A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

ZIR TUR THUZIAK 46

Huaisen Takin Awm Rawh—Jehova Chu Nangmah Ṭanpuitu A Ni Si A

Huaisen Takin Awm Rawh—Jehova Chu Nangmah Ṭanpuitu A Ni Si A

“Engtikah mah ka thlahthlam tawp lo vang chia, kal pawh ka kalsan tawp lo vang che.”—HEB. 13:5.

HLA 55 Anni Chu Hlau Suh U!

THLIR LAWKNA *

1. Mal nia kan inhriat hunah leh buainate’n min chîmpil hunah engin nge min thlamuan ang? (Sâm 118:5-7)

I HMACHHAWN harsatnate chingfel tûra ṭanpuitu nei lo va, mal ngawih ngawih nia inhriat châng i nei tawh ṭhîn em? Jehova chhiahhlawh rinawmte pawh tiamin, mi tam tak chu chutiang chuan a inhria a. (1 Lal. 19:14) Chutiang chu i tawng a nih chuan, Jehova thutiam: “Engtikah mah ka thlahthlam tawp lo vang chia, kal pawh ka kalsan tawp lo vang che,” tih hi hre reng ang che. Chuvângin, inrintâwkna neiin heti hian kan sawi thei a ni: “Lalpa chu mi ṭanpuitu a ni, ka hlau lo vang,” tiin. (Heb. 13:5, 6) Tirhkoh Paula chuan chûng thute chu C.E. 61 vêlah Judai rama awm a Kristian unaute hnênah a ziak a. A thusawi chuan Sâm 118:5-7-a thute chu min hriatchhuahtîr a ni.—Chhiar rawh.

2. He thuziakah hian eng nge kan sawiho vang a, engvângin nge?

2 Fakna hla phuahtu angin, Paula chuan Jehova chu amah Ṭanpuitu a ni tih a thiltawn aṭangin a hria a. Entîr nân, Hebrai mite hnêna lehkha thawn a ziah hma kum hniha tuifinriata a khual zinnaah thlipui na tak a tuar a. (Tirh. 27:4, 15, 20) Chu a khual zin chhûng leh chumi hun hma kumahte chuan, Jehova chuan Paula Ṭanpuitu a nihzia kawng hrang hrangin a lantîr a ni. Tûnah, a ṭanpui dân kawng thum kan sawiho vang. Jehova’n Paula chu Isua, vântirhkohte, thuneitute, leh Kristian unaute hmangin a ṭanpui a. Paula nuna chûng thilthlengte ennawnna chuan ṭanpui kan dîlna chhâng tûra Pathian thutiam kan rinna chu a tihnghet lehzual ang.

ISUA LEH VANTIRHKOHTE HNEN AṬANGA ṬANPUINA

3. Paula’n eng nge a ngaihtuah mai theih a, engvângin nge?

3 Paula chuan ṭanpuina a mamawh a. C.E. 56 vêlah, mipui pung khâwm chuan ani chu Jerusalema biak in aṭanga hnûk chhuakin, tihhlum an tum a. A tûka Sanhedrin hmaa hruai a nih chuan, hmêlmate’n an pawt sawm ṭhelh a ni. (Tirh. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Chutiang dinhmunah chuan Paula’n, ‘Hetianga dik lo taka cheibâwlna hi eng chen nge ka tawrh theih ang le?’ tia a inngaihtuah ngei a rinawm.

4. Engtin nge Jehova’n Isua hmanga Paula a ṭanpui?

4 Paula’n eng ṭanpuina nge a dawn? Paula man a nih hnu zânah, “Lalpa” Isua chuan a kianga dingin: “Thlamuang [“huaisen,” NW] takin awm rawh, Jerusalem khuaa ka thu i hriattîr ang bawk hian Rom khuaah pawh i hriattîr tûr a ni,” tiin a hrilh a. (Tirh. 23:11) A hun taka fuihna a va ni êm! Isua chuan Paula chu Jerusalema thu a hrilh avângin a fak a. Chu bâkah, thu a hrilh zawm zêl theihna tûr Rom khua chu him takin a thleng ang tih a tiam a ni. Chu fuihna a dawn hnu chuan, Paula chu pa ângchhûnga awm naupang ang maiin him niin a inhre ngei ang.

Tuifinriata thlipui na tak an tawrh laiin, vântirhkoh pakhatin Paula hnênah lawnga chuang zawng zawngte chu an zin kawng hlauhawm tak lakah an dam khawchhuak ang tih a tiam (Paragraph 5-na en rawh)

5. Engtin nge Jehova’n Paula chu vântirhkoh hmanga a ṭanpui? (A kâwma milem en rawh.)

5 Eng harsatna dangte nge Paula’n a hmachhawn? Jerusalema chûng thilthlengte a thlen hnu khum hnih vêlah, Paula chu Italy lam panin lawngin a zin a, thlipui na takin a nuai avângin lawnga chuangte chu boral tûrah an inngai a ni. Mahse, Paula chuan a hlau ve lo. Engvângin nge? Ani chuan lawnga chuangte hnênah: “A ta ka ni a, a rawng ka bâwl ṭhin Pathian kha, chu mi vântirhkoh pakhat nizân khân ka kiangah a lo ding a, ka hnênah, ‘Paula, hlau suh, Kaisara hmaah i ding tûr a ni; tin, ngai rawh, lawnga i hnêna kal zawng zawngte pawh hi Pathianin a pe a che,’ mi ti a ni,” tiin a hrilh a. Jehova chuan Isua hmanga Paula hnêna a thutiam chu vântirhkoh hmangin a hriatnawntîr leh a. Paula chuan Rom chu a thleng ta rêng a ni.—Tirh. 27:20-25; 28:16.

6. Isua thutiam engin nge min tichak a, engvângin nge?

6 Eng ṭanpuina nge kan dawn? Isua’n Paula a ṭangpui ang bawkin min ṭanpui ang. Entîr nân, a hnungzuitu zawng zawng hnênah heti hian a tiam a: “Kei kumkhuain, khawvêl tâwp thleng pawhin, in hnênah ka awm zêl ang,” tiin. (Mt. 28:20) Isua thusawi chuan min tichak hle a ni. Engvângin nge? Kan nuna hun ṭhenkhat chu tawrh chhuah a harsat êm vâng a ni. Entîr nân, kan hmangaih takin min boralsan hian chu hrehawmna chu ni rei lo te chhûng mai ni lovin, kum tam tak chhûng kan tawrh a ngai a. Mi dangte chuan kum upatna avânga harsatnate chu an hmachhawn a ngai a ni. Mi dang lehte chuan hun rei tak chhûng rilru beidawnna nasa tak an hmachhawn bawk. Chuti chung pawhin, Isua chuan kan nuna hun harsat lai ber pawh tiamin, “kumkhuain” min awmpui reng tih kan hriat avângin chakna kan nei a ni.—Mt. 11:28-30.

Vântirhkohte chuan thu hrilh rawngbâwlnaa kan tel laiin ṭanpuina leh kaihhruaina min pe (Paragraph 7-na en rawh)

7. Thu Puan 14:6-a sawi angin, tûn laiah Jehova’n engtin nge min ṭanpui?

7 Bible chuan Jehova’n a vântirhkohte hmangin min ṭanpui ang tih min tiam a. (Heb. 1:7, 14) Entîr nân, vântirhkohte chuan “hnam tinrêng te, chi tinrêng te, ṭawng tinrêng te” hnêna “ram chanchin ṭha” kan hrilh hunah ṭanpuina leh kaihhruaina min pe a ni.—Mt. 24:13, 14; Thu Puan 14:6 chhiar rawh.

THUNEITUTE HNEN AṬANGA ṬANPUINA

8. Engtin nge Jehova’n Paula chu sipai lal hmanga a ṭanpui?

8 Paula’n eng ṭanpuina nge a dawn? C.E. 56 khân, Isua chuan Paula chu Rom khua a thleng ang tih a tiam a. Mahse, Jerusalem khuaa Juda ṭhenkhat chuan Paula tihhlum tumin an lo châng a. Rom sipai lal Klaudia Lysias-a’n an thiltum a hriat chuan, Paula vênhim nân hma a la a. Ani chuan Paula chu sipai tam tak vênhimna hnuaiah Jerusalem aṭanga mêl 65 (km 105) vêla hlaa awm Kaisari khuaah a thawn nghâl a. Chutah chuan, Ram Awptu Felika’n Paula chu “Heroda inah vên tûr thu a pe a.” Tichuan, ani chu amah tihlum duhtute khawih phâk lovah a awm ta a ni.—Tirh. 23:12-35.

9. Engtin nge Ram Awptu Festa’n Paula a ṭanpui?

9 Kum hnih a liam hnuah pawh Paula chu Kaisari khuaa tân inah a la awm a. Festa chu Felika aiawhin ram awptu a lo ni a. Judate chuan Paula chu Jerusalema rawn hruaia rorêlna hmaa dintîr tûrin Festa chu an ngên a; mahse, Festa chuan a pawm lo. A chhan chu ram awptu chuan Judate’n “kalkawnga lo châna thah an tum” tih a hriat vâng pawh a ni thei ang.—Tirh. 24:27–25:5.

10. Engtin nge Ram Awptu Festa’n Kaisara hnêna thlen tûra Puala ngenna chu a chhân lêt?

10 A hnuah, Paula thu buai chu Kaisari khuaa ngaihtuah a ni a. Festa’n “Judate zînga hmingṭhat” a duh avângin Paula chu: “Jerusalem khuaa han kal a, khitah ka hmaa hêng thu hi rêl i duh em?” tiin a zâwt a. Paula’n Jerusalemah chuan tihhlum a ni thei tih a hria a, chu bâkah, a dam chhuah theih dân leh a rawngbâwlna a hlen chhuah theih dân kawng awm chhun chu Rom khuaa kal a ni tih a hre bawk. Chuvângin, ani chuan: “Kaisara hnênah ka thlen ang,” tiin a sawi a ni. Festa chuan a thurâwn petute a biak hnuah Paula chu: “Kaisara hnênah thlen i tum vei a, Kaisara hnênah i kal mawlh ang chu,” tiin a hrilh a. Rom khuaa thawn tûra Festa thu tlûkna siam avângin, Paula chu hmêlmate lakah a him ta a ni. Nakin lawkah, Paula chu amah tihhlum tumtu Judate khawih phâk lohna hmun Rom khuaah a awm tawh ang.—Tirh. 25:6-12.

11. Paula chuan Isaia sawi eng thu thlamuanthlâk tak nge a ngaihtuah mai theih?

11 Paula’n Italy ram pan tûr lawng a nghah laiin, thlarau thâwk khuma zâwlnei Isaia’n Jehova dodâltute hnêna: “Inrâwn khâwm rawh u, engmah a ni hlei lo vang e; thu sawi rawh u, a puitling hlei lo vang e: Pathian kan hnênah a awm si a,” tia a vaukhânna thu hi a ngaihtuah ngei ang. (Is. 8:10) Paula chuan Pathianin a ṭanpui ang a, chu chuan a hmachhawn tûr fiahnate tuar chhuak thei tûrin a tichak ang tih a hria a ni.

Jehova chuan tûn hmaa a tih angin, tûn laiah pawh a chhiahhlawhte vênghim tûrin thuneitute chu a chêttîr thei (Paragraph 12-na en rawh)

12. Engtin nge Julia’n Paula chu a cheibâwl a, chuta ṭang chuan Paula’n eng nge a hriat mai theih?

12 C.E. 58-ah, Paula chuan Italy ram a pan ta a. Mi tâng a nih angin, ani chu Rom sipai lal Julia thuneihna hnuaiah dahin a awm a. Chumi hun aṭangin, Julia chuan Paula chu dik lo takin emaw, ngilnei takin emaw cheibâwl tûrin thuneihna a nei a ni. A thuneihna chu engtin nge a hman ang? A tûkah, chawlhna hmun hmasa ber an thlen chuan, “Julia chuan Paula a tiṭha hle a, intiharh tûrin a ṭhiante hnênah a lêntîr a.” A hnuah, Julia chuan Paula nun pawh a chhanhim hial a ni. Engtin nge? Sipaite chuan lawnga chuang mi tâng zawng zawngte chu tihhlum vek an duh a; mahse, Julia chuan anni chu a dang a ni. Engvângin nge? Ani chuan “Paula chhanhim a duh” vâng a ni. Paula chuan chu sipai lal ngilnei tak thiltih aṭangin Jehova kaihhruaina chu a hriat ngei a rinawm.—Tirh. 27:1-3, 42-44.

Paragraph 13-na en rawh

13. Engtin nge Jehova’n thuneitute chu a hman mai theih?

13 Eng ṭanpuina nge kan dawn? A thiltum nêna a inmil hunah, Jehova chuan a thlarau thianghlim thiltithei tak hmangin a duh dân anga thil ti tûrin thuneitute chu a chêttîr thei a. Lal Solomona ziah he thu hi lo chhinchhiah rawh: “Lal thinlung chu LALPA kutah a awm a, tui luanna kawng angin, a duh duhnaah a tikawi ṭhîn,” tih hi. (Thuf. 21:1) He thufing awmzia hi eng nge ni? Mihringte chuan an thiltum nêna inmilin lui tui chu an duhna lamah an luantîr thei a. Chutiang bawkin, Jehova pawhin a thiltum tihlawhtling tûrin a thlarau thianghlim hmangin rorêltute ngaihtuahna chu a kaihruai thei a. Chutiang hunah chuan, thuneitute chu Pathian mite hlâwkna thlen tûr zâwnga thu tlûkna siam tûra chêttîrin an awm a ni.—Ezra 7:21, 25, 26 nên khaikhin rawh.

14. Tirhkohte 12:5 nêna inmilin, tute tân nge kan ṭawngṭai theih?

14 Eng nge kan tih theih? ‘Lalte leh thuneitu zawng zawngte’ chuan kan Kristian nun leh rawngbâwlna nghawng theitu thu tlûkna an siam dâwn hunah an tân kan ṭawngṭaisak thei a ni. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Kum zabi khatnaa Kristiante tih angin, keini pawhin tân ina awm kan unaute tân Pathian hnênah tih tak zetin kan ṭawngṭaisak a. (Tirhkohte 12:5 chhiar rawh; Heb. 13:3) Tân ina kan unaute vêngtute tân pawh kan ṭawngṭaisak thei bawk. Chu bâkah, chûng tân in vêngtute chuan tân ina awm kan unaute chu Julia anga “tiṭha hle” tûra an ngaihtuahnate thunun tûrin Jehova chu kan ngên thei bawk a ni.—Tirh. 27:3, NW study note en rawh.

KRISTIAN UNAUTE HNEN AṬANGA ṬANPUINA

15-16. Engtin nge Jehova’n Paula chu Aristarka leh Luka hmanga a ṭanpui?

15 Eng ṭanpuina nge Paula’n a dawn? Rom khaw pana a zin chhûngin, Paula chuan a Kristian unaute hmanga Jehova ṭanpuina chu vawi tam tak a dawng a. Entîrna ṭhenkhat i lo ngaihtuah ang u.

16 Paula ṭhian rinawm pahnih, Aristarka leh Luka chuan Paula ruala Rom khuaa zin an rêlthlu a. * An pahnihin Rom khua an thleng ngei ngei dâwn tih Isua hnên aṭangin tiamkamna an dawng lo; mahse, anni chuan Paula tân an nun an thâp ngam a ni. Zin kawng hlauhawm tak an zawh hnuah chauh an nun chu zuah a ni ang tih an hria a. Chuvângin, Aristarka leh Luka chu Kaisari khaw panna lawnga an chuan chuan, Paula’n chûng Kristian unau huaisen takte hmanga ṭanpuina a pêk avângin Jehova hnênah lâwm thu sawiin, thinlung takin a ṭawngṭai ngei ang.—Tirh. 27:1, 2, 20-25.

17. Engtin nge Jehova’n Paula chu a Kristian unaute hmanga a ṭanpui?

17 A khual zin chhûngin, Paula chu a Kristian unaute’n vawi tam tak an ṭanpui a. Entîr nân, Sidon lawng chawlhna hmunah, Julia chuan Paula chu “intiharh tûrin a ṭhiante hnênah a lêntîr a.” A hnua Puteoli khuaah Paula leh a ṭhiante chuan ‘unaute an hmu a, anni chu an hnêna ni sarih châmah an thlêm a.’ Chûng hmuna awm Kristiante chuan Paula leh a ṭhiante mamawh an phuhhrûksak ang bawkin, Paula chuan anmahni khual lo chhâwntute chu a fuihin a tichak ngei ang. (Tirhkohte 15:2, 3 nên khaikhin rawh.) Chumi hnuah, Paula leh a ṭhiante chuan an zin kawng chu an zawh leh ta a ni.—Tirh. 27:3; 28:13, 14.

Paula angin, keini pawhin kan Kristian unaute hmangin Jehova ṭanpuina kan dawng (Paragraph 18-na en rawh)

18. Paula chu Pathian hnêna lâwmthu sawi tûr leh chakna nei tûrin engin nge chêttîr?

18 Paula’n Rom khua a pan laiin, kum thum kal taa chu khuaa kohhran hnêna a ziak: “Kum tam tak chu in hnêna lo kal châkin ka awm tawh bawk a,” tih thu chu a ngaihtuah ngei ang. (Rom 15:23) Mahse, mi tâng anga an hnêna a thlen chu a beisei lo. Rom khuaa unaute’n amah hmuak tûrin kawngah an lo nghâk reng tih a hmuh chuan, chu chuan a va tichak dâwn êm! “Paulan chu mite chu a hmuh chuan Pathian hnênah lâwmthu a sawi a.” (Tirh. 28:15) A unaute a hmuh avângin Pathian hnênah lâwmthu a sawi tih chhinchhiah ang che. Engvângin nge? A Kristian unaute hmanga Jehova ṭanpuina a dawn leh vâng a ni.

Paragraph 19-na en rawh

19. Petera thawn khat 4:10-a târ lan angin, Jehova chuan ṭanpui ngaite ṭanpui tûrin engtin nge min hman mai theih?

19 Eng nge kan tih theih? In kohhranah, dam lohna avâng leh dinhmun khirh tak an hmachhawn avânga rilru hah taka awm unaute hriat i nei em? A nih loh leh, anni chuan thihnaah hmangaih tak an chân pawh a ni thei. Ṭanpui ngai unau tuemaw kan hria a nih chuan, thu ṭhate sawi a, thil ṭhate tihsak thei tûrin Jehova hnênah ṭanpuina kan dîl thei a ni. Kan ṭawngka chhuak leh thiltihte chu an mamawh tak fuihna a ni thei. (1 Petera 4:10 chhiar rawh.) * Chûng kan ṭanpui unaute chuan: “Engtikah mah ka thlahthlam tawp lo vang chia, kal pawh ka kalsan tawp lo vang che,” tih Jehova thutiam hi an tân pawh a ni tih rin nghehna an nei leh thei a ni. Chu chuan hlimna a neihtîr dâwn che lâwm ni?

20. Engvângin nge: “Lalpa chu mi ṭanpuitu a ni,” tia inrintâwkna neia kan sawi theih?

20 Paula leh a ṭhiante angin, kan nunah harsatnate kan hmachhawn a. Chutih rualin, Jehova’n min awmpui avângin chakna kan nei thei tih kan hria. Ani chuan Isua leh vântirhkohte hmangin ṭanpuina min pe a. Chu bâkah, a thiltum nêna a inmil chuan, thuneitute hmangin min ṭanpui thei bawk. Kan zînga tam takin kan thiltawn aṭanga kan hriat angin, Jehova chuan a chhiahhlawhte chu an Kristian unaute ṭanpui tûrin a thlarau thianghlim hmangin a chêttîr a. Chuvângin, Paula anga inrintâwkna neiin: “Lalpa chu mi ṭanpuitu a ni, ka hlau lo vang; mihringin eng nge mi tih theih ang?” tia sawina tûr chhan ṭha kan nei a ni.—Heb. 13:6.

HLA 38 A Tichak Reng Ang Che

^ par. 5 He thuziakah hian Jehova’n harsatnate chingfel thei tûra tirhkoh Paula a ṭanpui dân kawng thum sawiho a ni ang. Jehova chu tûn hmaa Ṭanpuitu a nih dân ennawnna chuan tûn laiah pawh buainate kan hmachhawn hunah min ṭanpui ang tih kan rinna chu a tihnghet ang.

^ par. 16 Aristarka leh Luka chuan Paula chu a khualzinnaah an lo zui tawh ṭhîn a. Chûng mi rin tlâkte chuan Paula chu Rom khuaa tân ina a awm chhûng pawhin an awmpui reng a ni.—Tirh. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14.