A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Belsazzara hming chuanna hlum tlâwn

I Lo Hre Tawh Em?

I Lo Hre Tawh Em?

Engtin nge hmân lai chanchin zirnain Babulon Lal Belsazzara chanvo chu a nemngheh?

KUM tam tak chhûng chu, Bible sawisêltute chuan Daniela lehkhabu-a târ lan Lal Belsazzara chu a awm tak tak lo niin an sawi a. (Dan. 5:1) Hmân lai chanchin zir mite’n ani chu a awm tak tak tih finfiahna an hmuh loh avângin, chu ngaih dân chu an vuan tlat a ni. Mahse, chu ngaih dân chu kum 1854 khân thlâk a ni ta. Engvângin nge?

Chumi kum chuan, British palai J. G. Taylor-a chuan tûna Iraq chhim lama awm hmân lai Ur khawpui chhe tawha hmun ṭhenkhat chu a zir chiang a. Chutah chuan, in sâng lian tak pakhatah hlum tlâwn engemaw zât a hmu a ni. Inchi li (10 cm) vêla sei hlum tlâwnahte chuan cuneiform thuziakte a chuang a. Hlum tlâwn pakhatah chuan Babulon Lal Nabonidu-a leh a fapa upa ber Belsazzara te dam rei tûra ṭawngṭaisakna thuziak a chuang a ni. Chuvângin, Bible sawisêltute ngei pawhin hei hi an pawm an ngai a ni: Chûng an thil hmuh chhuahte chuan Belsazzara a awm tak tak tih a finfiah tih chu.

Mahse, Bible chuan Belsazzara chu a awm tak tak mai ni lovin, lal a ni tih pawh a sawi a. Sawisêltute chuan chu pawh chu an la pawm duh lo ta cheu a ni. Entîr nân, kum zabi 19-naa English scientist William Talbot-a chuan mi ṭhenkhatin: “Bel-sar-ussur [Belsazzara] chu a pa Nabonidu-a aiawha rorêl angin an sawi a. Mahse, hei hi finfiahna engmah a awm lo,” tiin a ziak a ni.

Mahse, hlum tlâwn danga thuziakte chuan Belsazzara pa, Lal Nabonidu-a chu kum rei tak chhûng Babulon khawpuia a awm loh thu a târ lan avângin, chu buaina chu chinfel a ni. Chutianga a awm loh hlân chuan eng thil nge thleng? Encyclopaedia Britannica chuan: “Nabonidu-a hnawhchhuah a nih chuan, ani chuan Belsazzara chu a lalṭhutthlêng leh a sipaite chunga thuneihna a pe,” tiin a sawi. Chutih hun chhûng chuan Belsazzara’n Babulon-ah a pa aiawhin ro a rêl a ni. Chuvângin, hmân lai chanchin zir mi leh ṭawng lama mi thiam Alan Millard-a chuan “Daniela Lekhabu-ah ‘lal’ tia Belsazzara târ lan a ni chu a inâwm hle,” tiin a sawi.

Ni e, Daniela bu hi rinchhan tlâk tak leh Pathian thlarauva thâwk khum a ni tih Pathian chhiahhlawhte tâna finfiahna ṭha ber chu Bible ngeiah hmuh a ni.—2 Tim. 3:16.