Cameron-a: Jon, Bible sawi dunna kan nei ziah thei hi nuam ka ti khawp mai. Kan inkawm hnuhnûn ber ṭum khân Pathian Ram chungchângah zawhna i nei a. Jehova Thuhretute’n kum 1914-ah Pathian Ramin ro a rêl ṭan nia kan rin nachhan kha min zâwt a.

Jon-a: Ni e, in thu leh hla chhuah pakhat ka chhiar a, chutah chuan kum 1914-ah Pathian Ramin ro a rêl ṭan tih ka chhiar fuh a. In thurin zawng zawngte hian Bible a ṭanchhan vek tih i sawi tawh avâng khân hriat chian ka châk deuh va.

Cameron-a: Ni e, a dik alâwm.

Jon-a: Eng lo a nia, keimah ngei pawhin Bible ka chhiar chhuak tawh a. Mahse, kum 1914 târ lanna ka hmuh âwm ka hre chhuak thei tawh miah lo va. Chuan, online Bible-ah lûtin “1914,” tih hi ka zawng a. Mahse, khawiah mah ka zawng hmu lo.

Cameron-a: Thil pahnih avângin ka fak duh che Jon. A hmasain, Bible i chhiar chhuah avângin ka fak duh che. Pathian Thu hi i ngaina hle a ni ngei ang.

Jon-a: A dik alâwm. Bible ang lehkhabu dang hi a awm si lo va.

Cameron-a: A dik khawp mai. A pahnihnaah chuan, i zawhna chhânna hriat tuma Bible chhûng ngeia a chhânna i zawng chu i fakawm khawp mai. Hriatthiamna kan neih theih nâna Bible-in ‘zawng’ tûra min fuih ang ngeiin i ti a ni. * Chutianga theih tâwp i chhuahna chu a ṭha lutuk.

Jon-a: Ka lâwm e. Zir zawm zêl pawh ka duh. Dik tak chuan, zir bingna ṭhenkhat pawh ka lo nei a, tûna kan zir mêk lehkhabu-ah hian kum 1914 nêna inkûngkaih thu ṭhenkhat ka hmu a. Lal mumang chungchâng a sawi a—a mumang chu thingkûng hrawl tak kih a ni a, a hnuah a lo chawr leh tih vêl a ni tain ka hria.

Cameron-a: Aw, a dik alâwm. Daniela bung 4-a chhinchhiah hrilh lâwkna a nih kha. Babulon Lal Nebukadnezzara mumang a nia.

Jon-a: Aw, chu chiah chu alâwm. Kha hrilh lâwkna kha ka chhiar nawn ka chhiar nawn a. Mahse, tlang taka sawi chuan, Pathian Ram leh kum 1914 nêna inzawmna a neih dân ka la hre thiam chuang lo.

Cameron-a: Dik tak chuan Jon, a ziaktu Daniela ngei pawh hian thlarau thâwk khuma a ziah he hrilh lâwkna hi kim chang takin a hre thiam bîk hlei nêm!

Jon-a: Tak tak maw?

Cameron-a: Aw, ni e. Daniela 12:8-ah ani chuan: “Hriat chu ka hria a, a ngaihna erawh chu ka hre lo,” tiin a sawi alâwm.

Jon-a: Hre thiam lo awm chhun ka ni lo tih hraitna chuan rilru a tinuam huai mai.

Cameron-a: Dik tak chuan, Daniela’n a hriatthiam loh chhan chu, Daniela bu-a hrilh lâwknate hi Pathianin mihringte hnêna a awmzia kim chang taka a hrilh hun a la thlen loh vâng a ni a. Mahse, tûn laiah chuan kim chang takin kan hre thiam thei tawh.

Jon-a: Chu chu engtin nge i hriat?

Cameron-a: Awle, a dawt chiah chângin a sawi hi i lo chhinchhiah dâwn nia. Daniela 12:9-na chuan: “Thu chu thup leh châr ṭhat a ni ta e, tâwpna hun thlengin,” tiin a sawi a. Chuvângin, hemi chungchânga hrilh lâwknate hi ziah a nih aṭanga hun tam tak a liam hnu, “tâwpna hun” chhûngah chauh hriatthiam a ni ang. Chu bakah, nakin lawka kan la zir tûr angin, a finfiahna zawng zawngte chuan tâwpna huna kan awm tawhzia a târ lang bawk a ni. *

Jon-a: A nih chuan, Daniela hrilh lâwkna chu min hrilhfiah thei ang em?

Cameron-a: Ka thiam ang tâwka hrilhfiah ka’n tum ang e.

Cameron-a: A ṭan nân, Lal Nebukadnezzara’n a mumanga a hmuh kha tawi têin kan khaikhâwm ang a. Tichuan, a awmziate kan sawi dâwn nia.

Jon: Awle.

Cameron-a: Nebukadnezzara chuan a mumangah thingkûng hrawl tak, vân tawng khawpa sang a hmu a. Tichuan, Pathian thuchah kengtuin thing chu kit tûra thu a pêk chu a hria a. Mahse, Pathian chuan leia a bul bâwr chu zuah tûrin thu a pe a ni. “Hun sarih” zawhah thing chu a rawn chawr leh ang. * Chu hrilh lâwkna chu a hmasain Lal Nebukadnezzara chungah ngei a thleng famkim a. Lal thiltithei tak—vân tawng khawpa sâng thingkûng ang—ni mah se, a rorêlna chu “hun sarih” chhûng tihkhaihlak a ni. Thilthlengte kha i la hria em?

Jon-a: Ka va hre tawh lo ve.

Cameron-a: A pawi lo. Bible chuan Nebukadnezzara’n kum sarih chhûng a hriatna a hloh thu a sawi a. Chutih hun chhûng chuan lal angin ro a rêl thei lo. Mahse, hun sarih a zawh chuan, a hriatnate chu nei lêt lehin, ro a rêl ṭan leh ta a ni. *

Jon-a: Awle, khami thleng kha chu ka hre thiam e. Mahse, hêngte hian Pathian Ram leh kum 1914 nên eng inzawmna nge a neih?

Cameron-a: A tawi zawnga sawi chuan, he hrilh lâwkna hian thlen famkimna pahnih a nei a. A thlen famkimna hmasa zawk chu Lal Nebukadnezzara rorêlna tihkhaihlakna kha a ni a. A thlen famkimna hnuhnûng zâwk chuan Pathian rorêlna tihkhaihlakna nên inzawmna a nei a ni. A thlen famkimna hnuhnûng zâwk hi a nia Pathian Ram nêna inzawmnana nei chu.

Jon-a: Engtin nge hrilh lâwkna hian Pathian Ram nêna inkûngkaihin thlen famkimna hnuhnûng zâwk a nei tih i hriat?

Cameron-a: Hriat theih dân pakhat chu, hrilh lâwkna thu-ah vêk hian kan hmu a. Daniela 4:17-ah chuan: “Chungnungbera chuan mihringte lalna ram chungah chuan thu a nei a, a duhsak apiang a pe,” tia hrilh lâwk a ni. “Mihringte lalna ram,” tih ṭawngkam kha i lo hmu em?

Jon-a: Aw, “Chungnungbera chuan mihringte lalna ram chungah chuan thu a nei,” tiin a sawi.

Cameron-a: A dik. “Chungnungbera” a tih kha tu nge nia i rin?

Jon-a: Pathian a sawina a nih ka ring.

Cameron-a: A dik lutuk. Chuvângin, he hrilh lâwkna hian Nebukadnezzara chungchâng chauh a sawi lo. Chu chuan “mihringte lalna ram”—chu chu, mihringte chunga Pathian rorêlna pawh a huam tel a ni. He hrilh lâwkna a chung leh a hnuai thute kan chiar hian, chu chuan awmzia a nei lehzual a ni.

Jon-a: Eng nge i sawi awmzia?

Cameron-a: Daniela Bu hian thu ngai vawi tam tak a sawi nawn a. Pathianin a Fapa, Isua rorêlna hnuai a Lalram a din tûr chungchâng chu a sawi deuh ber a. Entîr nân, Daniela bu-a thu ṭhenkhat hi lo ennawn leh ta ila. Khawngaihin Daniela 2:44 kha i lo chhiar thei ang em?

Jon-a: Awle. “Tin, chûng lalte nîah chuan vân Pathianin ram a rawn din ang a, chu chu a chhe ngai tawh lo vang a, a lalna pawh mi dangte tân hnutchhiah a ni hek lo vang; hêng ram zawng zawngte hi a tikeh sawmin a tiral zâwk ang a, kumkhuain a ding reng ang.”

Cameron-a: Ka lâwm e. He Bible châng hi Pathian Ram sawina a ang i ti ve em?

Jon-a: Ahh. Ka hre chiah lo.

Cameron-a: Awle, chu Lalram chu ‘kumkhuaa din’ a nih tûr thu a sawi kha lo chhinchhiah rawh aw. Pathian Ram ni lo mihring sawrkâr zîngah hian chutianga sawi theih tûr a awm dâwn em ni?

Jon-a: A awm ka ring lo.

Cameron-a: Daniela bu-a Pathiam Ram chungchâng sawina hrilh lâwkna dang hi lo en leh ta ila. Daniela 7:13, 14-ah chhinchhiah a ni a. Nakina rorêltu tûr chungchângah hrilh lâwkna chuan: “Tin, rorêlna te, ropuina te, ram te, a hnêna pêk a ni a, mi tin te, hnam tin te leh ṭawng tinte zawng zawng chuan a rawng an bâwl nân. A rorêlna chu rorêlna hlun, ral ngai lo tûr a ni a, a ram chu tihchhiat rual a ni lo vang,” tiin a sawi a ni. He hrtilh lâwknaah hian thumal hriat ṭhan deuh awmin i hria em?

Jon-a: Aw, ram tih hi.

Cameron-a: A dik lutuk. Eng ram pawh a sawina a ni lo. Chu Ram chuan “mi tin te, hnam tin te leh ṭawng tinte” chungah thu a nei dâwn tih a sawi kha lo chhinchhiah rawh aw. Thu danga sawi chuan, chu Ram chuan khawvêl pumah ro a rêl dâwn tihna a ni.

Jon-a: Ka la hre thiam chiah lo nain; mahse, i sawi dik. Chutiang chuan a sawi.

Cameron-a: Hrilh lâwknain a sawi dang leh pawh hi lo chhinchhiah rawh aw: “A rorêlna chu rorêlna hlun, ral ngai lo tûr a ni a, a ram chu tihchhiat rual a ni lo vang.” He thu hi nichin lawka kan chhiar tâk Daniela 2:44 nên khân a inang khawp mai tiraw?

Jon-a: Ni e, a inang khawp mai.

Cameron-a: Kan sawi tawh chin kha tawi têin han ennawn ta ila. Daniela bung 4-a hrilh lâwkna hi, “Chungnungbera chuan mihringte lalna ram chungah chuan thu a nei,” tih mite’n an hriat nâna pêk a ni a. A thute hian hrilh lâwkna chu Nebukadnezzara chungah chauh ni lovin, thlen famkimna lian zâwk a nei dâwn tih a târ lang a ni. Chu bâkah, Daniela bu tluan chhuakah hian, Pathianin a Fapa rorêlna hnuaia a din tûr Ram chungchânga hrilh lâwknate pawh kan hmu bawk a ni. A nih chuan, Daniela bung 4-naa hrilh lâwknate leh Pathian Ram hian inzawmna a nei tia thu tâwp siam chu inâwm i ti hle lo maw?

Jon: A inâwm khawp mai. Mahse, kum 1914 nêna inzawmna a neih dân chu ka la hre thiam chuang lo.

Cameron-a: A nih chuan, Lal Nebukadnezzara chungchângah khân han lêt leh ta ila. Ani chu hrilh lâwkna thlen famkimna hmasa zâwka thingkûngin a entîr chu a ni a. Thingkûng kih a nih a, hun sarih chhûng atâna ṭâwn a nih khân a rorêlna chu tihkhaihlak a ni a—chu chu, hun eng emawti chhûng a hriatna a hloh khân a thleng dik a. Chu hun sarih chu Nebukadnezzara’n a hriatna a neih lêt leh a, a rorêlna a chhunzawm leh khân a tâwp a ni. A thlen famkimna hnuhnûng zâwkah chuan hun eng emawti chhûng Pathian rorêlna tihkhaihlak a ni ang—mahse, chu chu Pathian vânga thleng erawh a ni lo.

Jon-a: Eng nge i sawi awmzia?

Cameron-a: Bible hun lai chuan, Jerusalema rorêltu Israel lalte chu ‘Jehova lalṭhutthlênga’ ṭhu anga sawi an ni a. * Pathian mite chunga ro an rêlnaah Pathian ai an awh a ni. Chuvângin, chûng lalte rorêl dân chuan Pathian rorêl dân a târ lang a ni. Mahse, hunte a liam zêl chuan, chûng lalte zînga a zavai deuhthaw chuan Pathian thu an âwih ta lo va, an thuneihna hnuaia awmte chuan an tih dân ṭha lote chu an entawn bawk. Israel mite chu thu an âwih lohna avangin, B.C.E. 607 khân pathianin Babulon mite hneha an awm a remti a. Chumi hun aṭang chuan, Jerusalemah Jehova aiawhtu lal an awm tawh lo. Chutiang kawng chuan, Pathian rorêlna chu tihkhaihlak a lo ni ta a ni. I la hre thiam zêl em?

Jon-a: Aw, ka hre thiam e.

Cameron-a: Chuvângin, B.C.E. 607 chu hun sarih inṭanna, a nih loh leh, Pathian rorêlna tihkhaihlak a nih ṭan hun tia chhinchhiah a ni a. Hun sarih a tâwp hunah, Pathian chuan a aiawhtu tûr rorêltu thar a ruat ang—mahse, leia mihringte zînga mi ni tawh lovin, vâna vântirhkoh zînga mi a ruat tawh zâwk dâwn a ni. Chutih hunah chuan, Daniela bu-a hrilh lâwkna dang kan chhiarte kha a thleng famkim tawh ang. Zawhna pawimawh tak lo awm ta chu: Engtik khân nge hun sarih chu a tâwp? tih hi a ni a. Chu zawhna chu kan chhâng thei a nih chuan, Pathian Ramin ro a rêl ṭan hun chu kan hre thei dâwn a ni.

Jon-a: Ka hre thiam e. Ka’n ring chhin ang e aw—hun sarih chu kum 1914-ah a tâwp, a dik em?

Cameron-a: Dik lutuk!

Jon-a: Mahse, chu chu engtin kan hriat theih?

Cameron-a: Leia rawng a bâwl lai khân, Isua chuan hun sarih chu a la tâwp loh thu a sawi a. Chuvângin, chu chuan hun rei tak chhûng a awh a ni ngei ang. Hun sarih chu leia Isua a lo kal hma kum za tam takah khân a inṭan tawh a, vâna a lâwn leh hnuah pawh chu chuan hun eng emawti chhûng chu a la awh zawm zêl a ni. Chu bâkah, Daniela bu-a hrilh lâwknate chu “tâwpna hun” a thlen hma chuan kim chang taka hriatthiam a ni lo tih kha i chhinchhiah reng dâwn nia. * Ngaihvenawm takin, kum 1900 hnaih lam chuan, Bible zirlai ṭhehnemngai takte chu hemi chungchânga hrilh lâwkna leh hrilh lâwkna dangte uluk taka zir chiang tûra chêttîrin an awm a. Tichuan, kum 1914-ah hun sarih chu a tawp dâwn tih an hre thiam ṭan ta a ni. Chu bâkah, chumi hun aṭanga khawvêla thilthleng lian tham tak tak thlengte chuan kum 1914 hi Pathian Ramin vâna ro a rêl ṭan kum a ni tih chiang takin a nemnghet a. Chu kum chu ni hnuhnûnga kan luh ṭanna, a nih loh leh, tâwpna hun inṭan kum chu a ni. Vawikhatnaa hriatthiam nghâl vek chu a harsa . . .

Jon-a: Ni e. Fiah taka hre thiam vek tûr chuan ka ennawn fo a la ngai ang.

Cameron-a: Lungngai suh. Kei pawhin tûn anga hre thiam tûr hian hun eng emaw chen ka mamawh alâwm. Thil dang kha chu eng pawh ni se, kan sawi dunna hian Pathian Ram chungchânga Jehova Thuhretute thurin hi Bible ṭanchhan ngei a ni tih hre thiam tûrin a ṭanpui che ka beisei.

Jon-a: Ṭanpui teh rêng mai. In thurinte chungchânga Bible in ṭanchhan dân ka hriatte hian ka rilru a hneh thei khawp mai.

Cameron-a: Nang pawh i thurinte chu Bible ṭanchan nihtîr i duh tih ka hria. Ka sawi tawh ang khân, a vaia hre thiam tûr chuan hun i la mamawh ngei ang. Chuan, zawhna dangte pawh i la neih ka ring. Entîr nân, hun sarih leh Pathian Ramin inzawmna a neih dânte leh chu hun chu B.C.E. 607-a a inṭan thu kan sawi tawh a. Mahse, engtin nge hun sarih chu kum 1914-ah a tâwp tih chiang taka kan hriat theih? *

Jon-a: Chu chu keipawh ka lo ngaihtuah mêk a.

Cameron-a: Bible vêk hian hun sarih rei zâwng hre tûrin min ṭanpui thei a. Ka lo kal leh hunah hemi chungchâng hi sawi dûn leh ila i duh ang em?

Jon-a: A ṭha ngawt ang.