A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Chhiartute Zawhna

Chhiartute Zawhna

Nau pai lo tûra indanna IUD (chhûla thil dah) hi Kristiante tân a hman theih em?

Chutiang tûr chuan, IUD hnathawh dân leh a hman theih Bible thu bulte chu ngun takin an ngaihtuah tûr a ni.

Jehova chuan Adama leh Evi hnênah leh, a hnuah Nova leh a chhûngte hnênah: ‘Chi tam tak thlahin lo pung rawh u,’ tiin thu a pe a. (Genesis 1:28; 9:1) Kristiante tân he thupêk hi zawm a ngai tih Bible-in a sawi lo. Chuvângin, nupate chuan chhûngkaw tihtlêm nân leh chhang tihkhât nân indanna ṭhenkhat an hman dâwn leh dâwn loh chungchângah thu tlûkna an siam tûr a ni. Eng thilte nge an ngaihtuah ang?

Kristiante chuan indanna hman chungchânga an thu tlûkna apiang chu Bible thu bulte ṭanchhanin an siam tûr a ni. Chuvângin, nau tihtlâkna chu chhang tihkhât nân an hmang tûr a ni lo. Duh thua nau tihtlâkna chuan, a tlângpui thuin a tâwpa fa hrinna thlentu naupaina chu a titâwp a. Nau tihtlâk chu nunna zah tûra Bible sawi nên a inkalh a ni. (Exodus 20:13; 21:22, 23; Sâm 139:16; Jeremia 1:5) A nih leh, IUD hman chungchâng hi eng nge ni?

May 15, 1979 chhuak Sâpṭawng Vênnainsâng (phêk 30-31)-ah chuan he thu hi a chuang a. Chutih hun laia an hman ṭhin IUD a tam zâwk chu nau pai loh nâna chhûla dah luh plastic-a siam a ni a. Thuziak chuan IUD-te hna thawh dân chu chiang taka hriat a nih loh thu a sawi. IUD chuan mipa chiin hmeichhe chi awmna va thlenga chhûla naute insiam tûr chu a dang niin Scientist tam tak chuan an sawi a. Chhûla naute insiam a awm loh chuan, nun a inṭan thei lo a ni.

Mahse, hmeichhe chhûl pâwnah naute insiam châng a awm thei tih finfiahna ṭhenkhat a awm a. Chu chu Hmeichhe Chi kawngah (Fallopian tube) a ni thei a, a nih loh leh chhûlah a va lût thei bawk. Chhûl a va thlen chuan, IUD chuan naute insiam chu a lo dang thei a, nau paina a titâwp thei a ni. Chu chu nau tihtlâkna ang a ni ang. Chu thuziak chu heti hian tihtâwp a ni: “IUD hman dân dik tak ngaihventu Kristian dikte chuan chutiang thute chu Bible ṭanchhan nun thianghlimna zahna hmangin ngun takin an bûk tawn tûr a ni,” tiin.—Sâm 36:9.

Mahse, chu thuziak tihchhuahna kum 1979 aṭang chuan, damdawi lamah leh science lamah hmasâwnna tam tak a awm tawh a ni.

Tûnah chuan, IUD dang chi hnih a chhuak tawh a. A pakhat zâwkah chuan dâr a tel a, kum 1988 aṭangin USA-ah awlsam taka hmuh theih a ni tawh a. A dang pakhat zâwk chu kum 2001 aṭanga zawrh ṭan hormone tichhuaktu a ni. Hêng IUD chi nihte hnathawh dân eng nge kan hriat?

Dâr Telna IUD: Sawi tawh angin, IUD-te chuan chhûla mipa chi thleng tûr chu a dang a. Chu bâkah, dâr telna IUD-ah phei chuan, mipa chi tân dâr chu tûr ang a ni a, chuvângin, mipa chi a lo that ṭhîn. * (Footnote en rawh.) Chu bâkah, chutiang IUD-te chuan chhûl chhûng phah a tidanglam a ni.

Hormone IUD: IUD chi dangah chuan indanna damdawia awm hormone a tel a. Hêng IUD-te hna thawh dân hi IUD chhuak hmasate thawh dân nên a inang a; mahse, chhûlah hormone a pe chhuak bawk. Hmeichhe ṭhenkhat tân chuan, chu chuan chi insiamna a titâwp, a nih loh leh a siam chhuak tawh lo a ni. Hmeichhe chi chu siam chhuah a nih loh chuan, naute pawh a insiam thei lo. Hêng IUD-te hian chhûl chhûng phah a tipan bawk a ni. * (Footnote en rawh.) Chu bâkah, chhûl kawngkaa tui hnângte a tikhal a, serh aṭanga mipa chi lo lût tûr chu a dang a ni.

Kan sawi tâk angin, IUD chi hnihte hian chhûl chhûng phah a tidanglam niin a lang a. A awmzia chu, hmeichhe chi aṭanga naute insiamin, chhûl chhûngah lo lût pawh ni se, chhûl chhûng phah a pan tawh avângin a ṭhang thei lo tihna a ni a. Chu chuan naute insiam tûr chu a titâwp a ni. Mahse, scientist-te chuan chutiang thil chu a thleng khât hle a, nau indanna damdawi hman hunah pawh a thleng thei niin an hria a ni.

Chuvângin, dâr telna IUD emaw, hormone IUD emawin nau insiam tûr chu a dang hulhual a ni tih sawi chiang thei an awm lo. Mahse, chûng IUD-te chuan a chunga târ lan tâk kawngtea naute insiam tûr an dan avângin, a hmangtute zîngah nau pai an awm khât hle tih scientist-te zir bingna chuan a târ lang.

IUD hmang duh Kristian nupate chuan a hnathawh dân chu an doctor an sawipui duh ngei ang. Ani chuan an chênna hmunah eng ang IUD-te nge a hmuh theih tih leh nu tâna a ṭhatna leh a hlauhawmnate pawh a hrilh thei ngei ang. Nupate chuan an thiltih tûr chungchângah doctor pawh tiamin, mi dang tumah an tân thu tlûkna an siamtîr tûr a ni lo. (Rom 14:12; Galatia 6:4, 5) He hi nupa anga an thu tlûkna siam tûr a ni a. An tum chu Pathian tihlâwm leh chhia leh ṭha hriatna thiang tak neih a ni tûr a ni.—1 Timothea 1:18, 19; 2 Timothea 1:3 nên khaikhin rawh.

^ par. 8 England rama National Health Service-a hruaitu pakhat chuan: “IUD-a dâr a tel tam chuan zaa 99 aia tamin a him a. A awmzia chu, IUD hmangtu mi 100-a pakhat pawhin kum khat chhûngin nau an pai mang lo tihna a ni. IUD-a dâr a tel tlêm chuan a himna pawh a tlahniam ang,” tiin a sawi.

^ par. 9 Hormone IUD-te chuan chhûl chhûng phah a tihpan avângin, doctor-te’n nu emaw, nula emaw pawh ni se, thla tin thi nei tam lutukte hnênah a châng chuan an chawh ṭhîn a ni.