A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Ṭhalaite U, In Rinna Tinghet Rawh U

Ṭhalaite U, In Rinna Tinghet Rawh U

“Rinna hi thil beiseite awm ngeia hriatna, thil hmuh lohte hriatfiahna a ni.”—HEBRAI 11:1.

HLA: 41, 11

1, 2. Jehova chhiahhlawh ṭhalaite chuan eng ngaihtuah châng nge an neih mai theih a, Bible chuan eng thurâwn nge a pêk?

BRITAIN rama ṭhalai unaunu chu a school kalpuiin: “Pathian awm ring tûr khawp chuan i â lo asin,” tiin a hrilh a. German rama unaupa chuan: “Kan School zirtîrtute chuan Bible-a thil siam chungchâng hi thawnthu mai niin a ngai. Zirlaite’n chanchhâwnna an ring tih an pawm bawk,” tiin a ziak. France rama ṭhalai unaunu pawhin: “Ka School-a zirtîrtute chuan Bible ringtu zirlaite an la awm cheu chu mak an ti hle,” tiin a sawi bawk.

2 Tûn laia mi tam tak chuan Pathianin min siam tih an ring lo va. Jehova chhiahhlawh ṭhalai i ni emaw, a chungchâng i zir emaw a nih chuan, ani chu min Siamtu a ni tih finfiah dân ngaihtuah châng i nei mai thei. Bible chuan kan thu hriat leh chhiarte chu ngun taka ngaihtuah tûr leh chhut ngun tûrin min ṭanpui a. Pathian Thu chuan: ‘Remhriatnain a vêng ang che,’ tiin a sawi. Chu chu engtin nge a nih theih? Chu chuan ngaih dân dik lote hnâwl tûr leh Jehova i rinna tinghet tûrin a ṭanpui ang che.—Thufingte 2:10-12 chhiar rawh.

3. He thuziakah hian eng nge kan sawiho vang?

3 Jehova rinna nghet tak nei tûr chuan, amah kan hriat chian a ngai a. (1 Timothea 2:4) Chuvângin, Bible leh kan thu leh hlate i chhiar hunah, i chawlh lawk a, i chhiar laite ngaihtuah chu a pawimawh a ni. I chhiar laite chu hriatthiam tum rawh. (Matthaia 13:23) Chutianga i zir chuan, Jehova chu min Siamtu a ni tih leh Bible chu ama min pêk a ni tih finfiahnate i hmu chiang lehzual ang. (Hebrai 11:1) Chutianga kan tih theih dân i lo sawiho ang u.

I RINNA TIHNGHEH DAN

4. Chanchhâwnna rinna leh thil siama rinna chuan eng kawngin nge inanna an neih? Kan vaia kan tih tûr chu eng nge ni?

4 Tuemaw chuan i hnênah, “Scientists-te’n chanchhâwnna hi a dik an tih avângin chu chu ka ring ve a. Pathian chu hmuh theih a ni si lo va, engtin nge i rin theih?” tiin a sawi mai thei a ni. Mi tam takin chutiang chuan an ngaihtuah a. Pathian chu tuman kan hmu ngai lo tih leh a thil siam lai pawh kan hmu lo tih chu a dik ngei mai. (Johana 1:18) A nih leh, chanchhâwnna ringtute chungchâng ve hi le? Anni pawhin an hmuh theih loh chu an ring ve a. Scientist, a nih loh leh a tu amah hian nunna chi khat aṭangin nunna chi danga inlet chu an hmu ngai lo. Entîr nân, bawkvâka kal thil nung chu an notê hnute hnêk tîr chi thil nunga a inlet lai tuman an hmu lo. (Joba 38:1, 4) Chuvângin, kan vai hian thil nih dân dik tak chu kan finfiah tûr a ni a, chûngte chu ngun taka ngaihtuahin, a nih dân ang chiahin kan pawm tûr a ni. Mi tam tak chuan, thil siamte an bih chian hian Pathian a awm tih an ‘hmu’ a. Ani chu Siamtu a ni a, thiltithei tak leh mize duhawm tam tak nei a ni tih ‘fiah takin an hmu’ a ni.—Rom 1:20.

Zir bingna hmanrua chuan mi dangte hnêna i thurinte hrilhfiah tûrin a ṭanpui thei che (Paragraph 5-na en rawh)

5. Eng zir bingna hmanruain nge thil siam chungchâng hriat belh tûrin min ṭanpui thei?

5 Thil siamte kan en a, ngun taka kan ngaihtuah hian thil engkim hi mak taka siam a ni tih kan hmu thei a. Siamtu chu hmu thei lo mah ila, ani chu a awm tih ‘rinnain kan hria’ a ni. Pathian chuan mize duhawm tak leh finna nasa tak a nei tih kan hria a. (Hebrai 11:3, 27) Scientist-te thil hmuh chhuah chungchâng kan chhiar chuan Pathian thil siamte nasa lehzualin kan hre thei a ni. Chûng thu ṭhenkhat chu The Wonders of Creation Reveal God’s Glory tih video te, Was Life Created? leh The Origin of Life—Five Questions Worth Asking tih brochure te, leh Is There a Creator Who Cares About You? tih lehkhabu ang chi zir bingna hmanruaahte chuan hmuh theih a ni. Awake! magazine-ah chuan, scientist-te biangbiakna leh Pathian an rin nachhan hrilhfiahtu mi dangte chungchâng a chuang tam hle a. “Siam A Ni Em?” tih thuziak inzawmah chuan ramsa leh thil siam dangte bâkah, scientist-te’n hêng thil siam hnathawh dân an entawnnate chungchâng tar lan a ni.

6. Engtin nge zir bingna hmaruate chuan a ṭanpui theih che?

6 United States-a kum 19 mi unaupa chuan kan sawi tâk brochure pahnih chungchângah: “Hêng lehkhabute hi ka tân a hlu hle a. Chu chu vawi sâwm pahnih lai ka chhiar chhuak tawh a ni,” tiin a sawi. France rama unaunu chuan: “‘Siam A Ni Em?’ tih thuziak chu ṭha ka va ti tak êm! Chûng brochure-te chuan engineer thiam tak takte hian thil siamte chu an entawn thei na a, a tlukpui ang chiahin an siam chhuak thei lo,” tih a târ lang a ni. South Africa rama kum 15 mi hmeichhe nu leh pate chuan: “Kan fanuin Awake! magazine-a a chhiar hmasak ber chu ‘Biangbiakna’ thuziak hi a ni,” tiin an sawi. Hêng thu leh hla chhuahte hian Siamtu a awm tih hre chiang tûrin a ṭanpui thei che a, chu bâkah zirtîrna dik lo hre tûr leh hnâwl tûrin a ṭanpui thei bawk ang che. Thli pui na tak tuar chhuak thei zung kaih nghet tak thingkûng angin, i rinna chu a nghet hle ang.—Jeremia 17:5-8.

BIBLE-A I RINNA

7. Engvângin nge Pathianin i hriat fiah theihna hmang tûra a duh che?

7 ‘Engvângin nge Bible sawite chu ka rin?’ tih ang chi zawhnate zawh chu a sual em? Sual lo ve. Jehova chuan mite’n an rin vâng maia ring ve tûrin a duh lo che a. Bible hre tûra i ‘hriat fiah theihna’ hmang tûr leh Bible hi a hnên aṭanga lo kal a ni tih hre chiang tûrin a duh che a ni. Bible sawite i hriat tam poh leh chumi i rinna chu a nghet zual sauh vang. (Rom 12:1, 2; 1 Timothea 2:4 chhiar rawh.) Bible hriat theih dân kawng khat chu hriat chian i duh thute zir bing hi a ni.

8, 9. (a) Mi ṭhenkhat chuan eng thute nge zir nuam an tih? (b) Engtin nge mi ṭhenkhat chuan an thu chhiarte chhût ngun chu an hlâwkpui?

8 Mi ṭhenkhat chuan Bible hrilh lâwknate zir chu nuam an ti a. A nih loh leh, Bible thute chu chanchin chhuitu te, scientist-te, leh thil hlui zirtute thusawi nên khaikhin an duh mai thei a ni. Entîrna atân, Genesis 3:15 hi han ngaihtuah teh. Adama leh Evi chu Jehova leh a rorêlna laka an hel hnu lawk khân, Jehova’n hrilh lâwkna pawimawh tak a pe a. Hei hi Pathian Ramin Pathian rorêl dân a ṭha ber tih a finfiah dân tûr leh hrehawm tawrhna zawng zawngte a tihtâwp dân tûr hre thiam tûra min ṭanpuitu Bible hrilh lâwkna tam tak zînga hmasa ber a ni. Engtin nge Genesis 3:15 chu i zir theih? He hrilh lâwkna thlen famkim dân chipchiar taka hrilhfiahtu Bible chângte chu i ziak chhuak thei a. A dawtah, chûng Bible chângte ziak hun chu i hre theiin, a hun indawt dân ang zêlin i dah thei ang. Chûng Bible ziaktute chu hun inang lova nung ni mah se, hrilh lâwkna chu fiah lehzual tûrin thil engemaw an ziak ṭheuh tih i hre nghâl mai ang. Chu chuan anni chu Jehova thlarau thianghlimin a kaihruai tih hre tûrin a ṭanpui thei che a ni.—2 Petera 1:21.

9 German rama unaupa pakhat chuan Bible-a bu tinah Lalram chungchâng chipchiar taka a tel theih dân a ngaihtuah a. Ani chuan: “Bible ziaktute chu mi 40 lai ni mah se, chumi thu chu an ziak tel vek a ni. An zînga a tam zâwkte chu hun inang lovah an khawsa a, an inhre tawn lo,” tiin a sawi. Australia rama unaunu pakhat chuan Vênnainsânga thuziak pakhat a zir chuan Kalhlên Kût hi Genesis 3:15 leh Messia nêna a inkûngkaih dân a hmu chhuak a. [1] (Endnote en rawh.) Ani chuan: “Chutianga ka zir chuan Jehova ropuizia ka hmu chhuak a. Israelte tâna he ruahmanna siama Isuaa thlen famkimtîr thei tûra ngaihtuah chhuak theitu a awm hi mak ka ti hle a ni. Chu hrilh lâwkna Kalhlên Kût chaw mak dân chu, ka ngaihtuah ta vawng vawng a!” tiin a ziak a. Engvângin nge he unaunu hian chutianga a ngaihtuah? A thu chhiarte chu ngun takin a ngaihtuah a, a hre thiam a ni. Chu chuan a rinna a tichakin, Jehova a hnaih lehzualtîr a ni.—Matthaia 13:23.

10. Engtin nge Bible ziaktute rinawmna chuan Bible kan rinnna a tihngheh?

10 Bible ziaktute rinawmna chungchâng pawh hi han ngaihtuah teh. Englai pawhin thu dik an sawi a, chutianga tih chu an hlau lo a ni. An hun laia thuziaktute chuan, an ram leh an hruaitute chungchâng a ṭha lam chauh an ziak ṭhîn a. Jehova zâwlneite erawh chuan Israel mite leh an lalte thiltih a ṭha lam chauh ni lovin, a ṭha lo lam pawh an ziak a ni. (2 Chronicles 16:9, 10; 24:18-22) Anmahni leh Pathian chhiahhlawh dangte thiltih sualte pawh an târ lang bawk. (2 Samuela 12:1-14; Marka 14:50) Britain rama ṭhalai unaupa pakhat chuan, “Chutiang rinawmna chu thil vâng tak a ni. Hei hian Bible hi Jehova hnên aṭanga lo kal a ni tak zet tih min rinnghehtîr,” tiin a sawi.

11. Bible-a kan hmuh kaihhruainate chuan Bible hi Pathian hnên aṭanga lo kal a ni tih engtin nge min rinnghehtîr theih?

11 Mite chuan an nun kawng Bible an inkaihhruaitîr hian nghawng ṭha tak a nei ṭhîn tih an hmu a. Chu chuan Bible hi Pathian hnên aṭanga lo kal a ni tih a rinnghehtîr a ni. (Sâm 19:7-11 chhiar rawh.) Japan rama ṭhalai unaunu pakhat chuan: “Kan chhûngkuaa Bible zirtîrnate kan nunpui hian, kan hlim tak zet a. Remna te, inlungrualna te leh hmangaihnatein kan khat a ni,” tiin a sawi. Mi tam tak chu an thurin ṭhenkhatte a dik lo tih hre thiam tûrin Bible-in a ṭanpui a. (Sâm 115:3-8) Bible chuan mite chu Engkimtithei Pathian Jehova rinchhan tûrin a kaihruai a, nakin hun ṭha zâwk a tiam bawk a ni. Kawng leh lamah chuan, Pathian a awm lo titute erawh chuan khuanu hi pathian pakhatah an ngai a. Mi dangte erawh chuan mihringte hian nakin hun ṭha zâwk an pe thei an ti a; mahse, tûn thlenga an thiltihte en chuan khawvêl buainate chu an chingfel thei lo tih a chiang hle.—Sâm 146:3, 4.

MI DANGTE CHHUTPUI DAN

12, 13. Engtin nge mi dangte hnênah thil siam, a nih loh leh Bible chungchâng kan hrilh theih?

12 Mi dangte chu thil siam, a nih loh leh Bible chungchâng i sawipui hian an thurin dik tak chu hriat hmasak tum rawh. Chanchhâwnna ringtu ṭhenkhat chuan Pathian a awm tih an ring ve tih hria ang che. Anni chuan, Pathianin thil nung zawng zawg siam tûrin chanchhâwnna a hmang an ti a. Chanchhâwnna hi school-a inzirtîr a nih avângin dik ngei tûrah an ngai bawk. Mi ṭhenkhat chuan sakhuanaa an beidawn avângin Pathian an ring tawh lo va. Chuvângin, mi chu a thurinte leh a rin nachhante zâwt hmasa ang che. Tichuan, a thusawite chu ngun takin ngaihthlâksak rawh. Chutianga i tih chuan, i thusawi ngaihthlâk a duh lehzual thei ang.—Tita 3:2.

13 Tuemaw chuan Siamtu a awm tih i ring chu i ât vâng a ni ti ta se, engtin nge i chhân lêt ang? Nun inṭan dân chungchânga a ngaih dân hrilhfiah tûr chein zah thiam takin zâwt ang che. Nun hi chanchhâwnna aṭanga lo awm a nih chuan, thil nung awm hmasa hian a anpui thil nung dang pakhat a hrin chhuah theih a ngai ngei ang tih i sawi lang thei a ni. Chemistry lama mi thiam pakhat chuan chutianga ti thei tûr chuan a lo berah pawh, (1) vênghimtu tûr vun te, (2) chakna hmuh theihna leh hman theihna te, (3) a lan dân leh ṭhan chhoh dân thunun thei hriattîrna te, leh (4) chu hriattîrna pêk chhâwn theihnate a neih a ngai niin a sawi a ni. Ani chuan: “Nunna nei thil mâwlmang ber pawh mak ropui tak a ni hian rilru a khawih hle,” tiin a sawi belh bawk.

14. Thil siam chungchâng sawiho hunah eng chhûtpui dân mâwlmang tak nge i hman theih?

14 Thil siam chungchâng sawiho hunah, tirhkoh Paula tih angin chhûtpuina mâwlmang tak hi i hmang ve thei a ni. Ani chuan: “Chhûng tin hian puipa tu emaw tal an nei ṭheuh si a; engkim puipa erawh chu Pathian a ni,” tiin a ziak a. (Hebrai 3:4) In tak tak hi tuemawin a duan a, a sak a ni ngei mai. In pakhat aia hnawk zâwk thil nungte hi tuemawin a duangin, a siam ngei tih a chiang hle a ni. Kan thu leh hla chhuahte pawh i hmang thei bawk. Unaunu pakhat chuan Pathian a awm tih ring lotu ṭhalai pakhat a bia a. A chunga kan târ lan tâk brochure pahnih chu a pe a, chawlhkâr khat a liam hnuah chu pa chuan: “Tûnah chuan Pathian ka ring ta e,” tiin a sawi a ni. Ani chuan Bible a zir ṭan a, a hnuah kan unau zînga pakhat a rawn ni ta a ni.

15, 16. Bible chu Pathian hnên aṭanga lo kal a ni tih tuemaw hnêna kan hrilhfiah hmain eng nge kan tih ang? Eng nge kan hriat reng ang?

15 Tuemawin Bible a ringhlel a nih chuan, ani chu engtin nge i chhûtpui theih ang? A chunga kan târ lan tâk angin, a thurinte chu zâwt hmasa ang che. Chu bâkah, a ngaihven zâwngte hriat tum bawk rawh. (Thufingte 18:13) Science lam a ngaihven a nih chuan, Bible-in scientist lam thu a sawite hi englai pawhin a dik tih târ langtu Bible entîrnate hmuh ang che. Thilthleng chanchin a ngaihven chuan, chanchinbua thilthlengte chu i sawipui thei a, chûng thilthlengte a thlen hma daiha Bible-in a lo hrilh lâwk dân hmuhtîr rawh. Mi dangte chuan Tlâng Chunga Thusawia tel thurâwn pêk ang chi an nun tihmasâwn thei Bible thute i hrilh chuan an ngaithla mai thei che a ni.

16 Mite nên inhnial chu kan duh lo tih hre reng rawh. Min biak leh Bible zir nuam an tih chu kan duh a. Chuvângin, zah thiam takin zawhnate zâwt la, ngun takin ngaihthlâksak ang che. Tuemaw hnêna i thurin i hrilh hunah, a bîk takin i aia upa zâwk an nih chuan hawihhâwm tak ni rawh. Mi dangte i zah chuan, anni pawhin an zah ve ngei ang che. La naupang tak pawh ni la, i thurin chu ngun takin i ngaihtuah tih an hriat chuan an ngaisâng sawt ang che. Tuemawin, a hnial duh vâng che leh a nuihzat duh vâng chea zawhna a zâwt che a nih chuan i chhân a ngai lo.—Thufingte 26:4.

BIBLE THUTAK ZAWNG CHHUAK LA, I RINNA TINGHET RAWH

17, 18. (a) Bible i rinna tinghet tûrin engin nge ṭanpui thei che? (b) A dawta thuziakah eng zawhna nge ka sawiho vang?

17 Bible zirtîrna bul berte chu kan hre mai thei a; mahse, rinna nghet tak nei tûr chuan chu aia tam kan tih a ngai a. Ro phûm rûk kan zawng ang hian Bible thu rilte chu kan zawn a, kan hmuh chhuah a ngai a ni. (Thufingte 2:3-6) I rinna tihngheh theih dân kawng ṭha ber pakhat chu Bible bu pum chhiar chhuah hi a ni a. Kum khat chhûngin chhiar zawh i tum thei a. Chu chuan bial kantu pakhat chu a naupan laia Jehova hnaih tûrin a ṭanpui a ni. Ani chuan: “Bible hi Pathian Thu a ni tih min hriat thiamtîrtu pakhat chu a bu puma chhiar chhuah hi a ni a. Ka naupan têt aṭanga ka lo zir Bible thawnthute chu a tâwpah ka tân awmze nei tak a lo ni,” tiin a sawi. Chu bâkah, i chhiarte hre thiam tûrin in ṭawnga in neih zir bingna hmanruate chu hmang rawh. Watchtower Library DVD te, Watchtower ONLINE LIBRARY te, Watch Tower Publications Index te, a nih loh leh Research Guide for Jehovah’s Witnesses-te chu i nei mai thei a ni.

18 Nu leh pate u, mi dang ni lovin, nangmah ni ngeiin in fate chu Jehova chungchâng in zirtîr thei a. A nih leh, engtin nge in fate chu Pathian rinna nghet tak nei tûra in ṭanpui theih? I tih theih dân kawng ṭhenkhat chu a dawta thuziakah sawiho a ni ang. (ws16.09-E)

^ [1] (paragraph 9-na) Vênnainsâng, December 1, 2013.