, kohhran upate thunun emaw an tum thei a. Mi dang lehte chuan upate’n zilhna an pêk hunah lungawi lohna an lantîr thei bawk. Chutiang mite chuan hetiang hian an inzâwt thei a ni, ‘Ka duh zâwng tih puitlin chhoh ka duh nge, inngaitlâwm takin Jehova berâmte enkawl ka duh?’ tiin.

Chutianga ṭan lâk duhte chuan upate tâna tehna dang, “pâwlho entawna insiam zâwkin” an awm tûr a ni tih pawh an theihnghilh tûr a ni lo. (1 Pet. 5:1-3) Kohhran entawna awm chuan ngaihtuahna dik lo leh thil dik chiah lote tih chu a pumpelh tûr a ni. Upa atâna ruat a ni tawh emaw, a la ni lo emaw pawh nise dawhtheihna a nei a. Kohhran upa nihna chuan mak danglam takin mihring ṭhat famkim lohnate a peihbo chuang lo. (Num. 12:3; Sâm 106:32, 33) Chu bâkah, unaupa chuan ‘eng mah indemna tûr a inhre lo’ pawh nise, mi dangte chuan amah ngainat vak loh chhan an nei pawh a ni thei. (1 Kor. 4:4) Chuvângin, upate’n tihtak zeta Bible ṭan chhan zilhna an pe che a nih chuan, ning lova ngaihthlâk tum rawh. Tichuan, an zilhnate chu zâwm tûrin ṭan la rawh.

NGHAH REI NGAI TA VIAU SE ENGTIN NGE NI ANG?

Unaupa tam takte hian upaa ruat an nih hmain an tâna rei tak anga lang an lo nghâk tawh hlawm a. ‘Kohhran hotua ṭan duhna’ kum rei tak chhûng i lo nei tawh a nih chuan, rilru hah châng i nei em? I nei a nih chuan: “Beiseina tihkhawtlai hian thinlung a tinâ a, duhthusâm lo thleng erawh chu nunna thing a ni,” tih Pathian thâwkkhum thute hi lo chhinchhiah ang che.—Thuf. 13:12.

Miin tih puitlin a duh êm êm thiltum chu a tipuitling thei dâwn lo angin lang ta se, thinlung na takin a awm mai thei a ni. Abrahama’n chutiang chuan a ngai a. Jehova chuan fa pêk a tiam a; mahse, kum tam tak a liam hnu pawhin Sari nên chuan fa an nei si lo. (Gen. 12:1-3, 7) A tar hnuin, Abrahama chu: “Aw Lalpa PATHIAN, eng nge mi pêk ang, fa nei lovin ka awm hlen dâwn a,  . . . chi rêng rêng mi thlahtîr si lo va,” tiin a ṭap chhuak a. Jehova chuan fa a pêk tûr chungchânga A thutiam chu a thleng dik ang tih a tiam nawn a. Mahse, Pathianin a thu a hlen hma chuan kum 14 dang a ral leh hman a ni.—Gen. 15:2-4; 16:16; 21:5.

A nghah chhûng khân Abrahama chuan Jehova rawng a bâwlnaah hlimna a hlauh em? Hlauh lo. Pathian thutiam chu a ringhlel ngai lo. Thil ṭha thleng tûr chu a thlîr chhunzawm zêl a. Tirhkoh Paula chuan heti hian a ziak a ni: “Chhel taka a tuar chhuah hnuin thil tiam chu a hmu ta ngei a,” tiin. (Heb. 6:15) A tâwpah Pathian Engkimtitheia chuan chu mi rinawm chu a beisei piah lamin mal a sawm ta a ni. Abrahama hnên aṭangin eng nge i zir theih?

Upa angin rawngbâwl i duh a, mahse kum tam tak a ral hnu pawhin chu i duhna chu a la puitling lo a nih chuan Jehova rin chhunzawm zêl rawh. A rawng i bâwlnaah hlimna hlauh suh. Warren-a chuan unaupa tam takte chu thlarau lama hma sâwn tûrin a ṭanpui tawh a, chutianga a tih chhan chu heti hian a sawi a ni: “Unaupa chu upa ni tûrin a tling tih lang chhuak tûr chuan hun engemaw chen a liam a ngai a. Hunte a han liam hnu chuan unaupa theihnate leh a nungchangte chu a awm dân leh chanvote a chelh dân aṭangin tlêm tlêmin a lo lang chhuak a. Ṭhenkhat chuan he chanvo an chan emaw, chu dinhmuna an din emaw chauhvin hlawhtlingah an inngai ṭhîn. Chûng ngaihtuahnate chu a dik lova, chumi chauh chan duhna an nei thei a ni. Rinawm taka Jehova rawng i bâwl chuan, khawi hmunah pawh awm la, eng thil pawh ti la, i hlawhtling a ni,” tiin.

Unaupa pakhat chuan upa ni tûrin chhuan khat aia tam a nghâk a. Ezekiela bung 1-naa, hrilhfiahna lâr tak chu târ langin, a thil zir chhuah chu heti hian a sawi a ni: “Jehova chuan a tawlailir, a inawpna pâwl chu a duh anga chakin a khalh a. A pawimawh chu keimahni hun ni lovin, Jehova hun zâwk hi a ni. Upa anga rawngbâwl duhna chungchângah chuan, a pawimawh chu keima chungchâng—ka thil duh, a nih loh leh ni thei tûra ka duh zâwng lam a ni lo. Ka thil duh chu ka mamawh anga Jehova’n a hriat chu a ni lo thei,” tiin.

Engtik hunah emaw Kristian upa anga hna ṭha thawh i duh chuan, kohhran hlimna thlentu ni rawh. Hun chu kal chak lo anga a lan chuan rilru hahna leh dawhtheih lohna chu hneh tum ang che. A hma lama kan sawi tawh Raymond-a khân heti hian a sawi a: “Tum sânna hi lungawina hmêlma a ni. Rilru haha awm reng chuan Jehova rawngbâwlna aṭanga lo awm hlimna nasa tak chu an nei lo,” tiin. Pathian thlarau rah, abîk takin dawhtheihna chu a tam thei ang berin nei la. Bible zirna hmangin thlarau lama chak lehzual tum rawh. Chanchin ṭha hrilhnaah tam lehzuala tel tum la, tuina neite Bible zirpui rawh. I chhûngkua chu thlarau lamah leh chhûngkuaa Pathian biaknaah kaihruai la. Unaupate leh unaunute nêna awmho theihna hun remchâng i neih apiang chu hlim takin hmang rawh. I thiltum thleng tûra hma lam i pan zêl lai hian, i zin kawng chu nuam takin i hmang thei ang.

Kohhrana chanvo hlute chang thei tûra ṭan lâk hi Jehova hnên aṭanga kan dawn hun ṭha tak a ni a; chutiang ni thei tûra ṭan latute’n beidawng leh hlim lo taka Pathian rawng an bâwl chu amah leh a inawpna pâwl chuan an duh lo. Pathian chuan rilru thianghlim tak pua a rawng bâwltu zawng zawngte chu a chhawmdâwlin, mal a sâwm a ni. A malsâwmna zawng zawngte chuan, “lungngaihna a belhchhah ṭhîn lo.”—Thuf. 10:22.

Vawi tam tlin tawh mah la, thlarau lama hmasâwnna ṭha tak i la nei chhunzawm zêl thei a. I chhûngkua ngaihthah si lova i tlin ngai miziate neih chhoh i tum tlat a, kohhrana i thawh rim bawk chuan, theihnghilh theih tawh loh tûr rawngbâwlna chhinchhiah tlâk tak i siam ang. Eng chanvo pawh dawng la, Jehova rawngbâwlna chu i tâna thil nuam tak ni reng rawh se.

a He thuziaka hmingte chu thlâk a ni.

b He thuziaka târ lan hêng thu bulte hi kohhran rawngbâwltu nih tumte tân pawh a ni tho va. An tlin ngaite chu 1 Timothea 3:8-10, 12, 13-ah a hmuh theih a ni.