A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Ṭanpui Ngaite Chungah Hmangaih-Ngilneihna Lantîr Rawh

Ṭanpui Ngaite Chungah Hmangaih-Ngilneihna Lantîr Rawh

Ṭanpui Ngaite Chungah Hmangaih-Ngilneihna Lantîr Rawh

“Hmangaih-ngilneihna inlantîr tawn rawh u.”​—ZAKARIA 7:⁠9, NW.

1, 2. (a) Engvângin nge hmangaih-ngilneihna kan lantîr ang? (b) Eng zawhnate nge kan ngaihtuah dâwn?

PATHIAN JEHOVA Thu chuan “khawngaihna [hmangaih-ngilneihna] ngaina” tûrin min fuih a. (Mika 6:⁠8) Kan ngainat chhan tûr pawh min hrilh bawk a ni. A chhan pakhat chu, ‘zahngaithei [“hmangaih-ngilneihna nei,” NW] mi chuan ama nunna atâna ṭha a tih ṭhin,’ vâng a ni. (Thufingte 11:17) A va dik êm! Hmangaih-ngilneihna, a nih loh leh hmangaihna rinawm lantîrna chuan mi dangte nêna inṭhianna bul tak a siam a ni. Chutiang kan lantîr chuan, ṭhian rinawm kan nei dâwn a ni​—lâwmman hlu tak chu!​—Thufingte 18:24.

2 Chu bâkah, Pathian Lehkha Thu chuan: “Felna leh zahngaihna [“hmangaih-ngilneihna,” NW] zuitute chuan nunna . . . an hmu ang,” tih min hrilh bawk. (Thufingte 21:21) A ni, hmangaih-ngilneihna zuina chuan Pathian duhzâwng mi min nihtîr ang a, chatuana nunna tiamin nakin hun malsâwmnate min dawntîr thei dâwn a ni. Mahse, engtin nge hmangaih-ngilneihna chu kan lantîr theih? Tu chungah nge kan lantîr ang? Hmangaih-ngilneihna chu ngilneihna pângngai nên a thuhmun em?

Ngilneihna Pângngai leh Hmangaih-Ngilneihna

3. Engtin nge hmangaih-ngilneihna chu ngilneihna pângngai nên a inan loh?

3 Ngilneihna pângngai leh hmangaih-ngilneihna chu kawng tam takin a inang lo va. Entîr nân, ngilneihna pângngai lantîrtute chuan ngil nei taka an cheibâwlte nên inṭhianna, a nih loh leh inlaichînna thûk tak an neih vânga lantîr an ni kher chuang lo. Amaherawhchu, tuemaw hnêna hmangaih-ngilneihna kan lantîr erawh chuan, ani nêna inṭhianna duhawm tak kan neih vâng a ni. Bible-ah chuan, mihring inkâra hmangaih-ngilneihna lantîrna chu, inlaichînna awmsaah a innghat thei a. (Genesis 20:13; 2 Samuela 3:8; 16:17) A nih loh leh, tûn hmaa ngilneihna thiltih avânga lo awm inlaichînnaah a innghat thei bawk a ni. (Josua 2:​1, 12-14; 1 Samuela 15:6; 2 Samuela 10:​1, 2) A danglamzia târ lan nân, Bible-a entawn tûr pahnih khaikhin ta ila, pakhat chu ngilneihna pângngai a ni a, a dang chu mihring inkâra lantîr hmangaih-ngilneihna a ni.

4, 5. Heta kan târ lan Bible entîrna pahnihte hian engtin nge ngilneihna pângngai leh hmangaih-ngilneihna a thliar hran?

4 Ngilneihna pângngai chungchânga entîrna pakhat chu, lawngkehchhiatna tâwk mite chungchângah a ni a, an zîngah chuan tirhkoh Paula pawh a tel a ni. Anni chu Meliti thliarkâr tuifinriat kamah tuiin a paihchhuak a. (Tirhkohte 27:​37–28:⁠1) Meliti mite chuan lawngkehchhe taa khualzin mite nên intiamkamna an nei lo va, inlaichînna lah an nei hek lo. Mahse, thliarkâra mite chuan mikhualte chungah khualchhawn thiamna an lantîr a, an chungah “ngilneihna namên lo an lantîr a.” (Tirhkohte 28:​2, 7, NW) An khualchhawn thiamna chu ngilneihna a ni a; mahse, rin loh tak leh mikhualte chungah lantîr a ni. Chuvângin, chu an thiltih chu ngilneihna pângngai a ni.

5 Khaikhin nân, Lal Davida’n a ṭhian Jonathana fapa, Mephibosetha chunga a lantîr khualchhawn thiamna hi ngaihtuah teh. Davida chuan Mephibosetha hnênah chuan: “Ka dawhkânah chaw i kîl ve fo tawh ang,” a ti a. Chu ruahmanna a siam chhan chu sawiin Davida chuan a hnênah: “I pa Jonathana avângin hmangaih-ngilneihna i chungah ka lantîr ngei ngei ang che,” a ti a ni. (2 Samuela 9:​6, 7, 13, NW) Davida khualchhawn thiamna tâwpchin nei lo lantîr chu hmangaih-ngilneihna lantîrna tia dik taka sawi a ni a, ngilneihna pângngai mai a ni lo; inlaichînna siam tawhsa chunga a rinawmna lantîrtu a nih avângin. (1 Samuela 18:3; 20:​15, 42) Chutiang bawkin, tûn laia Pathian chhiahhlawhte chuan mi zawng zawng chungah ngilneihna pângngai an lantîr a. Mahse, hmangaih-ngilneihna, a nih loh leh hmangaihna rinawm tâwpchin nei lo chu Pathian pawmzâwng inlaichînna an neihpuite chungah an lantîr a ni.​—Matthaia 5:45; Galatia 6:10.

6. Pathian Thu-ah hian mihring inkâra lantîr hmangaih-ngilneihna nihphung eng nge lang chiang?

6 Hmangaih-ngilneihna nihphung dangte kawhhmuh nân, he mize târ lanna Bible thuziak pathumte kan en thuak thuak dâwn a ni. Chûng aṭang chuan mihringte lantîr hmangaih-ngilneihna chu (1) thiltih engemaw bîka lantîr, (2) phûr taka lantîr, leh (3) ṭanpui ngaite chunga lantîr bîk a ni tih kan hmu ang. Chu bâkah, chu thuziakte chuan tûn laia hmangaih-ngilneihna kan lantîr dân tûr min kawhhmuh bawk ang.

Pain Hmangaih-Ngilneihna A Lantîr

7. Abrahama chhiahhlawh chuan eng thu nge Bethuela leh Labana hnênah a hrilh a, thu ngaihtuah tûr eng nge a zawh?

7 Genesis 24:​28-67 chuan thuziak hmasaa kan sawi tâk Abrahama chhiahhlawhpa chanchin kal zel chu a sawi a. Rebeki a hmuh hnu chuan, a pa, Bethuela inah chhiahhlawh chu sâwm luh a ni a. (Châng 28-32) Chutah chuan chhiahhlawh chuan Abrahama fapa nupui tûr a zawn dân chu a sawi ta vek a ni. (Châng 33-47) Ani chuan tûn thlenga a hlawhtlinna chu, Jehova, “ka pu naua fanu hi a fapa atân nupuia neihsak tûrin kawng dik taka min hruaitu” vâng a ni tih a sawi uar hle a. (Châng 48) Chhiahhlawh chuan thil awm dân a sawite chuan Bethuela leh a fapa Labana chuan, a zinkawngin Jehova malsâwmna a dawng a ni tih an rin ngei a beisei tlat a ni. A tâwpah chuan chhiahhlawh chuan: “Ka pu chunga hmangaih-ngilneihna in lantîr a, a chunga tih tak zeta in tih dâwn chuan mi hrilh rawh u: in tih dâwn loh pawhin mi hrilh rawh u; chutichuan ding lam emaw vei lam emaw ka hawi thei ang,” a ti a.​—Châng 49, NW.

8. Rebeki chungchânga Bethuela chhânlêtna chu eng nge ni?

8 Jehova chuan Abrahama chungah hmangaih-ngilneihna a lo lantîr tawh a. (Genesis 24:​12, 14, 27) Bethuela chuan Rebeki chu Abrahama chhiahhlawh ruala kaltîrin hmangaih-ngilneihna chu Abrahama chungah a lantîr ve ang em? Pathian hmangaih-ngilneihna tihfamkim nân, mihring lantîr hmangaih-ngilneihna hian a belhchhah ang em? Nge, chhiahhlawhpa zinkawng thui tak chu a thlâwn mai zâwk dâwn? Labana leh Bethuela’n: “He thil hi LALPA hnên aṭanga chhuak a nih hi,” an ti chu chhiahhlawh tân thlamuanna nasa tak a ni ngei ang. (Châng 50) Thilthlenga Jehova inrawlh dân chu hriain, a thutlûkna chu an pawm nghâl thuai a ni. Tichuan, Bethuela chuan a hmangaih-ngilneihna chu: “En teh, Rebeki chu i hmaa hi a awm alâwm, hruai la, kal ta che, LALPAN a sawi tawh angin i pu fapaa nupuiah awm rawh se,” tiin a lantîr a ni. (Châng 51) Rebeki chuan, Abrahama chhiahhlawh chu phûr taka zuiin, Isaaka nupui duh tak a lo ni thuai a ni.​—Châng 49, 52-58, 67.

Fapa Lantîr Hmangaih-Ngilneihna

9, 10. (a) Jakoba chuan a fapa Josefa hnênah eng tihsak nge a ngen? (b) Engtin nge Josefa’n a pa chungah hmangaih-ngilneihna a lantîr?

9 Abrahama tupa, Jakoba pawhin hmangaih-ngilneihna a dawng a. Genesis bung 47 târ lan angin, Jakoba chu Aigupta ramah chuan a khawsa a, a “thih hun tûr chu a lo hnai ta a.” (Châng 27-29) Pathianin Abrahama hnêna a tiam ram pâwna a thih dâwn avângin a lungngai a ni. (Genesis 15:18; 35:​10, 12; 49:​29-32) Jakoba chuan Aigupta rama phûm nih a duh lo va; chuvângin, a ruang chu Kanaan rama lâk ni tûrin ruahmanna a siam a ni. A duhzâwng tipuitling tûr chuan, a fapa hmingthang tak Josefa aia tling zâwk an awm thei dâwn em ni?

10 Thuziak chuan heti hian a ti: “[Jakoba chuan] a fapa Josefa chu a ko va a hnênah, ‘I mit ka tlun chuan . . . mi khawngaihin [“hmangaih-ngilneihna mi lantîrin,” NW] ka chungah tih tak zetin ti ang che; khawngaih takin Aigupta ramah hian mi phûm lul suh ang che: mi thlahtute hnêna ka muthilh hunah chuan nangin Aigupta ram ata hi mi zâwn chhuakin, anmahni phûmna hmunah chuan mi phûm zâwk tûr a ni,’” tiin. (Genesis 47:​29, 30) Josefa chuan a pa duhzâwng chu tihsak a tiam a; tichuan, Jakoba chu a thi ta a ni. Josefa leh Jakoba fa dangte chuan a ruang chu “Kanaan ramah an zâwn lût a, Abrahaman phûmna hmun ro atân . . . a lei, . . . Makpela lova pûkah khân an phûm ta a ni.” (Genesis 50:​5-8, 12-14) Chutiang chuan Josefa chuan a pa chungah hmangaih-ngilneihna a lantîr a ni.

Monu Hmangaih-Ngilneihna

11, 12. (a) Engtin nge Ruthi chuan Naomi chungah hmangaih-ngilneihna a lantîr? (b) Eng kawngin nge ‘a hnu lama’ Ruthi hmangaih-ngilneihna lantîr chu “a tîr” lama lantîr aiin a ṭhat zâwk?

11 Ruthi lehkhabu chuan hmeithai Naomi’n Moab mi a monu, hmeithai ve bawk, Ruthi hnên aṭanga hmangaih-ngilneihna a dawn thu a sawi a. Naomi’n Judai ram Bethlehem khuaa kîr leh a tum chuan, Ruthi chuan hmangaih-ngilneihna leh tumruhna a lantîr a ni. Ani chuan: “I kalna apiangah ka kal ang a; i riahna apiangah ka riak ang a, i chite chu ka chite an ni ang a, i Pathian chu ka Pathian a ni ang,” a ti. (Ruthi 1:16) A hnuah Ruthi chuan Naomi chhûngkhat Boaza upa tawh tak neih a inhuamzia hriattîrin a hmangaih-ngilneihna chu a lantîr leh a ni. * (Deuteronomy 25:​5, 6; Ruthi 3:​6-9) Boaza chuan Ruthi hnênah: “Tlangvâl rethei emaw, hausa emaw i zui loh dânah hian a tîr ai mahin a hnu lamah hian ṭhatna [“hmangaih-ngilneihna,” NW] i tilang nasa ta zâwk a,” a ti.​—Ruthi 3:10.

12 “A tîr” lama Ruthi lantîr hmangaih-ngilneihna chu a mite kalsan a, Naomi a belh tlatna kha a ni a. (Ruthi 1:14; 2:11) Chu a thiltih chu ‘a hnu lama’ hmangaih-ngilneihna​—Boaza neih a inhuamna​—chuan a khûm zak a ni. Tûnah chuan Ruthi chuan naupai thei tawh lo Naomi tân roluahtu tûr chu a hrinsak thei tawh dâwn a ni. An innei ta a, Ruthi’n fa a neih chuan Bethlehem hmeichhiate chuan: “Naomi tân fapa a lo piang,” an ti a ni. (Ruthi 4:​14, 17) Ruthi chu “hmeichhe fel tak” a ni ngei mai a; chuvângin, Jehova chuan Isua Krista thlahtute zînga mi nihna chanvo a dawntîr ta a ni.​—Ruthi 2:12; 3:11; 4:​18-22; Matthaia 1:​1, 5, 6.

Thiltiha Lantîr

13. Engtin nge Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te chuan hmangaih-ngilneihna an lantîr?

13 Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te’n hmangaih-ngilneihna an lantîr dân kha i lo chhinchhiah em? Ṭawngkam ngilnei tak an hman bâkah, thiltih engemaw bîk tak hmangin an lantîr a ni. Bethuela chuan, “Rebeki chu i hmaa hi a awm alâwm,” ti mai lovin, “Rebeki . . . chu [a] kaltîr,” a ni. (Genesis 24:​51, 59) Josefa chuan, “I sawi ang hian ka rawn ti ang e,” ti mai lovin, amah leh a unaute chuan Jakoba “thupêk ang zêlin an tihsak,” a ni. (Genesis 47:30; 50:​12, 13) Ruthi chuan, “I kalna apiangah ka kal ang,” ti mai lovin, a mite kalsanin, Naomi nên “Bethlehem thlengin an kal dûn,” a ni. (Ruthi 1:​16, 19) Judai ramah pawh, Ruthi chuan “a piin a hrilh ang apiang chuan a ti,” a ni. (Ruthi 3:⁠6) A ni, Ruthi hmangaih-ngilneihna chu mi dangte hmangaih-ngilneihna ang bawkin, thiltiha lantîr a ni.

14. (a) Engtin nge tûn laia Pathian chhiahhlawhte chuan hmangaih-ngilneihna chu thiltiha an lantîr? (b) I awmna vêla Kristiante lantîr hmangaih-ngilneihna thiltih eng nge i hriat?

14 Tûn laia Pathian chhiahhlawhte’n thiltiha hmangaih-ngilneihna an lantîr zêl hmuh chu a hlimawm hle. Entîr nân, kan rinpui damlo te, lunghnual te, a nih loh leh lungkham nasa tak neite hnêna rilru lam ṭanpuina ṭha tak petute han ngaihtuah teh. (Thufingte 12:25) A nih loh leh, Kingdom Hall-a chawlhkâr tin kohhran inkhâwma an tel theihna tûra tarte hruai ṭhîntu, Jehova Thuhretu tam takte chungchâng ngaihtuah teh. Kum 82 mi, ruhseh natna tuar Anna-i chuan: “Inkhâwmnaa hruai nih hi Jehova malsâwmna a ni. Hetiang unau inhmangaihna min pêk avângin Jehova chungah ka lâwm tak zet a ni,” tia sawiin, amah ang bawk mi dang tam takte ṭâwmpui ngaih dân chu a sawi a ni. In kohhrana chutiang thiltihah i tel em? (1 Johana 3:​17, 18) I tel a nih chuan, i hmangaih-ngilneihna lantîr chu hlut hle a ni tih hria ang che.

Châk Taka Lantîr A Ni

15. Tûna kan ngaihtuah Bible-a mi pathumte chanchin chuan hmangaih-ngilneihna nihphung dang eng nge a târ lan?

15 Bible thuziak kan en tâkte chuan hmangaih-ngilneihna hi a thlâwn leh châk taka lantîr a ni a, tihluihna avânga lantîr a ni lo tih a târ lang a. Bethuela chuan phûr takin Abrahama chhiahhlawhpa duhzâwng chu a thlâwp a, Rebeki pawhin chutiang bawk chuan a ti a ni. (Genesis 24:​51, 58) Josefa chuan a hmangaih-ngilneihna chu mi dangte fuih ni hauh lovin a lantîr a ni. (Genesis 50:​4, 5) Ruthi chuan Naomi “hnêna kal a tum tlat,” a ni. (Ruthi 1:18) Naomi’n Boaza va hnaih tûra a tirh khân, hmangaih-ngilneihna chuan Moab mi Ruthi chu: “I sawi apiang chu ka ti ang e,” ti tûrin a chêttîr a ni.​—Ruthi 3:​1-5.

16, 17. Engin nge Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te hmangaih-ngilneihna chu awmze nei tak nihtîr a, engin nge chu mizia chu lantîr tûra chêttîr?

16 Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te lantîr hmangaih-ngilneihna chu a langsâr zual bîk êm êm a ni; Abrahama te, Jakoba te, leh Naomi te chu an chunga tihluihna hmang thei dinhmunah an din loh avângin. Bethuela lek phei chuan a fanu ṭhen ngei nachhan tûr a nei lo. Abrahama chhiahhlawh hnênah chuan: ‘He nula taima tak hi thawnchhuah ka duh hlei nêm,’ a ti êt thei reng a ni. (Genesis 24:​18-20) Chutiang bawkin, Josefa chuan a pa dîlna a tihsak leh sak loh chu a thu thu a ni; Jakoba thi tawh chuan a thu zâwm tûra a tihluih theih dâwn loh avângin. Naomi ngei chuan Ruthi chu Moab rama awm thei reng a nih thu a sawi a ni. (Ruthi 1:⁠8) Chu bâkah, Ruthi chu kum upa tawh tak Boaza nei lo va “tlangvâl” dang nei thei reng a ni bawk.

17 Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te chuan hmangaih-ngilneihna chu châk takin an lantîr a ni; an thinlungin chutianga lantîr tûrin a chêttîr si a. Lal Davida’n Mephibosetha chunga hmangaih-ngilneihna lantîr ngai nia a inhriat ang bawkin, anni chuan inlaichînna an neihpuite chunga hmangaih-ngilneihna lantîr chu an mawhphurhnaah an ngai a ni.

18. (a) Eng ang rilru put hmang puin nge Kristian upate chuan ‘pâwlhote chu an enkawl’? (b) Engtin nge upa pakhat chuan a rinpuite ṭanpuina chungchâng a ngaih dân a sawi chhuah?

18 Hmangaih-ngilneihna hi Pathian berâm enkawltute pawh tiamin, Pathian mite chhinchhiahna a la ni reng a ni. (Sâm 110:3; 1 Thessalonika 5:12) Berâm enkawltu upate, a nih loh leh hotute chuan, anmahni ruatna avânga an chunga nghah mawhphurhna hlen ngai nia inhriatna an nei a ni. (Tirhkohte 20:28) Chutiang ni mah se, an berâm enkawlna leh kohhran tâna hmangaih-ngilneihna thiltih dang an tihte chu “tih tûr a nih vâng ni lovin, . . . châk chung zâwkin” an ti a ni. (1 Petera 5:⁠2) Upate chuan mawhphurhna an neih avâng leh an châk avângin berâmte chu an enkawl a ni. Krista berâmte hnênah chuan an tihâwm a nih vâng leh an duhna avângin hmangaih-ngilneihna an lantîr a ni. (Johana 21:​15-17) Kristian upa pakhat chuan: “Anmahni ka ngaihtuahzia lantîr nâna unaute ina lênluh emaw, phone-a biak emaw chu nuam ka ti tak zet a. Unaute ṭanpui chu ka tân chuan hlimna leh lungawina bul a ni,” a ti. Mite ngaihtuah hmun tina upate chuan he thu hi an pawm tak zet a ni.

Ṭanpui Ngaite Chungah Hmangaih-Ngilneihna Lantîr Rawh

19. He thuziaka sawiho Bible thute hian hmangaih-ngilneihna chungchâng eng nge a sawi uar?

19 Bible thuziak kan sawiho tâkte khân hmangaih-ngilneihna chu ṭanpui ngai, anmahnia inṭanpui thei si lote chunga lantîr tûr a ni tih a sawi uar bawk a. A chhûngkaw inthlah chhâwng zêl tûr chuan Abrahama chuan Bethuela ṭanpuina a mamawh a. A ruang chu Kanaan rama pu lût tûr chuan Jakoba chuan Josefa ṭanpuina a mamawh a. Tin, roluahtu a neih theih nân, Naomi chuan Ruthi ṭanpuina a mamawh bawk a ni. Abrahama te, Jakoba te, leh Naomi te chuan chu an mamawh chu ṭanpuina tel lo chuan an phuhru thei lo a ni. Chutiang bawkin, tûn laiah pawh a bîk takin ṭanpui ngaite chungah hmangaih-ngilneihna chu lantîr tûr a ni. (Thufingte 19:17) Thlahtu mi hlun Joba chu kan entawn tûr a ni; ani chuan “mi rethei ṭap,” “pa nei lo,” leh “boral dâwn ṭêpte” a ngaihsak a. Tin, ‘hmeithai thinlung a tihlim a,’ ‘mitdel tân mit a ni a, kebai tân ke a ni’ bawk a ni.​—Joba 29:​12-15.

20, 21. Tute’n nge hmangaih-ngilneihna mamawh a, kan zînga mi tin hian eng nge tih kan tum ang?

20 Dik takin, Kristian kohhran tinah hian, ‘mi rethei ṭap, chhan chhuah ngai’ an awm a ni. Ṭanpui an ngaih chhan chu mal intih vâng te, lunghnualna te, tlâktlai lo nia inhriatna te, mi dangte chunga lunghnualna te, natna khirhkhân tak te, a nih loh leh hmangaihte thihnaa chân vâng te a ni thei. A chhan chu engpawh ni se, chûng kan duh takte chuan, phûr tak leh tâwpchin nei lova lantîr hmangaih-ngilneihna thiltih hmanga kan phuhrûksak theih leh phuhrûksak âwm harsatna an nei a ni.​—1 Thessalonika 5:14.

21 Chuvângin, “hmangaih-ngilneihna ngah,” Pathian Jehova chu i entawn zêl ang u. (Exodus 34:​6, NW; Ephesi 5:⁠1) Phûr taka thiltih engemaw bîk tihsakna hmangin, a bîk takin ṭanpui ngaite tân hmangaih-ngilneihna kan lantîr thei a ni. Tin, “hmangaih-ngilneihna [kan] inlantîr tawn” chuan Jehova kan chawimawi ang a, hlimna nasa tak kan tawng ang.​—Zakaria 7:⁠9, NW. (w02 5/15)

[Footnote-te]

^ par. 11 Heta an inneih dân chungchâng chipchiar zâwka hriat nân, Jehova Thuhretute chhuah Insight on the Scriptures, Volume 1-na, phêk 370 en ang che.

Engtin Nge I Chhân Ang?

• Engtin nge hmangaih-ngilneihna chu ngilneihna pângngai lakah a danglam?

• Eng kawngin nge Bethuela te, Josefa te, leh Ruthi te chuan hmangaih-ngilneihna an lantîr?

• Eng ang rilru put hmang puin nge hmangaih-ngilneihna kan lantîr ang?

• Tute chungah nge hmangaih-ngilneihna kan lantîr ngai?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 31-naa milem]

Ruthi hmangaihna rinawm chu Naomi tân malsâwmna a ni