Khawngaihin, i naupan lai chanchin min hrilh rawh.

Kum 1943-ah Italy ramah ka piang a. Kan unau paruk chuan khaw te tak têah kan seilian a, ka pa chu lo neitu a nih bâkah mistiri a ni bawk a. Ka nu leh pate chuan Catholic ṭha tak ni tûrin min enkawl seilian a ni.

Engvângin nge puithiam nih i duh?

Ka naupan lai chuan biak ina puithiam thusawi ngaihthlâk hi nuam ka ti a. Puithu taka thu an chham dual dualte ang chi hi ka ngaina hle a. Chuvângin, puithiam nih ka tum ta a ni. Kum 13 mi ka nih chuan ka nuin ka nakin hun atân min buatsaih a, puithiamho thil zirte lo zir lâwk tûrin boarding school-ah min dah a ni.

In zirnaah Bible in zir tel em?

Tel lo. Kum 15 mi ka nih chuan, min zirtîrtu pakhatin Isua nun leh rawngbâwlna chungchâng chuanna Chanchin Ṭha Ziak copy khat min pe a, chu lehkhabu chu vawi tam tak kan chhiar a ni. Kum 18 mi ka nih chuan pope thu neihna hnuaia awm puithiam ni tûra zirna university-a zir tûrin Rom khawpuiah ka kal a. Chutah chuan Latin te, Grik te, hmân lai chanchin te, mihring finna lam (philosophy) te, mihring rilru sûkthlêkna lam (psychology) te leh thurinte (theology) ka zir a. Bible chângte kan chhamin, Chawlhni inkhâwma Bible chhiarte ngaithla ṭhîn mah ila, Bible zirna tak tak kan nei ngai lo.

School hotu i rawn nih chuan Bible chu zirtîrnaah i telh em?

Ka hnathawh chu inrêlbâwlna lam chauh a ni a. Mahse, class-ahte chuan Vatican Council Pahnihnain a siam, dânte chu ka zirtîr ṭhîn a ni.

Chu kohhran chu engvânga rinhlelhna neih ṭan nge i nih?

Min tibuaitu thil pathum a awm a. Kohhran chu politics-ah a inhnamhnawih a. Kohhran rawngbâwltu leh an mi leh sate nungchang bawlhhlawhnate chu an ngaihhnathiam a. Catholic zirtîrna ṭhenkhat chu dik lo niin a lang a ni. Entîr nân, engtin nge hmangaihna Pathian chuan mite chu an thih hnua chatuana a hrem theih? Chu bâkah, Pathianin ṭawngṭaina ṭhi (rosary) hmangin vawi za têl sawi ngai sawi nawn fo tûrin min duh tak zet ang em? *

Eng nge i tih?

Kaihhruaina min pe tûrin mittui tla zawih zawihin ka ṭawngṭai a. Tûn hnaia Italian ṭawnga tihchhuah Catholic Jerusalem Bible chu kan lei a, ka chhiar ṭan nghâl a. Tichuan, Chawlhni tûk khat chu kohhran rawngbâwlna (Mass) kan neih hnua ka kawrfual ka khai lai tak chuan mi pahnih Bible school-ah an lo kal a. Anni chuan Jehova Thuhretute an nih thu an sawi a. Bible chungchâng leh sakhaw dik hriat hran theih dân chungchângte dârkâr khat chuang kan sawiho va.

I mikhualte chungchângah engin nge i rilru khawih ber?

An rinnate chu Catholic kohhran tihchhuah Bible chângte ṭanchhana awlsam taka an sawi zung zung thei chu ngaihsânawm ka ti khawp mai. A hnuah Thuhretu dang Mario-a chuan min rawn tlawh ṭan a. Ani chu a dawhtheiin a rinawm hle a—Inrinnî apiangin, ruah a sûr emaw, nî a sa emaw pawh ni se, dâr 9 a rîk chuan Bible school-ah a rawn thleng ziah tawh ṭhîn a ni.

Chûng mikhualte chu puithiam dangte’n engtin nge an ngaih?

Kan sawihonaa tel ve tûrin ka sâwm ṭhîn a; mahse, Bible zirna chu an ngaihven tak tak lo. Kei erawh chuan nuam ka ti hle a. Hriatthiam harsa ka tih êm êm—Pathianin sualna leh hrehawm tawrhna awm a phal chhante ang chi thil ropui tak takte ka zir a ni.

I aia nihna sâng zâwk puithiamte chuan Bible zirna bânsantîr che an tum em?

Kum 1975-ah chuan Rom khuaah vawi tam tak zinin ka ngaih dânte kan sawi ṭhîn a. Ka aia nihna sâng zâwk puithiamte chuan ka ngaih dânte min thlâktîr an tum a; mahse, tu man Bible an hmang lo. A tâwpah, January 9, 1976-ah chuan Catholic ka chhuahsan thu keimah ngeiin Rom khuaah lehkha ka ziak a. Ni hnih hnuah, school chu ka chhuahsan a, Jehova Thuhretute inkhâwmnaah a vawi khatna atâna inkhâwm tûrin rêlin ka kal a, chu chu an kohhran tam tak telna inkhâwmpui a lo ni rêng a. Engkim hi ka lo inkhâwm ṭhinna lakah chuan a danglam hle! Thuhretu tinte chuan Bible an nei ṭheuh va, thusawitute’n thu chi hrang hrang an sawi laiin, Bible keuvin an lo en ve zêl a ni.

Chûngte chu i chhûngte’n engtin nge an ngaih?

A tam zâwk chuan nasa takin min dodâl a. Mahse, Italy hmâr lama awm Lombardy khawpuia chêng ka nau pakhat chu Thuhretute nên Bible a zir tih ka hria a. A hnênah ka va kal a, chutah chuan Thuhretute chuan hnathawh tûr leh awmna tûr in min zawnsak a. Chumi kum tâwp lamah chuan, Jehova Thuhretu pakhat niin baptisma ka chang ta a ni.

I inchhîr em?

Chhîr lo ve! A tâwpah, mihring finna emaw, kohhran thurochhiah emaw ni lo va, Bible ṭanchhana Pathian chungchâng kan hriat avângin, ani chu hnaih tak zet ni hian ka inhria a. Chu bâkah, inrintâwkna leh tih tak zetin mi dangte ka zirtîr thei a ni.