1, 2. (a) Engvângin nge Jehova lama ṭan chu a finthlâk? (b) He thuziakah hian eng nge kan sawiho vang?

JEHOVA hnaih tlat chu kan tân a finthlâk a. Amah aia thiltithei zâwk, fing zâwk, leh hmangaihna nei zâwk tumah an awm lo! A chunga rinawm leh a lama ṭan chu kan duh reng a. (Sâm 96:4-6) Mahse, Pathian chibai bûktu ṭhenkhatin chutiang chuan an ti lo a ni.

² He thuziakah hian, Jehova lama ṭang nia inchhâl chung si a, a huat zâwng titute thiltih ṭhenkhat kan sawiho ang. An hnên aṭanga zir tûr pawimawh takte chuan Jehova chunga rinawm tlat tûrin min ṭanpui thei a ni.

3. Engvângin nge Jehova’n Kaina ṭanpui a tum a, eng nge a hrilh?

³ Entîr nân, Kaina hi han ngaihtuah teh. Pathian dik lote be lo mah se, Jehova’n a biakna chu a pawm lo. Engvângin nge? Kaina thinlungah sual tih duhna a awm tih a hmuh vâng a ni. (1 Johana 3:12) Jehova’n Kaina chu: “Thil i tih ṭhat chuan lawm i hlawh dâwn lo vem ni? I tih ṭhat loh erawh chuan sual chu kawngka bulah a bawk reng a ni: a  duhzâwng chu nangma hnên lam a ni ang a, a chungah thu i nei tûr a ni,” tiin a vaukhân a. (Genesis 4:6, 7) Chu chu Jehova’n Kaina hnênah a inchhîr a, A lama a ṭan chuan ani pawh a lamah a ṭang ang tia sawi ang a ni.

4. Jehova lama ṭan theihna hun remchâng a neih laiin Kaina’n eng nge a tih?

⁴ Kaina’n a rilru a thlâk chuan Jehova’n a biakna chu a pawmsak leh ang. Mahse, Kaina chuan Pathian thu a âwih lo va, a ngaihtuahna dik lo leh a hmasialna chuan thil dik lo a tihtîr a ni. (Jakoba 1:14, 15) Kaina chuan a naupan laiin Jehova a dodâl ang tih chu a ngaihtuah ngai lo ngei ang. Mahse, tûnah chuan Pathian vaukhânna a ngaihthah a, a lakah a hel a, a unaupa chu a that ta a ni!

5. Eng ang rilru put hmangin nge Jehova duhsakna min chântîr thei?

⁵ Kaina ang bawkin, tûn laia Kristian tuemaw chuan Jehova bia nia inchhâlin a huat zâwngte a lo ti reng thei a. (Juda 11) Rawngbâwlnaah leh inkhâwmnaahte a tel ziah pawh a ni mai thei. Mahse, chutih rualin, nungchang bawlhhlawhna te, duhâmna te, leh huatna rilrute a nei reng pawh a ni thei a ni. (1 Johana 2:15-17; 3:15) Chutiang rilru put hmang chuan thil sual a tihtîr thei a. Mi dangin kan thil ngaihtuah leh thiltihte chu hre lo mah se, Jehova chuan a hria a ni. A lamah kan ṭang pumhlûm lo a nih pawhin a hre bawk.—Jeremia 17:9, 10 chhiar rawh.

6. Kan châkna sualte hneh tûrin engtin nge Jehova’n min ṭanpui?

⁶ Thil sual kan ti a nih pawhin Jehova chu kan chungah a beidawng nghâl mai lo. Dinhmun hlauhawm lam kan pan hunah, Jehova chuan: “Ka hnênah lo kîr ula; tichuan, in hnênah ka lo kîr ang,” tiin min sâwm a ni. (Malakia 3:7) Kan chak lohnate kan do reng tih a hria a. Mahse, nghet taka awm tûr leh sual do tlat tûrin min duh a ni. (Isaia 55:7) Chutianga kan tih chuan, min ṭanpui ang a, kan châkna sualte hneh tûrin kan mamawh chaknate min pe ang tih min tiam a ni.—Genesis 4:7.

7. Engtin nge Solomona’n Jehova nêna an inlaichînna chu a hloh?

⁷ Solomona chuan a naupan laiin Jehova nêna inlaichînna ṭha a nei a. Pathianin ani chu finna nasa tak a pêk bâkah Jerusalem biak in mawi tak sak theihna chanvo hlu a pe bawk a ni. Mahse, ani chuan Jehova nêna an inlaichînna chu a hloh va. (1 Lalte 3:12; 11:1, 2) Pathian Dân chuan lalin “a rilru a vahbo loh nân nupui pawh a ngah tûr a ni lo,” tih a târ lang a. (Deuteronomy 17:17) Solomona’n chu dân chu a bawhchhia a ni. A tâwpah, nupui 700 leh hmei 300 a nei a nih chu! (1 Lalte 11:3) Chûng zînga a tam zâwk chu pathian dik lo betu hnam dang hmeichhiate an ni a. Chuvângin, Solomona chuan hnam dang hmeichhiate nupuiah neiin Pathian dân a bawhchhia a ni.—Deuteronomy 7:3, 4.

8. Engtin nge Solomona’n Jehova chu a tihlungnih loh?

⁸ Solomona chuan Jehova dânte a ngainatna chu zawi zawiin a hloh va. A tâwpah, thil sual takte a ti ta a ni. Pathiannu dik lo Astarothi leh pathian dik lo Kemosa  te tân maichâmte a din a, tichuan, chûng pathian dik lote chu a nupuite nên an bia a ni. Chûng maichâmte chu Jehova biak in a sakna Jerusalem bula tlângahte a din a ni! (1 Lalte 11:5-8; 2 Lalte 23:13) Solomona chuan biak ina inthawinate a hlan chhûng chu Jehova’n a thil sual tih zawng zawng a ngaihthah ang tia ngaiin a inbum pawh a ni mai thei.

9. Solomona’n Pathian vaukhânnate a ngaihthlâk loh khân, eng thil nge thleng?

⁹ Mahse, Jehova chuan sual chu a ngaihthah ngai lo. Bible chuan: “A thinlungin a hawisan tâk avângin Solomona chungah chuan LALPA thin a lo ur ta a,” tiin a sawi. Jehova’n Solomona chu ṭanpui a tum a. ‘A hnênah vawi hnih lai a inlâr a, he thu, pathian dangte i zui tûr a ni lo tih thu lo petu LALPA thu pêk chu a pawm si lo va.’ Chuvângin, Pathian duhsakna leh ṭanpuina a hloh a ni. Jehova chuan Solomona thlahte chu Israel hnam pum chunga rorêl a phal lo va, kum za tam tak chhûng buaina khirh tak takte an tâwk a ni.—1 Lalte 11:9-13.

10. Jehova nêna kan inlaichînna ṭha chu engin nge tichhe thei?

¹⁰ Pathian tehnate hre lotu leh zah lotute chu ṭhiana kan siam chuan kan ngaihtuahnate an thunun theiin, Jehova nêna kan inṭhianna pawh an tichhe thei a. Chutiang mite chu kohhran zînga mi pawh an ni thei; mahse, Jehova nên inlaichînna nghet tak an nei lo  a ni. A nih loh leh, anni chu Jehova be lotu kan chhûngkhat te, ṭhenawm te, hnathawhpui te, leh school kalpuite pawh an ni thei a. Jehova tehna mila nung lotute nêna hun kan hman chuan Pathian nên kan inlaichînna hloh hial khawpin min thunun thei a ni.

11. Ṭhian kan thlannaah engin nge min ṭanpui thei?

¹¹ 1 Korinth 15:33 chhiar rawh. Mi tam tak chuan mize ṭha engemaw an nei a. Jehova be lotute pawhin thil ṭha lote an ti reng kher lo. Chutiang mite chu i hria pawh a ni thei. A nih leh, anni chu ṭhian ṭha an ni tihna a ni em? Engtin nge anni chuan Jehova nêna in inlaichînna ṭha chu an nghawng? Pathian an hnaih lehzualtîr che em? Chûng mite tâna thil pawimawh ber chu eng nge ni? Eng chungchâng nge an sawi ṭhin? Fashion te, sum te, hmanraw changkang te, intihhlimnate leh chutiang lam thilte chu an sawi ber a ni em? Mite sawisêl an chîng em? Fiamthu bawlhhlawhte an ngaina em? Isua chuan: “Thinlunga khat liam chu kain a sawi ṭhîn asin,” tiin a vaukhân a. (Matthaia 12:34) I ṭhian kawmte’n Jehova nêna in inlaichînna an tichhia tih i hriat chuan hma la nghâl ang che! Anmahni nêna hun i hman zât chu titlêm la, a ṭûl a nih chuan in inṭhianna chu titâwp rawh.—Thufingte 13:20.

12. (a) Israel mite’n Aigupta an chhuahsan hnu lawkah Jehova’n eng nge a hrilh? (b) Pathianin rinawm tûra a phût khân Israel mite’n eng nge an sawi?

¹² Jehova’n Israel mite Aigupta aṭanga a chhuah zalên hnua thilthleng aṭangin kan inzir thei bawk a. Sinai Tlâng bula mite an awm khâwm laiin, Jehova chu mak danglam takin an hnênah a inlâr a! Chhûm chhah mup te, kâwl phe te, mei khute an hmu a, tichuan, tawtawrâwt ri ang maia ri khawpui ri dur durte an hria a ni. (Exodus 19:16-19) Tichuan, Jehova’n “Pathian thîkthuchhia,” a nih loh leh inpêkna pumhlûm phûttu Pathian a nih thu a puan chu an hria a. Amah hmangaihtute leh a thupêk zâwmtute chungah a rinawm ang tih a tiam a ni. (Exodus 20:1-6 chhiar rawh.) Jehova chuan Israel mite chu a lama an ṭan chuan an lamah a ṭang ang tih a hriattîr a. Chûng mipui zînga tel ni ta la, Jehova thute i hriat chuan engtin nge i awm ang? “LALPA sawi zawng zawngte chu kan ti ang e” tia chhângtu Israel mite angin i chhâng ve ngei ang. (Exodus 24:3) Mahse, a hnu rei vak lovah Pathian chunga Israel mite rinawmna fiahtu thil pakhat a thleng a. Chu chu eng nge ni?

13. Engin nge Israel mite rinawmna chu fiah?

¹³ Pathianin a thiltihtheihna chu mak danglam taka a lantîr khân, Israel mite’n an hlauh avângin Mosia chu an aiawha Jehova va be tûrin Sinai Tlângah a lâwn a. (Exodus 20:18-21) Mahse, hun engemaw chen chu riahhmunah Mosia a rawn kîr ta lo va. Mite chu an hruaitu tel lovin thlalêrah an mangang niin a lang. Eng nge an tih tâk? Israel mite chuan mihring hruaitu Mosia chu an rinchhan lutuk a ni mai thei. An mangan avângin Arona hnênah: “Kan hma hruai tûrin pathiante min siamsak rawh; he Mosia, Aigupta ram ata min hruai chhuaktu lah hi  a chanchin kan hre ta si lo va,” tiin an hrilh a ni.—Exodus 32:1, 2.

14. Israel mite chuan eng ngaih dân neiin nge mahni an inbum a, engtin nge Jehova’n a chhân lêt?

¹⁴ Israel mite chuan milem biak chu a dik lo tih an hria a. (Exodus 20:3-5) Mahse, rangkachak bâwngno an be ṭan ta nghâl mai zu nia! Jehova thupêkte an zâwm lo chung pawhin, a lama la ṭang reng nia inngaiin mahni an inbum a ni. Arona’n chu bâwngno biakna chu “LALPA tân kût” tiin a ko hial a! Jehova’n eng nge a tih tâk? Mite chu “an intichhe zo ta vek mai” tih leh A “thupêkte chu” an hawisan ta tiin Mosia hnênah a hrilh a. Jehova chuan a thinrim êm avângin a hnam puma tihboral hial a tum a ni.—Exodus 32:5-10.

15, 16. Engtin nge Mosia leh Arona chuan Jehova lamah an ṭang pumhlûm tih an târ lan? (A thupui chunga milem en rawh.)

¹⁵ Mahse, Jehova chu zahngai thei Pathian a ni a. Israel hnam chu tihboral loh a tum ta a ni. Anni chu a lam ṭang nih an duh leh duh loh târ lan theihna hun remchâng a pe a. (Exodus 32:14) Mosia’n mipuite au thâwm, hla sa, leh milem hmaa an lam a hmuh chuan rangkachak bâwngno chu a râwt dip vek a ni. Chu mi hnuah: “Tupawh LALPA lama ṭang apiang chu ka hnênah lo kal rawh se,” tiin a au va. Tichuan “levia fate zawng zawng chu a hnênah an va kal khâwm a.”—Exodus 32:17-20, 26.

¹⁶ Arona’n rangkachak bâwngno siam mah se, a inchhîr a, Levia fate zawng zawng nên Jehova lamah an ṭang leh a. Chûng mi rinawmte chuan mi sualte lama an ṭan lohzia an târ lang a ni. Chu chu duh thlanna fing tak a ni a, chu mi nî vêk tlai lamah rangkachak bâwngno betu mi a sâng têl an boral a. Mahse, Jehova lama ṭangte erawh chu an dam khawchhuak a, Pathianin malsâwmna pêk a tiam a ni.—Exodus 32:27-29.

17. Rangkachak bâwngno chungchânga Paula thuziak aṭangin eng nge kan zir?

¹⁷ Kan tâna zir tûr chu eng nge ni? Tirhkoh Paula chuan: “Milem betu” kan nih loh nân “chûng chu kan tân entîrna a ni,” tiin a sawi. Chûng thute chu “Keini, hun tâwp lo thlennate hi, min zilhna tûrin an ziak a ni bawk a. Chuvângin dinga inring chu fîmkhur rawh se, chutilochuan a tlu dah ang e,” tiin a hrilhfiah a ni. (1 Korinth 10:6, 7, 11, 12) Paula târ lan angin, Jehova betute meuh pawh thil sual tihnaah an tel thei a. Jehova’n a la pawm reng niin an inngai hial thei a ni. Miin Jehova ṭhian nih a duh vâng emaw, rinawm nia a inchhâl vâng emawin Jehova’n ani chu a pawm tihna a ni lo.—1 Korinth 10:1-5.

18. Engin nge Jehova lak ata zawi zawia min tawlh botîr thei a, eng nge a sawhkhawk ni thei ang?

¹⁸ Israel mite chu an beisei anga Sinai Tlâng aṭanga Mosia a lo chhuk tâk lohvah chuan an mangang ṭan ta a. He  kal hmang tâwpna chu kan beisei anga a thleng thuai lo a nih chuan keini pawh kan mangang ve thei a ni. Nakin hun ropui tak chungchânga Jehova thutiamte chu la thleng lawk lo tûrin emaw, a ṭhat êm avânga dik tak tak lo tûrin emaw kan ngaihtuah ṭan thei a, chu bâkah Jehova duh zâwng ni lovin, mahni duh zâwng kan ngaihven ṭan pawh a ni thei bawk. Kan fîmkhur loh chuan Jehova lak ata zawi zawiin kan tawlh bo thei a, kan ngaihtuah ngai miah loh thilte pawh kan ti thei a ni.

19. Eng nge kan hriat reng ang a, engvângin nge?

¹⁹ Jehova chuan a thu âwih tlat a, amah chauh be tûrin min phût a. (Exodus 20:5) Engvângin nge? Min hmangaih vâng a ni. Jehova duh zâwngte kan tih loh chuan Setana duh zâwngte kan ti ang a, kan chhiat phah dâwn a ni. Paula chuan: “Lalpa no leh ramhuai no in in kawp thei lo vang; Lalpa dawhkâna mi leh ramhuai dawhkâna mi in ei kawp thei hek lo vang,” tiin a sawi a ni.—1 Korinth 10:21.

20. Engtin nge Jehova’n thil sual kan tih hunah pawh min ṭanpui theih?

²⁰ Kaina, Solomona, leh Israel mite chuan inchhîr a, an nungchang thlâk theihna hun remchâng an nei ṭheuh va. (Tirhkohte 3:19) Jehova chu mite’n thil sual an tih avâng maiin an chungah a beidawng nghâl mai lo tih a chiang a. Arona a ngaihdam dân chu han ngaihtuah teh. Tûn laiah pawh, Jehova chuan thil sual tihna laka min venghim tûrin hmangaihna nei takin min vaukhân a. Bible, thu leh hla chhuah te, leh Kristian unaute hmangin min vaukhân a ni. A vaukhânnate kan ngaihsak chuan kan chungah zahngaihna a lantîr ang tih kan chiang thei a ni.

21. Jehova chunga kan rinawmna fiah a nih hunah eng nge kan tih ang?

²¹ Jehova khawngaihna chuan thiltum a nei a. (2 Korinth 6:1) Chu chuan ‘Pathian ngaihsak lohna leh khawvêl châknate bânsan’ theihna hun remchâng min pe a ni. (Tita 2:11-14 chhiar rawh.) He khawvêlah hian, Jehova chunga kan rinawmna fiahtu dinhmunte chu a awm reng a. Jehova lamah ṭan tum tlat la, ‘Pathian chu i ṭih ang a, ama rawng chu i bâwl ang a; amah chu i vuan tlat’ tûr a ni tih chu hre reng ang che.—Deuteronomy 10:20.