A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

I Lo Hre Tawm Em?

I Lo Hre Tawm Em?

Isua tehkhinthua “uitê te” tih ṭawngkam hi hmuhsit vânga sawi a ni em?

Grik, a nih loh leh Rom milim naupang leh uitê, (B.C.E. kum zabi khatna aṭanga C.E. kum zabi pahnihna)

Ṭum khat chu, Israel ram pâwn lam, Rom awpna hnuaia awm Suria rama Isua a awm laiin, Grik hmeichhe pakhatin ṭanpuina dîlin a rawn pan a. Isua chhânnaah Juda mi ni lote chu “uitê te” nêna khaikhinna thu a sawi tel a ni. Mosia Dân hnuaiah chuan, uite chu sa thianghlim lo anga ngaih a ni a. (Leviticus 11:27) Mahse, Isua’n he Grik hmeichhia leh Juda mi ni lote a hmuhsit vânga sawi a ni em?

Ni lo ve. A zirtîrte hnêna a hrilhfiah angin, Isua sawi tum chu, chutih hun laia a dah pawimawh ber chu Judate ṭanpui hi a ni. Chuvângin, Grik hmeichhia a biak khân, a sawi tum tak chu târ langin: “Fate chhang lâk sak a, uitê te hnêna paih chu, a mawi lo ve,” tiin a sawi a. (Matthaia 15:21-26. New World Transalation; Marka 7:26) Grik leh Rom mite zîngah chuan, ui hi an ran duat êm êm a ni a, a neitu inah chêng vein naupangte nên an infiam ṭhîn a ni. Chuvângin, “uitê te” tih ṭawngkam hian duhawmna emaw, hmangaihna emaw lam min mitthlatîr ngei ang. Chu Grik hmeichhia chuan Isua thusawi chu: “Lalpa, nih zawng a ni a; nimahsela uitê te pawhin an pu dawhkân ata chhang nawi tla chu an ei ṭhîn alâwm,” tiin a chhâng a. Isua chuan a rinna a fak hnuah a funu dam lo chu a tihdamsak ta a ni.—Matthaia 15:27, 28, NW.

Tuifinriata an zin hun sawn tûra a tih khân tirhkoh Paula’n thurâwn ṭha a pe em?

Hlauhawm laka dam khawchhuak bungraw phur lawng lem (C.E. kum zabi pakhatna)

Italy ram lam pana Paula chuanna lawng chu thlipuiin a nuai a. An chawlh chhûngin, tirhkoh chuan an zin hun tûr chu sawhsawn tûrin thurâwn a pe a ni. (Tirkhkohte 27:9-12) Chu thurâwn chuan ṭanchhan ṭha a nei em?

Hmun hlaa zin ṭhîn lawng mite chuan thlasik laia Mediterranean Tuipui-a zin vahvêl chu a hlauhawm tih an hre chiang a. November thla laihâwl vêl aṭanga March thla laihâwl thleng chu, Tuipuia zin chhuah loh hun niin an ngai a. Mahse, Paula sawi zin hun chu September thla emaw, October thla emaw vêl a ni a. Rom lehkha ziaktu (C.E. kum zabi pali) Vegetius-a’n a lehkha ziah Epitome of Military Science tih lehkhabuah Tuipuia zin vahvêl chungchâng tihian a sawi a ni: “Thla ṭhenkhatte chu zin nâna hun ṭha tak a ni a, thla ṭhenkhatte erawh chu zin nâna hun hlauhawm a ni a, thla dangte erawh chu zin theih a ni lo,” tiin. Vegetius-a chuan May 27 aṭanga September 14 chhûng chu him taka zin theih hun a ni a; mahse, September 15 aṭanga November 11 leh March 11 aṭanga May 26 chhûng chu zin mite tân hlauhawm tak a ni tiin a sawi. Tuipuia khual zin mi Paula’n chutiang thilte chu a hriat ngei a rinawm. Lawng khalhtu leh lawng neitute pawhin chûngte chu an hriat ve a rinawm a; mahse, Paula thurâwn pêk chu an ngaihthah avângin lawngin a chhiat phah ta a ni.—Tirhkohte 27:13-44.