1, 2. Engvângin nge Jehova Thuhretute chuan inthuam dân chungchângah tehna ṭha tak an neih? (A thupui chunga milem en rawh.)

DUTCH chanchin bu pakhat chuan an inkhâwmnaa sakhaw hruaitute thawmhnaw hâk dân a târ lang a. Chu chuan: “Duhdah taka thawmhnaw an ha ṭhîn hi i hmu a, khawlum lai hian a ni lehzual bîk,” tiin a sawi. Mahse, chu chanchin bu vêk chuan Jehova Thuhretute erawh chuan an inkhâwmpuinaah chutiangin an ha ve lo tih a sawi bawk. Mipa naupangte leh mipa puitlingte chuan kawrchung hain, neck tie an awrh a, hmeichhe naupangte leh hmeichhe puitlingte chuan pawnfên chhîng lutuk lo, tûn lai tak si hi an fêng a ni. Jehova Thuhretute chu an inthuam dânah fak an hlawh fo ṭhîn. Tirhkoh Paula chuan Kristiante chu Pathian chhiahhlawhte tâna inâwm tak “thuam inchawih tâwkin,” an inbel tûr a ni tih a sawi a. (1 Timothea 2:9, 10) Paula’n hmeichhiate tâna a sawi ni mah se, hei hi Kristian mipate tân pawh a ni.

² Inthuam dân chungchânga tehna ṭha chu Jehova mite kan nih anga kan tân a pawimawh ang bawkin, kan biak Pathian tân pawh a pawimawh a ni. (Genesis 3:21) Lei leh vâna Lal Chungnungber Jehova chuan a chhiahhlawhte inthuam tûra a duh dân chu Bible-in chiang takin a sawi a. Chuvângin, kan thawmhnaw hâk tûr thlan chu  kan duhzâwng chauh ni lovin, kan Lal Chungnungber Jehova duhzâwng a ni zâwk tûr a ni.

3. Pathianin Israel mite hnêna a pêk Dân aṭangin inthuam dân chungchâng eng nge kan hriat theih?

³ Mosia Dânah chuan, Israel mite chu an chhehvêla hnamte nungchang bawlhhlawh lak ata vênghim tûrin dânte a awm a. Hmeichhia leh mipa thliar hrang thei lo khawpa inthuam chu Jehova’n a haw hle tih Dân chuan a târ lang a ni. Tûn laiah, fiah taka thliar hran theih loh inthuam dân chu inhâk pawlh theih thawmhnaw tia koh a ni. (Deuteronomy 22:5 chhiar rawh.) Mipate hmeichhia anga an inthuam a, hmeichhiate mipa anga an inthuam, a nih loh leh mipa nge hmeichhia tih thliar hran theih loh tûr khawpa inthuam chu Jehova’n a duh lo tih Dân aṭangin kan hria a ni.

4. Thawmhnaw hâk dân chungchânga thu tlûkna ṭha siam tûrin Kristiante chu engin nge ṭanpui thei?

⁴ Bible thu bulte chuan inthuam dân chungchânga thu tlûkna ṭha siam tûrin min ṭanpui thei a. Kan awmna ram te, kan awmna hmun sik leh sa te, leh kan hnam dânte chu eng ang pawh ni se, chu thu bulte chu hman theih a ni. Thawmhnaw hâk theih leh theih lohte ziah chhuahsa kan neih kher a ngai lo va. Bible thu bulte nêna inmil kan duhzâwng thawmhnaw kan la ha thei reng tho a ni. Thawmhnaw hâk tûr kan thlan hunah, ‘Pathian duhzâwng, a ṭha leh lawm tlâk leh, ṭha famkim’ ni tûra min ṭanpui thei Bible thu bulte chu i lo ngaihtuah ang u.—Rom 12:1, 2.

5, 6. Kan inthuam dân chuan mi dangte chungah eng anga nghawng tûr nge a nih?

⁵ Tirhkoh Paula chu 2 Korinth 6:4-a thu bul pawimawh tak hi ziak tûra thlarauva thâwk khum a ni a. (Chhiar rawh.) Kan lan dân hian kan chanchin a hril a, kan lan dân azirin mi tam takin kan chungchângah ngaih dân an nei a ni. (1 Samuela 16:7) Pathian chhiahhlawh kan nih avângin, hâk nuam kan tih zâwng leh kan hâk duhzâwngte hâk mai aia tam kan tih a ngai a. Bible thu bulte kan zawmna chuan, tâwt lutuk te, taksa lang lo lai tûr tih lan te, leh châkna chawk tho thei tûr zâwnga inthuamte chu pumpelh tûrin mi ṭanpui a. Chu chu kan taksa pêng tih lan loh tûrte tilang thei thawmhnaw hâk chu kan pumpelh tûr tihna a ni. Kan bula mite awm tinuam lo tûr khawpin emaw, kan thawmhnaw hâkte an en ngam loh tûr khawpin emaw kan inthuam tûr a ni lo.

⁶ Lal Chungnungber Jehova chhiahhlawhte kan nih angin, kan thawmhnaw chu fel fai tak, thianghlim tak, leh mawi tak a nih a, kan inthuam dân chu inchawih tâwk tak a nih chuan mite’n min zah lehzual ang. Kan biak Pathian chu an rawn ngaihven lehzual ang a, kan inawpna pâwl chu an zah lehzual sauhvin, nun chhanhim thei kan thuchah kente chu an ngaithla duh lehzual sawt ang.

7, 8. A bîk takin, engtik hunah nge inchawih tâwk taka kan inthuam ngai?

⁷ Pathian thianghlim, kan Kristian unaute leh kan thu hrilhna biala mite hmaah Jehova leh kan thu hrilh chawimawi thei tûr zâwngin kan inthuam tûr a ni. (Rom 13:8-10) Kristian inkhâwmnaah leh thu hrilhnaa kan kal hian, kan inthuam dân hi a pawimawh lehzual a ni. Pathian betute mit hmuha hmuh nuam tûr zâwngin kan inthuam tûr a ni. (1 Timothea 2:10) Hmun ṭhenkhata thawmhnaw hâk tûr inchawih tak chu hmun dangah erawh chuan a mawi lo thei a. Chuvângin, khawi hmunah pawh awm mah ila, Jehova Thuhretute kan nih angin mi dangte hmuh nuam lo tûr zâwngin kan inthuam tûr a ni lo.

⁸ 1 Korinth 10:31 chhiar rawh. Bial inkhâwmpui te, regional inkhâwmpui te kan kal hian kan thawmhnaw chu mawi tak leh inchawih tak a ni tûr a ni. Khawvêla hluar tak a lutuka inthuam ang chi chu kan entawn tûr a ni lo. Inkhâwmpui ṭan hma leh zawh hunah te, leh hotel-a  kan luh leh chhuah hunah te hian duhdah takin kan inthuam lo tih kan chiang tûr a ni. Chutiang a nih chuan, Jehova Thuhretute kan ni tih lantîr chu kan inchhuang ang a, chu bâkah, englai pawha thu hril thei tûra inpeih niin kan inhria ang.

9, 10. Philippi 2:4 chuan kan thawmhnaw hâk tûr chu engvângin nge chu a nghawng ang?

⁹ Philippi 2:4 chhiar rawh. Kan thawmhnaw hâkin kan Kristian unaute a nghawng dân chu engvângin nge kan ngaihtuah ang? A chhan pakhat chu Pathian mite chuan: “Chutichuan in taksa pêng leia awmte hi tihlum rawh u, inngaihna te, bawlhhlawhna te, hurna te,” tih thurâwn pêk hi theih tâwp chhuaha zawm an tum vâng a ni. (Kolossa 3:2, 5) Kan unau ṭhenkhatte chuan nungchang bawlhhlawhna nun chu bânsan tawh mah se, châkna dik lo chu an la do reng pawh a ni thei a. Kan fîmkhur loh chuan, kan inthuam dân chuan Bible thurâwn zawm leh chûng châkna dik lote do chu an tân a tiharsa zual thei a ni. (1 Korinth 6:9, 10) An dona tiharsa zualtu nih chu kan duh lo a ni lâwm ni?

¹⁰ Kan unaute nêna kan awmho hian nungchang bawlhhlawh chawilârtute lakah kan him a. Kan inthuam dân chuan, inkhâwmnaah leh inkawmhonaah boruak ṭha zâwk a awmtîr a ni. Kan thawmhnaw hâk tûrah zalên taka duhthlan  theihna nei mah ila, mi dangte’n Pathian hmaah an ngaihtuahna te, an ṭawngkam te leh an nungchangte an vawn thianghlim theihna tûr ngaihtuahin kan inthuam tûr a ni. (1 Petera 1:15, 16) Hmangaihna dik tak chu “a che mawi lo lo va, mahni hma a sial lo,” a ni.—1 Korinth 13:4, 5.

11, 12. Engtin nge Thuhriltu 3:1, 17 chuan hriatthiamna nei tûra min ṭanpui?

¹¹ Pathian chhiahhlawhte chuan thawmhnaw hâk tûr an thlan hian, “thil tinrêng atân leh hna tinrêng atân hun a awm,” tih an hria a. (Thuhriltu 3:1, 17) Sik leh sa te, boruak awm dân te, nunphung leh dinhmunte azirin thawmhnaw kan hâk a ngai mai thei a. Mahse, Jehova tehna chu englai mahin a danglam ngai lo.—Malakia 3:6.

¹² Khawlum lai chuan, thawmhnaw zahawm tak leh inchawih tâwk tak hriat chu a harsa hle thei a. Thawmhnaw tâwt lutuk, a nih loh leh a lang lo lai tûr lang khawpa thâwl lutukte kan hâk loh hian kan unaute chu an lâwm hle a ni. (Joba 31:1) Chu bakah, tuipui kam, a nih loh leh tuichênna atâna tuikhung (swimming pool) hmuna kan awm hunahte pawh kan inthuam dân chu inchawih tak a ni tûr a ni. (Thufingte 11:2, 20) Khawvêl mite chuan a lang lo tûr lai tilang thei tui hleuh thawmnaw an ha a nih pawhin, keini chuan kan Pathian thianghlim Jehova chawimawi tûr zâwngin kan inthuam tûr a ni.

13. Engvângin nge 1 Korinth 10:32, 33-a kan hmuh fuihnate chuan kan thawmhnaw hâk tûr thlan chu a nghawng ang?

¹³ Thawmhnaw hâk tûr kan thlan huna min ṭanpui thei thu bul pawimawh dang a la awm a. Mi dangte chhia leh ṭha hriatna khawih pawi lo tûrin kan fîmkhur a ngai a ni. (1 Korinth 10:32, 33 chhiar rawh.) Kan unaute leh Jehova be lotute tilungni lo thei thawmhnaw hâk chu kan pumpelh tûr a ni. Tirhkoh Paula chuan: “Mahni vêngte tihsâwt nân an ṭhatna tûrin tihlâwm i tum ṭheuh ang u,” tiin a ziak a. Chu chu: “Krista pawh chuan mahni lâwmna a zawng si lo,” tiin a ziah belh bawk. (Rom 15:2, 3) Isua ang bawkin, Pathian duhzâwng tih leh mi dangte ṭanpui chu mahni duhzâwng tih aiin kan dah pawimawh zâwk tûr a ni. Chuvângin, mite’n kan thuchah ken an ngaihthlâk dâl khawpa thawmhnaw inbel chu kan duh lo vang.

14. Engtin nge nu leh pate chuan an fate chu Pathian chawimawi zâwnga inthuam tûra an zirtîr theih?

¹⁴ Kristian nu leh pate chuan an fate chu Bible thu bulte zâwm tûra zirtîr tûrin mawhphurhna an nei a. Chutah chuan anmahni leh an fate’n inchawih taka inthuam leh incheina hmanga Pathian tihlâwmna a tel a ni. (Thufingte 22:6; 27:11) Nu leh pate chuan an fate chu Pathian thianghlim leh a tehnate zah tûrin engtin nge an zirtîr theih? Nu leh pate chuan an fate tân entawn tûr ṭha an siam tûr a ni. Chu bâkah, an fate chu an thawmhnaw hâk âwmte awmna hmun leh hmuh theih dânte chu hmangaih takin an zirtîr tûr a ni. Naupangte chuan an duh zâwng thawmhnawte chu an thlang mai tûr a ni lo va, thil pawimawh zâwk, a ai an awh Pathian Jehova chawimawi thei thawmhnawte an thlang tûr a ni.

15. Fing taka duhthlanna siam tûrin engin nge min ṭanpui ang?

¹⁵ Bible hi Pathian chawimawi thei tûr zâwnga duhthlanna fing tak siam tûra min ṭanpui thei kaihhruaina ṭha tak a ni a. Chuti chung pawhin, mi mal duhzâwngte kan la ha thei tho a ni. Kan hâk duhzâwngte leh kan lei theih thawmhnawte chu a inang lo mai thei a. Mahse, kan thawmhnawte chu dinhmun azirin fel fai tak, zahawm tak leh inâwm tak niin, kan awmna hmuna mite pawm theih a ni tûr a ni.

16. Engvângin nge ṭha taka inthuam tûra theih tâwp chhuah chu a manhla?

¹⁶ Thawmhnaw zahawm leh inâwm tak zawn  hmuh chu a awlsam reng lo. Dâwr tam takah chuan mi tam zâwkte duhzâwng thawmhnaw ang chi chauh an zuar ṭhîn a. Chuvângin, pawnfên te, thawmhnaw te, leh kawr te, a nih loh leh suit te leh kekawrtlâwn tâwt lutuk lo te thlang tûr chuan hun leh tha pêk deuh a ngai ngei ang. Mahse, kan unaute chuan chutianga thawmhnaw hmuh nuam tak leh inâwm takte hâk kan tum tlat tih an hriat chuan an hlut ngei ang. Hmangaihna nei tak kan Pa vâna mi chawimawi tûr zâwnga inthuam tûra kan inpêkna aiin, amah kan tihlâwm avânga kan neih lungâwina chu a nasa zâwk a ni.

17. Khabe hmul a zuah dâwn leh dâwn loh chungchângah unaupa chu eng thilin nge nghawng mai thei?

¹⁷ Unaupate tân khabe hmul zuah hi a âwm em? Mosia Dân chuan mipate chu khabe hmul zuah tûrin a ti a. Mahse, Kristiante chu Mosia Dân hnuaiah kan awm tawh lova, chu dân zui tûra phût kan ni tawh lo. (Leviticus 19:27; 21:5; Galatia 3:24, 25) Hnam dân ṭhenkhatah chuan, khabe hmul mawi taka zuah hi pawm theih leh zahawm tak a ni thei a, chu chuan mite chu kan thu hrilh an ngaihthlâk a dâl chuang lo. Dik tak chuan, kohhran hruaitu unaupa ṭhenkhatte chuan khabe hmul an nei a ni. Mahse, unaupa ṭhenkhatte erawh chuan zuah loh an duh mai thei. (1 Korinth 8:9, 13; 10:32) Hnam dân ṭhenkhatah emaw, hmun ṭhenkhatah emaw chuan khabe hmul hi an zuah ngai lo va, Kristian rawngbâwltute tân pawm theih lovah an ngai a ni. A nihna takah chuan, khabe hmul zuahna chuan unaupa chu Pathian a chawimawitîr lo theiin, sawisêlbo a nihtîr lo thei a ni.—1 Timothea 3:2, 7; Rom 15:1-3.

18, 19. Engtin nge Mika 6:8 chuan min ṭanpui?

¹⁸ Thawmhnaw hâk tûr leh inchei dân pawm tlâk leh pawm tlâk loh ziak chhuah sei tak Jehova’n min pe lo chu kan lâwm hle. Pathian chuan Bible thu bula innghat thu tlûkna inâwm tak siam tûrin zalênna min pe a. Chuvângin, thawmhnaw hâk tûr leh inchei dân chungchânga thu tlûkna kan siam hunah Pathian rawngbâwltu kan nih angin thuhnuairawlhna kan lantîr thei a ni.—Mika 6:8.

¹⁹ Jehova chu a thianghlim a, a tehnate chu kan tân kaihhruaina ṭha ber a ni tih inngaitlâwm takin kan pawm tûr a ni. Thuhnuairawlh leh inngaitlâwm nih kan duh chuan a tehnate milin kan nung tûr a ni. Thuhnuairawlhna chuan mi dangte thlîr dân leh ngaihdân zah tûrin min ṭanpui bawk ang.

20. Kan inthuam dân leh inchei dân chuan mi dangte chungah eng angin nge nghawng a neih ang?

²⁰ Kan thawmhnaw chuan Jehova chhiahhlawhte kan ni tih chiang takin a lantîr tûr a ni a. Jehova chuan tehna sâng tak a nei a, chu chu lâwm takin kan zâwm a ni. A tlângpui thuin kan unaute hi an lan dân leh an nungchang ṭha avângin fak an hlawh a. Chu chuan rilru ṭha pute chu nun chhanhim thei Bible thuchah lamah a hîp a, Jehova an chawimawiin an tilâwm a ni. Kan hâk tûr chungchânga thu tlûkna fing kan siam chuan, ‘chawimawina leh ropuinaa inthuam’ kan Pathian chu kan chawimawi zawm zêl thei ang.—Sâm 104:1, 2. (ws16.09-E)