A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“Paradis-ah Kan Inhmu Leh Dâwn Nia!”

“Paradis-ah Kan Inhmu Leh Dâwn Nia!”

“Ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang.”—LUKA 23:43.

HLA: 19, 55

1, 2. Paradis chungchângah mite’n eng ngaih dân hrang hrang nge an neih?

RAM hrang hrang aṭanga lo kal unaute chu inkhâwmpui hmang tûrin Korea ram, Seoul khawpuiah an kal khâwm a. Stadium aṭanga an chhuah chuan tualchhûnga Thuhretute’n an rawn pan a. An zînga tam takin kut vei paha: “Paradis-ah kan inhmu leh dâwn nia!” tia an inhrilh tawn lai han hmuh chu rilru a khawih duh hle. Eng paradis chungchâng nge an sawi nia i rin?

2 Tûn laia mite chuan paradis chungchângah ngaih dân hrang hrang an nei a. Ṭhenkhat chuan paradis chu ngaihruatna mai a ni an ti a. Mi dangte chuan paradis chu nuam kan tihna hmun apiang hi a ni mai an ti a. Ei tûra khat dawhkân lian taka ṭhu mi rilṭâm tak chuan paradis-a awmah a inngai mai thei. Kum tam tak kalta khân, pangpâr hlîra khat phaizâwl hmun mawi tak hmutu nu pakhat chuan a rilru a khawih êm avângin, “Awi, paradis a ni tawp!” tiin a au chhuak a. Chu hmun chu kum tinin meter 15 (feet 50) aia chhahin vûrin khuh ṭhîn mah se, tûn thlengin Paradis tia koh a la ni. A nih leh, nang Paradis chu eng ang nge nia i rin? Paradis a lo awm ang tih i beisei em?

3. Eng hunah nge Bible-ah Paradis chungchâng târ lan hmasak ber a nih?

3 Bible chuan tûn hmaa lo awm tawh paradis leh nakina lo awm tûr paradis chungchâng a sawi a. Paradis chungchâng chu Bible bu hmasa berah kan chhiar a ni. Latin ṭawng aṭanga lehlin Catholic Douay Version Bible chuan Genesis 2:8-ah heti hian a sawi a ni: “Tin, LALPA Pathianin atîrin Paradis nuam tak a siam a; a mihring siam chu chutah chuan a awmtîr ta a,” tiin. (Hawrawp kan tidum chawp.) Hebrai lehkhaziakah chuan Eden huan, tiin a sawi a. “Eden” tih thu mal hian “Nuam,” tih awmzia a nei a, chu huan chu hmun nuam tak a ni reng a ni. Chu chu ei tûr tam tak awmna, mihringte leh ramsate inkâra remna awmna hmun mawi tak a ni.—Genesis 1:29-31.

4. Engvângin nge Eden huan chu paradis tia kan sawi theih?

4 Hebrai thu mal “huan” tih hi Grik ṭawngin pa·raʹdei·sos tia lehlin a ni a. M’Clintock-a leh Strong-a ziah Cyclopaedia lehkhabu chuan Grik miin pa·raʹdei·sos tih thu mal a hriat chuan hlauhawm laka vênhim huan mawi zau taka, a raha khat thingkûng mit la tak tak bâkah, sazuk te, berâmte tlat theihna, lui tui thiang tak kama hnim hring dup awmna hmun nuam tak chu a mitthla ngei ang, tiin a sawi a ni.—Genesis 2:15, 16 nên khaikhin rawh.

5, 6. Engvângin nge Adama leh Evi’n Paradis-a nun theihna chu an hloh a, mi ṭhenkhatin eng nge an ngaihtuah mai theih?

5 Jehova chuan Adama leh Evi chu, chutiang huan, paradis-ah chuan a dah a. Mahse, Jehova thu an âwih loh avângin, anmahni leh an fate tân Paradis-a nun theihna chu an hloh ta a ni. (Genesis 3:23, 24) Chu Paradis-ah chuan mihringte chu chêng tawh lo mah se, chu huan chu Nova hun Tuilêt nî thlengin a la awm niin a lang.

6 Mi ṭhenkhat chuan, ‘Leiah hian Paradis a awm leh ngai ang em?’ tiin an ngaihtuah mai thei a. He mi chungchânga thu dik chu eng nge ni? Paradis-ah i hmangaihte nêna awm dun i beisei a nih chuan, beisei chhan tûr ṭha i nei em? Nakinah paradis a awm leh ang tih kan chian chhan chu i hrilhfiah thei ang em?

LO AWM TUR PARADIS CHUNGCHANGA FINFIAHNA

7, 8. (a) Pathianin Abrahama hnênah eng thutiam nge a pêk? (b) Pathian pêk thutiam avângin Abrahama’n eng chungchâng nge a ngaihtuah mai theih?

7 Paradis chungchânga zawhnate chhânna hmuh theihna ṭha ber chu Bible-ah a ni a, chu chu atîra Paradis siamtu Jehova min pêk a ni. Pathianin a ṭhian Abrahama hnêna a sawi hi han ngaihtuah teh. Abrahama thlahte chu “tuifinriat kama ṭiau vaivut zâtin,” a tipung ang tih a hrilh a. Tichuan, he thutiam pawimawh tak hi a sawi bawk a ni: “Ka thu i âwih tâk avângin i thlahah chuan khawvêla chi tin an la thawveng ang,” tiin. (Genesis 22:17, 18) A hnuah, Pathianin chu thutiam vêk chu Abrahama fa leh a tupa hnênah a sawi nawn leh a ni.—Genesis 26:4; 28:14 chhiar rawh.

8 Mihringte hian an lâwmman hnuhnûng ber chu vân paradis-ah an hmu ang tia Abrahama’n a ngaih thu Bible-ah sawi lanna a awm lo. Chuvângin, Pathianin “khawvêla chi tin” an la thawveng ang tih a tiam khân Abrahama’n chûng malsâwmnate chu he leiah a thleng ang tiin a ngaihtuah ngei ang. Mahse, chu chu leiah paradis a lo awm leh ang tih târ langtu Bible-a finfiahna awm chhun a ni em?

9, 10. A hnua pêk eng thutiamin nge nakinah paradis a lo awm leh ang tih beiseina tûr chhan min neihtîr?

9 Pathianin Abrahama thlah, Davida chu ‘mi suaksualte an awm tawh dâwn loh,’ hun tûr chungchâng ziak tûrin thlarauvin a thâwk khum a. (Sâm 37:1, 2, 10) “Thuhnuairawlhte erawh chuan ram hi an luah ang a: remna chênin an hmuingîl ang.” Chu bâkah: “Mi felte chuan ram hi an luah ang a, a chhûngah hian kumkhuain an awm ang,” tiin a sawi lâwk bawk. (Sâm 37:11, 29; 2 Samuela 23:2) Chûng thutiamte chuan Pathian duh zâwng ti duhtute chungah eng nghawng nge a neih i rin? Anni chuan he leiah hian mi felte chauh an awm ang a, lei hi Eden huan angin paradis-ah a chang leh ang tih beisei tûr chhan an nei a ni.

Hrilh lâwkna thleng famkimte chuan nakina lo awm tûr paradis beiseina tûr chhan min pe

10 Hunte a liam zêl chuan, Jehova rawngbâwl nia inchhâl Israel mi a tam zâwkte chuan amah leh biakna dik chu an hnâwl ta a. Chuvângin, Pathianin Babulon mite chu a mite hneh a, an ram tichhia a, an zînga tam tak chu sala hruai a phal ta a ni. (2 Chronicles 36:15-21; Jeremia 4:22-27) Mahse, Pathian zâwlneite chuan a mite chu kum 70 a liam hnuah an ramah an kîr leh ang tih an sawi lâwk a. Chu hrilh lâwknate chu a thleng dik a ni. Chûng thute chuan kan tân pawh awmzia a nei a. Chûng zînga ṭhenkhat kan sawiho laiin, nakinah paradis a lo awm leh ang tih beiseina tûr chhan min pêk dânte chu lo chhinchhiah ang che.

11. Engtin nge Isaia 11:6-9-na hi a thlen famkim hmasak a; mahse, eng zawhna nge kan la zawh mai theih?

11 Isaia 11:6-9 chhiar rawh. Pathianin a zâwlnei Isaia hmangin Israel mite chu an rama an kîr leh hun chuan muanna a awm ang tih a sawi lâwk a. Tumahin ramsate leh mite beihna chu an hlauh a ngai lo vang. A pui a pangte chu an him tawh ang. Chu chuan Eden huana dinhmun muanawm tak a hriat chhuahtîr che em? (Isaia 51:3) Isaia chuan Israel ram chauh ni lovin, “tuite hian tuifinriat a khuh reng angin,” lei pumpui hi “LALPA hriatnain a khat zo vek dâwn,” tiin a sawi lâwk a ni. Chu chu eng hunah nge a thlen ang? Hei hi nakin hun sawina a ni tih a chiang hle.

12. (a) Babulon sal ata kîr lehte chuan eng malsâwmnate nge an dawn? (b) Isaia 35:5-10-na hi nakin huna thleng famkim tûr a ni tih engin nge târ lang?

12 Isaia 35:5-10 chhiar rawh. Babulon aṭanga kîr leh Israel mite chu ramsa leh mihringte’n an bei tawh lo vâng tia Isaia’n a hrilh lâwk leh hi chhinchhiah ang che. An ramah chuan Eden huan ang bawkin, tui tam tak a awm dâwn avângin ei tûr ṭha tam tak a awm ang tih a sawi a. (Genesis 2:10-14; Jeremia 31:12) Chu hrilh lâwkna chu, chûng Israel mite hunah chauh em ni a thlen famkim ang? Hrilh lâwknain mitdel te, kebai te, leh bengngawngte tihdamin an awm ang tia a sawi pawh hi chhinchhiah ang che. Mahse, chu chu Babulon aṭanga kîr leh Israel mite chungah a thleng lo. Chu aiin, Pathian chuan nakin hunah natna zawng zawng a tidam ang tih a târ lang a ni.

13, 14. Israel mite Babulon aṭanga an kîr leh khân engtin nge Isaia 65:21-23-na hi a thlen famkim a, he hrilh lâwknaa a eng lai hi nge la thleng famkim ang? (A thupui chunga milem en rawh.)

13 Isaia 65:21-23 chhiar rawh. Juda mite an rama an kîr leh khân, in nuam takah an chêng lova, huante leh grêp huante pawh an siam hek lo. Mahse, Pathianin mal a sâwm avângin, a hun takah chutiang chuan an awm ta a ni. Inte an sa a, an luah a, an thlai rah tui tak takte an ei huna an hlim dân tûr chu han mitthla teh!

14 He hrilh lâwkna hian kan dam chhûng nîte chu “thing dam chhûng nîte ang,” tia a sawi hi chhinchhiah ang che. Thingkung ṭhenkhat chu kum sâng tam tak an dam a. Chutiang khawpa reia dam tûr chuan mihringte hi kan hrisêl ṭhat hle a ngai ang. Chu bâkah, Isaia hrilh lâwk anga remnaa khat, hmun nuam taka nung an nih chuan paradis nuam tak a ni ngei ang! Chu hrilh lâwkna chu a thleng famkim ngei ang!

Isua tiam Paradis chu engtin nge a thlen famkim ang? (Paragraph 15, 16-na en rawh)

15. Isaia bua târ lan malsâwmna ṭhenkhatte chu eng nge ni?

15 Kan sawiho tâk thutiamte’n nakina lo awm tûr paradis chungchâng a târ lan dân chu han ngaihtuah teh. Lei pumpui hi Pathian malsâwmna dawngtutein a khat tawh ang. Ramsate leh mi nunrâwngte beihna kan hlauh a ngai tawh lo ang a. Mitdel te, bengngawng te, kebaite chu tihdamin an awm tawh ang. Mite chuan inte sain, an thlai rahte an ei tawh ang a. Thingkungte aiin an dam rei tawh zâwk ang. Ni e, Bible chuan, chutiang paradis chu a lo thleng ang tih finfiahna min pe a ni. Mahse, mi ṭhenkhat chuan chûng hrilh lâwknate chu leiah paradis a awm leh ang a tihna a ni lo, tiin an sawi mai thei. A nih leh, engtin nge anni chu i hrilhfiah ang? He leiah paradis tak tak a awm ang tih beiseina tûr chhan ṭha eng nge i neih? Nung tawh azawnga mi ropui ber Isua chuan chhan ṭha tak min pe a ni.

PARADIS-AH I AWM ANG!

16, 17. Eng hunah nge Isua’n Paradis chungchâng a sawi?

16 Isua chu sualna nei lo mah se, thiam loh chantîr niin, a ding lam leh a vei lama Juda mi sual pahnih nên banah khai hlum a ni a. Pakhat zâwk chuan Isua chu lal a ni tih a hriat avângin: “Isu, i ram i thlen hunah mi hre reng ang che,” tiin a sawi a ni. (Luka 23:39-42) Chu mi sualpa hnêna Isua thutiam chuan i nakin hun pawh a nghawng a. Isua thusawi chu Luka 23:43-ah chhinchhiah a ni. Mi thiam ṭhenkhat chuan “vawiinah hian,” tih thu mal hmaah comma dahin chu thu chu heti hian an letling a ni: “Tih tak meuhvin ka hrilh a che, vawiinah hian ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang,” tiin. He Bible chânga comma dahna tûr chungchângah ngaih dân chi hrang hrang a awm a. A nih leh, Isua’n “vawiinah hian” tia a sawi khân eng a sawi duhna nge?

17 Tûn lai ṭawng tam takah chuan comma chu sentence awmzia tihfiah nâna hman a ni a. Mahse, Grik kutziak Bible hmasa berah chuan thuziak chhinchhiahna (punctuation) chu englai pawha hman a ni lo. Chuvângin, heti hian kan ngaihtuah mai thei a ni: Isua’n, “Ka hrilh a che, vawiinah hian ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang,” a ti nge ni a, “Vawiinah hian ka hrilh a che, ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang,” a ti zâwk? Ṭawng letlingtute chuan comma chu Isua sawi tum ni theia an rin dân azirin “vawiinah hian” tih thu mal hmaah emaw, hnungah emaw an dah a, chutianga lehlin Bible-te chu tûn laiah i hmu thei a ni.

18, 19. Isua sawi tum hre thiam tûrin engin nge min ṭanpui?

18 Mahse, Isua’n a hnungzuitute hnêna a sawi chu a thihna chungchâng a ni tih hre reng rawh. Ani chuan: “Mihring Fapa hi ni thum leh zan thum lei kawchhûngah a awm bawk dâwn a ni,” tiin a sawi a. Chu bâkah: “Mihring Fapa hi mihringte kuta mantîrin a awm dâwn a ni; tin, an tihlum ang a; tin, ni thum niah chuan kaihthawhin a awm ang,” tiin a sawi bawk. (Matthaia 12:40; 16:21; 17:22, 23; Marka 10:34) Tirhkoh Petera’n chutiang chuan a thleng tih a sawi a ni. (Tirhkohte 10:39, 40) Chuvângin, chu mi sualpa nên chuan Isua chu, chu mi nîah Paradis-ah an kal lo. Bible chuan Pathiain Isua a kaihthawh leh hma chu ‘Mitthi khuaah’ ni thum chhûng a awm tih a sawi a ni.—Tirhkohte 2:31, 32. * (Footnote en rawh.)

19 Chuvângin, Isua chuan, chu mi sualpa hnêna a thutiam hmêlhriattîr nân “Tih tak meuhvin ka hrilh a che, vawiinah hian,” tih ṭawngkam a hmang a. Chu chu Mosia hun lai aṭang tawha mite thusawi ṭhin dân a ni. Mosia chuan: “Hêng thu, vawiina ka pêk che u hi in thinlungah a châm reng ang,” tiin a sawi tawh ṭhîn a ni.—Deuteronomy 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Isua thusawi hre thiam tûrin engin nge min ṭanpui?

20 Middle East-a Bible lehlingtu pakhat chuan: “He thua sawi uarna ṭawngkam chu ‘vawiinah hian’ tih thu mal hi a ni a, ‘Tih tak meuhvin vawiinah hian ka hrilh a che, ka hnênah Paradis-ah i awm ve ang,’ tia chhiar tûr a ni. Chu mi nî chuan thu a tiam a, chu chu a hnua thleng famkim tûr a ni,” tiin a sawi. Chu ṭawng letlingtu vêk chuan, chu chu, chu mi hmuna mite thusawi dân a ni a, a awmzia chu “eng nîah emaw thutiam a ni ṭhîn a, chu thutiam chu vawn reng tûr a ni,” tihna a ni tiin a sawi bawk. Kum zabi nganaa Syriac Bible chuan he Bible châng hi: “Amen, vawiinah hian ka hrilh a che, ka hnênah Eden Huanah i awm ve ang,” tiin a letling a. Chu thutiam chuan kan za hian min tichak tûr a ni.

21. Mi sualpa chungah eng thil nge thleng lo, engvângin nge?

21 Isua’n chu mi sualpa hnêna Paradis chungchâng a sawi khân, vân paradis a sawina a ni lo. Chu chu engtin nge kan hriat? A chhan pakhat chu, chu mi sualpa chuan Isua’n a tirhkoh rinawmte nên vâna rorêl tûrin thu a thlung tih pawh a hriat loh avângin. (Luka 22:29) Chu bâkah, chu mi sualpa chuan baptisma pawh a châng lo. (Johana 3:3-6, 12) Chuvângin, Isua’n chu mi sualpa hnênah he thutiam a sawi khân, lei paradis chungchâng a sawi a ni ngei ang. Kum tam a liam hnuah, tirhkoh Paula’n mi pakhat chu inlârnaah “Paradis-a lâk chhohva a awm,” thu a sawi a. (2 Korinth 12:1-4) Paula leh tirhkoh dangte chu vânah Isua nêna rorêl tûra thlan ni mah se, Paula chuan nakina lo awm tûr paradis chungchâng a sawi a ni. * (Footnote en rawh.) Chu chu he leia lo awm tûr paradis a ni ang em? Chutah chuan i awm ve ang em?

I BEISEI THEIH CHU

22, 23. Eng nge i beisei theih?

22 Davida chuan ‘Mi felte’n ram an luah’ hun tûr chungchâng a sawi tih hre reng ang che. (Sâm 37:29; 2 Petera 3:13) Ani chuan leia mi zawng zawngin Pathian thu bul felte an zawm hun tûr a sawi a ni. Isaia 65:22-a hrilh lâwkna chuan: “Thing dam chhûng nîte ang hian ka mite dam chhûng nîte chu a awm dâwn si a,” tiin a sawi. Chu chuan khawvêl thara Jehova rawngbâwltute dam chhûng chu kum sâng tam tak a ni ang tih a târ lang a ni. Chu chu i beisei thei em? Thei e, Pathianin mihringte mal a sâwm ang a, chûng malsâwmnate zînga pakhat chu “Thihna a awm leh thei tawh lo vang” tia Thu Puan 21:1-4-nain a sawi avângin.

23 Bible-in Paradis chungchâng a sawi chu a chiang hle a. Adama leh Evi’n paradis-a chatuana nun theihna chu hloh mah se, lei hi paradis-ah a chang leh ang. Pathianin a tiam angin, leia mite chu mal a sâwm tawh ang. Davida’n mi thuhnuairawlhte leh mi felte chuan lei an rochun ang a, chutah chuan kumkhuain an awm tawh ang tih a sawi a ni. Isaia bua hrilh lâwknate chuan lei paradis nuam taka kan nun hun tûr chu beisei tlat tûrin min ṭanpui a. Chu chu engtik hunah nge ni ang? Isua’n mi sualpa hnêna a thutiam a thlen famkim hunah a ni ang. Chu Paradis-ah chuan i awm ve thei a. Chutih hunah chuan Korea rama inkhâwmpuia unaute’n an sawi: “Paradis-ah kan inhmu leh dâwn nia!” tih chu a takin a thleng tawh ang.

^ par. 18 Professor C. Marvin Pate-a’n Bible lama mi thiam tam tak chuan Isua’n “vawiinah hian,” tia a sawi khân, a thi ang a, chumi nîah emaw, dâr kâr 24 chhûngin emaw Paradis-ah a awm ang, a tihna nia an rin thu a ziak a. Ani chuan he ngaih dân hi Bible-a thu dangte nên a inmil lo hi thil buaithlâk tak a ni tiin a sawi belh a ni. Entîr nân, Bible chuan Isua a thih hnuin, Mitthi khuaah a awm a, chu mi hnuah vânah a chho tih a sawi a ni.—Matthaia 12:40; Tirhkohte 2:31; Rom 10:7.

^ par. 21 He magazine standard edition-a “Chhiartute Zawhna” tih chu en rawh.