1-2. Mihring anga Isua thusawi hnuhnûn ber ṭuma a dinhmun chu târ lang rawh.

A HUN chu C.E. 33, Nisan 14 a ni a. Dik lo taka puh leh thil sual titu anga thiam loh chantîr a nih hnuah, Isua chu nuihsawhna leh râwng taka tihduhdahna tuarin, nghaisakna bana khenbeh a ni a. A kut leh keahte chuan pereka khen a ni. Thâwk a lâk apiang leh thu a sawi apiangin na hrehawm tak a tuar a. Mahse, sawi tûr pawimawh tak a neih avângin a sawi tho va ni.

² Nghaisakna bana a thih hma lawka Isua thusawite leh chumi aṭanga kan zir theihte chu i lo sawiho vang u. Thu danga sawi chuan, ‘a thu i lo ngaithla ang u.’—Mt. 17:5.

3. Isua’n: “Ka Pa, anni hi ngaidam rawh,” tia a sawi khân tute chungchâng a sawina nge ni thei?

³ Isua’n eng thu nge a sawi? Bana khenbeh a nih laiin, Isua chu: “Ka Pa, anni hi ngaidam rawh,” tiin a ṭawngṭai a. Tute nge ngaihdam tûr chu? “An thiltih hi an hre lo a ni,” tia a thusawi zawm aṭangin a hriat theih a ni. (Lk. 23:33, 34) Isua chuan a kut leh a kea khêng bettu Rom sipaite chungchâng a sawina a ni thei a. Mahse, anni chuan tu nge a nih an hre lo. Chu bâkah, amah tihlum tûra ngêntu mipui zînga a hnua amah ringtu la ni tûrte chungchâng a sawina pawh a ni thei bawk. (Tirh. 2:36-38) Ani chuan dik lo taka a tawrh hrehawmna avânga huatna leh thinurna neih chu a duh lo. (1 Pet. 2:23) Chu aiin, amah tihlumtute chu ngaidam tûrin Jehova hnênah a dîlsak zâwk a ni.

4. Isua’n amah dodâltute ngaihdam a duhna aṭangin eng nge kan zir theih?

⁴ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih? Isua angin, keini pawhin mi dangte ngaihdam chu kan duh tûr a ni a. (Kol. 3:13)  Kan chhûngkhat lainate pawh tiamin, mi ṭhenkhat chuan kan rinna an hriatthiam loh avâng leh kan nun kawng thlan avângin min dodâl thei a ni. Kan chungchâng dik lo taka sawiin, mi dangte hmaah min timualpho pawh a ni thei a, kan thu leh hla chhuahte chu tichhiain, kut min thlâk duh hial pawh a ni thei. Chûngte avânga thinrima awm aiin, min dodâltute chu engtik nîah emaw thutak an hmuh theih nân Pathian Jehova hnênah an thinlung mit tihvârsak tûrin kan dîlsak thei a ni. (Mt. 5:44, 45) A châng chuan ngaihdam harsa kan ti mai thei; a bîk takin, dik lo taka cheibâwl kan nih hian a harsa lehzual. Mahse, huatna leh thinurna chu kan thinlunga zung kan kaihtîr a nih chuan mahni kan intina mai a ni ang. Unaunu pakhat chuan: “Mi dangte ngaidam tih chu an thiltih chu a dikin, dik lo taka min cheibâwl ka remti tihna a ni lo tih ka hria. Chu aiin, thinurna liamtîr tihna mai a ni,” tiin a sawi. (Sâm 37:8) Mi dang kan ngaihdam hian, kan tawrh thil ṭha lote avânga huatna neih kan duh lohzia kan lantîr a ni.—Eph. 4:31, 32.

5. Isua chuan a sîra tihhlum tûr mi sual pakhat hnênah eng thu nge a tiam a, engvângin nge a tiam?

⁵ Isua’n eng thu nge a sawi? Mi sual pahnih chu Isua sîrah tihhlum an ni a. A tîr chuan, an pahnihin Isua an sawichhe ve ve a. (Mt. 27:44) Mahse, a hnuah pakhat zâwk chuan a rilru put hmang a thlâk a. Isua’n ‘eng mah tihsual’ a nei lo tih a hria a ni. (Lk. 23:40, 41) Chu bâkah, Isua chu thihna ata a tho leh ang a, lal niin ro a la rêl ang tih a rinzia a sawi bawk. Ani chuan thi mai tawh tûr Chhandamtu hnênah chuan: “Isu, i ram i thlen hunah mi hre reng ang che,” tiin a sawi a ni. (Lk. 23:42) Rinna lantîrna a va ni chiang êm! Isua chuan: “Vawiinah hian tih tak meuhvin ka hrilh a che, ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang,” tiin a chhâng a ni. (Lk. 23:43, NW) Isua’n a thutiamah, “ka” tih leh “i” tih ṭawngkam a hmang hi chhinchhiah ang che. A Pa chu khawngaihna nei tak a ni tih a hriat avângin, chu mi sual thi mai tawh tûr hnênah chuan beiseina thu a sawi a ni.—Sâm 103:8.

6. Mi sual hnêna Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?

⁶ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih? Isua chuan a Pa chu ṭha famkimin a entawn a. (Heb. 1:3) Pathian Jehova chuan tûn hmaa kan thil sual tihte avânga kan inchhîr tak zet a, Isua Krista thisen avânga kan sualte ngaihdam theih a ni tih kan rin chuan, min ngaidamin, kan chungah khawngaihna a lantîr ang. (1 Joh. 1:7) Mi ṭhenkhat chuan tûn hmaa an thil sual tihte Jehova’n a ngaidam thei tih chu rin harsa an ti a. Chutianga awm châng i neih chuan, hei hi ngaihtuah rawh: Isua chuan a thih hma lawk khân, tûn maia rinna lantîrtu mi sual chungah khawngaihna a lantîr tih hi. Chuvângin, Pathian Jehova chuan a thupêkte theih tâwp chhuaha zâwm a, amah chibai bûktu mi rinawmte chungah chuan khawngaihna a va lantîr nasa lehzual dâwn êm!—Sâm 51:1; 1 Joh. 2:1, 2.

7. Johana 19:26, 27-naa chhinchhiah angin, Isua chuan Johana leh Mari hnênah eng thu nge a sawi a, engvângin nge?

⁷ Isua’n eng thu nge a sawi? (Johana 19:26, 27 chhiar rawh.) Isua chuan hmeithai ni ngeia lang a nu chu a ngaihtuah hle a. A pianpui unaute chuan a nu tisa lam mamawhte an ngaihtuah thei a ni. Mahse, tuin nge a thlarau lam mamawhte chu ngaihsak ta ang? Chutih hun lai chuan a unaute chu zirtîrte an ni tawh tih târ lanna a awm si lo va. Mahse, tirhkoh Johana chu tirhkoh rinawm tak leh Isua ṭhian hnai berte zînga mi a ni a. Isua chuan Pathian  Jehova betute chu a thlarau lam chhûngkua angin a thlîr a ni. (Mt. 12:46-50) Chuvângin, Mari chu a ngaihtuahin, a hmangaih a, a thlarau lam mamawhte chu Johana’n a ngaihsak ang tih a hriat avângin a hnênah enkawl tûrin mawhphurhna a pe a ni. A nu hnênah chuan: “En teh! I fapa kha!” a ti a. Johana hnênah chuan: “En teh! I nu kha!” a ti a ni. Chumi nî aṭang chuan Johana chu Mari tân a fapa ang a ni a, Johana pawhin a nu tak angin a enkawl ta a ni. Isua chuan a pian laia duat taka amah enkawltu leh a thih huna a kianga ding a nu chungah hmangaihna a va lantîr chiang êm!

8. Mari leh Johana hnêna Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?

⁸ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?  Kan Kristian unaute nêna kan inzawmna chu tisa lama kan chhûngte nêna kan inzawmna aiin a nghet zâwk thei a. Kan chhûngkhat lainate chuan min dodâlin, min kalsan hial pawh a ni thei; mahse, Isua chuan Pathian Jehova leh a inawpna pâwl kan belh tlat chuan, kan chân tâkte chu “a leh zain” kan hmu leh ang tih min tiam a ni. Mi tam tak chu kan tân hmangaihna nei tak fapa, fanu, leh nu leh pate ang an lo ni ang. (Mk. 10:29, 30) Rinna leh hmangaihnaa—Pathian Jehova leh unaute hmangaihnaa—inpumkhat thlarau lam chhûngkaw zînga i tel avângin engtin nge i awm?—Kol. 3:14; 1 Pet. 2:17.

9. Matthaia 27:46-a chhinchhiah Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?

⁹ Isua’n eng thu nge a sawi? Isua chu a thih hma lawk khân: “Ka Pathian, ka Pathian, engah nge mi kalsan?” tiin a au chhuak a. (Mt. 27:46) Bible chuan Isua’n chutianga a sawi chhan chu a hrilhfiah lo. Mahse, chûng thute aṭanga kan zir theihte chu han ngaihtuah teh. Pakhatnaah, Isua chuan chûng thute chu sawiin, Sâm 22:1-naa * kan hmuh hrilh lâwkna chu a tithleng famkim a. Chu bâkah, Pathian Jehova chuan a Fapa chu ‘kil tinah hung vêlin,’ a vênghim lo tih a chiang a ni. (Job. 1:10) Isua chuan a Pain ani chu mihring tu mahin an la tawh ngai loh fiahna tâwk tûrin hmêlmate kutah a pe tih a hria a. Chu bâkah, chûng thute chuan thihna khawp sual eng mah a ti lo tih a târ lang bawk a ni.

10. A Pa hnêna Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?

¹⁰ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih? Kan zir theih pakhat chu, Pathian Jehova’n kan rinna fiahtu harsatnate lakah min humhim ang tih kan beisei tûr a ni lo, tih hi. Isua’n a tawrh theih tâwk fiahna a tawh angin, keini pawh a ṭûl a nih chuan, thih thlenga rinawm tûrin kan inbuatsaih tûr a ni. (Mt. 16:24, 25) Mahse, Pathian chuan kan tawrh theih tâwk aliam fiahnate kan tawh chu a phal lo vang tih kan chiang a ni. (1 Kor. 10:13) Kan zir theih dang leh chu, Isua ang bawkin dik lo taka cheibâwl kan ni thei a. (1 Pet. 2:19, 20) Mite min dodâl chhan chu thil sual engemaw kan tih vâng ni lovin, he khawvêla mi kan nih loh avâng leh thutak kan hriattîr vâng a ni. (Joh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Isua chuan Pathian Jehova’n hrehawm a tawrh a phal chhan chu a hre thiam a. Mahse, amah nêna inang lo takin, fiahna tâwktu a chhiahhlawh ṭhenkhat chuan Jehova’n chutianga an tawrh a phal chhan chu an hre thiam lo. (Hab. 1:3) Khawngaihna leh dawhtheina nei tak kan Pathian chuan chûng a chhiahhlawte’n rinna an tlachham ni lovin, a thlamuanna leh ṭanpuina an mamawh zâwk tih a hria a ni.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Engvângin nge Isua’n Johana 19:28-a thu hi a sawi?

¹¹ Isua’n eng thu nge a sawi? (Johana 19:28 chhiar rawh.) Engvângin nge Isua’n: “Ka tui a hâl e,” tia a sawi? A sawi chhan chu “Pathian Lehkha Thu kha a thlen nân” a ni—chu chu Sâm 22:15-a hrilh lâwkna hi a ni a, chutah chuan: “Ka tha hi lampei angin a ro zo va; ka lei pawh hi ka dangah a bet tlat,” tiin kan chhiar a ni. Chu bâkah, nghaisakna bana hrehawm nasa tak pawh tiamin, hrehawmna zawng zawng a tawrh hnu chuan Isua chu a tui a hâl ngei ang. A tui hâl tireh tûrin ṭanpuina a mamawh a ni.

12. “Ka tui a hâl e,” tia Isua sawi aṭangin eng nge kan zir theih?

¹² Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih?  Isua chuan a rilrua awmte sawi chhuah chu chak lohnaah a ngai lo va; keini pawhin chutiang chuan kan ngai tûr a ni lo. Kan nuna hun a tam zâwkah chuan kan thil mamawhte mi dang hnêna hrilh chu kan hreh mai thei a. Mahse, ṭanpuina kan mamawh hunah chuan mi dangte hnêna ṭanpuina dîl chu kan hreh tûr a ni lo. Entîr nân, kan kumte a lo upat a, tisa lama kan chak loh hian kan ṭhian tuemaw chu dâwrah, a nih loh leh doctor hnênah min hruai tûrin ṭanpuina kan dîl thei a. Kan lunghnual a nih chuan, kohhran upa, a nih loh leh Kristian mi puitling kan ṭhian tuemaw hnênah kan thusawite min ngaihtlâksak tûrin leh min tichak thei “thu ṭha” min hrilh tûrin kan ngên thei a ni. (Thuf. 12:25) Kan Kristian unaute chuan min hmangaihin, ‘mangan nîah’ min ṭanpui an duh tih i hre reng ang u. (Thuf. 17:17) Mahse, anni chuan kan rilru an hre thei lo. Chuvângin, kan hrilhhriat hmasak loh chuan ṭanpui kan mamawh tih an hre lo vang.

13. Thih thlenga Isua rinawmna chuan eng nge a hlen chhuah?

¹³ Isua’n eng thu nge a sawi? Nisan 14, tlai lam dâr thum vêlah Isua chu: “A kin ta!” tiin a au chhuak a. (Joh. 19:30) Ani chuan a thih hmain, Pathian Jehova’n ti tûra a beisei zawng zawng chu a ti zo vek a ni. Thih thlenga a rinawmna chuan thil tam tak a hlen chhuak a. Pakhatnaah, Setana chu dawthei a nihzia a finfiah a. Mihring ṭha famkim chuan Setana dodâlna nasa tak kârah pawh rinawmna a vawng thei tih a târ lang bawk a ni. Pahnihnaah, Isua’n a nun chu tlanna atân a pe a. Inthawina atâna a thihna chuan ṭha famkim lo mihringte chu Pathian hmaa mi fel anga ding thei tûra kawng a hawnsak bâkah, chatuan nun beiseina a pe bawk a ni. Pathumnaah, Isua chuan Pathian Jehova chu rorêltu ṭha famkim a ni tih a lantîr bâkah, a Pa hming chu sawi chhiat a nihna lakah a tithianghlim bawk a ni.   

14. Nî tin hi engtianga hman nge kan tum tlat ang? Hrilhfiah rawh.

¹⁴ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih? Nî tin hian kan rinawmna vawn tlat kan tum tûr a ni. Watchtower Bible School of Gilead-a zirtîrtu Unau Maxwell Friend-a thusawi hi lo chhinchhiah ang che. Unau Friend-a chuan khawvêl pum huap inkhâwmpuia rinna chungchâng a sawinaah: “Vawiina i tih tûr leh i sawi tûr chu a tûka tih leh sawi atân khêk suh. A tûka i la dam dâwn leh dâwn loh i hria em ni? Nî tin hi chatuana nung tlâk i nihzia lantîr theihna hun remchâng hnuhnûng ber anga thlîrin hmang ang che,” tiin a sawi a ni. Keini pawh, nî tin hi kan rinawmna vawn ngheh theihna hun remchâng hnuhnûng ber anga thlîrin i hmang ang u! Chutiang kan tih chuan, thihna kan hmachhawn a nih pawhin, “Pathian Jehova, ka rinawmna vawng tlat a, Setana chu dawthei a nihzia finfiah tûr leh i hming chawimawi a, i Lalchungnunna thiamchantîr tûrin theih tâwp ka chhuah e!” tiin kan sawi thei ang.

15. Luka 23:46-a sawi angin, Isua’n rinna nghet tak nên eng thu nge a sawi?

¹⁵ Isua’n eng thu nge a sawi? (Luka 23:46 chhiar rawh.) Isua chuan rinna nghet tak nên: “Ka Pa, i kutah ka thlarau ka kawltîr e,” tiin a sawi a. Ani chuan a nakin hun chu Pathian Jehova kutah a awm tih a hria a, a Pain a theihnghilh lo vang tih a hre chiang a ni.

16. Kum 15 mi ṭhalai unaupa thiltawn aṭangin eng nge kan zir?

¹⁶ Isua thusawi aṭangin eng nge kan zir theih? I nun chu Jehova kutah inhuam takin dah rawh. Chutianga ti tûr chuan ‘i thinlung zawng zawngin Jehova i ring’ tûr a ni. (Thuf. 3:5)  Natna khirh tak nei, kum 15 mi Thuhretu ṭhalai Joshua-a entawn tûr siam hi han ngaihtuah teh. Ani chuan Pathian dân bawhchhiattîr theitu damdawi lama inenkawlna chu a hnâwl a. A thih hma lawkin a nu hnênah: “Ka nu, kei chu Pathian Jehova kutah ka awm a. . . . Hei hi chiang takin ka hrilh thei che a ni: Pathian Jehova chuan thawhlehnaah min kaitho leh ang tih ka hria. Ka thinlunga awmte a hria a, ani chu ka hmangaih a ni,” * tiin. Heti hian kan inzâwt ṭheuh thei a ni, ‘Ka rinna fiahtu dinhmun hlauhawm ka hmachhawn a nih chuan, min hre reng ang tih ringin ka nun chu Jehova kutah ka dah ngam ang em?’ tiin.

17-18. He thuziak aṭang hian engte nge kan zir? (“ Isua Thusawi Hnuhnûng Berte Aṭanga Kan Zir Theihte,” tih bâwm chu en bawk rawh.)

¹⁷ Isua thusawi hnuhnûng berte aṭanga kan thu zirte kha kan tân a va pawimawh tak êm! Mi dangte kan ngaihdam a ngai tih leh Pathian Jehova’n min ngaidam ang tih kan rin tlat a pawimawhzia hriatnâwntîr kan ni a. Min ṭanpui tûra inpeih reng thlarau lam unau duhawm takte kan nei hi kan nihlawh hle a. Mahse, kan mamawh hunah an ṭanpuina kan dîl tûr a ni. Pathian Jehova chuan kan hmachhawn eng fiahna pawh tuar chhuak thei tûrin min ṭanpui ang tih kan hria a. Chu bâkah, kan nun chu a kutah a him tih ring tlatin, nî tin hi kan rinawmna târ lan theihna hun remchâng hnuhnûng ber anga thlîra hman a pawimawhzia kan hre bawk a ni.

¹⁸ Ni e, nghaisakna bana a thih hma lawka Isua thusawite chuan awmzia a va nei tam tak êm! Kan thu zirte kha kan nunpui a nih chuan Pathian Jehova ngeiin a Fapa chungchânga: “A thu ngai rawh u,” tia a sawi chu kan zâwm a ni ang—Mt. 17:5.