Hungary ram Székesfehérvár khawpuiah ka piang a, tûn hma kum 1,000 vêlah chuan he khawpui hi khawpui hmingthang tak a ni a. Khawvêl indopui pahnihnain nasa taka a tihchhiat dân hmêlhmang chhe tak chu ka mitthlaah a la châm reng a ni.

Ka naupan lai aṭangin ka pi leh pute hnênah awmin ka seilian a. Anni chu ka ngai hle a, a bîk takin ka pi Elisabeth-i chu ka ngai thîn hle. Ani chuan Pathian chunga rinna nghet tak nei tûrin min zîrtîr a. Kum thum ka nih aṭangin ka pi nên hian zan tin Lal Ṭawngṭaina hi kan sawi ṭhîn a. Mahse, kum 30 ka tlin dâwn thleng pawhin chu ṭawngṭaina awmzia chu ka la hre thiam lo.

Ka nu leh pate chuan in pângngai tak pakhat lei thei tûra a chhûn a zâna sum an zawn avângin ka naupan lai aṭangin ka pi leh pute hnênah ka awm a. Mahse, thla tin chawlhkâr hnihnaa Inrinni apiangin, chhûngkuain chaw kan eiho ṭhîn a ni. Chûng kan awmho hun chu nuam ka ti thei ṭhîn hle.

Kum 1958-ah ka nu leh pate chuan an tum ang chuan mi pathum awm theihna in pakhat chu an lei thei ta a. A tâwpah, ka nu leh pate hnênah ka awm a, ka va lâwm tak êm! Mahse, thla ruk hnuah, chu lâwmna chu rin loh takin a tâwp ta a. Ka pa chu cancer natna avângin a boral a ni.

Ka lungchhe hle a. “LALPA, khawngaihin ka pa hi chhan chhuak rawh. Ka pa hi ka mamawh a ni. Engvângin nge ka ṭawngṭaina i chhân loh?” tia ka ṭawngṭai lai chu ka la hre reng. Ka pa awmna hmun chu hriat ka châk ta hle a. ‘Ani chu vânah a kal ta em ni? Nge ni a, chatuanin a boral tawh zâwk?’ tiin ka ngaihtuah a. Pa la nei naupang dangte ka hmuh hian ka awt thei ṭhîn hle.

Kum tam tak chhûng chu nî tin deuhthaw ka pa thlânah ka kal ṭhîn a. Thlânah chuan ka ṭhingṭhi a: “Khawngaihin, LALPA, ka pa awmna hi ka hre duh a ni,” tiin ka ṭawngṭai a. Nun awmzia hre thiam tûra min ṭanpui tûrin ka dîl bawk.

Kum 13 mi ka nih chuan, German lehkha zir ka tum ta a. German thu leh hla chhuah ṭha tak tak leh tam tak zîngah chuan ka zawhnate chhânna chu ka hmuh ngei ka ring a. Kum 1967-ah German Khawchhak lama awm Jena khawpuiah lehkha ka zir ṭan a. German mi fingte lehkhabu chu phûr takin ka chhiar a, mihring awm dân chungchâng an ziahte ka chhiar deuh bîk a ni. Thu ngaihvenawm ṭhenkhat chu ka chhiar a; mahse, chûngah chuan lungawina tak tak ka hmu lo. Chhânnate hmu tûrin ka ṭawngṭai zawm zêl a ni.

Kum 1970-ah, Hungary rama ka kîr leh chuan ka nupui la ni tûr Rose-i chu ka tawng a. Chutih hun lai chuan, Hungary ram chu Communist rorêlna hnuaiah a awm a. Kan inneih hnu lawkah Rose-i nên chuan Austria ramah kan pêm ta a. Kan thiltum chu ka pu awmna hmun Australia ram, Sydney khawpuia awm hi a ni.

Rei vak lohvah Austria ramah chuan hna ka hmu ta a. Ni khat chu, ka hnathawhpui pakhatin ka zawhna zawng zawng chhânna chu Bible-a ka hmuh theih thu min hrilh a. Ani chuan Bible chungchâng hrilhfiahna lehkhabute min pe a. Chûng lehkhabute chu ka chhiar nghâl a, tam lehzuala hriat ka duh ta a. Chuvângin, chu lehkhabu tichhuaktu Jehova Thuhretute hnênah chuan thu leh hla chhuah tam tak min thawn tûrin dîlna lehkha ka ziak ta a ni.

Kan inneih champha hmasa ber nî chuan, Austria rama Thuhretu ṭhalai pakhat hian min rawn tlawh a. Thu leh hla chhuah ka dîlte chu min rawn ken a, Bible zir tûra min sâwmna chu ka pawm ta a ni. Zirna chu nuam ka tih êm avângin chawlhkâr khatah vawi hnih kan zir a, zirna kan neih apiangin dârkâr li vêl hun kan hmang ṭhîn!

Thuhretute chuan Bible ṭanchhana min zirtîr avângin ka lâwm hle a. Keima Hungarian Bible aṭang ngeia Pathian hming Jehova tih min kawhhmuh chuan awih harsa ka ti hle. Church-ah kum 27 chhûng zet ka lo inkhâwm tawh a, vawi khat mah Pathian hming an lam ka hre ngai si lo. Ka zawhnate chu Bible-in chiang tak leh dik taka a chhân avângin ka lâwm hle a ni. Entîr nan, mitthite chu tui taka muhîl ang maiin eng mah an hre tawh lo tih ka zir a. (Thuhriltu 9:5, 10; Johana 11:11-15) Bible-in a tiam ‘thihna awm tawh lohna hmun’ khawvêl thar chungchâng pawh ka zir bawk. (Thu puan 21:3, 4) Chu khawvêl tharah chuan “thawhlehna a awm” dâwn avângin ka pa hmuh leh ka beisei a ni.—Tirhkohte 24:15.

Rose-i chu Bible zirnaah chuan a rawn tel ve ta a. Hma kan sâwn chak hle a, thla hnih chhûngin kan zirlai lehkhabu chu kan zir zo ta mai a! Thuhretute Kingdom Hall-a inkhâwm hun apiangin kan tel a. Jehova Thuhretute zînga hmangaihna, an inṭanpui tawnna, leh an inpumkhatnate chuan kan rilru a khawih hle a ni.—Johana 13:34, 35.

Kum 1976-ah chuan Rose-i nên Australia rama awm theihna kan nei ta a. Jehova Thuhretute awmna kan zawng nghâl a. Chuta awm Thuhretute ṭanpuina avângin mahni ina awm ang maia inngaihna kan nei a. Kum 1978-ah chuan Jehova Thuhretute zînga mi kan lo ni ta a ni.

Kum tam tak chhûng ka lo hriat châk êm êm zawhnate chhânna chu a tâwpah ka hmu ta a. Pathian Jehova ka hnaihna chuan Pa ṭha ber min neihtîr bawk. (Jakoba 4:8) Lo thleng tûr khawvêl thara ka pa hmuh leh ngei ka beiseina chuan rilru hahdamna nasa tak min pe a ni.—Johana 5:28, 29.

Kum1989-ah chuan kan ṭhian te, chhûng te, leh mi dangte hnêna kan thurinte kan hrilh theih nân Rose-i nên Hungary rama kîr leh kan tum ta a. Mi a za têlte hnêna Bible thutak zirtîr theihna chanvo hlu kan nei a ni. Jehova rawngbâwlnaah kan rualin mi 70 aia tam an rawn tel a, chûng zîngah chuan ka nu duh tak pawh a tel a ni.

Kum 17 chhûng chu ka zawhnate chhânna hmu tûrin ka ṭawngṭai tawh a. Kum 39 a liam hnuah pawh, ka la ṭawngtai reng a, tûna ka sawi theih chu, “Ka lâwm e, ka Pa duh tak vâna mi, ka naupan laia ka ṭawngṭainate min chhânna avângin,” tih hi a ni.