A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Zirna—Hlimawm Leh Manhla Tak Chu

Zirna—Hlimawm Leh Manhla Tak Chu

Zirna​—⁠Hlimawm Leh Manhla Tak Chu

“I zawn [reng] chuan LALPA ṭih nachâng i lo hria ang.”​—⁠THUFINGTE 2:​4, 5.

1. Hun âwl neiha lehkha chhiarna chuan engtin nge min tihhlim theih?

MI TAM tak chuan, intihhlim nân mai lehkha an chhiar a. Thu ziak chu chhiar tlâk a nih chuan lehkha chhiar chu hahdamthlâk tak a ni thei ang. Kristian ṭhenkhat chuan an Bible chhiarna hun duan pângngai bâkah Sâm te, Thufingte, Chanchin Ṭha ziak te, a nih loh leh Bible khawi emaw lai chhiarna aṭangin hlimna dik tak an dawng a ni. Thuziak mawi tak leh nalh takte chuan nasa takin anni chu a tihlim a ni. Mi dangte erawh chuan an hun âwl chu Jehova Thuhretute Kum Lehkhabu te, Awake! magazine te, leh chuta chhuah mi mal nun kawng chanchin te, a nih loh leh hmân lai chanchin ziahna lehkhabu te, leilung lam chanchin te, thlai leh rannung lam chanchin zirna bute chhiar nân an hmang thung.

2, 3. (a) Eng kawngin nge thlarau lam chanchin thar kulmût takte chu chaw rum nên a khaikhin theih? (b) Zirnaah chuan eng thil dang nge tel?

2 A narâna lehkha chhiar chu hahdamna ni mah se, a zira zir nân chuan rilru hman rim a ngai a ni. English philosopher, Francis Bacon-a chuan: “Lehkhabu ṭhenkhat chu tem hlek tlâk chauh a ni a, ṭhenkhat chu a dawlha dawlh pawp tlâk a ni a, a dang tlêm tête chu ṭhialsawm a, paiṭawih hmak tlâk a ni” tiin a ziak a ni. Chiang takin Bible chu paiṭawih hmak tlâk zînga chhiar tel ngei ngei chi a ni. Tirhkoh Paula chuan: “Chu mi [Lal leh Puithiam Melkisedeka’n a lo entîr lâwk, Krista] chanchinah chuan thu tam tak sawi tûr kan nei a, hrilhfiah pawh a harsa, in beng a lo chhêt tâk avângin. . . . Chaw rum erawh chu puitlingte tân a ni, chûngte chuan an hman fo avângin chhia leh ṭha fiah tûrin an hriat theihnate chu an sawizawi tawh,” tiin a ziak a ni. (Hebrai 5:​11, 14) Chaw rum chu lem hma leh pai ṭawih hmain ṭhial a ngai a ni. Chutiang bawkin, thlarau lam chanchin thar kulmût tak pawh hriatfiah leh hman theih hmain nasa taka ngaihtuah phawt a ngai a ni.

3 Dictionary pakhat chuan “zirna” chu “chhiarna te, finfiahna te, leh a dang dang te hmanga hriatna leh hriatthiamna neihna tûra rilru hmang” tiin a hrilhfiah a ni. Tichuan, zirna chuan chhiar paha rîn mai mai ang chi, chhiar thuak thuakna aia tam a kaihhnawih a ni. Zirna chu hna a tling a, rilrua thawh rim te, leh hriatthiam theihna hmanna te a ni. Mahse, zir nâna thawh rim a ngaih avângin, chu chu a hlimawm thei lo tihna a ni hauh lo.

Zirna Hlimawm Tak Siamna

4. Fakna hla phuahtu sawi dânin, engtin nge Bible zir chu hahdamna leh manhla tak a nih theih?

4 Bible chhiarna leh zirna chu hahdamthlâk tak leh intihchakna a ni thei. Fakna hla phuahtu chuan: “LALPA dân chu a ṭha famkim a, nunna a siam ṭha ṭhîn: LALPA thuhriattîr chu a rinawm a, mi mâwl a tifing ṭhîn; LALPA thununna thu chu a dik a, thinlung a tilâwm ṭhîn: LALPA thupêk chu a thianghlim a, mitte a tivâr ṭhîn,” tiin a puang a ni. (Sâm 19:​7, 8) Jehova dân leh thuhriattîr chuan nunna a siam ṭha a, thlarau lama kan hausakna a tipung a, chhûngrila hlimna min thlen bawk a; tin, Jehova thil tum ropui takte hmu tûrin kan mit a tivâr bawk a ni. A va han duhawm êm!

5. Zirna chuan eng kawngtein nge hlimna nasa tak min thlen theih?

5 Kan thiltihin rah ṭha a chhuah dân tûr kan hmuh thiam chuan, chu mi tih chu nuam kan ti ṭhîn. Chuvângin, zirna chu hlimawm tak nihtîr tûr chuan, a rah chhuah ṭha hmuh nân hriatna thar kan lâkluhte kan hmang nghâl tûr a ni. Jakoba chuan heti hian a lo ziak a ni: “Tupawh dân famkim, zalênna dân hi bih a, chutianga awm ṭhîntu ni lo va, zâwma hna thawk fo ṭhîntu ni zâwk chu, chu mi chu a thil tihah malsâwmin a awm ang,” tiin. (Jakoba 1:25) Thu pawimawh zirte mahni nuna chhawm nghâlna chuan lungâwina nasa tak a thlen ngei ang. Thu hrilhna emaw, zirtîr siamna emawa zawhna kan tawnte chhânna tûra zir chîkna pawhin, hlimna nasa tak a thlen thei bawk a ni.

Pathian Thu-a Lâwmna Insiamin

6. Sâm 119 ziaktuin Jehova thu chu a lâwmna a nihzia engtin nge a sawi chhuah?

6 Lal Hezekia’n a naupan laia a phuah ni âwm tak, Sâm 119-na chuan Jehova thu chu a lâwmna a nihzia a târ lang a ni. A hla thu-ah, ani chuan: “I thuruat chungahte chuan ka lâwm ang a: i thu chu ka theihnghilh lo vang. I thuhriattîrte chu ka lâwmna a ni a . . . I thupêk, ka ngaihnat chungahte chuan, ka lâwm ang. Ka nun theihna tûrin i lainatnate ka hnênah lo kal rawh se: i dân chu ka lâwmna a ni si a. Aw LALPA, i chhandamna chu ka châk ṭhîn a; i dân chu ka lâwmna a ni,” a ti a.​—⁠Sâm 119:​16, 24, 47, 77, 147.

7, 8. (a) Lehkhabu pakhatin a sawi angin, Bible-a ‘lâwmna lantîr’ tih chu eng tihna nge ni? (b) Jehova Thu kan hmangaihzia engtin nge kan lantîr theih ang? (c) Jehova Dân a chhiar hmain Ezra chu engtin nge a inbuatsaih?

7 Sâm 119-a ‘lâwmna lantîr’ tia lehlin Hebrai thu mal chungchâng chu Hebrai Pathian Lehkha Thu dictionary pakhat chuan: “Châng 16-a a thu mal hman chu hlimna tihna nên a inang a . . . tin, urhsûn taka chhûtna nên pawh . . . Hlim, ngaihtuah, duh tiin a indawt chho va . . . He inzawmkhâwm hian Yahweh thu-a lâwm tûr chuan tum neia ngaihtuah a ngai tih a kawhhmuh a ni. . . . A awmziaah chuan duhawmna a tel a ni,” tiin a sawi a ni. *

8 Jehova Thu kan hmangaihna chu, ngaihtuahna lo chhuahna bul, kan thinlung aṭanga lo chhuak a ni ngei tûr a ni a. Kan chhiar zawh tawhte ngaihtuah leh veng veng hi nuam kan ti tûr a ni. Thlarau lam ngaihtuahna thûk tak neiin, chûng chu kan chhût reng tûr a ni bawk. Chutianga ti tûr chuan ngaihtuahna leh ṭawngṭaina a ngai a ni. Ezra angin, Bible chhiar nân leh zir nân kan thinlung kan buatsaih a ngai a ni. A chungchâng chu: “Ezra chuan LALPA dân chu hriaa zâwm tûr leh Israel-hote chu thuruatte leh rorêlte zirtîr tûrin a thinlung a siam tlat [a buatsaih] a,” tia chhinchhiah a ni. (Ezra 7:10) Ezra’n a thinlung a buatsaih chhan pathumte​—⁠hre tûra zir nân te, mahnia zâwm nân te, mite zirtîr nân te​—⁠chu chhinchhiah rawh. A tihhmuhna chu kan zâwm tûr a ni.

Zirna​—⁠Pathian Chibai Bûkna Thiltih

9, 10. (a) Eng kawngtein nge fakna hla phuahtu chuan Jehova Thu a ngaihtuahzia a lantîr? (b) “Ngaihtuah” tia lehlin thu mal awmzia chu eng nge ni? (c) Engvângin nge Bible zirna chu “Pathian biakna thiltih” angin kan thlîr ang?

9 Fakna hla phuahtu chuan Jehova dânte, thupêkte, leh thuhriattîrte a ngaihtuahzia a sawi a ni. Ani chu: “I thununna thute chu ka ngaihtuah ang a, i kawngte chu ka ngaihsak bawk ang. I thupêk, ka ngaihnat lamahte chuan, ka kutte ka phar ang a; i thuruatte chu ka ngaihtuah ang. Aw, i dân hi ka va ngaina êm! Nilênga ka ngaihtuah ṭhin a ni. Min zirtîrtu zawng zawng aiin finna ka nei zâwk a ni; i thuhriattîrte hi ka ngaihtuah a nih ṭhin avângin,” tiin a zai a ni. (Sâm 119:​15, 48, 97, 99) Jehova Thu “ngaihtuah” tih chu eng tihna nge ni?

10 “Ngaihtuah” tia lehlin thu mal chu “chhût, bihchiang,” “rilrua thil ngaihtuah,” tihna pawh a ni thei. “Chu chu Pathian hnathawhte . . . leh ngawi renga Bible ngaihtuahna atâna hman a ni.” (Theological Wordbook of the Old Testament) “Ngaihtuah” tih thu mal chuan Pathian dân “fakna hla phuahtu chhûtna,” leh “a zirna” te chu “Pathian biakna thiltih” a ni tih a kâwk a ni. Bible zirna chu kan biakna pêng pakhat a ni a, chu mi hriatthiamna chuan tih tak zeta a thu zir tûrin min ṭanpui ṭhîn a ni. Chuvângin, taima tak leh ṭawngṭaina nêna zir tûr a ni. Zirna chu kan biakna thiltih pêng pakhat a ni a, chu mi tihhmasâwn nâna tih a ni bawk.

Pathian Thu Ril Laih Chhuahna

11. Jehova’n thlarau lam thu rilte chu a mite hnênah engtin nge a laih lan?

11 “Aw LALPA, i thiltihte chu a va ropui em! I ngaihtuahnate chu a thûk êm êm a ni,” tiin fakna hla phuahtu chuan Pathian a ngaihsânna chu a auchhuahpui a. (Sâm 92:⁠5) Tirhkoh Paula pawhin bawi rinawm fing tak chunga thawk ‘a thlarau’ hmanga Jehova laih lan, “Pathian thu ril” chanchin a sawi a. (1 Korinth 2:10: Matthaia 24:45) Bawi rinawm fing tak ho chuan mi tin tân thlarau lam chaw chu taima takin an siam sak reng a ni​—⁠mi tharte tân “hnute tui” leh “puitlingte” tân “chaw rum” te chu.​—⁠Hebrai 5:​11-14.

12. Bawi pâwlte hrilhfiah “Pathian thu ril” entîrna han sawi teh.

12 Chutiang “Pathian thu ril” hriat thiam nân chuan, tih tak zeta zir leh a Thu ngaihtuah a ṭûl a. Entîr nân, Jehova’n a rualin dikna leh zahngaihna a lantîr theih dân târ lang thei lehkhabu ṭha tak chhuah a ni tawh a. Zahngaihna a lantîr dân chuan rorêl dikna a tinêm chuang lo: Pathian zahngaihna chu Pathian rorêl dikna leh a hmangaihna lantîrna a nih zâwk mah a ni. Jehova chuan mi sual chung thu a rêl apiangin a Fapa inthâwina zârah zahngaihna lantîr theih a nih leh nih loh a ngaihtuah hmasa phawt a ni. Mi sual chu a inchhîr lo emaw, hel hmang emaw a nih chuan, Pathian chuan zahngaihna tihbuaitîr lovin, rorêl dikna chu khawi buaitu awm lovin a hmang mai dâwn a ni. Eng kawng pawh hmang se, a thu bul langsâr takte chu a zâwm tlat a ni. * (Rom 3:​21-26) ‘Pathian finna chu a va thûk êm!’​—⁠Rom 11:⁠33.

13. Tûn thlenga laih lan tawh thlarau lam thutak “infin khâwm” kan hlutzia engtin nge kan lantîr ang?

13 Fakna hla phuahtu angin, Jehova’n a ngaihtuahna tam tak min hriattîr avângin kan hlim hle a ni. Davida chuan: “Aw Pathian, i ngaihtuahnate chu ka tân a va hlu êm! A infin khâwm chu a va nasa êm! Chhiar dâwn ila, a tam lam chu ṭiau vaivut aiin a tam zâwk ang,” tiin a ziak a. (Sâm 139:​17, 18) Tûn laia kan hriatna chu Jehova’n chatuana a laih lan tûr, chhiar sên loh ngaihtuahnate nêna khaikhin chuan eng tham ni lo mah se, tûn thlenga laih lan tawh thlarau lam thutak hlu “infin khâwm” chu kan hlut hle a, chu infin khâwm, Bible chu kan lai thûk tial tial a ni.​—⁠Sâm 119:160.

Thawh Rimna leh Hmanraw Ṭha A Ngai

14. Thufingte 2:​1-6 chuan Bible zir nâna thawh rim a ngaihzia engtin nge a sawi uar?

14 Bible ngun taka zir tûr chuan thawh rim a ngai a. Thufingte 2:​1-6 ngun taka kan chhiar chuan chu chu a lang chiang hle a ni. Pathian hriatna te, finna te, leh hriatthiamna te neih nâna thawh rim a ngaihzia sawi uar nâna Lal fing Solomona thu hmante hi lo chhinchhiah teh. “Ka fapa, ka thute i dawn a, ka thupêkte i khâwl khâwm a, finna lama i beng i chhit a, i thinlung hriatna lam atân i pêk chuan; a ni, hriatna i auh va, hriat thiam theihna pawh i auh chuan, tangkarua anga i zawn a, ro phûm rûk anga i zawn chuan, LALPA ṭih nachâng i lo hria ang a, Pathian hriatna chu i chhar chhuak ang. LALPA chuan finna a pe ṭhîn a, a kâ aṭang chuan finna leh hriat thiamna a lo chhuak ṭhîn a ni,” tiin a ziak a ni. (Hawrawp kan tihâwn a ni.) A ni, zirna manhla tak nei tûr chuan, zir chîk leh ro phûm rûk zawng anga laih a ngai a ni.

15. Eng Bible tehkhin thu hian nge zir dân ṭha neih a ṭûlzia tilang?

15 Thlarau lama mi tihmasâwn thei zirna nei tûr chuan zir dân ṭha a ngai bawk. Solomona chuan: “Thîr a bila, miin a tah hriam loh chuan tha rum a ngai lehzual ang,” tiin a ziak a. (Thuhriltu 10:10) Hnathawktu chuan hmanraw hriam lo a hmang emaw, hmanrua a hmang thiam lo emaw a nih chuan, a tha a sêng thlâwn ang a, a kut chhuak pawh a mâm hauh lo vang. Chutiang bawkin, kan zir dân azirin, kan hlâwkpui dân chu nasa takin a inthlau thei a ni. Zirna tihchangkân dân rawtna hman tlâk ṭha tak tak chu Theocratic Ministry School Guidebook, Zirlai 7-naah a hmuh theih a ni. *

16. Ngun taka kan zir theih nân eng rawtna hman tlâk tak nge pêk a nih?

16 Mi themthiamin hna a thawh dâwn chuan, a hmanraw mamawh tûrte chu a chhawp lâwk diam ṭhîn a. Chutiang bawkin, zirna kan ṭan hian, zir nâna hmanraw mamawh tûrte chu kan lehkhabu dahna aṭangin kan thlang chhuak tûr a ni. Zirna chu hna a ni a, rilru hman rim a ngaih avângin, ṭhut dân ṭha neih pawh a ṭha a ni. Rilru harhfîm taka awm kan duh chuan, dawhkân leh ṭhutna hmanga ṭha taka ṭhut chu mu chung emaw, ṭhutna nuam taka ṭhut emaw ai chuan a ṭha zâwk ang. Engemaw chen ding taka i ngaihtuah hnuah, boruak thiang dawng tûra chhuah zawk emaw, han zîk mar vêl emaw chu a ṭangkai thei ang.

17, 18. Zirna hmanraw ṭha tak tak i hmuh theihte hman dân tûr han sawifiah teh.

17 Zirna hmanrua ṭha tak tak chu hmuh theihin a awm bawk a. Chûng zînga ṭha ber chu, tûna ṭawng 347-a hmuh theih, New World Translation Bible hi a ni. New World Translation standard edition-ah chuan châng dang kawhhmuhna leh a ziaktu, a ziakna hmun, a ziah hun chhûng te nên lama tel “Bible Bu Hming Ziak Tlarna” a chuang a ni. Chu chuan Bible thu mal zawnawlna, thu belh chhahna, leh ram lem a tel bawk. Ṭawng ṭhenkhatah chuan, chu Bible chu a bu lianin a hmun theih a, chu chu Reference Bible tia hriat a ni. Chutah chuan a chunga kan sawi tâkte a awm bâkah, zawn awlsam nâna indawta rem footnote tam tak a tel a ni. Pathian Thu lai thûk deuh deuh tûra ṭanpui tûr chein i pianpui ṭawng ngeia hmuh theih lehkha thute chu i hmang ṭangkai em?

18 Zirna hmanrua hlu êm êm dang leh chu bu hnih inzawm Bible encyclopedia, Insight on the Scriptires hi a ni. I hriat thiam theih ṭawnga i neih chuan, chu chu zirna i neih apianga hman reng tûr a ni. Chu chuan Bible thu tam zâwkte ṭobul a hrilhfiah ang. Chutiang bawka ṭangkai hmanraw dang chu “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial” tih lehkhabu hi a ni. Bible bu thar i chhiar dâwn apiangin, “All Scripture” bu-a i chhiar tûr Bible bu chanchin a ram leilung te, a thawnthu te, leh a Bible bu kaihtâwi leh kan tâna a hlutna te hriat nâna chhiar hi a ṭha a ni. Khâwla chhut zirna hmanrua tam takte bâkah, tûn hnaia siam computer-a hman theih Watchtower Library hi a ni a, ṭawng chi kua-in a hmuh theih tawh a ni.

19. (a) Jehova’n engvângin nge Bible zir nâna hmanraw ṭha tak min pêk? (b) Bible chhiar leh zirna ṭha neih nân eng nge ngai?

19 Jehova chuan hêng hmanrua zawng zawngte hi leia a chhiahhlawhte’n ‘Pathian hriatna an zawn a, an hmuh theihna’ tûrin “bawi rinawm, fing tak” hmangin a pe a ni. (Thufingte 2:​4, 5) Zirna ṭha tak neih ṭhinna chuan Jehova hriatna ṭha zâwk leh inlaichînna bul zâwk min neihtîr thei a ni. (Sâm 63:​1-8) A ni, zirna chu hna a ni a; mahse, chu chu hna hlimawm leh manhla tak a ni. Mahse, zirna hun pêk a ngai a, chuvângin ‘Ka Bible chhiarna leh mahnia zirna ngaihsak nân engtin nge hun ka neih theih ang?’ tih i ngaihtuah mai thei. Chu mi chungchâng chu he thuziak inzawm a hnukhârnaah ngaihtuah a ni ang.

[Footnote-te]

^ par. 7 New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis, Volume 4, phêk 205-7.

^ par. 12 Watchtower, August 1, 1998, phêk 13, paragraph 7-na en rawh. Bible zirna atân, zir tûr thuziakte a pahnihin ennawn la; tin, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., chhuah Bible encyclopedia Insight on the Scriptures, lehkhabu-a “Rorêl dikna,” “Zahngaihna,” leh “Felna” tih thuziakte en bawk rawh.

^ par. 15 Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., chhuah a ni. Zir dân ṭha chungchânga fuihna ṭha tak chu Watchtower: August 15, 1993, phêk 13-​17; May 15, 1986, phêk 19-20-ah te a hmuh theih bawk.

Ennawnna Zawhnate

• Engtin nge mahnia kan zirna chu hahdamthlâk tak leh manhla tak kan nihtîr theih?

• Fakna hla phuahtu angin, engtin nge Jehova Thu-a “lâwmna” leh “ngaihtuahna” kan lantîr theih ang?

Thufingte 2:​1-6 chuan Bible zir nâna thawh rim a ngaihzia engtin nge a târ lan?

• Zirna hmanraw ṭha engte nge Jehova’n min pêk?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 14-naa milem]

Ngawi renga ngaihtuahna leh ṭawngṭaina chuan Pathian Thu hmangaihna nei tûrin min ṭanpui

[Phêk 15-naa milemte]

Zirna hmanrua hmuh theihte chu Pathian Thu laih thûk nân i hmang ṭangkai em?