A chhûng thu-ah lût rawh

Pathianin Thisen A Thlîr Dân Hi Ka Pawm

Pathianin Thisen A Thlîr Dân Hi Ka Pawm

Pathianin Thisen A Thlîr Dân Hi Ka Pawm

DOCTOR PAKHATIN AMA CHANCHIN A SAWI

DAMDAWI ina inhmuh khâwmna room-ah chuan doctor ṭhenkhat nên mitthi pakhat taksa endikna aṭanga kan thil hmuh chhuahte chu kan sawiho va. Mitthi chu cancer chi khat malignant tumor vei a ni a, kei chuan, “A thih thut chhanah hian thisen thun hnem lutuk avânga thisen tihchhiatna [hemolysis] leh a kalin hna a thawh loh vâng niin kan sawi thei ang,” tiin ka sawi a ni.

Professor pakhat chu a rawn ding chhuak a, thinrim tak mai hian, “A thisen milpui ni lo kan thun i tihna em ni?” tiin min zâwt a. Kei chuan, “Chu chu ka sawi tum a ni lo,” tiin ka chhâng a. Tichuan, mitthi ta kal thlalâk ṭhenkhat chu entîrin, “A kala awm thisen tam tak hi tihchhiat a ni a; chuvângin, hei hi a kalin hna a thawh loh chhan a ni thei a ni,” tiin ka sawi belh a ni. * Boruak chu a sosângin, ka zâm hle a. Doctor la naupang tak mai ka nih laiin, ani chu professor hial ni mah se, ka thusawiah chuan ka ding nghet tlat a ni.

Chutih hun lai chuan Jehova Thuhretute zînga mi ka la ni lo. Kum 1943-ah Japan hmâr lama awm Sendai khawpuiah ka piang a. Ka pa hi natna hrik leh chumiin a thlen theihte zir chianna lama mi thiam [pathologist] leh rilru lam doctor [psychiatrist] a nih avângin, keipawhin damdawi lam zir chu ka tum a. Kum hnihna ka zir lai, kum 1970-ah Masuko-i nên kan innei a ni.

Natna Zir Chianna Lamah Ka Insawn

Ka zirlai ka zawh thlengin Masuko-i hian kan nupa tân hna a thawk ṭhîn a. Damdawi lam zir chu nuam ka ti hle a. Mihring taksa siam a nih dân hi ropui ka ti hle! Chutih rualin, Siamtu a awm leh awm loh chungchâng erawh ka ngaihtuah ngai hauh lo thung. Damdawi lam zir chianna chuan nun awmze nei tak min neihtîr ka ring a. Chuvângin, damdawi lama mi thiam ka nih hnu chuan, zirna chu chhunzawm zêlin pathology—natna awm dân leh a thlen theihte zir chianna—lamah ka insâwrbing leh ta a ni.

Cancer natna avânga boral ta taksa kan zir chian lai chuan, thisen thun sawimawina chu ka ringhlel ṭan a. Tihdam theih tawh loh chin cancer veite chuan thisen thianghlim an tlachham thei a, chu chuan thisen chhuahna a thlen thei a ni. Chemotherapy lâkna chuan thisen thianghlim tlâkchhamna a thlen theih avângin, doctor-te chuan thisen thun chu an chawh tlângpui ṭhîn a. Mahse, thisen thun chuan cancer natna hrik chu taksaa a ṭai darhtîr zâwk mai rinna ka nei ta tlat a. Ka rin ang ngeiin, thisen thun hian mihring taksa chakna a tihniam thei a, chu chuan cancer rawn chhuah leh theihna a tihsân theih bâkah, a veitu dam khawchhuah theihna a tihniam thei tih hriat a ni tawh a ni. *

A tîra ka sawi thilthleng kha kum 1975-a thleng a ni a. Professor chu dam lo thi ta chungchânga mawhphurhna latu ber a nih bâkah, thisen chungchâng zir chianna (hematology) lama mi thiam a ni bawk. Chuvângin, dam lo chu thisen thun a nih avânga boral a nih thu ka sawi laia a thinrim hle pawh kha a mak hran lo! Mahse, ka thusawi chu ka chhunzawm ta zêl tho va, ani pawh zawi zawiin a inbeng dai ve ta a ni.

Natna Leh Thihna Awm Tawh Lohna

Chutih hun lai vêl tho chuan, Jehova Thuhretute zînga kum upa lam nu pakhat chuan ka nupui chu a rawn tlawh a. A thusawia “Jehovah” tih thu mal a han hman chuan, ka nupui chuan chumi awmzia chu a zâwt a. Amah rawn tlawhtu chuan, “Jehova chu Pathian dik hming a ni,” tiin a sawi a. Masuko-i chuan a naupan lai aṭangin Bible a chhiar ṭhîn a; mahse, a Bible hmanah chuan Pathian hming chu “LALPA” tia thlâk a ni. Tûnah chuan, Pathianin hming a nei tih a hre ta!

Masuko-i chu amah rawn tlawhtunu chuan Bible a zirpui nghâl a. Zîng dâr 1:00 vêla damdawi in aṭanga ka haw chuan, phûr tak hian, “Bible-in natna leh thihna a awm tawh loh tûr thu a sawi asin!” tiin min lo hrilh a. “A va ṭha dâwn ve!” tiin ka chhâng a. “Khawvêl thar a lo thlen mai tawh dâwn avângin, i hun hi khawral tawh lo la ka duh khawp mai,” tiin a sawi zawm a. Doctor hna bânsan tûra min tihnaah ngaiin ka thinrim ta a, kan inlaichînnain a chhiat phah bawk a ni.

Mahse, ka nupui chu ka chungah a beidawng mai lo. Ka rilru hneh theitu tûr Bible chângte a zawn hmuh theih nân Pathian hnênah ṭawngṭaiin ṭanpuina a dîl a; tichuan, Bible chângte chu min hmuh ta a. A bîk takin, Thuhriltu 2:22, 23-naa: “Miin a thawh hahna zawng zawngah leh rilru rim taka ni hnuaia a thawhnaah chuan eng nge a hmuh? . . . Zânah pawh a rilru a hahdam chuang hek lo. Hei pawh hi engmahlo mai a lo ni,” tih thu chuan ka thinglung a khawih hle. Ka thiltih mêk nên pawh a inmil hle a ni—damdawi lam zir chianna lamah chhûn leh zânin ka inpe pumhlûm a; mahse, lungawina dik tak ka nei chuang lo.

Kum 1975, July thla a ni a. Chawlhni tûk khat chu Jehova Thuhretu Kingdom Hall lam pan tûra ka nupui a chhuah chuan, chuta kal ve chu ka tum ta thut a. Kingdom Hall-a ka nupuiin min hmuh chuan mak a ti hle a, Thuhretute chuan ṭha takin min lo lâwm a ni. Chuta ṭang chuan, Chawlhni apiangin an inkhâwmnaah chuan ka tel ziah a. Thla khat hnu vêlah Thuhretu pakhat chuan Bible min zirpui ṭan a. Ka nupui chuan Jehova Thuhretute’n an rawn tlawh hmasak ber aṭanga thla thum hnuah baptisma a chang a ni.

Pathianin Thisen A Thlîr Dân Hi Ka Pawm

Bible chuan Kristiante chu ‘thisen laka inthiar fihlîm’ tûrin a hrilh tih ka hre ta thuai a. (Tirhkohte 15:28, 29, C.L. Re-edited; Genesis 9:4) Thisen thun sawimawina chungchânga rinhlehna ka lo neih sa tawh avangin, Pathianin thisen a thlîr dân pawm chu a harsa lo. * ‘Siamtu a awm a, hei hi ama sawi a nih chuan, a dik ngei ang,’ tih ngaihdân ka nei a ni.

Natna leh thihnate hi Adama thil sual tih avânga tuar ka ni tih ka zir bawk a. (Rom 5:12) Chutih hun lai chu, arteriosclerosis chungchânga zir chianna ka neih lai a ni a. Kan upat zêl rual hian, kan lung aṭanga thisen luan chhuahna dâwtte chu a sakin, a zîm ve telh telh a, chu chuan lung natna te, thluaka thazâm fel lohna te, leh kal ṭha lote a thlen thei a ni. Ṭhat famkim lohna kan rochun avânga hêngte hi thleng a ni, tih chu thil ni thei tak a ni. A hnuah, damdawi lama ka ṭhahnemngaihna chu zawi zawiin a kiam a. Jehova chauhvin natna leh thihnate hi a titâwp thei!

Bible ka zir ṭan aṭanga thla sarih hnu, kum 1976 March thlaah university hospital-a ka zir lai chu ka bânsan a. Damdawi lama ka thiamna chu ka hman theih tawh loh ka hlau hle a; mahse, damdawi in dangah hna ka hmu leh a ni. Kum 1976, May thlaah baptisma ka chang a. Ka nun ka hman theih dân kawng ṭha ber chu hunbi kima rawngbâwl, a nih loh leh pioneer thawh hi a ni tih ka hria. Tichuan, kum 1977, July thla aṭangin chutiang chuan ka thawk ṭan ta a ni.

Pathianin Thisen A Thlîr Dân Humhimna

Kum 1979, November thlaah chuan Masuko-i nên thu hriltu mamawh zualna hmun Chiba Prefecture-a kohhran pakhatah kan insawn a. Chutah chuan hunbi kim ni lova hna ka thawh theihna tûr damdawi in pakhat ka hmu a. Hna ka thawh hmasak ber nîah chuan inzai thiam doctor-te chuan min hual ṭhup a. Ka chhânna hriat ngei tum hian, “Jehova Thuhretute zînga mi i ni si a, thisen thun ngai dam lo rawn hruai ta se engtin nge i tih ang?” tiin min zâwt a ni.

Zah thiam takin thisen chungchânga Bible sawite ka zawm tûr thu ka hrilh a. Thisen thun lova inenkawl dân a awm thu hrilhfiahin, dam lo ṭanpui tûra theih tâwp ka chhuah tûr thu ka hrilh a. Chutianga dârkâr khat vêl sawihona kan neih hnu chuan inzai thiam doctor-te zînga an hotu ber chuan, “Ka hre thiam e. Mahse, thisen tam tak hloh dam lo rawn dah luh a nih chuan, keimahni’n kan lo buaipui mai dâwn nia,” tiin a sawi ta a. Inzai lama an hotu ber chu mi khirh tak nia hriat a ni a; mahse, sawihona kan neih hnu chuan kan inlaichînna a ṭhain, ka rinna min zahsak reng ṭhîn a ni.

Thisen Zahna Avânga Hmachhawn Fiahna

Chiba-a rawng kan bâwl lai chuan, Japan rama Jehova Thuhretute headquarter thar chu Ebina-ah sak mêk a ni a. Bethel tia koh chu in saknaa thawkte hrisêlna endik tûrin kan nu nên kâr khatah vawi khat kan va tlawh ṭhîn a. Thla eng emaw hnu chuan, Ebina Bethel-a hunbi kima rawngbâwl tûra sâwmna kan dawng a. Kum 1981, March thlaah chuan hun eng emawti chhûng Bethel saknaa inpe mi 500 aia tamte chênna atâna an hman inah chuan kan chêng ve ṭan a. Chawhma lamah chuan inbualna leh inthiarna hmun tihfaina lamah ka pui ṭhîn a, chawhnu lamah chuan hnathawktute hrisêlna ka endik ṭhîn a ni.

Dam lo pakhat Unaunu Ilma Iszlaub-i chu kum 1949-a Australia aṭanga missionary nia rawngbâwl tûra Japan rama lo kal a ni a. Ani chuan cancer chikhat leukemia a vei a, amah enkawltu doctor-te chuan thla tlêm tê chauh a dam tawh tûr thu a hrilh a ni. Ilma-i chuan a nun pawh sei nâna thisen thun chu a duh lo va, a boral nî thlengin Bethel-ah a awm a ni. Chutih hun lai chuan erythropoietin ang chi thisen tichaktu damdawite chu a la awm lo va. Chuvângin, a hemoglobin [thisen mûr sena oxygen paitu thil hnâng] chu gram 3 leh 4 vêla tlathlain a hniam hle! (A pângngai chu 12 aṭanga 15 a ni.) Mahse, ka tih theih apiang tiin ka enkawl a. Kum sarih a liam leh hnu, kum 1988 January thlaa a boral nî thlengin Unaunu Ilma-i chuan Pathian Thu a rinna chu a vawng nghet tlat a ni.

Kum tam tam chhûngin, Japan branch office-a rawngbâwl Jehova Thuhretu tam takte chuan inzai an hmachhawn a. Thisen tel lova chûng inzainate min tihsaktu Bethel bul hnaia awm damdawi ina thawk doctor-te chuan fak an phu hle a ni. Inzaina pindan-ah chuan inzaina an kalpui dânte lo en ve tûra sâwm ka ni ṭhîn a, a châng phei chuan ka lo pui ve hial ṭhîn. Thisen chungchânga Jehova Thuhretute rinna zahsaktu chûng doctor-te chungah chuan ka lâwm tak zet a ni. Anmahni nêna thawhhona chuan ka rinna chungchâng sawi chhuah theihna hun remchâng tam tak min pe a. An zînga pakhat phei chu tûn hnai mai khân baptisma chang tawh Thuhretu a rawn ni hial a ni.

Ngaihvenawm takin, thisen tel lova Jehova Thuhretute an enkawlna kawnga doctor-te thawhrimna chuan damdawia inenkawlna lamah rah ṭha tak a chhuah a. Thisen tel lova inzai kalpuina chuan, thisen thun pumpelh a ṭhatzia a rawn târ lang a. Zir chianna aṭangin, thisen tel lova inzai hmachhawntu dam lote chu an dam chak zâwkin, a hnuah harsatna an nei tlêm zâwk tih hmuhchhuah a ni.

Doctor Ropui Ber Hnên Aṭangin Ka Inzir Zawm Zêl

Inenkawlna lama thiamna ṭhang chho zêlte chu hriat ve zêl ka tum a. Chutih rualin, Doctor ropui ber Jehova hnên aṭangin ka inzir zâwm zêl bawk a ni. Ani chuan kan pâwn lam lan dân mai ni lovin, kan pumin min hmu vek si a. (1 Samuela 16:7) Doctor ka nih angin, dam lo tinte chu an natna lai chauh ni lovin, an puma enkawl ka tum tlat a. Chu chuan ṭha lehzuala enkawl thei tûrin min ṭanpui a ni.

Bethel-ah rawng ka bâwl zawm zêl a, thisen chungchânga A thlîr dân pawh tiamin, Jehova chanchin zir tûra midangte ṭanpui chu ka hlimna ber pakhat a la ni reng a bawk. Natna leh thihna zawng zawng tibo thuai tûrin Doctor Ropui Ber Jehova hnênah ka ṭawngṭai ṭhîn a ni.—A sawitu Yasushi Aizawa-a.

[Footnote-te]

^ Dr. Denise M. Harmening-a lehkhabu ziah Modern Blood Banking and Transfusion Practices tih lehkhabuah chuan, “thisen inang lo thun palh a nih hian taksain a chhân lêt dân avângin, thisena cell-te chu a chhiain thisen zâm chhûngah hemoglobin a lût thei a. Thisen thun dam lo te, raipuar te, leh taksa pêng thlâktu dam lote chuan chutiang chu an tawng thei.” Thisen thun hmain dam loin a taksaa thisen thun chu engtin nge a chân lêt dâwn tih hriat lâwk theih a ni lo. Dailey’s Notes on Blood, lehkhabu sawi dân chuan, hemolysis tia koh thisen cells a chhiatna chu thisen inang lo chhe tê thun palh pawha thleng thei a ni a. Kal hian thisen a tihthianghlim theih loh avângin dam lo chu zawi zawiin tûra hrai angin a awm thei a ni.”

^ Journal of Clinical Oncology tih chanchinbu August 1988 chhuak chuan: “Cancer natna vei zîngah thisen tel lova inzai hmachhawntu aiin, a thuntu chuan a hnuah enkawlna hautak zâwk an mamawh tlângpui,” tiin a sawi.

^ Thisen chungchânga Bible zirtîrnate hriat belh nân, Jehova Thuhretute tihchhuah How Can Blood Save Your Life? tih brochure chu en ang che.

[Thu tâwi]

“Thisen thun lova inenkawl dân a awm thu hrilhfiahin, dam lote chu theih tâwp chhuaha ka ṭanpui tûr thu ka hrilh”

[Thu tâwi]

“Thisen tel lova inzai kalpuina chuan, thisen thun pumpelh a ṭhatzia a rawn târ lang”

[Milem]

A chung Ber: Bible ka zirpui lai

Ding lam: Tûnah ka nupui Masuko-i nên