A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Ni Hnuhnûnga Kristian Tualdawihte

Ni Hnuhnûnga Kristian Tualdawihte

Ni Hnuhnûnga Kristian Tualdawihte

“Anni chu khawvêla mi an ni lo, kei khawvêla mi ka ni lo ang bawk hian.” ​—JOHANA 17:16.

1, 2. Isua’n a hnungzuitute leh khawvêl inlaichîn dân eng nge a sawi a, a thu sawite chuan eng zawhnate nge a siam chhuah?

A HRINGNUN ṭha famkim a hman hnuhnûn ber zân khân, Isua chu a zirtîrte hriatah rei tak a ṭawngṭai a. Chu a ṭawngṭainaah chuan Kristian dik zawng zawngte nun chanchin engemaw a sawi tel a ni. A hnungzuitute chungchâng sawiin Isua chuan: “I thu an hnênah ka pe ta e; tin, khawvêlin anni chu an hua a; khawvêla mi an nih loh avângin, kei khawvêla mi ka ni lo ang bawk hian. Nangin anni chu khawvêl ata i lâk chhuah tûra ngên ka ni lo va, mi sual lakah chuan i hum tûr ka ti zâwk a ni. Anni chu khawvêla mi an ni lo, kei khawvêla mi ka ni lo ang bawk hian,” a ti.​—Johana 17:​14-16.

2 Isua chuan a hnungzuitute chu khawvêla mi an nih loh tûr thu vawihnih ngawt a sawi a. Chu bâkah, chu inlâk hranna chuan rilru hahna a siam dâwn a ni​—khawvêlin anni a haw dâwn si a. Mahse, Kristiante chu an lunghnual tûr a ni lo; Jehova’n a hum tlat dâwn avângin. (Thufingte 18:10; Matthaia 24:​9, 13) Isua thu sawite avângin: ‘Engvângin nge Kristiante chu khawvêla mi an nih loh? Khawvêla mi nih loh awmzia chu eng nge ni? Kristiante chu khawvêlin a huat si chuan, engtin nge anni’n khawvêl an thlîr ve thung ang? A bîk takin engtin nge khawvêl sawrkârte an thlîr?’ tih zawhnate hi kan inzâwt thei a ni. Hêng thilte hian min nghawng vek avângin, hêng zawhnate Bible-in a chhân dân hriat chu a pawimawh a ni.

‘Pathian Laka Mi Kan Ni’

3. (a) Engin nge khawvêl ata min tihrang? (b) Khawvêl hi “mi sual thu thuin” a awm tih engin nge târ lang?

3 Khawvêla mi kan nih loh chhan pakhat chu Jehova nêna inlaichînna ṭha kan neih vâng a ni. Tirhkoh Johana chuan: “Pathian laka mi kan nih leh khawvêl pumhlûm hi mi sual thu thuin a awm tih kan hria e,” tiin a ziak a. (1 Johana 5:19) Khawvêl chungchânga Johana thute hi a dik chiang hle. Indona te, dân bawhchhiatna te, nunrâwnna te, inawpbehna te, rinawm lohna te, leh nungchang ṭhat lohna sosâng zêl te hian Pathian ni lo va, Setana thununna hnuaia a awm zâwkzia a târ lang a ni. (Johana 12:31; 2 Korinth 4:4; Ephesi 6:12) Mi chu Jehova Thuhretu a lo nih chuan, chutiang thil ṭha lote chu a ti lo emaw, a pawm lo emaw ang a, chu chuan khawvêla mi a nih lohtîr a ni.​—Rom 12:2; 13:​12-14; 1 Korinth 6:​9-11; 1 Johana 3:​10-12.

4. Eng kawngin nge Jehova ta kan nihzia kan lantîr?

4 Johana chuan, Kristiante chu khawvêl mite ang lovin, “Pathian laka mi” an nih thu a sawi a. Jehova hnêna inpumpêk tawh zawng zawngte chu ata an ni. Tirhkoh Paula chuan: “Kan nun chuan Lalpa tân kan nung a; kan thih pawhin Lalpa tân kan thi a ni si; chuvângin kan nun pawhin, kan thih pawhin, Lalpa ta kan ni,” a ti. (Rom 14:8; Sâm 116:15) Jehova ta kan nih avângin, inpêkna pumhlûm chu a hnênah kan pe a ni. (Exodus 20:​4-6) Chuvângin, Kristian dik chu khawvêl thilah a inpe pumhlûm thei lo. Hnam puanzârte pawh zah hle mah se, thiltihin emaw, thinlungin emaw chibai a bûk lo a ni. Infiam mi mi lâr tak takte emaw, tûn laia lâr êm êm milem dang dangte emaw pawh a be ngai lo bawk. Miin an duhzâwng apiang ti tûra dikna an neih chu a zahsak a; mahse, ani chuan Siamtu chauh chibai a bûk a ni. (Matthaia 4:10; Thu Puan 19:10) Hei pawh hian khawvêl ata a tihrang a ni.

“Ka Ram Chu He Khawvêla Mi Hi A Ni Lo”

5, 6. Engtin nge Pathian Lalram hnuaia intukluhna chuan khawvêl ata min tihhran?

5 Kristiante chu Krista Isua hnungzuitute leh Pathian Ram khua leh tuite an ni a, chu pawh chuan khawvêl mi a nih lohtîr bawk a ni. Pontia Pilata hmaa Isua chungthu rêl a nih khân, ani chuan: “Ka ram chu he khawvêla mi hi a ni lo; ka ram chu he khawvêla mi hi ni sela, ka ṭhuihhruaiten an bei ang, Judate hnêna pêka ka awm loh nân; nimahsela ka ram zawng heta mi hi a ni lo,” tiin a sawi a ni. (Johana 18:36) Lalram chu Jehova’n a hming a tihthianghlimna tûr, a lal chungnunna thiam a chantîrna tûr, leh a duhzâwng vâna an tih anga leiah pawh a tihtîrna tûr hmanrua a ni. (Matthaia 6:​9, 10) Isua chuan a rawng bâwl hun chhûng zawngin Lalram chanchin ṭha a puang a; tin, khawvêl tâwp thlenga a hnungzuitute’n an puan chhuah tûr thu a sawi bawk a ni. (Matthaia 4:​23; 24:14) Kum 1914 chuan, Thu Puan 11:​15-a hrilh lâwk thu: “Khawvêl ram chu kan Lalpa leh a Krista ram a lo ni ta, ani chuan chatuanin ro a rêl ang,” tih chu a thleng famkim a. Nakin lawkah, chu vân lam Lalram chu mihringte chunga rorêltu awmchhun a ni dâwn a ni. (Daniela 2:44) Eng hunah emaw chuan, sawrkâr thuneitute meuh pawh a thuneihna pawm luihtîr a ni ang.​—Sâm 2:​6-12.

6 Chûng zawng zawng chu rilrua vawng rengin, tûn laia Kristian dikte chu Pathian Lalram khua leh tuite an ni a, ‘Pathian ram leh a felna zawng hmasa’ tûra Isua fuihna hi an zâwm a ni. (Matthaia 6:33) Chu chuan tûna an chênna ram laka rinawm lovah a siam lo; mahse, khawvêl ata thlarau lamah a tihrang nalh a ni. Tûn laia Kristiante hna pawimawh ber chu, kum zabi pakhatnaa Kristiante ang bawka ‘Pathian ram thu hriattîr’ hi a ni. (Tirhkohte 28:23) Chu Pathian hna pêk chu eng mihring sawrkâr mah hian a titâwp thei lo a ni.

7. Engvângin nge Kristian dikte chu an tualdâwih a, chu chu engtin nge an lantîr?

7 Jehova ta an nihna leh Isua hnungzuitu leh Pathian Ram khua leh tui an nihna nêna inremin, Jehova Thuhretute chu kum zabi 20-na leh 21-naa ram chhûng leh ram dang nêna intihbuainaahte chuan an tualdawih a ni. Intihbuainaah ṭan lam an nei lo va, tu lakah mah râlthuam an lek lo va, sawrkâr sawichhiatna thu engmah an thehdarh hek lo. Dodâlna nasa tak kâra rinna ropui taka an târ lan khân, kum 1934-a Germany awptu Nazi hruaitute hnêna thu bul an hrilh: “Politics thil rêng rêng kan ngaihsak lo; Lal Krista awpna hnuaia Pathian Ramah hian kan inpe pumhlûm ṭhak zâwk a ni. Tumah kan tinain, kan hliam lo vang. Inrem taka awm leh hun remchâng kan hmuh apianga mi zawng zawng chunga thil ṭha tih chu kan duh a ni,” tih chu an zâwm a ni.

Krista Tâna Palaite leh Thuchah Kengtute

8, 9. Eng kawngin nge tûn laia Jehova Thuhretute chu palai leh thuchah kengtute an nih a, engtin nge chu chuan hnamte nêna an inlaichînna a nghawng?

8 Paula chuan amah leh a hriak thihpui Kristiante chu “Krista aia palai kan ni a, Pathianin keimahni min hmangin a ngên chiam” a ti a. (2 Korinth 5:20; Ephesi 6:20) Kum 1914 aṭangin, thlarauva hriak thih Kristiante chu Pathian Ram palai anga sawi theih an ni a, Lalram “fapate” an ni. (Matthaia 13:38; Philippi 3:20; Thu Puan 5:​9, 10) Chu bâkah, Jehova chuan “berâm dang,” hnam tina “mipui tam tak,” Kristian lei lama nun beiseina neite chu hriak thih fapate palai hnathawh ṭanpui tûrin a hruai bawk a ni. (Thu Puan 7:9; Johana 10:16) Hêng ‘berâm dangte’ hi Pathian Ram “thuchah kengtute” tia sawi theih an ni.

9 Palai leh a hnathawhpui chu an thawhna ram chungchâng thuah an inrawlh ngai lo va. Chutiang bawkin, Kristiante pawh he khawvêl ram politics-ah hian an inrawlh lo a ni. Eng ram emaw, hnam emaw, chi emaw, khawtlâng emaw, a nih loh leh neihnun dân azira pâwlho insiam emaw chu an ṭanin, an do hek lo. (Tirhkohte 10:​34, 35) Chutih ahnêkin, “mi zawng zawng chungah thil ṭha [an] ti” zâwk a ni. (Galatia 6:10) Jehova Thuhretute tualdâwihna avâng chuan tumahin eng chi emaw, hnam emaw, a nih loh leh pâwl emaw an ṭan bîk tia puhna hmangin an thuchah an hnâwl thei lo rêng rêng a ni.

Hmangaihnaa Chhinchhiah

10. Kristian tân hmangaihna hi engti fakauva pawimawh nge ni?

10 A chunga kan sawi tâkte bâkah hian, Kristiante chu Kristian dangte nêna an inlaichînna avângin khawvêl thilah an tualdâwih a ni. Isua chuan a hnungzuitute chu: “In inhmangaih chuan mi zawng zawngin ka zirtîrte in ni tih chu miah chuan an hria ang,” tiin a hrilh a. (Johana 13:35) Unau inhmangaihna hi Kristian nihna pêng pawimawh ber a ni. (1 Johana 3:14) Jehova leh Isua nêna an inlaichînna nêna inkûngkaih a nih angin, Kristiante inkâra inlaichînna chu a inhnaih hle a ni. Tualchhûng kohhrana mite chauh a hmangaih lo. “[A] unau khawvêla awm hote” pawh a hmangaih vek a ni.​—1 Petera 5:⁠9.

11. Engtin nge Jehova Thuhretute chêtzia chu an inhmangaih tawnnain a thunun?

11 Tûn laiah, Jehova Thuhretute chuan an unau inhmangaihna chu Isaia 2:4 thu tifamkimin an lantîr a ni: “An khandaihte chu leilehna hmâwr zumahte an chher ang a, an feite chu theikung ahchhumna chem kawmahte an chher ang: hnam dangin hnam dang chungah khandaih a lek tawh lo vang a, indo dân pawh an zir tawh hek lo vang,” tih hi. Jehova zirtîr an nih avângin, Kristian dikte chu Pathian leh mi dangte nên inrem takin an nung a ni. (Isaia 54:13) Pathian leh an unaute an hmangaih avângin, an tân chuan ram danga an Kristianpuite​—a nih loh leh mi dang rêng rêngte​—beih nâna hriam lek chu suangtuah chi rual a ni lo. An remna leh inlungrualna chu an biakna pêng pawimawh ber a ni a, Pathian thlarau an neih tak zetzia lantîrtu a ni. (Sâm 133:1; Mika 2:​12; Matthaia 22:37-​39; Kolossa 3:​14) Anni chuan “LALPA mit chuan mi felte lam a en ṭhîn” tih hriain, ‘remna zawngin an ûm zêl’ a ni.​—Sâm 34:​14, 15.

Kristiante’n Khawvêl An Thlîr Dân

12. Khawvêl mite chunga Jehova rilru put hmang eng nge Jehova Thuhretute’n an entawn a, engtin nge an entawn?

12 Jehova chuan he khawvêl chungah rorêlna duhawm lo tak a puang tawh a; mahse, khawvêla mi mal tinte chungah chuan ro a la rêl lo. A hun a tih takah chuan Isua hmangin a rêl dâwn a ni. (Sâm 67:​3, 4; Matthaia 25:​31-46; 2 Petera 3:10) Chutih chhûng chuan, mihringte chungah hmangaihna nasa tak a lantîr a. Mi zawng zawngin chatuan nunna an neih theih nân a Fapa mal neih chhun a pe hial a ni. (Johana 3:16) Kristian kan nih angin, mite’n min ngaithla duh lo chung pawha chhandamna atâna Pathian ruahmanna siam chu mi dangte hrilhin Pathian hmangaihna kan entawn a ni.

13. Engtin nge sawrkâr hotute hi kan thlîr ang?

13 Engtin nge khawvêl sawrkâr hotute hi kan thlîr ang? Paula chuan: “Mi tin an chunga rorêltute thu thuin awm rawh se. Pathian thu lovin tumah rorêltu an awm si lo; rorêltua awmte hian Pathian pêk thuneihna engemaw chen an chang a ni,” tia a ziakin chu zawhna chu a chhâng a ni. (Rom 13:​1, 2, NW) Engkimtitheia’n a phal avângin, mihringte hian thuneihna “engemaw chen” (an inkârah thuneihna sâng zâwk leh hniam zâwk awm mah se, Pathian thuneihna aia hniam zâwk vek) an chelh a. Kristian chu sawrkâr hotute lakah an intulût tûr a ni; chutianga tih chu Jehova thu a âwihna kawng khat a nih avângin. A nih leh Pathian thil phût leh mihring sawrkârte thil phûtte inmil lo ta se engtin nge ni ang?

Pathian Dân leh Kaisara Dân

14, 15. (a) Eng kawngin nge Daniela khân thuâwih chungchânga thu inkalh chu a pumpelh? (b) Thuâwihna chungchânga inkalhna chu pumpelh theih a nih tâk lohvah chuan, Hebrai mi pathumte khân eng dinhmun nge an chelh tlat?

14 Daniela leh a ṭhian pathumte khân mihring sawrkâr dân leh Pathian thuneihnaa intukluhna inbûk tâwktîr dân chungchângah entawn tûr ṭha tak an lo siam a. Hêng Hebrai tlangvâl palite hi Babulon sala an tân khân, chu mi ram dânte chu an zâwm a, zirtîrna ṭha tak dawng tûra thlan an ni thuai a ni. Daniela chuan zirtîrna an dawnnaah chuan Jehova Dân nêna inkalhna thil a awm dâwn tih a hriat avângin, chu mi chungchâng chu an hotupa a sawipui a. Chuvângin, chûng Hebrai mi palite chhia leh ṭha hriatna chu zah sakin, ruahmanna dang a siamsak ta a ni. (Daniela 1:​8-17) Jehova Thuhretute chuan ṭul lo taka buaina a chhuah loh nân hotute hnêna an dinhmun chu ṭha taka hrilhfiahin Daniela entawn tûr siam chu an zui a ni.

15 Nimahsela, chu mi hnuah chuan intukluhna chungchânga inkalhna pumpelh theih loh a lo chhuak a. Babulon lal chuan Dura phaizâwlah milim lianpui mai a din a, ram bial hotu zawng zawngte tiamin a hotu lian zawng zawng chu a milim din hawnna hun serha tel tûrin a chah khâwm a. Chutih lai chuan Daniela ṭhian pathumte pawh chu ram bial hotua ruat an ni tawh a, chuvângin thupêk chuan anni pawh a huam tel a ni. Chu hawnna hun serha eng hun emawah chuan kalkhâwm zawng zawngte chu milim hmaa bawkkhup tûr an ni a. Mahse, Hebrai mite chuan chutianga tih chu Pathian dân kalh a ni tih an hria a ni. (Deuteronomy 5:​8-10) Tichuan, mi zawng zawng an bawhkhup lai chuan, an ding ta reng mai a. Lal thupêk an âwih loh chuan, râpthlâk taka thi tûr dinhmunah an indah a, thilmak hmang chauhva chhanchhuah theih an ni ang; mahse, Jehova thu âwih loh ai chuan thih pawh an thlang zâwk a ni.​—Daniela 2:​49​—3:29.

16, 17. Thu hrilh tawh lo tûra thu pêk an nih khân tirhkohte’n engtin nge an chhân lêt a, engvâng nge?

16 Kum zabi pakhatnaah khân, Isua Krista tirhkohte chu Jerusalema Juda hruaitute hmaah hruai an ni a, Isua hminga thu sawi tawh lo tûra thu pêk an ni. Engtin nge an chhân lêt? Isua chuan hnam tina mi zirtîrahte siam tûrin anni chu thu a pe tawh a, chu chuan Judai ram pawh a huam a ni. Tin, Jerusalem leh khawvêl zawng zawnga a thuhretu ni tûrin a hrilh bawk. (Matthaia 28:​19, 20; Tirhkohte 1:⁠8) Isua thupêkte chu an tâna Pathian duhzâwng a ni tih tirhkohte chuan an hria a. (Johana 5:30; 8:28) Chuvângin, anni chuan: “Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni,” tiin an chhâng a ni.​—Tirhkohte 4:​19, 20; 5:29.

17 Tirhkohte chu an luhlul tihna a ni lo. (Thufingte 24:21) Mahse, mihring hotute’n Pathian duhzâwng tih an khap chuan, ‘Mihring thu ni lovin, Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni’ tih bâk engmah sawi theih an nei lo. Isua chuan: “Kaisara thilte chu Kaisara hnênah . . . Pathian thilte chu Pathian hnênah” kan pe tûr a ni tih min hrilh a ni. (Marka 12:17) Mihringin ti tûra min hrilh avâng maia Pathian thupêk kan âwih loh chuan, Pathian thilte mihring hnênah kan pe tihna a ni ang. Chutianga ti lovin, Kaisara hnêna kan bat apiang chu a hnênah kan pe a; mahse, Jehova thuneihna sâng ber chu kan pawm a ni. Ani chu Lei leh Vâna Lal Chungnungber, Siamtu, thuneihna zawng zawng Hnâr a ni.​—Thu Puan 4:11.

Kan Ding Nghet Dâwn

18, 19. Kan unau tam takte’n eng dinhmun ṭha tak nge an vawn tlat a, engtin nge an entawn tûr siam chu kan zui theih?

18 Tûnah rih chuan, sawrkâr thuneitu tam zâwkte hian Jehova Thuhretute tualdâwihna hi an hre thiam a, kan lâwm hle a ni. Mahse, ram ṭhenkhatah chuan, Thuhretute chuan dodâlna nasa tak an tâwk a ni. Kum zabi 20-na chhûng zawng leh tûn hunah hian, kan unau ṭhenkhat chuan thlarau lama “rinna intihsiakna ṭha chu” chak takin an bei reng a ni.​—1 Timothea 6:12.

19 Engtin nge anmahni anga kan din ngheh theih ang? A hmasa berin, dodâlna hi kan beisei tûr a ni tih kan hria a. Chuvângin dodâlna kan tawn hunah chuan, kan lungngaiin mak kan ti mai tûr a ni lo. Paula chuan: “Tupawh Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm tum apiang chuan tihduhdahnate an tuar bawk ang,” tiin Timothea chu a vaukhân a ni. (2 Timothea 3:12; 1 Petera 4:12) Engvângin nge Setana awpna hnuaia awm he khawvêlah hian dodâlna kan tawn loh tehrêng ang ni? (Thu Puan 12:17) Kan rinawm chhûng chuan, ‘mak ti a, min sawichhe ṭhîntu’ ṭhenkhat an awm reng dâwn a ni.​—1 Petera 4:⁠4.

20. Eng thutak mi tichak thei tak nge hriatnawntîr kan nih?

20 A pahnihnaah chuan, Jehova leh a vântirhkohte’n min ṭanpui dâwn tih kan ring tlat a ni. Hmân lai mi Elisa’n: “An lama ṭang ai chuan kan lama ṭang an tam zâwk alâwm,” a tih ang hi a ni. (2 Lalte 6:16; Sâm 34:⁠7) Jehova chuan tum ṭha tak neiin, dodâlna chu engemaw chhûng a awmzui a phal pawh a ni thei ang. Mahse, tuar chhuak tûra mamawh chakna min pe zêl ang. (Isaia 41:​9, 10) Ṭhenkhat chuan an nun hial an chân a; mahse, chu chuan min tilungngai lo. Isua chuan: “Taksa tihluma thlarau tihlum thei lotute chu hlau suh ula; Gehenna-a thlarau leh taksa tiboral theitu erawh chu hlau zâwk ang che u,” a ti si a. (Matthaia 10:​16-23, 28) He khawvêlah hi chuan “khualzin” mai kan ni a. Heta kan hun hi Pathian khawvêl thara chatuan nunna, ‘nunna tak tak chu kan vawn theih nân’ kan hmang a ni. (1 Petera 2:11; 1 Timothea 6:19) Pathian laka kan rinawm chhûng chuan chu lâwmman chu tumahin min chhuhsak thei lo a ni.

21. Eng nge rilrua kan vawn reng tûr?

21 Chuvângin, Pathian Jehova nêna inlaichînna hlu tak kan neih hi i hre reng ang u. Krista hnungzuitu nih leh Lalram khua leh tui nih hlâwkna kan dawnte hi i ngaihlu reng ang u. Kan unaute hi thinlung tak takin hmangaih ila, an hnên aṭanga hmangaihna kan dawnte hi i hlimpui hle ang u. Chûng zawng ai chuan, fakna hla phuahtu thu: “LALPA chu nghâk reng rawh; chak takin awm la, i thinlung chu intihuai rawh se; a ni, LALPA chu nghâk reng rawh,” tih hi i zâwm ang u. (Sâm 27:14; Isaia 54:17) Tichuan, kan hmaa Kristian chhiar sên lohte angin, khawvêla mi ni lo Kristian rinawm tualdâwihte niin beiseina nghet tak nên kan ding nghet tlat ang. (w02 11/1)

I Hrilhfiah Thei Em?

• Engtin nge Jehova nêna kan inlaichînna chuan he khawvêl ata hi min tihhran?

• Pathian Ram khua leh tui kan nih avângin, engtin nge he khawvêlah hian kan tualdâwih?

• Eng kawngin nge kan unaute kan hmangaihna chuan khawvêl ata min tihrang a, min tualdâwihtîr?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 27-naa milem]

Engtin nge Pathian Rama kan intukluhna chuan khawvêl mite nêna kan inlaichînna a nghawng?

[Phêk 28-naa milem]

Hutu leh Tutsi miin hlim takin hna an thawk dûn

[Phêk 29-naa milem]

Juda leh Arab Kristian unaute

[Phêk 29-naa milem]

Serbia, Bosnia, leh Croatia Kristiante chu hlim takin an inkâwm

[Phêk 30-naa milem]

Hotute’n Pathian dânte bawhchhe tûra thu min pêk hunah eng tih nge dik?