Ka nu leh pate chu Khawvêl Indopui II-na laiin, Estonia ram chhuahsanin Germany-ah an pêm a, chutah chuan ka piang a ni. Chumi hnuah, Canada ramah min pêmpui leh a. Canada rama Ottawa khaw bula kan awmna in hmasa ber chu a tê hle a, ârte kan vulh bawk. Kan rethei hle a; mahse, tûkṭhuan atân artui ei tûr kan la nei tal a ni.

Ni khat chu, Jehova Thuhretute’n Thu Puan 21:3, 4 hi ka nu an chhiarsak a. A thu hriat chuan a rilru a khawih êm avângin a ṭap hial a ni. Ka nu leh pate chuan Bible an zir zawm zêl a, a hnu rei vak lovah baptisma an chang ta a ni.

Ka nu leh pate chuan Sâpṭawng an thiam vak lo va; mahse, thutak chu an ngaihlu hle. Ka pa chuan Ontario-a Sudbury khuaa thîr chi khat rawhtuina hmuna zankhuaa rim taka hna a thawh hnuah pawh, Inrinni apiang deuhthaw ka nau Sylvia-i nên rawngbâwlnaah min hruai ṭhîn a. Bâkah, kan chhûngkuain chawlhkâr tin Vênnainsâng kan zirho ṭhîn bawk. Ka nu leh pate chuan Pathian hmangaihna ka thinlungah an tuh a. Chu chuan kum 1956-a kum sâwm mi lek ka nih laiin Jehova hnêna inpumpêk tûrin min chêttîr a ni. Jehova an hmangaihzia ka ngaihtuah apiang hian, chu chuan a rawngbâwl zawm zêl tûrin chakna min pe ṭhîn.

High school ka kal zawh chuan Jehova rawngbâwl ka châkna chu a tla hniam deuh va. Pioneer ka thawh chuan, thlawhnaa khawvêl fang kual tûra ka duhthusâm tihhlawhtlinna tûr khawp sum ka neih theih ngai ka ring lo a ni. Tualchhûng radio station-ah rimawi chhuahtu hna ka hmu a, chu hna chu nuam ka ti hle. Mahse, tlai lama hna ka thawh avângin inkhâwm ka ṭhulh ziah a, Pathian hmangaih lotute nên kan inkâwm bawk. A tâwpah, Bible hmanga sawizawi ka chhia leh ṭha hriatna chuan inthlâk danglam tûrin min chêttîr a ni.

Ontario-a Oshawa khuaah ka pêm a. Chutah chuan, Ray Norman-a, a farnu Lesli-i, leh pioneer dangte nên kan intawng a. An za chuan min ngaihsak hle. An hlimzia ka hmuhna chuan ka thiltumte ngaihtuah nawn leh tûrin min chêttîr a. Anni chuan pioneer thawk tûrin min fuih a; tichuan, kum 1966 September thlaah ka thawk ṭan ta a. Ka nun chu hlimawm ka ti hle. Mahse, beisei loh taka ka nun thlâk danglamtu thilin min hmuak a ni.

High school ka kal lai aṭang daih tawhin, Canada rama Toronto khawpuia Bethel-a awm dîlna ka theh  lût tawh a. A hnua pioneer ka thawh laiin, Bethel-a kum li rawngbâwl tûra sâwm ka ni a. Mahse, Lesli-i chu ka duh hle a, sâwmna ka lo pawm a nih chuan ka hmuh leh tawh ngai loh ka hlau a ni. Hun rei tak chhûng nasa taka ka ṭawngṭai hnuah, Bethel-a rawngbâwl tûra min sâwmna chu ka pawm ta a, Lesli-i nên chuan lungchhe takin kan inthlah ta a ni.

Bethel-ah chuan puansûkna hmunah leh a hnuah secretary angin hna ka thawk a. Chutih lai chuan, Lesli-i chuan Quebec biala Gatineau khuaah special pioneer a thawk a ni. A chanchin mai bâkah, thu tlûkna dik ka siam leh siam loh ka ngaihtuah fo ṭhîn. Tichuan, ka nunah beisei loh thil lâwmawm tak a rawn thleng a. Lesli-i unaupa Ray-a chu Bethel-a awm tûra sâwm a ni a. Ani nên chuan room khatah kan awm hlauh va! Chu chuan Lesli-i nêna kan inṭhianna chu a rawn tinung thar leh a. Bethel-a kum li rawng ka bâwl tâwpna kum 1971—February 27-ah kan innei ta a ni.

Lesli-i nên chuan Quebec biala French ṭawng hmang kohhrana rawngbâwl tûra ruat kan ni a. Kum tam a liam hmain, kum 28 ka nih chuan beisei loh takin bial kantu nia rawngbâwl tûra sâwmna ka dawng a. Naupang lutuk leh tling lo niin ka inngai a; mahse, Jeremia 1:7, 8-na thu chuan min tichak a ni. Lesli-i chu tûn hmain motor-in vawi hnih lai accident a tâwk tawh a; chu bâkah, zân mut har a ti hle bawk. Chuvângin, engtin nge bial kan hna chu kan thawh theih ang? Chuti chung pawhin, ani chuan, “Jehova’n thil eng emaw ti tûrin min sâwm a nih chuan, kan tichhin tûr a ni dâwn lâwm ni?” a ti a. Tichuan, chu sâwmna chu kan pawm a, kum 17 lai bial kan hna chu kan thawk a ni.

Bial kan kan lai chuan ka buai theih êm avângin Lesli-i tân hun ka nei tam tâwk lo fo ṭhîn. Thil dang zir tûr pawh ka nei bawk. Thawhṭan zîng tûk khat chu hma takah doorbell a rawn ri a. Kawngkhârah chuan tumah an lo awm lo va, dawhkân khuhna te, thei te, cheese te, chhang te, uain ûm khat leh note, leh a ziaktu hriat loh, “I nupui picnic pui rawh,” tih lehkha ziak awmna bâwm chu a lo awm a. Chumi nî chu khua a ṭhain boruak a nuam hle a. Mahse, Lesli-i hnênah chuan thusawi tûr inbuatsaih ka ngaih avânga kan kal theih loh tûr thu ka hrilh a ni. Ani chuan hre thiam tho mah se, a lungni lo deuh hlek a. Ka dawhkân bula ka’n ṭhut chuan ka rilru a nuam thei lo va. Ephesi 5:25, 28 thu hi ka ngaihtuah ta a. Chûng thute chu Jehova’n ka nupui rilru lam mamawhte ngaihtuah tûra min fuihna a ni thei ang em? Ka ṭawngṭai hnuah, Lesli-i hnênah chuan, “Kal ang le,” ka ti a, chu chuan a tihlim hle. Lui kama hmun nuam tak pakhat kan pan a, chutah chuan dawhkân khuhna puan chu kan phah a, hun nuam tak kan hmang dûn ta a ni. Chu bâkah, ka thusawi tûrte pawh ka la inbuatsaih hman tho bawk.

Kan bial kanna chu a hlimawmin, British Columbia aṭanga Newfoundland thlengin hmun tam tak kan tlawh thei a. Tûnah chuan, ka naupan laia ka châk êm êm angin ka zin kual thei ta a ni. Gilead School kal chu ka ngaihtuah ṭhîn a; mahse, ram danga  missionary anga kal chu châkna ka nei lêm lo. Missionary chu mi nâwlpuite tlin theih a nih loh avângin, ka nih ve theih ka ring ngai lo va. Chu mai bâkah, hri lêng leh indonain a nghawng Africa rama min tirh ka hlau bawk. Canada ramah chuan ka hlim tâwk hle.

Kum 1992-ah, tûn hmaa Soviet Union ram ni ṭhîntea zalên taka rawngbâwl leh theih a nih tâkah chuan, Estonia rama insawna missionary thawh kan duh leh duh loh min zâwt a. Mak kan ti hle a, chumi chungchângah chuan kan ṭawngṭai a ni. ‘Jehova’n thil eng emaw ti tûrin min sâwm a nih chuan, kan tichhin tûr a ni dâwn lâwm ni?,’ tiin kan ngaihtuah leh ta a. Sâwmna chu kan pawm a, Africa-a kan kal dâwn loh avângin ka hahdam huai a ni.

Estonian ṭawng chu kan zir nghâl a. Chumi rama thla hnih vêl kan awm hnuah bial kan hna thawk tûra tih kan ni. Baltic ram pathumtea kohhran 46 vêl leh group-te bâkah, Russia rama Kaliningrad khawpui tlawh tûra tih kan ni a. Chumi awmzia chu Latvian te, Lithuanian te, leh Russian ṭawngte eng emaw chen kan thiam a ngai tihna a ni. Chu chu a awlsam lo khawp mai. Mahse, theih tâwp kan chhuahna chuan kan unaute rilru a khawih hle a, anni chuan min ṭanpui a ni. Kum 1999-ah, Estonia ramah chuan branch office din a ni a, Toomas Edur-a, Lembit Reile-a, leh Tommi Kauko-a te nên branch committee ni tûra ruat kan ni.

Tûn hmaa Siberia rama hnawh chhuah Thuhretu tam tak kan hmêlhriat ṭan a. Tân ina nasa taka nghaisak an ni chung leh, an chhûngte laka lâk hran an ni chung pawhin thinur tak leh lungni lovin an awm ngai lo. Rawngbâwlnaa an hlimna leh an ṭhahnemngaihna chu an vawng reng a. Chu chuan dinhmun harsa tak hnuaiah pawh, chhel tak leh hlim takin kan awm thei tih hmu thiam tûrin min ṭanpui a ni.

Kum tam tak chhûng chawlh pawh nei mang lova rim taka kan thawh avângin, Lesli-i chu nasa takin a taksa a lo chau ṭan a. Chutianga a chauh chhan chu fibromyalgia tia koh, taksa tichau ngawih ngawihtu natna a neih vâng a ni tih kan hre chhuak lawk lo va. Canada-a kîr leh chu ngun takin kan ngaihtuah a ni. U.S.A., New York, Patterson-a branch school kal tûra sâwm kan nih chuan kan kal theih ka ring lo va. Mahse, nasa taka kan ṭawngṭai hnuah sâwmna chu kan pawm a. Kan thu tlûkna siam chu Jehova’n mal a sâwm a ni. Chu school-a kan kal lai chuan, Lesli-i chuan damdawi lama a mamawh inenkawlna chu a dawng a. Chuvângin, kan thiltih ṭhin pângngaite chu kan ti leh thei ta a ni.

Kum 2008-a Estonia-a kan la awm laiin, tlai khat chu world headquarters aṭangin phone call ka dawng a, Congo rama kan kal theih dâwn leh dâwn loh min zâwt a. Chu chu mak ka ti hle, a chhan chu a tûk maiah a chhânna ka pêk a ngaih vâng a ni. Chumi zânah chuan Lesli-i chu a mu thei dâwn lo tih ka hriat avângin ka hrilh nghâl duh lo va. Mahse, Africa-a kal ka hreh chhante chungchângah Pathian Jehova hnênah ka ṭawngṭai a, keimah zâwk ka muhîl thei lo.

 A tûkah chuan Lesli-i ka hrilh a, kan nupain, “Jehova’n Africa-a kal tûrin min sâwm a. Kan kal chhin phawt loh chuan kan tlin dâwn nge dâwn lo, nuam kan ti dâwn nge dâwn lo tih engtin nge kan hriat theih ang?” kan ti a. Tichuan, Estonia-a kum 16 kan awm hnuah, Congo rama Kinshasa khawpuiah kan thlâwk lût a. An branch office huan chu a mawi hle a, hmun nuam tak a ni. Lesli-i’n kan room-a a thil dah hmasak berte zînga pakhat chu, Canada kan chhuahsan lai aṭanga a dah ṭhat tawh card pakhat a ni a. Chu card-ah chuan, “Phun i nihna hmunah pâr chhuak rawh,” tih thu hi a inziak a ni. Unaute nên kan inhmuh a, Bible zirpuite kan neih a, missionary nih a nawmnate kan han tem hnuah chuan hlimna thar kan chhar chhuak a ni. A hnuah, Africa-a ram dang 13-te tlawh theihna chanvo hlu kan nei bawk. Chu chuan mi chi hrang hrangte leh mi duhawm tak takte min hmuhtîr thei a ni. A tîra ka hlauhna chu ka nei tawh lo va, Africa-a rawngbâwl tûra Jehova’n min tirh avângin kan lâwm hle.

Congo-ah chuan kan ei theih tûr pawha ka ngaih loh rannung te tak tê tête hi min chhawp a. Mahse, kan unaute’n chûng chu tui ti taka an ei kan hmuh chuan kan ei ve chhin a, a tui kan ti khawp mai.

Chumi ram khaw chhak lamah chuan unaute fuih tûr leh an thil mamawhte pe tûrin kan zin a. Chûng hmunahte chuan mi sual pâwlte’n khuate beiin hmeichhia leh naupangte chungah kut an thlâkṭhîn a ni. Chuta kan unau tam zâwkte chu an rethei hle a. Mahse, thawhleh beiseina nghet tak an neih te, Jehova an hmangaihna te, leh a inawpna pâwl chunga an rinawmnate chuan kan thinlung a khawih hle. An entawn tûr siam chuan Jehova rawng kan bâwl chhan ngaihtuah tûr leh, amah kan rinna tinghet tûrin min ṭanpui a ni. Chûng kan unau ṭhenkhatte in leh an thlai chînte chu tihchhiatsak a ni a. Chu chuan kan thil neihte kan chân thut thei tih leh Jehova nêna kan inlaichînna a pawimawh ber a ni tih min hriattnawntîr a ni. Harsatna nasa tak an tâwk chung pawhin, unaute chu an phunnawi ngai mang meuh lo. An rilru put hmang chuan kan harsatnate leh hrisêl lohnate chu huaisen taka hmachhawn tûrin min tichak a ni.

Beisei loh thil dang kan tawng leh a. Hong Kong branch-a insawn tûra tih kan ni a. Asia-a  awm chu kan la ngaihtuah ngai lo rêng rêng! Mahse, Jehova’n kan chanvo dawn zawng zawngah min ṭanpui ṭhîn tih kan hriat avângin, chu sâwmna chu kan pawm a ni. Kum 2013-ah mittui tla chungin Africa-a kan unau duh takte leh a ram mawi tak chu chhuahsanin, hriat ngai loh ram chu kan pan ta a ni.

Khawvêl hmun hrang hrang aṭanga lo kalte chênna Hong Kong-a chên chu inthlâk danglamna lian tak a ni. Cantonese ṭawng chu a harsa êm em a. Mahse, unaute chuan lâwm takin min lo dawngsawng a, an chaw chu tui kan ti tak zet a ni. Rawngbâwlna chuan hma a sâwn chak hle a; chutihrualin, in leh lo man pawh a to chak hle bawk. Chuvângin, Governing Body chuan remhre takin branch in a tam zâwk chu a hralh a. Chumi hnu lawk, kum 2015-ah chuan South Korea-ah insawnin rawng kan bâwl chhunzawm a ni. Ṭawng harsa tak dang kan zir a ngai leh a, Korean ṭawng chu la thiam lutuk lo mah ila, unaute chuan hma kan sâwnzia min hrilhin min tiphûr a ni.

Ṭhian thar siam chu a awlsam ṭhîn lo; mahse, mi dangte chunga khualchhâwn thiamna lantîr hmasatu kan nih hian unaute kan hre chiang vat thei tih kan hria a ni. Unaute chuan danglamna aiin inanna tam tak an nei tih leh thinlung taka ṭhian tam tak hmangaih thei tûrin Jehova’n ropui takin min siam a ni tih kan hmu a ni.—2 Kor. 6:11.

Jehova’n mite a thlîr anga thlîr leh kan nunah a hmangaihna leh a kaihhruaina lan chhuahna kan zawn a ngai a ni tih kan hria a. Kan lunghnual hun leh unaute ngaihsakna dawng lo nia kan inhriat apiangin, kan ṭhiante hnên aṭanga card leh lehkha thawn kan dawnte chu kan chhiar nawn leh ṭhîn a. Jehova’n thlamuanna leh chakna min pein kan ṭawngṭainate a chhâng a ni tih chiang takin kan hria a ni.

Kum tam tak chhûngin buai hle thîn mah ila, hun hman dun a pawimawhzia Lesli-i nên kan hria a. A bîk takin, ṭawng thar kan zir hian kan tihsualte nuih liampui theih a pawimawhzia kan hre bawk a ni. Chu bâkah, zan tinin Jehova hnêna lâwmthu kan sawi theihna tûr min tihlimtu thilte hriat chhuah kan tum ṭhîn bawk.

Zêp lovah chuan, missionary thawh emaw, ram danga awm emaw chu ka theih ka ring ngai lo. Mahse, hêng zawng zawngte hi Jehova ṭanpuinaa tih theih a nih dân hlim takin ka zir chhuak a ni. Zâwlnei Jeremia thusawi: “Aw LALPA, nangin mi lo bum a,” tih hi ka hre chhuak a. (Jer. 20:7) Ni e, ani chuan thil hlimawm tak takte leh beisei loh malsâwmnatea min vûr mai bâkah, thlawhnaa zin kual ka châknate pawh min tihpuitlinsak a ni. Khawmualpui pangaa branch-te tlawhin, ka naupan laia ka suangtuah phâk bâka tam thlawhnain ka tlawh kual a. Ka chanvo dawn zawng zawnga Lesli-i min thlâwpna leh a inpêkna rilru chu ka ngaihlu tak zet a ni.

Kan thiltih zawng zawng hi Jehova kan hmangaih vânga ti kan ni tih hriat reng kan tum tlat a. Tûna malsâwmna kan dawnte hi Jehova’n “[a] kut . . . phar a, thil nung zawng zawng châkna [a] tihrehsak” hun, chatuan nun tem lâwkna mai a ni.—Sâm 145:16.