A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

NUN KAWNG CHANCHIN

Jehova Thil Phûtte Tihna Aṭanga Lo Awm Malsâwmna

Jehova Thil Phûtte Tihna Aṭanga Lo Awm Malsâwmna

Ka ute nupa leh kan nupa chu chanvo pawimawh tak pêk kan ni a. “Kan thawk ang e!” kan ti nghâl a. Chu chanvo chu engvânga pawm nge kan nih a, engtin nge Jehova’n mal min sâwm? Ka chanchin ka’n hrilh hmasa ang che u.

KUM 1923-ah England ram, Yorkshire khawpuia Hemsworth-ah ka piang a. Ka u chu Bob-a a ni. Kum kaw mi ka nihin ka pa chuan sakhaw dik lovin mite a bum dân chungchâng hrilhfiahna lehkhabute a dawng a. A thu chhiarte chuan a rilru a hneh hle a. Sakhaw hruaitute zirtîr dân leh thiltih dânte inmil ṭhîn lo chu a duh loh a ni. A hnu kum rei vak lovah, Bob Atkinson-a chu kan inah rawn kalin Unau Rutherford-a thusawi record chu min ngaihthlâktîr a. Chu thusawitu chu ka pa lehkha chhiar ṭhin tichhuaktute zînga mi a ni tih kan hre nghâl a ni. Ka nu leh pate chuan Unau Atkinson-a chu tlai tin chaw ei tûrin an sâwm ṭhîn a, Bible chungchânga kan zawhna tam takte chu a chhâng ṭhîn a ni. Mêl hla vak lova unaupa ina inkhâwm an neihnaahte tel ve tûrin min sâwm a. Kan inkhâwm ve ta ziah a, tichuan Hemsworth-ah kohhran te tak tê chu din a ni ta a ni. A hnu rei lo tê-ah, zone servant (tûna bial kantu tia hriat) chu kan hnênah a thleng a, kohhran bul hnaia pioneer-te nên chaw kan eiho va. Chûng unaupa te leh unaunu te chuan ka chungah nghawng ṭha tak an nei a ni.

Chutih hun lai chuan kan chhûngkuain sumdâwnna kan ṭan a. Mahse, ka Pa chuan ka u hnênah: “Pioneer thawh i duh chuan, he hna hi kan bânsan ang,” tiin a hrilh a. Bob-a chuan rem a ti a, kum 21 mi a nihin pioneer thawk tûr chuan in a chhuahsan ta a ni. Kum hnih hnuah, kei pawh kum 16 mi niin pioneer ka thawk ve a. Chawlhkâr tawpah mi dangte nên kan thawkho ṭhîn a; mahse, chawlhkâr chhûng a tam zâwkah chuan keimahin ka thawk ṭhîn a ni. Thingremzaithei leh thu hrilhna card-te ka hmang a, chu card tê tak tê-ah chuan Bible thuchahte chu tawi fel takin a chuang a. Jehova malsâwmna zârah hmasâwn chak tak Bible zirpui pakhat ka nei a. A tâwpah, chu ka Bible zirpui a chhûngkaw zînga tam tak chu thutakah an rawn awm ta a ni. A kum lehah chuan, Mary Henshall-i nên special pioneer kan ni tlang a. Cheshire biala thu la hrilh lohna hmuna rawngbâwl tûra tirh kan ni.

Khawvêl Indopui II-na lai vêl chuan hmeichhiate’n indona thlâwptu hnate an thawh a ngai a. Sakhaw hruaitu dangte chu indonaah âwltîr an ni a, chuvângin, keini special pioneer-te pawh âwltîr kan nih kan inring a. Mahse, rorêltute’n an pawm loh avângin, lung inah ni 31 kan tâng a. A kum leh a, kum 19 mi ka nih chuan ka chhia leh ṭha hriatnain indona thlâwp a rem tih loh avângin rorêltute hnênah ṭum hnih lai ka kal a. Mahse, a ṭum hnih chuan lung inah tân lovin zalênna min pe a ni. Chûng ka thiltawnahte chuan thlarua thianghlimin min ṭanpui a, Jehova’n min tinghetin min tichak tih ka hria a ni.—Isaia 41:10, 13.

THAWHPUI THAR

Kum 1946-ah Arthur Matthews-a nên kan intawng a. Arthur-a pawh indonaa a tel duh loh avângin lung inah thla thum chhûng a tâng a, a rawn chhuak hlim hlawl a ni. A chhuah veleh Hemsworth-a special pioneer thawk a unau Dennis-a hnênah a va awm a. A pain an naupang lai aṭangin Jehova chungchâng a zirtîr ṭhîn a, an tleirâwl chhuah chuan baptisma an chang a. Pioneer an thawh dun hnu rei vak lovah Dennis-a chu Ireland rama rawngbâwl tûra tirh a ni. Tichuan, Arthur-a’n thawhpui a nei ta lo a ni. Ka nu leh pate chuan he pioneer taima tak nunchang hi ṭha an ti hle a. Chuvângin, an hnêna awm tûrin an sâwm a. Ka va zin chângin, chaw ei khamah Arthur-a nên thlengte kan sil dûn ṭhîn a. A hnu chuan lehkhate kan inthawn ṭan ta a ni. Kum 1948-ah, Arthur-a chu thla thum dang lung inah a tân leh a ngai a. Kum 1949, January thlaah kan innei a, kan thiltum chu a theih chen chen hun kima rawngbâwl hi a ni. Kan pawisa hman dânah kan fîmkhur hle a, chawlh kan neihte chu thei rah lawhnaah inhlawh nân kan hmang ṭhîn. Jehova malsâwmna avângin pioneer kan thawk chhunzawm zêl thei a ni.

Kum 1949-a kan inneih hnu lawka Hemsworth-a kan awm lai

Kum khat vêl a liam hnu chuan Hmâr lam Ireland rama rawngbâwl tûra tirh kan ni a, a hmasain Armagh khawpuiah a ni a, a hnuah, Newry khawpuiah a ni leh a, chûng khawpuite chu Katholic mi leh sate chênna a ni. Chutah chuan sakhaw lam puithuna a nasat êm avângin mite hnêna thu kan hrilh hunah kan fîmkhur a ngaih bâkah hriatthiamna kan hman a ngai a. Kan awmna aṭanga kilometer 16 (mêl 10) vêla hlaa unaute inah inkhâwmte kan nei a. Kan inkhâwmnaah chuan mi pariat vêl kan ni ṭhîn a ni. Kan va riah chângte chuan chhuatahte kan mu a, a tûk zîngah hlim takin chaw kan eiho ṭhîn. Tûnah chuan, chu mi hmunah Thuhretute tam tak an awm tawh tih hriat chu lâwmawm tak a ni.

“KAN THAWK ANG E!”

Ka u leh a nupui Lottie-i te chu Hmâr lam Ireland ramah special pioneer-in an lo awm tawh a, kum 1952-ah kan pali chuan Belfast khawpuia neih district inkhâwmpui chu kan hmang a. Mi ngilnei tak unaupa pakhat chuan min lo mikhual a, kan pali chuan Britain rama branch kaihhruaitu Pryce Hughes-a nên a inah min thlentîr a ni. Zan khat chu Ireland rama mite tâna a bîk taka tihchuah God’s Way Is Love tih lehkhabutê pakhat chungchâng kan sawiho va. Unau Hughes-a chuan Irish Republic-a Katholic mite hnêna thu hrilh harsatzia a sawi a. Chumi hmuna awm unaute chu an awmna chhuahsan tûra tihluih an nih bâkah puithiamte chuan mite chu unaute do tûrin an fuih a. Pryce-a chuan: “Ram puma lehkhabutê sem chhuahna special campaign-a tel tûrin motor khalh thiam nupa tuak kan mamawh,” tiin a sawi a. a (Footnote en rawh.) Chu vêleh: “Kan thawk ang e!” tiin kan chhâng nghâl a ni.

A sîra chuan theihna awm motor-bike-a chuang pioneer dangte nên

Dublin khawpuia pioneer-te thlen ṭhinna in pakhat chu kum tam tak chhûng rinawm taka Jehova rawng lo bâwltu Ma Rutland-i in a ni a. A inah chuan keini pawh ni rei lotê kan thleng ve a, chutah chuan kan thil neih ṭhenkhatte kan hralh a. Tichuan kan paliin, a sîra chuan theihna awm Bob-a motorcycle-ah chuangin motor lei tûr kan zawng a. A hlui la hman tlâk tak pakhat kan hmu a, tuman kan khalh thiam loh avângin a zuartu chu kan awmnaa min rawn khalhsak tûrin kan hrilh a. Arthur-a chu, chu mi tlai chuan a khum chunga ṭhuin motor gear thlâk dân a zir ta chiam mai a. A tûk zîngah motor dahna aṭanga motor khalh chhuah a tum laiin missionary pakhat Mildred Willett-i (a hnua John Barr nêna innei) chu a lo kal a. Ani chu motor khalh a lo thiam reng mai! A khalh dânte min zirtîr a, a hnuah kal chhuah kan inpeih ta a ni.

Kan motor leh nawrsawn theih kan intê

A hnuah, kan awmna tûr kan zawn hmuh leh a ngai a. Unaute chuan nawrsawn theih in têa awm lo tûrin min hrilh a, a chhan chu thutak dodâltute’n an hâlsak ṭhin vâng a ni. In chu kan zawng chhunzawm zêl a; mahse, pakhat mah kan hmu lo. Chu mi zân chuan kan paliin motor-ah kan riak a. A tûkah chuan tualchhûng siam chawp nawrsawn theih in tê, a banga khum pahnih bet thei chu kan hmu ta ṭâwk a. Chutah chuan kan awm ta a ni. Chu nawrsawn theih kan in tê chu mi rilru ṭha tak, lo neitute ina kan dah hian buaina kan nei ngai lo chu thil mak tak a ni. Kan in tê aṭanga kilometer 16 leh 24 (mêl 10 aṭanga 15) vêla hlaahte thu hrilin kan chhuak ṭhîn a. Bial thara kan insawn hnu chuan nawrsawn theih kan in dahna hmuna mite chu kan tlawhkîr leh ṭhîn a ni.

Dodâlna awm mang lovin Irish Republic chhim chhak lama in zawng zawngte chu kan tlawh chhuak vek a. Lehkhabutê 20,000 chuang kan sem chhuak a, ngaihventu zawng zawng hming chu Britain branch office-ah kan thawn a ni. Tûnah chuan Ireland ramah Thuhretu a za têl an awm tawh avângin malsâwmna a va ni tak êm!

ENGLAND-AH KIR LEHIN,A HNUAH SCOTLAND-AH

Kum engemaw zât hnu chuan London chhim lama rawngbâwl tûra tirh kan ni leh a. Chawlhkâr engemaw zât hnuah Britain branch office-a unaute chuan Arthur-a chu an koh va, a tûk aṭanga bial kan hna thawk ṭan tûrin an hrilh a ni! Chawlhkâr khat chhûng zirtîrna kan dawn hnuah Scotland ramah bial kan hna kan thawh ṭan avângin Arthur-a chuan a thusawi tûr inbuatsaih nân hun tam pawh a nei lo va. Mahse, ani chu Pathian rawngbâwlnaah engtiang khawpa mawhphurhna harsa pawh ni se, thawh a inhuam reng ṭhîn. A entawn tûr siam chuan min tichak hle a ni. Bial kanna hna kan thawhnaah kan hlim tak zet a. Thu la hrilh lohna bialah kum engemaw zât kan awm hnua unau tam tak zînga kan awm leh thei chu malsâwmna ropui tak a ni.

Kum 1962-ah Arthur-a chu Gilead School kal tûra sâwm a nih avângin, thu tlûkna lian tak kan siam a ngai a. Zîrna chu thla sâwm chhûng awh tûr a ni a; mahse, sâwm ka nih ve loh avângin ka zui ve thei lo va. Chu sâwmna pawm chu Arthur-a tân a ṭha tih kan hria a. Pioneer thawhpui ka neih loh avângin, branch chuan Hemsworth-ah special pioneer thawk tûrin min tîr leh a. Kum khat hnua Arthur-a a rawn haw chuan district hna thawk tûra tih kan ni a. Kan rawngbâwlna hmun tûr chu Scotland ram pawh telin, England hmâr lam te, Hmâr lam Ireland te a ni.

IRELAND RAMA CHANVO THAR

Kum 1964-ah, Arthur-a chu Irish Republic branch kaihruaitu a tân ruat a ni a. Bial kan hna thawh hi nuam ka tih êm avângin, atîrah chuan Bethel-a rawngbâwl chu ka zâm deuh va. Tûna ka’n thlîr lêt hian Bethela rawng ka bâwl thei chu ka lâwm tak zet a ni. I thawh hreh deuh eng chanvo pawh ni se, chu hna chu i pawm chuan Jehova’n mal a sâwm ang che tih ka ring a ni. Bethel-ah chuan office hna te, lehkhabu pack-te, chaw chhum te, leh tihthianghlim hnate ka thawk a. Engemawti chhûng chu district hna kan thawh avângin ram chhûng hmun hrang hranga unaute nên kan intawng thei a ni. Kan Bible zirpuite thutaka hmâ an sawn chho kan hmuh bâkah, chûng kan thiltawnte chuan Ireland rama unaute nêna inlaichînna ṭha min neihtîr a ni. Malsâwmna a va ni tak êm!

IRELAND RAMA JEHOVA THUHRETUTE TANA THILTHLENG PAWIMAWH TAK

Ireland rama international inkhâwmpui hmasa ber chu kum 1965-ah Dublin khawpuiah neih a ni a. b (Footnote en rawh.) Nasa taka dodâl a ni chung pawhin inkhâwmpui chu a hlawhtling hle a. Inkhâwma tel zât chu mi 3,948 an ni a, mi 65-in baptisma an chang a ni. Ram hrang hranga palai mi 3,500 te chu Dublin khawpuia chênte inah an thleng a. In neitute chuan lâwmthu sawina lehkha thawnte an dawng a. Tichuan in neitute pawhin unaute nungchang ṭha avângin an fak ve bawk. Chu chu Ireland ram tâna a ṭha zâwnga inthlâk danglamna a ni tak zet a ni.

Arthur-a’n 1965-a inkhâwmpui tûra lo kal Nathan Knorr-a a chibai

Kum 1983-ah Arthur-a’n Gaelic ṭawngin Ka Bible Thawnthu Lehkhabu a tlângzarh lai

Kum 1966-ah khân hmâr lam Ireland leh chhim lam Ireland chu Dublin branch office enkawlna hnuaiah inlungrual takin an awm a. Chu inlungrualna chu politics leh sakhuana avânga inṭhenna awm ṭhîn, chu thliar kâra thilthlengte lakah chuan danglam tak a ni. Katholic tam tak chu thutakah an rawn lût a, Protestant lo ni tawh ṭhîn an unaute nên Jehova rawng an bâwl tlâng hmuh chu nuam kan ti hle.

CHANVO INTHLAKNA

Kum 2011-a Britain leh Ireland branch an infin tâkah chuan kan nun chu a inthlâk thleng ta thawk a, London Bethela awm tûra tih kan ni. Chutih hun lai chuan Arthur-a hrilsêlna chungchângah hlauhthâwnna ka nei ṭan a. Enkawl dam theih loh thazâm natna a nei a. Lungchhiatthlâk takin, kum 2015 May 20 khân, kum 66 mi niin ka ṭhianpa chuan min boralsan ta a ni.

Kum la rei vak lovah khân, rilru beidawnna te, lunghnualna te, leh lungngaihnate ka nei a. Tûn hma chuan Arthur-a chu min ṭanpui tûrin ka bulah a awm ṭhîn a. Ka va ngai tak êm! Mahse, chûng dinhmun angte i tawn hunah Jehova i hnaih lehzual ang. Mite’n Arthur-a an hmangaihzia ka hriat hian, chu chuan min tihlim ṭhîn a ni. Ireland, Britain, leh United States rama unaute hnên aṭangin lehkha thawnte ka dawng a. Chûng lehkhate leh Arthur-a unau Dennis-a leh a nupui Mavis-i te leh ka vahnu Ruth-i leh Judy-i hnên aṭanga ka dawn fuihnate chuan sawi theih loh khawpin min ṭanpui a ni.

Min tichaktu Bible châng pakhat chu Isaia 30:18 a ni a. Chutah chuan: “LALPA chuan a khawngaih theihna tûr che uin a nghâk ang a, chuvângin a lainat theihna tûr che uin chawimawiin a awm ang: LALPA chu rorêl felna Pathian a ni si a; amah nghâktute zawng zawng chu an eng a thâwl e,” tiin a sawi a ni. Jehova chuan harsatna zawng zawng nuaibo tûrin dawhthei takin a nghâk tih leh khawvêl tharah chanvo phurawm tak takte min pe dâwn tih hriat chu a thlamuanthlâk tak zet a ni.

Hun kal tawhte ka’n thlîr lêt hian Jehova min kaihhruai dân leh Ireland rama thu hrilh hnaa mal min sâwm dânte ka hmu thei a ni! He hna ropui tak ṭanpuitute zînga ka tel ve thei hi chawimawina niin ka hria a. Jehova thil phûtte tihna chuan malsâwmna a thlen fo ṭhîn tih hi a dik tak zet a ni.

a Kum 1988 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, phêk 101-102-na en rawh.

b Kum 1988 Yearbook, phêk 109-112-na en rawh.