1. Engin nge Kaina chu thu tlûkna ṭha lo siamtîr a, eng nge a rah chhuah?

KAINA chuan thu tlûkna pawimawh tak siam tûr a nei a. A ngaihtuahna sual a thunun theih chuan rah ṭha a chhuah ngei ang a. A nih loh leh, a ngaihtuahnain a thil tih a thununtîr chuan rah ṭha lo tak a seng ngei ang. Kaina’n thu tlûkna ṭha lo a siam tih Bible-in min hrilh a. A thu tlûkna chuan a nau Abela thihna a thlen a, amah Siamtu nêna an inṭhian ṭhatna pawh a chhiatphah a ni.—Genesis 4:3-16.

2. Engvângin nge thu tlûkna ṭha kan siam a pawimawh?

² Chutiang bawkin, kan nunah duh thlan tûr leh thu tlûkna siam tûr kan nei a. Thu tlûkna ṭhenkhat chu a dangte aiin a pawimawh hle a. Chûng kan thu tlûknate chuan kan nunah nghawng nasa tak a nei thei a ni. Thu tlûkna ṭha kan siam chuan buainate kan nei tlêmin kan hlim lehzual ang. Mahse, thu tlûkna ṭha lo kan siam erawh chuan kan nun chu buainain a khat ang a, beidawnna min thlen dâwn a ni.—Thufingte 14:8.

3. (a) Thu tlûkna fing siam tûrin eng rinna nge kan neih ngai? (b) Eng zawhnate nge kan sawiho vang?

 ³ Thu tlûkna fing siam tûrin engin nge min ṭanpui ang? Pathian rinna kan neih a ngai a, min ṭanpui duh tih leh thu tlûkna ṭha siam tûra kan mamawh finna min pe dâwn tih kan rin a ngai a ni. Chu bâkah, a thurâwn pêkte rinchhanin a Thu-ah rinna kan neih a ngai a. (Jakoba 1:5-8 chhiar rawh.) Jehova kan hnaih a, a Thu kan ngainat telh telhna chuan kan tâna ṭha ber a hria tih ring tûrin min ṭanpui ang. Tichuan, thu tlûkna kan siam hmain a Thu kan râwn ngei ang. Mahse, engtin nge thu tlûkna ṭha siam tûrin hma kan sâwn theih ang? Kan thu tlûkna siam chu kan thlâk danglam tûr a ni em?

4. Adama’n eng thu tlûkna siam tûr nge a neih a, a sawhkhâwk chu eng nge ni?

⁴ Mihring chanchin inṭan aṭangin mite chuan thu tlûkna pawimawh tak siam tûr an nei a. Mihring hmasa ber Adama chuan, amah Siamtu Jehova thu nge, a nupui Evi thu a âwih zâwk dâwn tihah thu tlûkna a siam a ngai a. Adama chuan Evi thu a ngaihthlâk avângin thu tlûkna ṭha lo a siam ta a ni. Chuvângin, Jehova’n Eden huan ata Adama chu a hnawtchhuak a, a hnuah a thi ta a ni. Adama thu tlûkna ṭha lo siam avângin tûn laiah hrehawm kan tawrh phah a ni.

5. Thu tlûkna siam tûra mawhphurhna chu engtin nge kan ngaih ang?

⁵ Mi ṭhenkhat chuan thu tlûkna siam ngai lo se, nun a awlsam zâwk tûrah an ngai mai thei a. Chutiang chuan i ngaihtuah ve mai thei a ni. Mahse, Jehova’n mihringte chu ngaihtuah thei lo leh duh thlang thei lo robot-te angin a siam lo tih chu kan hriat reng a ṭha. A Thu min pe a, chu chuan thu tlûkna fing siam dân min zirtîr a ni. Jehova chuan thu tlûkna siam tûrin min duh a, chu mawhphurhna chuan min ṭanpui thei a ni. A hnuaia entîrnate hi han ngaihtuah teh.

6, 7. Israelte’n eng thu tlûkna siam tûr nge an neih a, chu chu engvângin nge an tân a harsat? (A thupui chunga milem en rawh.)

⁶ Israel mite Ram Tiama an awm lai khân, Jehova an be dâwn nge pathian dangte rawng an bâwl zâwk dâwn tihah duh thlan tûr an nei a. (Josua 24:15 chhiar rawh.) Chu chu thu tlûkna pângngai ang maiin a lang thei a. Mahse, an duh thlanna chuan nunna leh thihna a thlen thei a ni. Rorêltute hun laiin Israel mite chuan duh thlanna ṭha lote an siam fo va. Jehova biak chu bânsanin pathian dik lote an be ṭan a ni. (Rorêltute 2:3, 11-23) A hnuah zâwlnei Elija hun laiin, Pathian mite chuan Jehova rawng nge, pathian dik lo Baala rawng an bâwl zâwk dâwn tihah thu tlûkna an siam a ngai a. (1 Lalte 18:21) Jehova rawngbâwl chu thil ṭha ber a nih reng avângin hei hi duh thlanna awlsam tak angin a lang mai  thei a ni. Mi fing chuan nunna nei lo pathian rawngbâwl chu a duh lo ngei ang. Mahse, mipuite chuan thu tlûkna an siam thei lova. Bible-in Israelte chu “tuilairapin” an awm tiin a sawi a. Fing takin, Elija chuan mipuite chu Pathian dik Jehova be tûrin a fuih a ni.

⁷ Engvângin nge Israelte tân thu tlûkna fing siam a harsat? A pakhatnaah, Jehova rinna an nei lova, a thu an ngaithla duh lo a ni. Jehova an rinchhan lova, a chanchin leh a finna hre tûrin hun an pe lo. Hun pe sela chuan, an thil zirte’n thu tlûkna fing siam tûrin a ṭanpui ngei ang. (Sâm 25:12) A pahnihnaah, Israelte chu ram dang mite thununin an awm a. Chûng ram dang mite chuan Israelte ngaihtuahna an thunun a, thu tlûknate an siamsak hial a ni. Chuvângin, ram dang mite tih dân zui ṭanin pathian dik lote an be ta a. Hei hi Jehova’n Israelte hnêna kum tam tak ata a lo vaukhân tawh thil a ni.—Exodus 23:2.

8. Israelte hnên aṭangin eng thil pawimawh tak nge kan zir?

⁸ Israel mite chunga thilthleng chuan thu tlûkna fing siam kan duh chuan Pathian Thu kan hman a ngai tih min zirtîr a. Galatia 6:5-na chuan mi tinin an thu tlûkna siamah mahni mawh an phur ṭheuh dâwn tih min hriatnawntîr a ni. Chuvângin, thu tlûkna min siamsak tûrin mi tuemaw chu mawhphurhna kan pe tûr a ni lo tih a chiang hle. Dik tak chuan, mi tinte hian Pathianin a sawi thu dik chu zirin, chutianga tih chu kan thlang zâwk tûr a ni.

9. Engvângin nge mi dangte thu tlûkna insiamtîr chu a hlauhawm?

⁹ Mi dangin thu tlûkna min siamsak kan phal a nih chuan engtin nge ni ang? Chutianga kan phalsakna chuan duh thlanna ṭha lo tak siam tûrin min tilui thei a. (Thufingte 1:10, 15) Chu chu thil hlauhawm tak a ni. Bible hmanga sawizawi kan chhia leh ṭha hriatna hman chu kan mawhphurhna a ni a. Mi dangte chu thu tlûkna kan insiamtîr chuan anmahni zui duhna kan nei thei a. Chutiang duh thlanna chuan chhiatna min thlen thei a ni.

10. Paula’n Galatia rama mite chu eng vaukhânna nge a pêk?

¹⁰ Tirhkoh Paula chuan Galatia rama mite hnênah mi mal thu tlûkna chu mi dangte siamtîr lo tûrin a vaukhân a. (Galatia 4:17 chhiar rawh.) Galatia rama awm unaupa ṭhenkhatte chuan kohhrana mi dangte tân thu tlûkna siamsak an tum a ni. An thiltum chu eng nge ni? Chûng mahni hma sial mipate chuan an unaute’n tirhkohte hnungzui aiin anmahni hnungzui se tih an duh a ni. An inngaitlâwm lova, unaute’n mahnia thu tlûkna siam tûra dikna an neih chu an zah lo a ni.

11. Mi dangin thu tlûkna an siam a ngaih hunah engtin nge kan ṭanpui theih?

¹¹ Tirhkoh Paula entawn tûr ṭha siam  aṭangin kan inzir ve thei a. A unaute chuan mahnia thu tlûkna siam tûrin dikna an nei tih a hria a, chu an dikna chu a zah a ni. (2 Korinth 1:24 chhiar rawh.) Hei hi tûn laia upate’n mi mal duh thlanna chungchânga fuihna an pêk hunah an entawn thei a. An unaute hnênah Pathian Thu-a innghat thute hrilh chu nuam an ti a ni. Kristian tinin mahnia thu tlûkna siam thei tûra an ṭanpuinaah upate chu an fîmkhur hle a, a chhan chu mi chuan a thu tlûkna siam anga a nun a ngaih dâwn vâng a ni. Hetah hian zir tûr pawimawh tak a awm: Mi dangte chu an dinhmun nêna inmil Bible thurâwn pêkte hre thiam tûrin kan ṭanpui thei tih hi. Kan unaute chuan mahnia thu tlûkna siam tûrin mawhphurhna leh dikna an nei a. Anmahni tâna thu tlûkna fingte an siam hian an hlâwkpui a ni. Chuvângin, kan unaute tân thu tlûkna siamsak tûra thuneihna nei angin kan inngai tûr a ni lo tih a chiang hle a ni.

12, 13. Engvângin nge kan thinrim leh beidawn huna thu tlûkna siam chu a hlauhawm?

¹² Tûn laiah, mi tam tak chuan an thinlung duh angin thu tlûkna an siam a. Mahse, chu chu thil hlauhawm tak a ni thei. Thu tlûkna kan siam hunah ṭha famkim lo kan thinlung, a nih loh leh kan rilru veizâwngah innghat lo tûrin Bible-in min vaukhân a. (Thufingte 28:26) “Thinlung hi thil zawng zawng aiin bumhmang ber, chhe lailet dêr” a nih avângin kan rinchhan tûr a ni lo. (Jeremia 17:9) Ṭha famkim lo thinlung rinchhan a ṭhat lohzia târ langtu entîrna tam tak Bible-ah a awm a. (1 Lalte 11:9; Jeremia 3:17; 13:10) Chuvângin, kan thinlung duhzâwng anga thu tlûkna kan siam chuan eng thil nge theng thei?

¹³ Jehova chuan kan thinlung zawng zawnga amah hmangaih tûr leh mahni ang  bawka vêngte hmangaih tûrin thu min pe a. (Matthaia 22:37-39) Mahse, kan fîmkhur a ngai. Paragraph hmasaa Bible chângte chuan kan rilru veizâwngin kan ngaihtuahna leh thiltihte thununtîr a hlauhawmzia a târ lang a ni. Entîr nân, mi thinrim tak chuan thu tlûkna ṭha siam a harsat thei a. (Thufingte 14:17; 29:22) Chutiang bawkin, mi beidawng chuan duh thlanna ṭha siam a harsat thei bawk. (Numbers 32:6-12; Thufingte 24:10) Kan ngaihtuahnate Pathian dânin a kaihhruai tûr a ni. (Rom 7:25) Thu tlûkna pawimawh takte kan siam hunah kan rilru veizâwngin kan thiltihte chu a thunun tûr a ni lo.

14. Thu tlûkna ṭhenkhat siam ṭhat leh chu a dik tih engtin nge kan hriat?

¹⁴ Thu tlûkna fing kan siam a ngai a. Mi fing chuan, thu tlûkna a siam tawh chu ngaihtuah lêtin, thlâk leh a ngaih châng a awm tih a hre mai thei. Pathian Jehova’n kan tân entawn tûr ṭha famkim a siam a. Jona hun laia Ninevi mite chunga a thiltih hi chhinchhiah rawh: “Tichuan Pathianin an thiltihte chu enin, an kawng ṭha lo chu an hawisan tih a hmu a; an hnêna a sawi tawh, tih a tum thil ṭha lo chu Pathian chuan a lamlêt a; a ti ta lo a ni.” (Jona 3:10) Ninevi mite’n inthlâk danglama thil ṭha lo tih an bânsan avângin Jehova chuan a thu tlûkna chu a siam ṭha leh a. Hei hian hriatthiamna te, inngaihtlâwmna te, leh khawngaihnate a neihzia a târ lang a ni. Mihringte ang lo takin, Jehova chuan a thinur hunah pawh ngaihtuah chiang lovin thu tlûkna a siam lo.

15. Engvângin nge kan thu tlûkna siam chu thlâk leh a ngaih mai theih?

¹⁵ Dinhmunte a inthlâk danglam huna kan thu tlûkna siamte ngaihtuah ṭhat leh chu kan tân a ṭhat châng a awm mai thei a. Jehova’n a thu tlûknate thlâk leh châng a nei tih hria ang che. (1 Lalte 21:20, 21, 27-29; 2 Lalte 20:1-5) Hriattîrna thar kan dawn avângin kan thu tlûkna thlâk a ngaih châng pawh a awm thei a. Lal Davida entawn tûr siam hi ngaihtuah ang che. Saula tupa Mephiboshetha thu dik lo sawi chu rinchhanin thu tlûkna a siam a. Davida’n thu dik zâwk a hriat hnu chuan a thu tlûkna siam chu a thlâk leh a ni. (2 Samuela 19:24-29) A châng chuan, chutianga tih chu kan tân a finthlâk thei a ni.

16. (a) Thu tlûkna siam hunah eng rawtnate nge ṭangkai? (b) Engvângin nge thu tlûkna kan siam tawhte chu kan ngaituah ṭhat leh a ngaih a, chu chu engtin nge kan tih theih?

¹⁶ Bible chuan thu tlûkna pawimawh siam kan hmanhmawh tûr a ni lo tih a sawi a. (Thufingte 21:5) Hun pea thil awm dân fîmkhur taka kan ngaihtuah chuan thu tlûkna fing kan siam thei ang. (1 Thessalonika 5:21) Chhûngkaw lû chuan a thil tih tûrah thu tlûkna a siam hmain Bible leh  Kristian thu leh hla chhuahte zir bingna a nei tûr a ni a. Chu bâkah, chhûngkaw member-te ngaih dân leh hmuh dânte ngaihthlâk chu a ṭha thei bawk. Pathianin Abrahama chu a nupui thusawi ngaithla tûra a tih kha hre reng ang che. (Genesis 21:9-12) Upate pawhin hun pea zir bingna an neih a ngai a. Hriattîrna thar an dawn hunah an thu tlûkna siam tawhte zînga pakhat thlâk leh a ngai a nih pawhin mi dangte’n an zah tawh lovang tih an hlau lova. Hriatthiamna leh thuhnuairawlhna nei upate chuan a ṭûl hunah an ngaih dân leh thu tlûkna chu thlâk an inpeih reng tûr a ni. Tichuan, an entawn tûr siam zui chu kan vai tân a ṭha ngei ang. Hei hian kohhranah remna leh inpumkhatna awm reng tûrin a ṭanpui dâwn a ni.—Tirhkohte 6:1-4.

17. Kan thu tlûkna siam tihlawhtling tûrin engin nge min ṭanpui thei?

¹⁷ Thu tlûkna ṭhenkhat chu a dang aiin a pawimawh lehzual a. Entîr nân, nupui pasal ka nei ang em tih leh tu nge ka neih ang tihte hi thu tlûkna pawimawh tak a ni. A pawimawh dang leh chu engtik hunah nge hunbi kima rawng ka bâwl ṭan ang tih hi a ni a. Chutiang thu tlûkna pawimawh kan siam hmain, thil nih dân ngun taka kan ngaihtuah leh Jehova hnêna ṭanpuina dîla kan ṭawngṭai a ngai a ni. Hun a duh rei mai thei a; mahse, thu tlûkna fing siam kan duh chuan Jehova kan rinchhan a, a thu kan ngaihthlâk a, a kaihhruaina kan zui a ngai a ni. (Thufingte 1:5) Ani chuan thurâwn ṭha ber chu a Thu-ah min pê a. Chuvângin zir bingna kan neih a, a kaihhruaina dîla kan ṭawngṭai chu thil pawimawh tak a ni. A duhzâwng mila thu tlûkna kan siam theih nâna kan mamawh miziate chu min pe thei a. Thu tlûkna pawimawh kan siam hmain heti hian kan inzâwt tûr a ni: ‘He thu tlûkna hian Jehova ka hmangaihna a lantîr ang em? Ka chhûngte tân hlimna leh lâwmna a thlen ang em? Dawhtheihna leh ngilneihna nei mi ka ni tih a târ lang ang em?’ tiin.

18. Engvângin nge Jehova’n mahnia thu tlûkna siam tûra min beisei?

¹⁸ Jehova chuan a rawngbâwl tûr leh amah hmangaih tûrin min tilui lova. Dik tak chuan, zalên taka duh thlan theihna min pe zâwk a ni. Kan mawhphurhna leh a rawng kan bâwl dâwn leh dâwn loh chungchânga kan duh thlan theihna chu a zah a ni. (Josua 24:15; Thuhriltu 5:4) Mahse, a Thu ṭanchhana thu tlûkna siam tûrin min beisei a. Jehova kaihhruaina kan rin a, min pêk a thu bulte kan nunpui chuan thu tlûkna fing kan siam thei ang a. Kawng engkimah mi nghet tak kan ni tih kan lantîr thei ang.—Jakoba 1:5-8; 4:8.