A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

BUNG 2

Bible—Pathian Min Pêk Lehkhabu Chu

Bible—Pathian Min Pêk Lehkhabu Chu
  • Eng kawngin nge Bible hi lehkhabu dang zawngte laka a danglam bîk?

  • Engtin nge Bible chuan mi mal harsatna i tawhte hmachhawn tûra a ṭanpui theih che?

  • Engvângin nge Bible-a hrilh lâwk thu awmte chu i rin theih?

1, 2. Eng kawngin nge Bible chu Pathian thilpêk dawn phûrawm tak a nih?

I ṬHIAN duh tak tuemaw hnên aṭanga thilpêk ṭha tak i dawn lai chu i la hre chhuak thei em? Chutianga thil dawn chu a phûrawm mai ni lovin, a hlimawm hle ngei ang; thilpêk chuan a petu’n in inṭhianna a ngaihhlutzia a hriattîr si che a. Chuvângin, i thilpêk dawn avânga i lâwmzia pawh i sawi chhuak ngei ang.

2 Bible hi kan lâwm êm êmna tûr Pathian thil min pêk a ni a. He lehkhabu danglam bîk tak hian kawng danga kan hriat ngai hauh loh tûr thil tam tak min hrilh a ni. Entîr nân, arsi awmna vân boruak zau tak te, leilung te, leh mipa leh hmeichhe hmasa ber te siam an nih dânte min hrilh a. Nuna harsatna leh lungkhamna te hmachhawnna kawnga min ṭanpui thei tûr thu bul rin tlâk tak takte a chuang bawk. Tin, Pathianin a thiltum a hlenchhuah dân tûr leh he leia dinhmun ṭha zâwk a rawn thlentîr dân tûr pawh min hrilhfiah bawk a ni. Bible chu thilpêk dawn phûrawm tak a va ni êm!

3. Bible pêk kan ni hian Jehova chungchâng eng nge min hrilh a, chu chu engvângin nge thil lâwmawm tak a nih?

3 Bible hian a Petu, Pathian Jehova chanchin engemaw tak a târ lan avângin, chu chu mi tihlim thei tak thilpêk a ni bawk. Pathianin chutiang lehkhabu min pêkna chuan amah kan hriat chian a duhzia a târ lang chiang hle. Dik takin, Bible chuan Jehova hnaih tûrin a ṭanpui thei che a ni.

4. Bible sem chhuahna chungchângah engin nge i rilru khawih ber?

4 Bible i nei a nih chuan, khawvêla lehkhabu darh zau ber i nei ve tihna a ni. Bible bu pum leh a ṭhen lai chu ṭawng chi hrang 2,300 aia tama tihchhuah a ni a, khawvêl mihring zaa 90 aia tamin an nei thei a ni. A chawhrualin, Bible hi chawlhkâr tin copy maktaduai khat aia tam sem chhuah a ni a. Bible bu pum emaw, a ṭhen lai emaw chu bu tlûklehdingâwn li vêl chhut chhuah a ni tawh bawk. Bible ang rênga sem chhuah leh chhut chhuah hnem lehkhabu dang a awm lo tih a chiang hle a ni.

“New World Translation of the Holy Scriptures” chu ṭawng tam taka hmuh theih a ni

5. Eng kawngin nge Bible hi “Pathian thâwk khuma” pêk a nih?

5 Chu mai bâkah, Bible chu “Pathian thâwk khuma pêk a ni.” (2 Timothea 3:16) Eng kawngin nge? Bible ngeiin heti hian a chhâng a ni: “Miten thlarau thianghlim tirhin Pathian hnên ata an sawi zâwk ṭhîn,” tiin. (2 Petera 1:21) Heti hian lo tehkhin ta ila: Putar pakhat chuan a tupa chu lehkha thawn a ziahtîr a. Chu lehkha thawnah chuan putar ngaihtuahna leh kaihhruaina a chuang a ni. Chuvângin, lehkha thawn chu a tupaa lehkha thawn ni lovin, putar lehkha thawn ngei a ni. Chutiang bawkin, Bible-ah pawh a ziaktu mihringte duh dân ni lovin, Pathian duh dân chu ziak chhuah a ni a. Chuvângin, Bible bu pum pui chu “Pathian thu” a ni tak zet a ni.—1 Thessalonika 2:13.

A CHHUNG THU INMILNA LEH A DIKNA

6, 7. Engvângin nge Bible chhûng thute inmil fai vekna chu thil chhinchhiah tlâk tak a nih?

6 Bible ziak zawh nân kum 1,600 aia tam hman a ni. A ziaktute chu mi chi hrang hrang an ni a, hun hrang hranga khawsa an ni bawk. A ṭhen chu lo neitute, sangha mantute, berâm vêngtute an ni a. A dangte chu zâwlneite, rorêltute, leh lalte an ni bawk. Chanchin Ṭha ziaktu Luka chu doctor a ni. A ziaktute nihna leh lo chawr chhuahna chu inang lo hlawm hle mah se, Bible chu a bul aṭanga a tâwp thlengin a inmil fai vek a ni.

7 Bible bu hmasa ber chuan mihringte buaina a lo inṭan dân min hrilh a. A bu hnuhnûng ber chuan lei pum pui hi paradis, a nih loh leh huan mawi tak a la nih tûr thu min hrilh bawk. Bible-ah hian kum 4,000 vêl chhûnga mihringte chanchin a chuang a, chûng chu Pathian thiltum leh a lo thlen famkim dân tûr kan hriatthiam nân, kawng engemaw takin a ṭangkai ṭheuh a ni. Bible chhûng thu a inmil fai vek hi thil mak leh ropui tak zawng a ni ngei mai; mahse, chutiang chu a ni, Pathian min pêk lehkhabu aṭanga kan beisei tûr chu.

8. Bible hi science lam thilah pawh a dik tih târ langtu entîrnate pe rawh.

8 Bible chu science lam thilah a dik hle a. A hun laia tuma la hriat loh thute pawh a chuang tel hial a ni. Entîr nân, Leviticus bu-a hmân lai Israelte hnêna dân pêkah chuan, a hun laia a chhehvêl rama mite la hriat rêng rêng loh dam lo inkhung hranna leh thianghlimna dân chu a chuang daih tawh a ni. Kan leilung pianhmang chungchânga ngaih dân dik lo a awm lai pawhin, Bible chuan lei kualkhungna chungchâng sawiin, lei chu a mûm tih a lo târ lang diam tawh bawk. (Isaia 40:22) Tin, Bible chuan lei chu ‘engmah lova khai kân a nih’ thu dik takin a lo sawi a ni. (Joba 26:7) Bible chu science lam zirlaibu ni lo mah se, science lam thil chungchâng a sawi apiang chu a dik vek a. Chu chu Pathian min pêk lehkhabu aṭanga kan beisei tûr chu a ni lâwm ni?

9. (a) Eng kawngin nge Bible chuan thilthleng chanchin a sawinaah a dikzia leh a rin tlâkzia a târ lan? (b) Bible ziaktute’n zêp nei lova engkim an ziah lanna chuan Bible chungchâng eng nge a hrilh che?

9 Bible chu thilthleng chanchin a sawinaah pawh a dikin, a rin tlâk bawk. Engkim mai chu chipchiar taka chhinchhiah thlap a ni a. Mite hming a târ lan mai bâkah, anmahni thlahtute thlengin a chhinchhiah thlap a ni. * Mahni mite chak lohna leh tlin lohna ziak lang duh ṭhîn lo khawvêla thilthleng chanchin ziaktute ang lo takin, Bible ziaktute chu an rinawm a; anmahni tlin lohnate leh a ram puma an tlâwmna chanchinte pawh zêp nei hauh lovin an ziak lang vek a ni. Entîr nân, Bible-a Number bu ziaktu Mosia chuan thil sual nasa tak a tih thu leh chu mi avânga nasa taka zilhna a tawh chanchinte a ziak lang vek a ni. (Number 20:2-20) Chutianga zêp nei hauh lo va dik taka thuziak chu thilthleng chanchin ziaknaah hmuh tûr a vâng hle; mahse, Bible chu Pathian min pêk a nih miau avângin chûngte chu ziak lan vek a ni.

FINNA LEHKHABU ṬANGKAI TAK

10. Bible lehkhabu ṭangkai tak a ni chu engvângin nge mak kan tih loh?

10 Bible hi Pathian thâwk khuma pêk a nih avângin, “zirtîr kawngah te, thiam loh chantîr kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtîr kawngah te a sâwt” a ni. (2 Timothea 3:16) Ni e, Bible chu lehkhabu ṭangkai tak a ni a. Chutah chuan mihringte mize hriatthiamna nasa tak a lang a ni. A Ziaktu Pathian Jehova chu Siamtu a nih avângin, chu chu thil mak a ni lo ve! Ani chuan kan ngaihtuahnate leh rilru veizâwngte chu keimahni aiin a hre zâwk a. Chu bâkah, Jehova chuan kan hlimna atâna kan thil mamawhte chu a hre vek a. Tin, kan pumpelh ngai nun kawngte pawh a hre vek bawk a ni.

11, 12. (a) Isua’n Tlâng Chunga A Thusawiah eng thute nge a sawi tel? (b) Bible-ah hian eng thu ṭangkai dangte nge chuang a, engvângin nge a fuihna thute chu engtik lai pawha a ṭangkai?

11 Matthaia bung 5 aṭanga bung 7-naa chhinchhiah Tlâng Chunga Thusawi tia koh tâk Isua thusawi hi ngaihtuah teh. Chu thusawi hmingthang takah chuan Isua chuan thu hrang hrang; hlimna tak tak neih dân te, buaina chinfel dân te, ṭawngṭai dân te, sum leh pai thlîr dân dik neih dân te thlengin a sawi a. Chuta Isua thusawite chuan a sawi lai ang bawkin, tûn laiah pawh thil a ti thei a; a la ṭangkai reng a ni.

12 Bible thu bul ṭhenkhat chuan chhûngkaw nun te, hna thawh dân te, leh mi dangte nêna inlaichînna te chungchângah kaihhruaina a pe a. Bible thu bulte chu mi zawng zawng tân a ni a, a fuihnate chu engtik lai pawhin a ṭangkai a ni. Bible-a finna thu awmte hlutzia chu zâwlnei Isaia kal tlanga Pathian thusawi: “Kei hi LALPA in Pathian, in ṭhatna tûra nangmahni zirtîrtu, in kalna tûr kawnga hruaitu che u chu ka ni,” tihah hian a lang a ni.—Isaia 48:17.

HRILH LAWKNA LEHKHABU

Bible ziaktu Isaia chuan Babulon chhiat tûr thu a hrilh lâwk

13. Babulon chungchânga eng thu chipchiarte nge sawi lâwk tûra Jehova’n zâwlnei Isaia chu a thâwk khum?

13 Bible-ah hian hrilh lâwkna thu tam tak a chuang a, chûng zînga tam tak chu a thleng famkim tawh a ni. Entîrna pakhat lo ngaihtuah ta ila. B.C.E. kum zabi pariatna vêla awm zâwlnei Isaia kal tlangin, Jehova chuan Babulon khawpui chu tihchhiat a nih tûr thu a sawi lâwk a. (Isaia 13:19; 14:22, 23) Tihchhiat a nih dân tûr chiah hriat a nih theih nân engkim chipchiar taka sawi lâwk a ni. A rûntu sipaite chuan Babulon lui tikangin, indona thleng hauh lovin khawpui chu an rawn luhchilh dâwn tih pawh sawi lâwk vek a ni. Chu mai a la ni lo. Isaia hrilh lâwkna chuan Babulon hnehtu tûr lalber hming nên lam a sawi a ni—Kura, tiin.—Isaia 44:27–45:2.

14, 15. Engtin nge Babulon chungchânga hrilh lâwkna ṭhenkhat chu a thlen famkim?

14 Chu mi hnu kum 200 vêl—B.C.E. 539 October 5 zân—khân sipaiho chu Babulon khaw bulah chuan an inkulh ta rup mai a. Tunge an hotu chu? Persia lal Kura a ni. Hrilh lâwkna mak tak chu thleng famkim tûrin a rawn inmung ṭan ta. Mahse, hrilh lâwkna ang ngeiin, Kura sipaite chuan indo ngai miah lovin Babulon chu an rûn ta em?

15 Chu mi zân chuan Babulon-ho chuan kût an hmang a, an kulh bang sâng leh hrawl tak takte avâng chuan him tâwk hlein an inhria a ni. Chutih lai chuan, Kura chuan fing tak maiin an khawpui chhûnga luang lût luipui tui chu hmun dangah a la pêng ta daih mai a. A hnu lawkah chuan luitui chu a kâm ta tial tial a, khawpui kulh bang kea kai theihna khawpin a kâm ta mai a ni. Mahse, engtin nge Kura sipaite chuan Babulon kulh bang hrawl tak chu an pal tlang theih ang? Chu mi zân kher kher chuan an kulh kawngkhârte chu an khâr theihnghilh hlauh mai a nih chu!

16. (a) Isaia khân Babulon chunga thil thleng tûr eng nge a hrilh lâwk? (b) Engtin nge Babulon chhiat tûr chungchânga Isaia hrilh lâwkna chu a thlen famkim?

16 Babulon chungchângah hetiang hian hrilh lâwk a ni: “Engtikah mah chutah chuan mi an awm tawh lo vang a, chhuan awm chhûng zawng zawng chuan a chhûngah awm an awm hek lo vang: Arab miten chutah chuan an puan in chu an zâr hek lo vang a; berâm vêngtuten chutah chuan an berâm rualte chu an bawhtîr hek lo vang,” tiin. (Isaia 13:20) He hrilh lâwkna hian khawpui chhiat tûr thu a sawi lâwk satliah mai a ni lo va, Babulon chu khumkhua atâna tihchiat a nih tûr thu a sawi tel bawk a ni. Chûng hrilh lâwkna thute dikzia chu i hmu thei. Hmân lai Babulon khaw hmun—tûna Iraq ram, Baghdad chhim lam mêl 50 vêla hlaa awm—tûn thlenga luah lohva awm ta reng hi, Jehova’n Isaia kal tlanga a sawi: “Tihboralna hmunphiahin ka phiat bawk ang,” tih thu a thlen dikzia târ langtu a ni.—Isaia 14: 22, 23.

Babulon chhe tawh hnu

17. Engtin nge Bible hrilh lâwkna thlen famkimnate chuan rinna a tihchak?

17 Bible chu hrilh lâwkna rin tlâk tak chuanna a ni, tih hriatna chuan rinna a tichak hle a ni lâwm ni? Chu bâkah, Pathian Jehova chuan hun kal tawha a thutiamte a hlen chhuah vek si chuan, lei paradis lo awm tûra a tiam pawh chu a lo thleng famkim ngei ang tih kan ring tlat thei a ni. (Number 23:19) “Chatuana nunna chu Pathian, dâwt sawi thei lova chuan khawvêl awm hmain a tiam a,” chu chu kan beisei tlat a ni.—Tita 1:1, 2. *

“PATHIAN THU HI A NUNG”

18. Kristian tihkoh Paula’n “Pathian thu” chungchângah eng thu thiltithei tak nge a ziah?

18 He Bung 2-naa kan thu ngaihtuah tâkte aṭang hian, Bible hi lehkhabu danglam bîk tak a nihzia a lang chiang hle. Mahse, a hlutna chuan a chhûng thu a inmil vekna te, science lam leh thilthleng chanchin lama a dikna te, finna ṭangkai tak a paina te, leh hrilh lâwkna rin tlâk tak a nihna te a khûm vek a ni. Kristian tirhkoh Paula chuan heti hian a ziak a ni: “Pathian thu hi a nung a, thil a ti thei a, khandaih hriam tawn eng ang ai pawhin a hriam a, nunna leh thlarau, ruhtuah leh thlîng phel hrang khawp hialin a chhun thei a, thinlunga ngaihtuah leh tumte hi a hre nghâl thei a ni,” tiin.—Hebrai 4:12.

19, 20. (a) Engtin nge Bible chuan mahni inenfiah tûra a ṭanpui theih che? (b) Engtin nge Pathian thilpêk danglam bîk tak, Bible avânga i lâwmzia i lantir theih?

19 Bible-a Pathian “thu,” a nih loh leh a thuchah chhiarna hian kan nun a thlâk danglam thei a. Tûn hma zawng aia mahni inenfiah ṭha zâwk tûrin min ṭanpui thei a ni. Pathian chu hmangaih niin kan inchhâl pawh a ni thei; mahse, a thâwk khum Thu, Bible thu min zirtîrte kan chhân lêt dân chuan kan rilru leh thinlunga kan ngaihtuahna dik tak chu a târ lang ang.

20 Bible hi Pathian min pêk lehkhabu a ni tak zet a. Chu chu kan chhiar tûr, zir tûr, leh ngainat êm êm tûr lehkhabu a ni. A thute ngun taka enfiah zêlin, he Pathian thilpêk hi i ngaihhlutzia lantîr ang che. Chutianga i tih chuan, mihringte tâna Pathian thiltum hriatthiamna thûk tak i nei dâwn a ni. Chu thiltum nihna dik tak leh a thlen famkim dân tûr chu Bung 3-naah kan sawiho vang.

^ par. 9 Entîr nân, Luka 3:23-38-a Isua thlahtute chhuina kimchang tak târ lan chu chhinchhiah ang che.

^ par. 17 Babulon tihchhiatna chu Bible hrilh lâwknate a thlen famkimzia târ langtu entîrna pakhat mai a ni a. Entîrna dangte zîngah chuan Tura leh Ninevi khawpui tihchhiatna pawh a tel a ni. (Ezekiela 26:1-5; Zephania 2:13-15) Chu bâkah, Daniela hrilh lâwkna chuan Babulon lalram a tâwp hnua khawvêl lalna changtu tûr ramte chu a hrilh lâwk a, chûng zîngah chuan Medo-Persia leh Grik pawh an tel a ni. (Daniela 8:5-7, 20-22) Isua Kristaa thleng famkim Messia chungchâng hrilh lâwknate hriat nân Thu Belhna phêk 199-201-na chu en rawh.