A chhûng thu-ah lût rawh

NU LEH PATE TANA | CHHUNGKAW TANA ṬANPUINA

I Fate Chu Mipat Hmeichhiatna Chungchâng Zirtîr Rawh

I Fate Chu Mipat Hmeichhiatna Chungchâng Zirtîr Rawh

A HARSAKNA

Kum sâwmbi kal ta mai aṭang khân, nu leh pate chuan mi dangte aiin an fate hnêna mipat hmeichhiatna chungchâng sawi theihna hun remchâng ṭha an nei a. An fate chu kum upat dân leh mamawh dân azirin, chûng thute chu zawi zawiin an hrilhfiah thei a ni.

Thilte chu a inthlâk danglam vek tawh a. The Lolita Effect tih lehkhabu chuan “Naupangte chu an têt tê aṭangin mipat hmeichhiatna lam thil chu hriattîr an ni a, naupang tâna midia-ah pawh mipat hmeichhiatna lam chu a pung chho hle,” tih a sawi. Chu inthlâk danglamna thar chuan naupangte chu a ṭanpui nge ni a, a tichhe zâwk?

I HRIAT TUR CHU

Hmun tinah hmuh thei a ni. Deborah Roffman-i chuan Talk to Me First tih a lehkhabu-ah: “Tîtîna te, thil fakna te, film te, lehkhabu te, hla te, TV-a thil chhuahah te, SMS-ah te, games-ah te, sign-board lian pui pui-ah te, phone leh computer-screen-ahte chuan mipat hmeichhiatna lam hawi milem te, ṭawngkam te, leh [tleirâwl te, naupangte, leh la naupang hle te] pawhin mipat hmeichhiatna chu . . . thil pawimawh ber anga thlîrtîrtu ngaih dântein a khat,” tiin a ziak a ni.

Thil zawrhna hmunahte pawh hmuh thei a ni a. Thil zawrh faktute leh hralh chhâwngtute chuan âwm lo taka taksa lang tûr zâwnga fakin naupang thawmhnawte chu an zuar a, chu chuan naupangte chu nuapang tê an nih lai aṭangin taksa pumpui lan theihna lam chu a ngaihventîr a ni. “Thil zuartute chuan, naupangte duh zâwng chu an hriain, chu chu remchângah an la a. Nungchang bawlhlawhna lam ngaihventîrtu milemte leh thil siam chhuahte chuan naupangte chu mipat hmeichhiatna ngaihventîrna lam ni lovin, thil chhuak thar duhna an neihtîr theih nâna tih a ni,” tiiin So Sexy So Soon lehkhabu chuan a sawi.

Hriattîrna chu a tâwk lo. Motor pakhat hnathawh dân hriat leh ṭha taka motor khalh thiam chu a inang loh ang bawkin, mipat hmeichhiatna chungchâng hriatna leh chu hriatna hmanga thu thlûkna fing siam chu a inang lo hle.

A pawimawh ber chu: Nu leh pate chuan tûn hma zawng aiin tûn laiah an fate chu ‘chhia leh ṭha fiah tûra an hriat theihnate sawizawi tûra’ zirtîrin an ṭanpui a ngai a ni.—Hebrai 5:14.

I TIH THEIHTE

Hrilh rawh. Mipat hmeichhiatna chungchâng fate hnêna hrilh chu thil mawi lo angin lang mah se, chumi chungchâng fate hrilh chu i mawhphurhna a ni a. Hrilh ang che.—Bible thu bul: Thufingte 22:6.

Sawihopui ṭhîn rawh. Naupangte hnêna mipat hmeichhiatna chungchâng i sawi hunah inbiakna chu remchângah laa, hun rei tak chhûng hrilh aiin, pahnih chauhva motora khual zin hunahte emaw, in chhûng hnathawh dun hunahte emaw i hrilh thei a ni. I fate chu an rilrua awmte inhawng taka sawi chhuak tûrin an ngaih dân phawrh chhuak thei zawhnate zâwt ang che. Entîr nân, “Nungchang bawlhhlawhna lam châkna chawktho thei zâwnga fakna hi i ngaihven em?” tia sawi ai chuan “Engvângin nge thil faktute hian thil siam chhuahte an zawrh hian hetiang milem hi an hman nia i rin?” tiin i sawi thei a. I fain a chhân hnuah heti hian i zâwt thei a ni, “Engtin nge hemi chungchâng hi i ngaih?” tiin.—Bible thu bul: Deuteronomy 6:6, 7.

An kum upat dân azirin sawipui rawh. School la kal lote pawh serh hming dik tak zirtîr la, mipat hmeichhiatna lam khawih chhetute laka invênhim dân i zirtîr thei a ni. Naupangte an rawn ṭhan chhoh hian inthlahchhâwn dân bulpuite chu i hrilh thei a. An tleirâwl chhuah hian tisa lam, nungchang lama mipat hmeichhiatna nih phung zawng zawngte chu an hriatthiam a ngai a ni.

Nungchang tehnate chu sawipui rawh. I fate chu naupang tê an la nih lai aṭangin rinawmna te, dikna te, leh mi zahawmna chungchângte chu zirtîr ang che. Mipat hmeichhiatna chungchâng i sawipui hian lungphûm ṭha tak i siam ang a ni. Mipat hmeichhiatna chunghânga nungchang tehnate chu chiang takin hrilh bawk rawh. Entîr nân, inneih hmaa mipat hmeichhiatna hman chu thil dik lo nia i thlîr chuan chumi chungchâng chu i hrilh thei bawk. Chu chu a dik loh chhan leh a hlauhawm chhan hrilhfiah ang che. Beyond the Big Talk tih lehkha bu chuan, “An nu leh pate’n tleirâwl laia mipat hmeichhiatna hman an duh lohzial an hrilh ṭhin tleirâwlte chuan mipat hmeichhiatna hman a hmang lo tlângpui,” tiin a sawi.

Entawn tûr ṭha siam rawh. Nungchang lama tehnate i zirtîr ang chiahin nung rawh. Entîr nân, ṭawngkam zahmawh te, mipat hmeichhiatna lama mi hîp thei tûr zâwnga inthuamte hi i lâwm em? Nula, tlangvâl inchhider hi i lâwm em? Chutiang thiltihte chuan i fate ṭhahnemngai taka i zirtîr nungchang lama tehnate hlutna chu a tikhawlo thei a ni.—Bible thu bul: Rom 2:21.

Thlîr dân dik neihtîr rawh. Mipat hmeichhiatna hi Pathian thilthlâwnpêk a ni a, a hmanna tûr hun dik takah—innei huna hman a nih chuan hlimna min petu a ni thei a. (Thufingte 5:18, 19) I fate chu inneih hmaa mipat hmeichhiatna an hman chuan rilru hrehawmna leh lungkhamna an nei thei a, a hman hun tûr dik taka an hman chuan chu thilpêk chu an hlimpui thei tih hriattîr ang che.—1 Timothea 1:18, 19.