A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Sakhaw Dik Lo Aṭang An Zalên

Sakhaw Dik Lo Aṭang An Zalên

“Ka mite u, . . . a chhûng ata chhuak rawh u.”—THU PUAN 18:4.

HLA: 3, 21

1. Pathian mite chu Babulon Khaw Ropui aṭang an chhuak dâwn tih chu engtin nge kan hriat a, eng zawhnate nge kan chhân ang?

THUZIAK hmasaah khân, Kristian rinawmte chu Babulon Khaw Ropui sala an tân ṭan dân kan hre tawh a. Chanchin ṭha chu salah an tâng kumkhua dâwn lo tih hi a ni. A chhan chu Pathianin a mite chu khawvêl sakhaw dik lo lalram ata “chhuak” tûrin thu a pe tih Bible aṭanga kan hriat vâng a ni. (Thu Puan 18:4 chhiar rawh.) Chu chuan Kristiante chu Babulon Khaw Ropui aṭang an chhuak ngei dâwn tih a târ lang. An chhuah hun tûr hriat chu kan châk hle! Mahse, a hmasain a hnuaia zawhnate hi kan chhâng tûr a ni: “Kum 1914 hma pawhin, Bible Zirlaite chuan Babulon Khaw Ropui chungchângah eng nge tih an tum tlat? Indopui I-na hun lai khân, kan unaute chuan thu hrilh rawngbâwlnaah engtin nge ṭhahnem an ngaih? Chutih lai chuan Pathian mite chu siam ṭhat an ngaih avângin Babulon sala tâng an ni em?

“BABULON TLAWMNA”

2. Bible Zirlai hmasate chuan Khawvêl Indopui I-na hma pawhin eng eng tih an tum?

2 Indopui I-na (1914-1918) hma kum tam takah khân, Charles Taze Russell-a leh mi dang Bible Zirlaite chuan Kristianna ramin Bible thutak an zirtîr lo tih an hria a. Chuvângin, sakhaw dik lo nên inhnamhnawih an duh lo a ni. Kum 1879-a Zion’s Watch Tower chuan Krista mo rinawm nia inchhâl si a, sawrkârte thlâwptu sakhua zawng zawng chu Bible-in nawhchizuar tia a sawi Babulon Khaw Ropui pêng an ni tak zet tih a sawi a ni.—Thu Puan 17:1, 2 chhiar rawh.

3. Bible Zirlaite chuan sakhaw dik lo zîngah an tel tawh lo tih târ lan nân eng thil nge an tih? (A thupui chunga milem en rawh.)

3 Mi rinawm a hmei a pate chuan sakhaw dik lo an thlâwp zawm zêl chuan Pathianin mal a sâwm dâwn lo tih an hria a. Chuvângin, an zînga tam tak chuan an kohhran member nih an duh tawh loh thu lehkha an theh lût a ni. Ṭhenkhat chuan an lehkha theh luh chu kohhran puma hriat tûrin ring takin an chhiar a. Hetianga tih theih lohna hmunah chuan, kohhran member tinte hnênah lehkha an thawn a. Bible Zirlaite chuan sakhaw dik lo nên eng thilah mah inhnamhnawih an duh lo tih an târ lang chiang hle! A hma kum tam tak khân, chutianga tih chu tihhlum theihna a ni. Mahse, kum 1870 aṭang khân, ram tam taka sawrkârte chuan Kristian sakhuate chu tûn hma angin an thlâwp lutuk tawh lo va. Tûn laiah mite’n Bible chungchâng chu zalên takin an sawi thei a, kohhran thu rinte chu an hnial thei bawk.

4. Indopui I-na hun lai khân, engtin nge Bible Zirlaite chuan Babulon Khaw Ropui chu an thlîr? Hrilhfiah rawh.

4 Bible Zirlaite chuan sakhaw dik lo an thlâwp tawh lo tih chu an chhûng te, an ṭhian te, leh kohhran member te hrilh chu a tâwk mai lo tih an hria a. Babulon Khaw Ropui chu sakhaw lama nawhchizuar a ni tih khawvêl pumah hriattîr an duh a ni! Chuvângin, kum 1917 December thla aṭanga kum 1918 tîr lamah, Bible Zirlai sâng tlêm tê chuan “Babulon Tlâwmna” tih thuziak chuanna tract copy 10,000,000 lai chu ṭhahnemngai takin an sem chhuak a. Chu tract chuan Kristianna ram chungchâng thudik chu huaisen takin a târ lang a ni. Sakhaw hruaitute thinur tûrzia chu i mitthla thei ngei ang! Mahse, Bible Zirlaite chuan an tâwpsan lo. Anni chuan thu hrilh zawm zêl leh “mihring thu aiin Pathian thu” zawm chu an tum tlat a ni. (Tirhkohte 5:29) Chu chuan eng nge min hriattîr? Chu chuan Indopui I-na hun lai khân, hêng Kristian a hmei a pate hi salah an tâng lo va, chu ai chuan sakhaw dik lo ata chhuakin, mi dangte pawh chutianga ni ve tûrin an ṭanpui tih a târ lang a ni.

INDOPUI I-NA HUN LAIA ṬHAHNEMNGAIHNA

5. Indopui I-na hun laia unaute chu ṭhahnemngai tak an ni tih engvângin nge kan sawi theih?

5 Indopui I-na hun laiin Pathian mite chuan ṭhahnemngai taka thu an hrilh loh avânga a duhsakna dawng lo niin tûn hma khân kan sawi a. Chuvângin, Jehova’n anni chu Babulon Khaw Ropui salah rei lotê an tân rem a ti niin kan ring a ni. Mahse, kum 1914 leh 1918 inkâra Pathian rawngbâwltu unaunu leh unaupate chuan a huhovin thu hrilhnaah theih tâwp an chhuah thu a hnuah an sawi a ni. Chutih hun laia Bible Zirlaite chunga thil thlengte hriatthiam lehzualna chuan Bible-a chhinchhiah thilthleng ṭhenkhatte hre thiam tûrin min ṭanpui a ni.

6, 7. (a) Bible Zirlaite chuan Khawvêl Indopui I-na hun laiin eng harsatnate nge an tawh? (b) Engin nge Bible Zirlaite chu ṭhahnem an ngai tih târ lang?

6 Dik takin, Indopui I-na hun lai chuan, Bible Zirlaite chu thu hrilin an buai hle a. Harsatna chi hrang hrang pawh an nei bawk a ni. Chûng zînga pahnih chu i lo en ang u. A hmasain, Bible Zirlaite chuan Bible chauh hmanga thu hrilh an la thiam lo va. Lehkhabute leh thutak hrilhfiahna thu leh hla chhuahte an sem ṭhîn a ni. Sawrkârin kum 1918 ṭan tîrha The Finished Mystery lehkhabu sem a khap chuan unau tam tak tân thu hrilh a harsa ta hle a. Harsatna pahnihna chu, chu mi kum chuan hrilêng hlauhawm tak Spanish flu chu a inṭan a. He natna hlauhawm tak hi a darh nasa hle a, unaute tân zin chhuah a, thu hrilh a ti harsa hle a ni. Mahse, Bible Zirlaite chuan hêng harsatnate an tâwk chung pawhin, thu hrilh rawngbâwlnaah theih tâwp an chhuah zawm zêl a ni.

Bible Zirlaite chu ṭhahnem an ngai hle! (Paragraph 6, 7-na en rawh)

7 Kum 1914-ah, Bible Zirlai pâwl te tak tê chuan “Photo-Drama of Creation,” chu an chhuah a. Hei hi, lem che thei leh che thei lo infin awri chhuak thei a ni a, chutih lai chuan thil thar a ni. Chu Drama chu Adama siam a nih aṭanga Krista Rorêlna tâwp thlenga mihring chanchin a ni a. Chhuah hmasak ber ṭum kum 1914-ah chuan, mi 9,000,000 aia tamin an en a ni. Chu chu han ngaihtuah teh. Tûn laia khawvêl puma Jehova Thuhretute awm zât aiin an tam a ni! Chanchin târ lanna dangah chuan kum 1916-a United States-a vântlâng inkhâwm zât chu mi 8,09,000 aia tam an ni tih leh kum 1918-ah chuan mi 9,50,000 deuhthawin an pung tih a ni. Bible Zirlaite chuan ṭhahnem an va ngai tak êm!

8. Khawvêl Indopui I-na hun laiin hma hruaitu unaupate chuan Bible zirlaite chu engtin nge an tihchak?

8 Khawvêl Indopui I-na hun laiin, kaihruaitu unaupate chuan Bible thu leh hla chhuahte pêk chhuahnaah leh Bible Zirlaite fuihnaah an thawkrim hle a. Chu ṭanpuina duhawm tak chuan thu hril zawm zêl tûrin anni chu a tichak a ni. Chutih hun laia ṭhahnemngai taka thu hriltu Richard H. Barber-a chuan: “Bial kantu tlêm azâwng kan nei theiin, Vênnainsâng pawh kan chhuah zawm zêl thei a, khuahkhirhna Canada ramah pawh kan thawn lût thei a ni,” tiin a sawi a. Ani chuan: “Thuneitute’n an chhuhsak avânga The Finished Mystery lehkhabu hlohtu ṭhian tam tak hnênah a bu tê chia siam, chu lehkhabu chu ka thawn thei a. Unau Rutherford-a chuan United States khawthlang lama khawpui tam takah inkhâwmpuite buatsaih a, unaute a tam thei ang bera fuih a nih theih nân thusawitute tîr tûrin min hriattîr a ni,” tiin a sawi zawm a ni.

SIAM ṬHAT NGAI ṬHENKHAT

9. (a) Engvângin nge Pathian mite chuan kum 1914 leh 1919 inkârah khân insiam ṭhat ngaihna lai ṭhenkhat an neih? (b) Insiam ṭhat ngaihna lai ṭhenkhat nei mah se, eng ngaih dân neih nge dik lo?

9 Bible Zirlaite chuan siam ṭhat ngai ṭhenkhat an la nei a. Jehova’n sawrkâr thuneitute thu âwih tûra a sawi chu chiang takin an hre thiam lo va. (Rom 13:1) Chuvângin, indopui lai khân a huhovin an tualdawih reng lo a ni. Entîr nân, United States president-in May 30 kum 1918-a remna atân mite ṭawngṭai tûra a ngen khân, Vênnainsâng chuan Bible Zirlaite pawh ṭawngṭai tûrin a fuih a. Unaupa ṭhenkhat chuan indona chu sum leh paiin an ṭanpui a, an zînga ṭhenkhat chu sipaiah ṭangin indonaah an tel a ni. Siam ṭhat ngaihna lai ṭhenkhat la nei mah se, chu chu Babulon Khaw Ropui sala hruai an nih chhan anga ngaih chu a dik lo vang. A nihna takah chuan, Khawvêl Indopui I-na hun lai khân, khawvêl sakhaw dik lo lalram aṭangin an inthiarfihlîm pumhlûm deuhthaw tawh a ni.—Luka 12:47, 48 chhiar rawh.

10. Engtin nge Bible Zirlaite chuan nunna an zahzia an lantîr?

10 Bible Zirlaite chuan Kristiante tâna tualdâwih tih awmzia chu an hre thiam chiah lo tih chu a dik ngei mai. Mahse, tual thah chu a dik lo tih erawh an hria a. Chuvângin, sipaia ṭang unaupa ṭhenkhat chuan Khawvêl Indopui I-na hun lai khân an râlthuam ken chu mi dangte thah nân an hmang duh lo va. Mi that duh lotu ṭhenkhat chu tihhlum an nih theih nân indona hmatâwngtuah an dah a ni.

11. Bible Zirlaite’n indonaa tel an duh loh khân, engtin nge sawrkâr thuneitute chuan an chhân lêt?

11 Unaupate chu Pathian chunga an rinawm avângin Diabola chu a thinur hle a. Chuvângin, “dâna thil tihsualna” a siam a ni. (Sâm 94:20) U.S. Sipai hotu, James Franklin Bell-a chuan Unau Rutherford-a leh Van Amburgh-a hnênah sawrkâr thuneitute chuan indonaa tel duh lo tupawh tihhlum a ni ngei ang tih dân thar siam an tum thu a hrilh a. A bîk takin Bible Zirlaite a sawi duhna a ni. Sipai hotu chuan thinur takin Unau Rutherford-a hnênah United States president-in a phal loh avângin chu dân chu siam a ni lo tih a hrilh a. “Mahse, man theih dân tûr che kan hria, chu chu kan ti ngei ang!” tiin a sawi a ni.

12, 13. (a) Engvângin nge unaupa pariatte chu rei tak tâng tûra an chung thu rêlsak an nih? (b) An tânna chuan unaupate chu Jehova thuawih an tumna a hlohtîr em? Hrilhfiah rawh.

12 A tâwpah chuan, sawrkâr thuneitute chuan Bible Zirlaite hrem dân kawng a hmu ta a. Unau Rutherford-a leh Van Amburgh-a te rualin, Watch Tower Society aiawhtu parukte chu man an ni a. An thubuaia thu neitu ber rorêltu chuan unaupate chu German sipai pâwl khat aiin an hlauhawm zâwk tih a sawi a. Sawrkâr thuneitu te, sipaiho te, leh sakhua zawng zawngte an tih lungnih loh avângin nasa taka hrem tûr an ni tih a sawi bawk. [1] (Endnote en rawh.) Chuvângin, Bible Zirlai pariatte chu Atlanta, Georgia tân ina rei tak tâng tûra rorêl sak an ni a. Mahse, indona a tâwp chuan chhuah an ni a, an puhnate chu hnuhdawh vek a ni.

13 Chûng mi pariatte chuan tân ina an awm lai pawhin Pathian dân zawm an tum tlat a. Engtin nge kan hriat? United States president hnênah tân in aṭanga chhuah dîlna lehkha an ziak a. Lehkhaah chuan Bible-in mite that lo tûrin min hrilh a, chuvângin, Pathian hnêna inpumpêk tawhin a thu a awih loh chuan a duhsakna a chân ang a, tihboral a ni ang tih an ziak a. Chuvângin, mi dangte an thah duh loh chhan leh an thah loh tûrzia an hrilhfiah a ni. Hetianga president hnêna lehkha an ziak hi an va huaisen tak êm! Unaupate chuan Jehova thuawih an tumna chu an hloh ngai lo tih rinhlelh rual a ni lo.

A TAWPAH PATHIAN MITE AN ZALEN TA!

14. Kum 1914 leh 1919 inkâra thilthlengte chu Bible aṭangin hrilhfiah rawh.

14 Malakia 3:1-3 chuan kum 1914 aṭanga 1919 tîr lama Bible Zirlaite chunga thilthleng chu a sawi a. (Chhiar Rawh.) “Lalpa” Pathian Jehova, leh “thuthlung tirhkoh” Isua Krista chu hriak thih aiawhtu “Levia fate” endik tûrin an lo kal a. Jehova’n anni chu a siam ṭhat a, a tih thianghlim hnu chuan chanvo thar dawng tûrin an inpeih ta a ni. Kum 1919-ah Isua chuan Pathian chhiahhlawh zawng zawng kaihruai a, zirtîrtu tûr “bawi rinawm, fing tak” chu a ruat a. (Matthaia 24:45) A tâwpah, Pathian mite chu Babulon Khaw Ropui ata an zalên ta a ni. Chuta ṭang chuan Pathian duhzâwng tam lehzualin an zir a, amah an hmangaihna a nasa zual sauh a ni. Pathian malsâwmna an dawn avângin an va lâwm tak êm! [2]—Endnote en rawh.

15. Babulon Khaw Ropui aṭanga kan chhuah zalên avânga kan lâwmzia engtin nge kan lantîr theih?

15 Babulon Khaw Ropui aṭanga kan zalên avângin kan va lâwm tak êm! Setana chuan biakna dik a tichhe thei lova, a hlawhchham a ni! Mahse, Jehova’n min chhuah zalên chhan kan hre reng tûr a ni. A thiltum chu mi zawng zawng chhandam a ni a. (2 Korinth 6:1) Mahse, sakhaw dik lo chuan mi rilru ṭha maktaduai tam tak chu a la thunun reng a, anni chuan kan ṭanpuina an mamawh hle! Mite chu zalên tûra ṭanpuiin kan unau rinawmte entawnnaah theih tâwp i chhuah ang u. (ws16.11-E)

^ [1] (paragraph 12-na) Faith on the March, by A. H. Macmillan, phêk 99-na en rawh.

^ [2] (paragraph 14-na) Babulona Judate sal tânna leh kalpênna inṭan hnua Kristiante chunga thil thleng chuan inanna tam tak a nei a. Mahse, Juda mite saltânna chuan hriak thih Kristiante chunga thil thleng a entîr tih kan sawi thei lo va, chuvângin, hrilh lâwkna awmzia chipchiar taka hriat kan tum tûr a ni lo. Danglamna ṭhenkhat a awm a. Entîrna pakhat chu kum 70 chhûng Juda mite chu salah an tâng a, Kristiante erawh chu, chu aia rei zâwk daih an tâng a ni.