A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

NUN KAWNG CHANCHIN

Jehova Ka Inkaihhruaitîr

Jehova Ka Inkaihhruaitîr

KUM 16 mi ka nihin ka nun kawng thlan ka zawh a, hna ṭha tak neiin nuam ka ti hle. Mahse, Pathian Jehova’n kawng dang zawh tûrin min sâwm a: ‘Fing taka awmtîr chein i kalna tûr kawng chu ka entîr ang che,’ tia duhsak taka min hrilh ang mai a ni. (Sâm 32:8) Jehova ka inkaihhruaitîr avângin ka nun chu a rawngbâwl nân ka hmang thei a, Africa khawmuala kum 52 chhûng rawngbâwlna pawh tiamin, malsâwmna tam tak ka dawng a ni.

ENGLAND AṬANGA AFRICA KHAWMUALA INSAWNNA

Kum 1935-ah England rama hmun pakhat, thil siam chhuahna hmunpui hrang hrangte aṭanga lo chhuak meikhu dumin a chhehvêl boruak a tuam avânga Black Country tia an sawi bial chhûnga awm Darlaston khuaah ka piang a. Kum li vêl ka nih aṭangin, ka nu leh pate chuan Jehova Thuhretute nên Bible an zîr ṭan a. Kum 14 bâwr vêl ka nihin thutak ka pawm a; tichuan, kum 1952-ah kum 16 mi niin baptisma ka chang ta a ni.

Chutih hun lai vêl chuan, kuta hman chi hmanrua leh motor part chi hrang hrang siam chhuahna company lian tak pakhatah ka thawk ṭan a. Chu company-a secretary ni tûra zirtîr ka ni a, chu hna chu thawh nuam ka ti hle a ni.

Bial kantu hnên aṭanga ka lawina Willenhall kohhrana Kohhran Lehkhabu Zirna kaihhruai ṭan tûra sâwmna ka dawn chuan, thu tlûkna pawimawh tak ka siam a ngai a. Mahse, harsatna ka nei a ni. Chutih lai chuan kohhran pahnihah ka inkhâwm ṭhîn a. Chawlhkâr chhûng inkhâwmte chu ka hnathawhna hmun aṭanga Kingdom Hall hnai ber, kan in aṭanga km 32 (mêl 20) vêla hlaa awm Bromsgrove kohhranah ka inkhâwm ṭhîn a. Chawlhkâr tâwpah chuan, ka chhûngte hnên lamah hawin, Willenhall kohhranah ka inkhâwm ṭhîn a ni.

Thawh nuam ka tih êm êm ka hna chu chân ngai mah se, Jehova inawpna pâwl ṭanpui ka duh avângin bial kantu sâwmna chu ka pawm a. Jehova inkaihhruaitîr tûra ka thu tlûkna siam avângin ka inchhîr ngai lo, chu chuan nun hlimawm tak min pe a ni.

Bromsgrove Kohhrana ka inkhâwm ṭhin lai chuan, thlarau lam thilte dah pawimawhtu unaunu duhawm tak Anne-i nên kan intawng a. Kum 1957-ah kan innei a, regular pioneer te, special pioneer te, bial kan hna te, leh Bethel-a rawngbâwl theihna chanvo hlute kan nei a. Ka nupui Anne-i hi ka nuna hlimna nasa tak min thlentu a ni.

Kum 1966-ah Gilead school vawi 42-na kan kal theih avângin kan hlim hle a. Africa khawmuala an ngilneihna leh khualchhâwn thiamna avânga mite hriat hlawh Malawi ramah rawngbâwl tûra tirh kan ni a. Chutah chuan kan awm rei thei dâwn lo tih rêng kan hre lo.

DINHMUN HRANG HRANG HNUAIA MALAWI RAMA RAWNGBAWLNA

Malawi rama bial kantu nia rawng kan bâwl laia kan hman ṭhin Kaiser Jeep

Kum 1967, February 1-ah Malawi ram chu kan thleng a. Chumi thlaa kan hun tam zâwk chu tualchhûng ṭawng zir nân kan hmang a; tichuan, bial kan hna chu kan thawk ṭan ta a ni. Mi ṭhenkhatin lui pawh tiamin, eng ang kawngah pawh tlân thei tûra siam nia an ngaih Kaiser Jeep chu kan khalh ṭhîn a. Mahse, mite beisei ang lo takin, lui pâwn takah chauh khalh tlang theih a ni. Lei ina awm chângte pawh kan nei a, fûr a lo thlen chuan in chhûnga ruah a far loh nân tuipuan kan zâr a ngai ṭhîn a ni. Missionary nia kan rawngbâwlna kan ṭan dân chu harsa deuh mah se, nuam erawh kan ti hle!

April thla a lo thlen chuan, sawrkâr lam aṭangin buaina ka hmachhawn thuai dâwn tih ka hre ta a. Malawi rama an president, Dr. Hastings Banda-a thusawi chu radio aṭangin ka ngaithla a. Ani chuan Jehova Thuhretute chu chhiah chawi lo leh sawrkâr chunga harsatna thlentute niin a puh a ni. Min puhnate chu a dik lo chiang hle. Kan tualdawih avâng leh politcs party-a member nihna card-te kan lei duh loh avângin chungtiang chuan min puh tih kan hria a ni.

September thlaah chuan, president-in hmun hrang hranga buaina chawk chhuaktute nia unaute a puhna chu chanchinbuah tihchhuah a ni a. Politics hruaitute inhmuhkhâwmnaah, a sawrkârin Jehova Thuhretute rawngbâwlna a khap beh thuai tûr thu a sawi chhuak a ni. Khap behna chu kum 1967, October 20-ah ṭan a ni a. Chumi hnu lawkah, police officer-te leh imigration officer-te chu kan branch office khâr tûr leh an ram chhûng aṭanga missionary-te hnawt chhuak tûrin branch office-ah an lo kal a.

Kum 1967-a missionary kan thawhpui Unau Jack-a leh a nupui Linda Johansson-i te nêna man leh ram chhûng aṭanga hnawhchhuah kan tawh lai

Tân ina ni thum chhûng khung kan nih hnuah, Britain thuneihna hnuaia awm Mauritius rama thawn kan ni a. Mahse, Mauritius rama thuneitute chuan missionary anga an ram chhûnga awm chu min phalsak lo. Chuvângin, Rhodesia (tûna Zimbabwe) rama rawngbâwl tûra tih kan ni a. Chuta kan va thlen chuan, imigration officer tawhkhirh tak hi kan va hmu a, ani chuan: “Malawi ram aṭanga hnawhchhuah in ni a. Mauritius ramah pawh awm an phal lo che u a, heta rawn awm in tum a ni maw?” tia sawiin, an rama awm chu min phalsak lo va. Anne-i chu a ṭap chhuak hial a. Tu mah hian min duh lo niin a lang! Chutih lai tak chuan, kan rawngbâwlna chawlhsan a, England-a haw nghâl daih ka châk khawp mai. A tâwpah, officer chuan branch office-a zan khat riah min phalsak a; mahse, a tûka an headquarters lam hriattîr tûrin min hrilh a ni. Chau hle tawh mah ila, Pathian Jehova kutah engkim kan dah zawm zêl a. A tûk chawhnu lamah chuan, beisei loh tak maiin Zimbabwe ramah chuan khualzin anga awm phalna kan hmu hlauh mai a. Chumi nîa ka rilru awm dân chu ka theihnghilh thei ngai lo vang—Jehova’n min kaihruai tih ka ring nghet tlat a ni.

CHANVO THAR—MALAWI RAM AṬANGA ZIMBABWE RAMA RAWNGBAWLNA

Kum 1968-a Zimbabwe Bethel-a Anne-i nêna rawng kan bâwl lai

Zimbabwe branch office-ah chuan, Malawi leh Mozambique ram tâna Service Department-a thawk tûra tih ka ni a. Malawi rama unaute chu nasa taka tihduhdah an ni a. Ka hnain a ken tel angin, Malawi rama bial kantute lehkha rawn thawnte chu ka letling ṭhîn a ni. Zan khat chu, chûng lehkhathawnte lehlin zawh tuma zân rei tak thleng ka thawh ṭumin, unaute’n tharum thawhna nasa tak an tuar tih ka han hriat chuan ka ṭap chhuak hial a. * Mahse, an rinawmna te, an rinna te, leh an chhelnate chuan min tichak hle a ni.—2 Kor. 6:4, 5.

Malawi rama la awm kan unaute leh Mozambique rama tlânchhia kan unaute’n thlarau lam chaw an dawn theih nân kan tih theih apiang kan ti a. Malawi rama an ṭawng hman tam ber Chichewa ṭawnga thu leh hlate lehlinna office chu Zimbabwe rama unaupa huan zau takah sawn a ni a. Ani chuan ṭawng letlingtute tân in leh office a sak sak a. Chutah chuan, Bible ṭanchhan thu leh hla chhuahte lehlinna hna pawimawh tak chu an chhunzawm a ni.

Malawi rama bial kantute’n kum tin Zimbabwe rama Chichewa ṭawnga neih district inkhâwmpui an chhim theih nân ruahmanna kan siam a. An rawn thlen hnuah an thusawi tûr outline-te chu an dawng ṭhîn a ni. Malawi rama an kîr leh hnuah, inkhâwmpuia thusawi an ngaihthlâkte chu unaute hnênah an theih ang angin an hrilh chhâwng ṭhîn a. Ṭum khat chu, Zimbabwe-a an châm chhûngin, chûng bial kantu huaisen takte tihchak nân Kingdom Ministry School ruahman a ni.

Zimbabwe rama Chichewa/Shona ṭawnga neih inkhâwmpuia Chichewa ṭawnga thu ka sawi lai

Kum 1975, February thlaah Malawi ram aṭanga Mozambique rama râl tlâna awm mêk Thuhretute chu ka va tlawh a. Chûng unaute chuan kohhran upate ruat dân chungchânga kaihhruaina tharte pawh tiamin, Pathian Jehova inawpna pâwlin a pêk chhuah kaihhruaina thar ber berte chu an zâwm tlat a ni. Upaa ruat tharte chuan vântlâng thusawi te, ni châng leh Vênnainsâng sawihona te, leh inkhâwmpuite pawh tiamin, thlarau lam thiltih tam tak an ruahman a. Anni chuan inkhâwmpui lai ang chiahin, an awmkhâwmna hmunah chuan thil tifaitu tûr te, ei tûr semtu tûr te, leh vêngtu tûrte ruatin kaihhruaina an pe a. Chûng unaupa rinawmte chuan Jehova ṭanpuinain thil tam tak an hlen chhuak a, anni chuan min tichak tak zet a ni.

Kum 1970 tâwp lam aṭangin Malawi rama unaute chu Zambia branch office kaihhruaina hnuaiah an awm ṭan a. Mahse, chu rama unaute chu ka la ngaihtuah rengin, an tân ka la ṭawngṭaisak ziah a, unau tam tak pawhin chutiang chuan an la ti reng a ni. Zimbabwe Branch Committee member ka nih angin, world headquarters aiawhtu unaupate bâkah, Malawi, South Africa, leh Zambia rama mawhphurhna nei unaupate chu ka hmu ṭhîn a. Chutianga kan inhmuh apiangin, “Engtin nge Malawi rama unaute hi tam lehzuala kan ṭanpui theih ang?” tih zawhna hi kan sawiho ṭhîn.

Hunte a liam zêl rualin, tihduhdahna pawh zawi zawiin a ziaawm chho zêl a. Malawi rama awm unaute chunga tihduhdahna a ziaawm chhoh zêl avângin, râl tlân unaute pawh an ramah an kîr leh ṭan a. An ṭhenawm ramte chuan Jehova Thuhretute chu thu hrilh leh inkhâwm an phalsak bâkah, an khuahkhirhnate pawh an hlihsak a. Kum 1991-ah Mozambique ram pawhin Thuhretute hnênah chutiang zalênna chu a pe a ni. ‘Engtikah nge Malawi rama Jehova Thuhretute hian zalênna an neih ang?’ tiin kan ngaihtuah ṭhîn.

MALAWI RAMA KIR LEHNA

A tâwpah, Malawi rama politics dinhmun chu inthlâkin, kum 1993-ah sawrkâr chuan Jehova Thuhretute chunga khap behna chu a hlihsak ta a. Chumi hnu lawkah, missionary unaupa pakhat nên kan inbia a, ani chuan, “Malawi ramah i kîr leh ang em?” tiin min zâwt a. Chutih lai chuan kum 59-a upa ka nih tawh avângin, “Kîr leh tûr chuan ka upa tawh lutuk!” tiin ka chhâng a. Amaherawhchu, chumi nî vêk chuan Governing Body hnên aṭangin kîr leh tûra sâwmna lehkha kan dawng a ni.

Zimbabwe rama rawngbâwl chu nuam kan tih êm avângin, kîr leh tûra thu tlûkna siam chu harsa kan ti hle a. Zimbabwe-ah chuan kan hlimin, ṭhian ṭha tak takte kan nei a ni. Governing Body chuan kan duh phawt chuan Zambabwe-a kan awm zawm theih thu ngilnei takin min hrilh a. Mahse, Abrahama leh Sari’n an upat hnu pawha thuawih taka Pathian Jehova kaihhruaina zâwma an nun nuam tak an kalsan dân chungchâng ka ngaihtuah lai chu ka la hre reng.—Gen. 12:1-5.

Jehova inawpna pâwl kaihhruaina chu zâwmin, Malawi kan thlen hmasak ber nî aṭanga a kum 28-na champha chiah, kum 1995, February 1-ah Malawi ramah kan kîr leh ta a. Kei leh unaupa dang pahnihte chu Branch Committee member nia ruat kan ni a, a hnu lawk aṭangin thlarau lam thiltihte ruahman leh kaihruaiin kan buai nghâl char char a ni.

JEHOVA’N A ṬHANTIR

Jehova’n kan rawngbâwlnate chak taka a ṭhan chhohtîr dân hmuh chu malsâwmna a va ni tak êm! Kum 1993-ah thuchhuahtu 30,000 vêl an awm a, kum 1998-ah chuan 42,000 aia tamin kan pung chho ta dâwr a ni. * Thlawhma rawngbâwlnaa hmasâwn an ngaihna laite ngaihsak theih nân Governing Body chuan branch office thar sak min phalsak a. Tichuan, Malawi khawpui Lilongwe-ah ram hectare 12 (acre 30)-a zau chu kan lei a, construction committee thawhpui tûra ruat ka ni.

Governing Body member Unau Guy Pierce-a’n kum 2001, May thlaah branch office thar hlanna thu a sawi a. Chu hlanna inkhâwmah chuan tualchhûnga Thuhretu mi sânghnih chuang an tel a, an zavai deuhthaw chuan kum 40 chuang baptisma chang tawhte an ni. Chûng unau rinawmte chuan kum tam tak chhûng khap behna hnuaiah chhel takin harsatna chhiar sên loh an hmachhawn a. Tisa lamah rethei tak takte ni mah se, thlarau lamah erawh an hausa hle thung. Tûnah chuan, Bethel thar fan kual chu nuam an ti tawh hle a ni. Bethel chhûnga an kalna apiangah Lalram hlate chu Africa mite hlasak dânin sawlfa kimin an sa pah zêl a, chu chu ka thiltawnte zînga ka thinlung khawihtu ber a la ni. Chu chuan rinawm taka fiahna hmachhawntute chu Jehova’n nasa takin mal a sâwm tih a finfiah a ni.

Branch office sak zawh a nih hnua Jehova hnêna Kingdom Hall hlanna chanvote ka dawng ṭan chu ka lâwm hle. Unau rethei tak takte awmna hmunah Kingdom Hall-te a rang thei ang bera sa tûra inawpna pâwl ruahmannate chu Malawi rama kohhrante chuan an hlâwkpui tak zet a ni. Tûn hma chuan, unaute chu eucalyptus thing hmanga sak inah an inkhâwm ṭhîn a. A chunga dî an chih bâkah, leia siam ṭhutthlêngseiahte an ṭhu ṭhîn a ni. Tûnah chuan, unaute chuan inkhâwmna in thar mawi tak sak nân phûr takin leirawhchan an siam a. Mahse, ṭhutna atân chuan mi an len tam theih zâwk avângin chair aiin ṭhutthlêngsei an la hmang a ni.

Pathian Jehova’n thlarau lama ṭhang chho tûra mite a ṭanpui dân hmuhna chuan min tihlim hle a. A bîk takin, rawngbâwlna lama inhuam taka mahni inpe ṭhalaite chuan ka rilru an khawih lehzual a, inawpna pâwlin a pêk zirtîrnate leh an hnathawhnate aṭangin thil tam tak an zir a ni. Anni chuan Bethel leh kohhranahte mawhphurhna lian zâwk an chelh a. Bial kantu atâna ruat tharte hmangin kohhrante chu tihchak lehzual an ni a, an zînga a tam zâwk chu nupui nei tawhte an ni. Chûng nupa tuakte chuan tualchhûng mite leh an chhûngte hnên aṭanga fa nei tûra nawrna an tâwk chung pawhin, Jehova rawngbâwlnaa tam lehzuala an inhman theih nân fa nei lova awm chu an thlang a ni.

KA THU TLUKNA SIAMA LUNGAWINA

Britain Bethel-ah Anne-i nên

Africa khawmuala kum 52 chhûng rawng ka bâwl hnu chuan, hrisêlna lamah harsatna ka nei ṭan a. Branch Committee-in Britain Bethel-a awm tûra min tihna chu Governing Body chuan a pawmpui a. Kan chanvo ngainat êm êm kan kalsan a ngaih dâwn avângin hreh deuh mah ila, Britain Bethel chhûngkua chuan kan nupain min ngaihsak hle a ni.

Ka nuna Jehova ka inkaihhruaitîr hi ka thu tlûkna siam tawh azawnga ṭha ber a ni tih chiang takin ka hria. Keima hriatnaah lo innghat ta ila chuan, tûna ka nun hi a danglam hle ngei ang. Jehova chuan ‘ka kawng titluang’ tûra ka mamawhte chu eng lai pawhin a hria a ni. (Thuf. 3:5, 6, C.L. Re-edited.) Ka tleirâwl lai chuan, company lian taka hna an thawh dânte hriat chu ka châk thei hle. Mahse, Jehova inawpna pâwl chuan lungawina nasa zâwk min neihtîrtu thlarau lam hnate min pe a ni. Ka tân chuan, Jehova rawngbâwl hi nun lungawithlâk tak min neihtîrtu a ni a, a ni reng bawk ang!

^ Malawi rama Jehova Thuhretute chanchin chu kum 1999 Yearbook of Jehovah’s Witnesses tih lehkhabu phêk 148-223-naah târ lan a ni.

^ Tûnah chuan, Malawi ramah thuchhuahtu 1,00,000 chuang an awm tawh a ni.