A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

A KAWM THU | BIBLE—DAM KHAWCHHUAHNA CHANCHIN

Bible A Dam Khawchhuak—Dodâlna Kârah

Bible A Dam Khawchhuak—Dodâlna Kârah

DINHMUN HLAUHAWM: Politics leh sakhaw hruaitu tam tak chuan Bible thuchah nêna inkalh thiltum an nei a. An thuneihna hmangin mite chu Bible kawl lo tûr te, siam chhuak lo tûr te, leh letling lo tûrtein an khap bet fo a ni. Entîrna pahnih hi han ngaihtuah ta ila:

  • B.C.E. 167 Vêlah: Judate Grik sakhua pawm tûra nawrluih tumtu Seleucid Lal Antiochus Epiphanes-a chuan, Hebrai Pathian Lehkha Thu copy zawng zawngte chu timang vek tûrin thu a pe a. A mi liante chuan: “Dân lehkhazial an hmuh apiangin an pawtthlêrin, an hâl a, an chhiarna aṭanga chakna leh thlamuanna hmutute chu an tihlum ṭhîn,” tiin thilthleng chanchin ziak mi Heinrich Graetz-a chuan a ziak a ni.

  • Middle Age (AD 476-1500) Hunah: Catholic hruaitu ṭhenkhatte chuan, an mi leh sate’n an thurin aia Bible zirtîrnate an zirtîr hian an lungni lo hle a, Latin ṭawnga Sâm bu tih loh, Bible bu dangte neitu mi narân tupawh chu phatsantu angin an ngai a ni. Church council pakhat chuan an mi pate chu “phatsantute taima tak, rinawm tak, leh zing taka zawng chhuak tûrin . . . rinhlelh kai inte leh lei hnuai pindante zawng chhuak tûrin kaihhruaina a pe a. . . . Phatsantu awmna in rêng rêng chu tihchhiat tûr a ni ang,” tih thupêk chu a kenkawhtîr a ni.

Bible tihmang tumtute thiltum chu hlawhtling ta se, Bible thuchah chu a bo ngei ang.

William Tyndale-a English Bible lehlin chu khapna te, Bible hâlna te, leh kum 1536-a amah Tyndale-a ngei tihhlumnate kârah a dam khawchhuak

BIBLE A DAM KHAWCHHUAH DAN: Lal Antiochus-a chuan Bible tihmang tumna beihpui chu Israel ramah a thlâk bîk a; mahse, Juda mite chu ram tam takah an awm darh tawh a. Bible lama mi thiamte chuan kum zabi khatna a lo thlen chuan, Juda mi zaa 60 aia tam chu Israel ram pâwnah an awm tawh niin an chhût a. Judate chuan Pathian Lehkha Thu copy-te chu an inkhâwmna inahte an dah ṭha a—Kristiante pawh tiamin, chhuan tharte chuan, chu Pathian Lehkha Thute chu an hmang a ni.—Tirhkohte 15:21.

Middle Age hun chhûngin Bible hmangaihtute chuan, tihduhdahna chu huaisen taka hmachhawnin, Pathian Lehkha Thute chu an letling a, a copy an siam zawm zêl bawk a. Printing press siam chhuah a nih hma kum zabi 15 lai hâwl vêlah pawh Bible bu ṭhenkhat chu ṭawng 33 vêlin hmuh theih a ni tawh a. Chu mi hnu chuan, Bible chu tûn hma zawng aia nasaa lehlin leh tihchhuah a ni.

A RAH CHHUAH: Lal thiltithei takte leh buma awm sakhaw hruaitute’n tihmang an tum chung pawhin, Bible chu mihring chanchina sem chhuah tam ber leh lehlin tam ber lehkhabu a ni. Chu chuan ram ṭhenkhat dân siam te, an ṭawng te, leh mi maktaduai tam takte nun chu a nghawng a ni. (wp16.04-E)