Chu thilthleng hlauhawm tak chu Siamtu hnêna ṭanpuina ka dîl hmasak ber ṭum a nih avângin, chu chuan ka nun a thlâk danglam a ni. Mahse, chu zân thim taka thilthlengte ka sawi zawm hmain, Pathian chungchâng zir duhna min neihtîrtu ka naupan laia thilthlengte ka’n hrilh hmasa ang che u.

Kum 1937-ah, France hmâr lama awm, lungalhthei laihchhuahna khua Guesnain-ah ka piang a. Lungalhthei laihchhuahnaa thawk ka pa hnên aṭangin taihmâk hlutzia ka zir a. Ka pa chuan rorêlna dik lo haw tûrin min zirtir bawk a, lungalhthei laihchhuahnaa thawkte chu dik lo taka cheibâwl an ni tih leh dinhmun hlauhawm tak hnuaiah hna an thawk tih a hriat avângin ṭanpui a duh a. Ka Pa chuan an dinhmun siam ṭhat nân, lungalhthei laihchhuahnaa thawkte dikna chanvo humhalhtu pâwl a zawm hial a ni. Tualchhûnga puithiam vêrvêk takte a hmuh hian a thin a rim hle bawk a. An zînga tam tak chu nuamsa takin khawsa mah se, anni chuan lungalhthei laihchhuahnaa thawk mi rethei takte hnên aṭangin ei tûr leh pawisate an khawn ṭhîn a. Chûng puithiamte khawsak dân chuan ka pa chu a tihthinrim êm avângin, sakhaw  chungchâng min zirtîr ngai lo. Dik tak chuan, Pathian chungchâng vawi khat mah kan sawi ngai lo a ni.

Ka rawn puitlin chhoh zêl chuan, rorêlna dik lo chu ka haw ve ta a. Chu rorêlna dik lovah chuan France rama ram dang mite pâwngpaw huatna pawh a tel a. Ram dang aṭanga rawn pêm lût naupangte nên chuan football kan khêl tlâng ṭhîn a, anmahni nêna inkawm chu nuam ka ti hle a ni. Chu bâkah, ka nu hi French mi ni lovin, Polish mi a ni a. Hnam hrang hrang inkâra inlungrualna leh intluktlânna awmtîr chu ka duh tak zet a ni.

Kum 1957-ah sipaiah ka ṭang a. Chu chu a tîra ka sawi anga Algeria tlâng ram hmun khata zân thim tak hnuaia ka awm chhan a ni. “Aw, Lalpa! Lalpa!” tia ka au chhuah hnu chuan, hmêlma sipai ni lovin, ram hnuai sabengtung nên kan inhmachhawn a. Ka thaw ta huai mai! Chuti chung pawhin, chu zâna thilthleng leh indona chuan nun awmzia ngun taka ngaihtuah tûrin min chêttîr a ni. Engvângin nge leia kan awm? Pathianin min ngaihsak em? Remna tluantling kan nei ngai ang em?

A hnuah, chawlh laa ka haw chuan, Jehova Thuhretute zînga pakhat ka tawng a. Ani chuan French Catholic sakhaw lehlin La Sainte Bible chu min pe a, Algeria rama ka kîr leh hnuah ka chhiar ṭan a. Ka rilrua châm reng chu Thu Puan 21:3, 4 hi a ni. Chutah chuan: “Pathian bâwktê chu mihring zîngah a lo awm ta, . . . An mit ata mittui zawng zawng a hrufai ang a; thihna a awm leh thei tawh lo vang a, lungngaih te, ṭah te, nat te pawh a awm leh tawh hek lo vang; thil hmasate chu a ral ta,” tih a inziak a. Chûng thute ka chhiar chuan mak ka ti lutuk. ‘Hêngte hi a thleng thei tak tak ang em?’ tiin ka inzâwt a. Chutih hun lai chuan, Pathian leh Bible chungchâng eng mah ka hre lo.

Kum 1959-a sipai aṭanga ka bân hnuah, Bible thute min zirtîrtu Thuhretu François-a ka tawng a. Entîr nân, ani chuan Pathian hming bil chu Jehova a ni tih Bible aṭangin min hmuh a. (Sâm 83:18) Chu bâkah, Jehova chuan leiah hian rorêlna dik a rawn thlentîr ang a, lei hi paradis-ah chantîrin, Thu Puan 21:3, 4-a thu hi a rawn thlen famkimtîr ang tih pawh min hrilhfiah bawk a ni.

Chûng zirtîrnate chuan awmzia a neiin, ka thinlung a khawih hle a. Chutih rual chuan, puithiamte chungah ka thin a rimin, Bible nêna inmil lo an zirtîrnate avângin anmahni sawisêl chu ka duh hle! Rorêl dik lohna chungchânga ka pa thil thlîr dânin min la thunun reng avângin, dawhtheihna ka tlachham niin a lang. Thil engemaw han tih nghâl mai chu ka duh a!

François-a leh Thuhretu ka ṭhian dangte chuan inbengdai tûrin min ṭanpui a. Anni chuan Kristian kan nih anga kan tih tûr chu mi dangte sawisêl ni lovin, Pathian Ram chanchin ṭha hrilhna hmanga beiseina pêk hi a ni tih min hrilh a. Chu chu Isua thawh hna a nih bâkah, a hnungzuitute hnêna ti tûra a pêk hna pawh a ni bawk. (Mt. 24:14; Lk. 4:43) An thurin chu eng pawh ni se, mite chu ngilnei tak leh remhre taka biak dân ka zir a ngai a ni. Bible chuan: ‘Lalpa bâwih chuan do tûr a ni si lo va, mi zawng zawng chungah a zaidam tûr a ni,’ tiin a sawi si a.—2 Tim. 2:24.

A ṭûl anga inthlâk thlengin, kum 1959-a bial inkhâwmpuiah Jehova Thuhretute zînga pakhat niin baptisma ka chang a. Chutah chuan, ka mi ngainat  zâwng tak Unaunu Angèle-i ka tawng a. A lawina kohhranah chuan ka inkhâwm ve ṭan a; tichuan, kum 1960-ah kan innei ta a ni. Ani chu hmeichhe fel tak, nupui ṭha tak, leh Pathian Jehova hnên aṭanga ka dawn thilpêk hlu tak a ni.—Thuf. 19:14.

Kum tam tak chhûngin, thiltawn ngah unaupate hnên aṭangin zir tûr pawimawh tam tak ka zir a. Chûng zînga pakhat chu: Chanvo harsa tak hlen chhuak tûr chuan, kan inngaihtlâwm a ngaih bâkah, Thufingte 15:22-a: “Remhria an tam chuan a hlawhtling ṭhîn,” tih thurâwn fing tak hi kan zawm a ngai a ni tih hi.

Kum 1964-ah chu Bible châng dikzia chu a takin ka hmu ṭan a. Chumi kum chuan, Bial kantu niin rawng ka bâwl ṭan a, unaute tichak tûr leh thlarau lama hma sâwn tûra ṭanpui tûrin kohhrante ka tlawh a. Mahse, chutih lai chuan kum 27 mi chauh ka ni a, thiltawn pawh ka la nei tlêm hle. Chuvângin, thil tih fuh loh chângte ka nei ṭhîn a. Mahse, chûngte aṭang chuan inzir ka tum tlat a. A pawimawh ber chu, thiltawn ngah tak unaupate thurâwn aṭangin thil tam tak ka zir a ni.

Bial kantu ka nih tirha thilthlengte chu ka la hre reng. Paris khawpuia kohhran pakhat ka tlawh hnu chuan, thlarau lama puitling tak unaupa pakhat chuan mi mala min biak a duh thu min hrilh a. “Teh reng mai,” tiin ka chhâng a.

Ani chuan, “Louis, doctor-te hian mi hrisêlte nge an ṭanpui a, dam lote?” tiin min zâwt a.

“Dam lote,” ka ti a.

“I ti dik. Ka lo hmuh dân chuan, nang chuan kohhrana hruaitute ang thlarau lama puitling takte chauh i kâwm ṭhîn niin ka hria. Kan kohhranah hian unau lunghnual te, mi thar te, leh mi zak zum tak takte an awm a. Chûng mite tâna hun i pêk a, an ina chawte i eipui thei a nih chuan an lâwm ngawt ang,” tiin min hrilh a.

Chu unaupa thurâwn ṭha tak avâng chuan ka lâwm hle a ni. Kohhrana unaute a hmangaihna chuan ka rilru a khawih hle a. A thu min hrilhte chu pawm harsa ti mah ila, a sawi ang chuan ka ti nghâl a. Ani ang unaupate avâng hian Pathian Jehova chungah lâwmthu ka sawi ṭhîn a ni.

Kum 1969 leh kum 1973-a Paris khawpui, Colombes-a neih khawvêl pum huap inkhâwmpuiah Ei leh In Lam Buaipuitu Department enkawl tûra mawhphurhna pêk ka ni a. Kum 1973-a neih inkhâwmpuiah  chuan mi 60,000 vêl tân ni nga chhûng ei leh in kan buatsaih a ngai a! A tih dân tûr ber pawh ka hre lo. Hemi ṭumah pawh hian, hlawhtlinna chu Thufingte 15:22-a rawtna anga mi remhriate thurâwn lâk a ni. Tichuan, ei leh in buaipuina lama thiltawn nei thlarau lama puitling unaupate thurâwn chu ka la ta a. Chûng unaute zîngah chuan ran talhtute, thlai chîngtu te, ei leh in siamtu te, leh thil leitute an tel a. Kan thawhona ṭha tak avângin, chu chanvo harsa tak chu kan hlen thei a ni.

Kum 1973-ah kan nupaa France Bethel-a rawngbâwl tûra sâwm kan ni a. Chutah pawh chuan, chanvo harsa tak ka dawng leh a. Africa khawmual, Cameroon rama unaute hnênah kan thu leh hla chhuahte ka thawn a ngai a, chu ramah chuan kum 1970 aṭanga kum 1993 thlengin kan rawngbâwlna khap beh a ni. Chu ka chanvo dawn chu ka huphurh hle a. France rama branch kaihruaitu chuan ka chanvo chu ka huphurh hle tih a hriatin: “Unaupa, Cameroon rama kan unaute chuan thlarau lam chaw an mamawh tak zet a. Chuvângin, kan pêk a ngai a ni!” tiin min fuih a. Tichuan, thu leh hla chhuahte chu kan thawn ta a ni.

Cameroon rama kohhran upate hmu tûrin ramri-ah vawi tam tak ka zin a. Chûng unaupa huaisen tak leh fing takte chuan pelh lova Cameroon rama thu leh hla chhuahte thawn lût thei tûra a ṭûl anga ruahmanna siam tûrin min ṭanpui a ni. Pathian Jehova chuan kan thawhrimnate chu mal a sâwm a. Dik tak chuan, chu rama kum 20 vêl kan rawngbâwlna khap beh a nih chhûngin, unaute chuan thla tin chhuak Vênnainsâng leh Kan Lalram Rawngbâwlna chu pakhat mah dawn loh an nei lo.

Kan inngaihzâwn ṭan phat aṭangin Angèle-i hi thlarau lam mi tak a ni tih ka hria a. Chûng a miziate chu kan inneih hnuah a lang chiang lehzual a ni. Entîr nân, kan inneih zân chuan, kan nupaa hunbi kima rawngbâwl kan duhna chu ṭawngṭaia Jehova  hnêna thlen tûrin min hrilh a. Pathian Jehova chuan kan ṭawngṭaina chu a chhâng a ni.

Angèle-i chuan Jehova rinchhan lehzual tûrin min ṭanpui bawk. Entîr nân: kum 1973-a Bethel-a rawngbâwl tûra sâwm kan nih chuan, bial kantu hna chu nuam ka tih êm avângin sâwmna pawm chu ka hreh deuh va. Mahse, Angèle-i chuan Jehova hnênah kan inpumpêk tawh avângin a inawpna pâwlin min tihtîr apiang ti mai tûr kan nih thu min hriatnawntîr a ni. (Heb. 13:17) A thu min hrilh chu engtin nge ka hnial theih tehlul ang! Tichuan, Bethel-ah chuan kan lût ta a. Ka nupui nêna rawng kan bâwl dun tawhna zawng zawngah khân a remhriatna te, thlîr dân inbûk tâwk tak a neihna te, leh thlarau lama a thil thlîr dânte chuan kan inneihna a tinghetin, thu tlûkna ṭhate siam tûrin min ṭanpui a ni.

Kan rawn upat chhoh hnuah pawh, Angèle-i chu pasal thlâwptu nupui ṭha tak a la ni reng a. Entîr nân, theocratic school-te chu Sâpṭawnga kaihhruai a nih tlângpui avângin Angèle-i nên chuan Sâpṭawng thiam lehzual tûrin theih tâwp kan chhuah a. Chumi atân chuan kum 70 chuang tawh mah ila, Sâpṭawnga neih kohhran inkhâwmahte chuan kan tel ṭhîn a ni. France Branch Committee member ka nih anga mawhphurhna tam tak ka neih avângin, ṭawng dang zir nâna hun pêk chu a harsa hle a. Mahse, Angèle-i nên chuan kan inṭanpui tawn zêl a. Kum 80 kan chuan tawh hnuah pawh, kohhran inkhâwm atân Sâpṭawng leh French ṭawngin kan la inbuatsaih zawm zêl a ni. Chu bâkah, inkhâwma chhânna a tam thei ang ber pêk leh kohhran rawngbâwlnaa a tam thei ang bera tel chu kan tum zawm zêl a. Jehova chuan theih tâwp chhuaha Sâpṭawng kan zirna chu mal a sâwm a ni.

Kum 2017 khân malsâwmna dang kan dawng leh a. Angèle-i nên New York, Patterson-a Watchtower Educational Center-a neih Branch Committee Member-te leh An Nupuite Tâna School kal tûra sâwm kan ni.

Jehova chu Zirtîrtu Ropui Ber a ni tak zet a ni. (Is. 30:20) Chuvângin, a mite’n—a pui a pangin—zirtîrna ṭha ber an dawng pawh hi a mak lo ve! (Deut. 4:5-8) Ni e, Pathian Jehova leh thiltawn ngah unaute thuâwihtu ṭhalaite chuan thu tlûkna ṭha siamin, anni chu Jehova rawngbâwltu rinawm takte an rawn ni tih ka hmu a. Thufingte 9:9-na chuan, “Mi fing zilh la, a fing lehzual sauh dâwn nia; mi fel zirtîr la, thiamnaah a lo pung dâwn nia,” tiin min hriatnawntîr a ni.

A châng chuan, kum 60 kal taa Algeria rama zân thim leh hlauhawm tak hnuaia tlâng pakhata ka awm lai kha ka ngaihtuah ṭhîn. Khami zân khân, hetiang nun hlimawm tak hi ka nei ang tih rêng ka hre lo. Mi dangte hnên aṭangin thil tam tak ka zir a! Pathian Jehova chuan ka nupui Angèle-i pawh telin, malsâwmna tam tak min pe a. Chuvângin, kan Pa vâna mi leh amah hmangaihtu thiltawn ngah kan unaute hnên aṭanga inzir zawm zêl chu kan tum tlat a ni.