A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Engvângin Nge Lalpa Zanriah Kan Hman Ang?

Engvângin Nge Lalpa Zanriah Kan Hman Ang?

Engvângin Nge Lalpa Zanriah Kan Hman Ang?

“Ka thu hrilh chhâwn che u kha Pathian hnên ata ka hmuh asin.”​—1 KORINTH 11:23.

1, 2. Isua’n C.E. 33 Kalhlên Kût zân khân eng nge a tih?

JEHOVA fapa neih chhun pawh a tel a. ‘Thlêmna a tawh chhûng zawnga amah awmpuitu’ mi 11-te pawh an tel bawk a. (Luka 22:28) A hun chu March 31, C.E. 33, Ningani a ni a, thla bial êng mawi tak chuan Jerusalem khawpui chung vân mawi tak chu a thuam mawi zual sauh va. Isua Krista leh a zirtîrte chuan Kalhlên Kût an hmang zo chiah a ni. Hêktu Juda Iskariota chu chhuahtîr a ni tawh a, mi dangte tân erawh kal darh hun a la ni lo. Engvâng nge? Isua chuan thil pawimawh ber mai a la tih dâwn avângin. Chu chu eng nge ni?

2 Chutih lai chuan Chanchin Ṭha ziaktu Matthaia pawh a tel ve avângin, amah ngeiin min hrilh rawh se. Hetiang hian a ziak a ni: “Isuan chhang a la a, mal a sâwmsak a, a phel a; tin, zirtîrte hnênah chuan a pe a, ‘La ula, ei rawh u; hei hi ka taksa a ni,’ a ti a. Tin, no a la a, lâwm thu a sawi a, an hnênah a pe a, ‘In zain in rawh u; hei hi ka thisen, sualte ngaihdam nâna mi tam tak tâna chhuak tûr, thuthlunna chu a ni,’” tiin. (Matthaia 26:​26-28) Hei hi ṭum khat tiha tâwk mai chi thilthleng a ni em? Eng nge a pawimawhna? Tûn laiah kan tân awmzia a nei em?

“Ti Ṭhîn Rawh U”

3. Engvângin nge Nisan ni 14 zâna Isua thiltih kha a pawimawh êm êm?

3 C.E. 33, Nisan ni 14-a Isua thiltih chu a nuna thilthleng satliah mai a ni lo. Tirhkoh Paula chuan a hnu kum hnih chuang thlenga an la zui zêl chu thiltih dân chu Korinth khuaa Kristian hriak thihte hnênah lehkha thawnin a hrilh a ni. Paula chu C.E. 33-a Isua leh a zirtîr 11-te kiangah awm ve lo mah se, chu mi ṭuma thilthleng chu zirtîr tuemawte hnên aṭangin a hria a ni ngei ang. Chu bâkah, chu mi ṭuma thilthleng dik tak chu Pathian hriattîrna hmangin a dawng a nih hmêl hle bawk. Hetiang hian a sawi si a: “Ka thu hrilh chhâwn che u kha Pathian hnên ata ka hmuh asin, khatia, Lalpa Isua chuan mantîra a awm zâna chhang a lâk a, lâwmthu a sawi zawha a phel a, ‘Hei hi ka taksa in aia pêk tûra chu a ni, mi hriat reng nân hei hi ti ṭhîn rawh u,’ a tih kha. Chutiang bawka zanriah ei zawha no pawh chu a lâk a, ‘He no hi ka thisena thuthlung thar chu a ni, in in apiangin mi hriat reng nân hei hi ti thîn rawh u,’ a tih kha,” tiin.​—⁠1 Korinth 11:​23-25.

4. Engvângin nge Kristiante’n Lalpa Zanriah hi an hman ang?

4 Chanchin Ṭha ziaktu Luka pawhin Isua’n: “Mi hriat reng nân hei hi ti ṭhîn rawh u,” tiin thu a pe tih a nemnghet a ni. (Luka 22:19) Dik takin, he hun serh hi Krista thih Hriatrengna tia sawi a ni fo a ni. Paula pawhin Lalpa Zanriah tiin a ko va​—⁠zâna neih a nih avângin, he hming hi a inhmeh hle. (1 Korinth 11:20) Kristiante chu Lalpa Zanriah hi hmang tûra thupêk pêk an ni. Mahse, engvângin nge he hun serh hi neih ṭan a nih?

Neih Ṭan A Nih Chhan

5, 6. (a) Isua’n Hriatrengna a neih ṭan chhan pakhat eng nge ni? (b) Lalpa Zanriah neih ṭan a nih chhan dang sawi rawh.

5 Hriatrengna neih ṭan a nih chhan pakhat chuan Isua thih chhan pakhat nên inzawmna a nei a. Isua chu a Pa vâna mi lalchungnunna thiamchantîrtu niin a thi a. Chuti chuan, Krista chuan mihringte’n Pathian rawng an bâwl chhan chu mahni hmasialna avâng a ni tia dik lo taka puhtu Diabol-Setana chu dâwtpa a nihzia a tilang a ni. (Joba 2:​1-5) Rinawm taka Isua thihna chuan chu puhna chu dâwt a nihzia a fiah a, Jehova thinlung a tilâwm bawk a ni.​—⁠Thufingte 27:11.

6 Lalpa Zanriah neih ṭan a nih chhan dang leh chu sualna nei lo mihring ṭha famkim anga a thihna hmangin, Isua chuan ‘mi tam tak tlan nâna a nun a pêkzia’ min hriatnawntîr hi a ni. (Matthaia 20:28) Mihring hmasa ber Pathian laka a sual khân, hringnun ṭha famkim leh a hmabâk zawng zawngte chu a hloh vek a. Mahse, Isua chuan: “Pathianin khawvêl a hmangaih êm êm a, chutichuan a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh va, chatuana nunna an neih zâwk nân,” tiin a sawi a ni. (Johana 3:16) Ni e, “sual man chu thihna ni si a; Pathian thilthlâwnpêk erawh chu kan Lalpa Krista Isua zârah chuan chatuana nunna a ni” tak zet a ni. (Rom 6:23) Lalpa Zanriah hmanna chuan Isua inthawina thihna chungchânga Jehova leh a Fapa târ lan hmangaihna a ropuizia min hriatnawntîr a ni. Chu hmangaihna avâng chuan lâwm tûr kan va ni tehlul êm!

Eng Huna Hman Tûr Nge?

7. Engtin nge hriak thih Kristiante chuan Hriatrengna chu an ei a, an in “fo”?

7 Lalpa Zanriah chungchângah Paula chuan: “Chu chhang chu in ei a, no chu in in apiangin [“fo hian,” NW], a lo kal leh hma loh zawng Lalpa thihna chu in entîr ṭhîn a ni si a,” a ti a. (1 Korinth 11:26) Hriak thih Kristiante chuan an thih hma loh zawng Hriatrengna chhinchhiahna chu an eiin, an in ang. Chutiang chuan, Jehova leh khawvêl mithmuhah, Pathian ruahman Isua tlanna inthawina an rinzia an târ lang nawn fo a ni.

8. Eng hun thlengin nge hriak thihte’n Lalpa Zanriah an hman ang?

8 Hriak thih Kristiante chuan Krista thih Hriatrengna chu eng thlengin nge an hman ang? Paula chuan “a lo kal leh hma loh zawng” a ti a, a awmzia chu Krista’n a lo awm leh hun chhûnga thawhlehna hmanga hriak thih a hnungzuite a rawn lam hma loh zawng an hmang tûr tihna a nih a rinawm. (1 Thessalonika 4:​14-17) Hei hi a tirhkoh rinawm 11-te hnêna Isua thusawi nên a inrem a ni: “In tân hmun ka han siam chuan ka lo kîr leh ang a, ka hnênah ka la ang che u; ka awmnaah nangni pawh in awm theih nân,” a tih nên hian.​—⁠Johana 14:⁠3.

9. Isua thu, Marka 14:​25-a chhinchhiah hi eng tihna nge ni?

9 Isua’n Hriatrengna a neih ṭan khân, uain no a la, a tirhkoh rinawmte hnênah: “Pathian rama a thar ka in ni a thlen hma loh zawng grêp hrui raha mi ka in leh tawh lo vang,” tiin a hrilh a ni. (Marka 14:25) Isua chuan vânah uain tak tak a in dâwn loh avângin, a chânga uain hmanga entîr ṭhin hlimna chungchâng a sawina a ni ngei ang. (Sâm 104:15; Thuhriltu 10:19) Lalrama han awmho chu amah leh a hniaka zuitute’n an nghahhlelh êm êm thiltawn hlimawm tak a ni ngei ang.​—⁠Rom 8:23; 2 Korinth 5:⁠2.

10. Hriatrengna hi eng anga zînga hman tûr nge?

10 Isua thih hriatrengna chu thla tin emaw, chawlhkâr tin emaw, a nih loh leh nî tin emawa hman tûr a ni em? Ni lo. Isua chuan Lalpa Zanriah chu Kalhlên Kût nî, B.C.E. 1513-a Israel fate Aigupta sal tânna ata an chhuah ‘hriat rengna nîah’ a neihpui ṭan a, chu mi nîah vêk tihhlum a ni bawk. (Exodus 12:14) Kalhlên Kût chu kum khata vawi khat, Juda thlaa Nisan ni 14 nîah neih a ni ṭhîn a. (Exodus 12:​1-6; Leviticus 23:⁠5) Hei hian Isua thih hriatrengna chu Kalhlên Kût an hman fo dân ang bawkin, kum khata vawi khat an hmang tûr a ni tih a târ lang a​—⁠thla tin emaw, chawlhkâr tin emaw, a nih loh leh nî tin emawa hmang lovin.

11, 12. Hmân laia Hriatrengna hman chungchângah thilthleng chanchinin eng nge a târ lan?

11 Chuti a nih chuan, Hriatrengna chu kum khata vawi khat, Nisan 14-a hman chu a inâwm hle a ni. Dictionary pakhat chuan: “Asia Minor-a Kristiante chu Quartodecimans [Sâwmpalinate] tia koh an ni a, he hming hi Nisan 14-a an hman ziah, pascha [Lalpa Zanriah] avânga pêk an ni a . . . Chu nî chu Zirtâwpni-ah emaw, chawlhkâr khat chhûnga eng nîah pawh emaw a tla thei a ni,” tiin a sawi.​—⁠The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Volume IV, phêk 44.

12 C.E. kum zabi pahnihnaa tih dân chungchâng a sawinaah thilthleng chanchin ziaktu J. L. von Mosheim chuan, Quartodecimans hovin Nisan 14-ah Hriatrengna hun an hmang a ni, a chhan chu “Krista entawn tûr siam chu thuneitua an ngaih vâng a ni,” a ti. Thilthleng chanchin ziaktu dang pakhat pawhin: “Asia rama Quartodeciman kohhran chuan Jerusalem kohhran ho hman dân angin an hmang reng a. Kum zabi 2-naah chuan, hêng kohhranhote hian, Nisan 14-a an Pracha-ah hian Krista thihnain a siam chhandamna hriat rengna chu an hmang a ni,” a ti.​—⁠Studia Patristica, Volume V, 1962, phêk 8.

Chhangin A Entîr Chu

13. Isua’n Lalpa Zanriah a neih ṭan khân, eng ang chi chhang nge a hman?

13 Isua’n Hriatrengna a neih ṭan chuan, “chhang a la a, mal a sâwmsak zawhin a phel a, an [a tirhkohte] hnênah a pe a.” (Marka 14:22) Chu mi ṭuma a chhang hman chu Kalhlên Kûta an hman zawh tâk ang chiah a ni a. (Exodus 13:​6-10) Dawidim telh loh a nih avângin, phêk chhah deuh hlek leh ram tak a ni a, sem darh atân phel a ngai bawk a ni. Isua’n mi sâng tam tak tâna mak tak maia chhang a tihpun pawh kha ram tak a ni ngei ang; a sêm darh theih nâna a phel avângin. (Matthaia 14:19; 15:36) Chuti a nih chuan, Hriatrengna chhang phel hrim hrim chuan thlarau lamah entîr a neih hmêl lo a ni.

14. (a) Engvângin nge Hriatrengna chhanga dawidim telh loh a ni chu a inâwm? (b) Lalpa Zanriaha hman atân eng ang chi chhang nge lei emaw, siam emaw theih?

14 Isua’n Hriatrengna a neih ṭan laia a chhang hman chungchâng chu heti hian a sawi: “Hei hi ka taksa in aia pêk tûra chu a ni,” tiin. (1 Korinth 11:24; Marka 14:22) Chhang dawidim telh loh hman chu a inhmeh hle a ni. Engvâng nge? Dawidim chuan nunchhiatna te, suahsualna te, a nih loh leh sual te a entîr theih avângin. (1 Korinth 5:​6-8) Chhang chuan Isua mihring taksa ṭha famkim, sualna nei lo, tlanna inthawi nâna hlan chu a entîr a. (Hebrai 7:​26; 10:​5-​10) Jehova Thuhretute chuan hei hi an hriat reng avângin, Hriatrengna an hman hunah chhang dawidim telh loh chu hmangin Isua entawn tûr siam chu an zui a ni. A châng chuan, Judahovin Kalhlên Kût hun laia an hman ṭhîn, purûn emaw, artui emaw ang chi a tih hânna engmah telh loh chu an hmang ṭhîn a. A nih loh leh, chhang dawidim telh loh chu chhang phut tlêm tê (wheat awmna hmunah chuan wheat) leh tui tlêm tê chawhpawlhin an siam chawp bawk a ni. Chu chu tihphêk a, thirbêl tlêm têa tihmawmah a ro va, a ram thlenga kan tûr a ni.

Uainin A Entîr Chu

15. Isua’n a thih Hriatrengna a neih ṭan lai khân, a no chhûngah eng nge awm?

15 Chhang dawidim telh loh a sem zawhah, Isua chuan “no a la a, lâwmthu a sawi zawhin an [a tirhkohte] hnênah a pe a; tichuan an zain an in ta ṭheuh va.” Tichuan an hnênah: “Hei hi ka thisen, mi tam tak tâna chhuak tûr, thuthlunna chu a ni,” tiin a hrilhfiah a ni. (Marka 14:​23, 24) Novah chuan eng nge awm? Grêp tui satliah mai ni lovin, uain a awm a ni. Bible-in uain a sawi rêng rêng hian, grêp tui satliah mai a sawina a ni ngai lo. Entîr nân, Isua sawi angin, “savun uain peng hlui” tikehtu tûr chu grêp tui satliah mai ni lovin, uain a ni. Tin, Krista hmêlmate chuan ani chu “uain heh mi,” tiin an puh bawk a. Uain chu grêp tui satliah sawina a nih chuan an puhna chuan awmzia a nei lo vang. (Matthaia 9:17; 11:19) Uain chu Kalhlên Kût hman laiin an in a, Isua’n a thih Hriatrengna a neih ṭan pawh khân a hmang bawk a ni.

16, 17. Hriatrengna atân eng ang chi uain nge hman theih a, engvâng nge?

16 No chhûnga awmin Isua thisen chhuak a entîr avângin, uain sen chauh chu a inhmeh a ni. Amah ngeiin: “Hei hi ka thisen, mi tam tak tâna chhuak tûr, thuthlunna chu a ni,” a ti a. Tirhkoh Petera pawhin: “In thlahtute pêk chhâwn, in awm dân engkhaw ni lawilo lak ata chu, thil chhe thei, tangka leh rangkachaka tlan in ni lo va, berâm no hmêlhem lo leh bawlhhlawh kai lo thisen anga Krista thisen hlu chuan tlan in ni zâwk tih in [hriakthih Kristiante] hre si a,” tiin a ziak bawk.​—⁠1 Petera 1:​18, 19.

17 Isua’n Hriatrengna a neih ṭan ṭuma a uain hman kha, Grêp sen aṭanga siam uain a nih ngei a rinawm. Mahse, tûn laia uain sen ṭhenkhat chu zu fîr emaw, Sâp zu chi khat emaw, thlai leh hmuihmer bâwlhlo emaw te a tel avângin a hman tlâk lo va. Isua thisen chu a ṭha tâwk a, a belhbâwm engmah a ngai lo. Chuvângin, port uain te, sheery uain te, leh thil dang telh belha siam chi uain rêng rêng chu hman theih a ni lo vang. Hriatrengna novah chuan uain sen, tihthlum loh leh thil dang telh loh chu a awm tûr a ni. Tihthlum loh mahni ina siam chawp chu a hman theih a; tin, burgundy leh claret uainte pawh a hman theih bawk ang.

18. Engvângin nge Isua’n Hriatrengna chhang leh uain chungchângah thilmak a tih loh?

18 Isua’n he zanriah a neih ṭan lai khân, entîrna a hmante chu tisa leh thisen tak takah chantîr tûrin thilmak a ti lo va. Mihring taksa ei a, thisen in chu hring ei nihna a ni dâwn a, Pathian dân bawhchhiatna a ni. (Genesis 9:​3, 4; Leviticus 17:10) Isua chuan a tisa leh thisen chu a la nei kim ṭhap a. A tûk chawhnu, Judate nî-ah chuan chu mi nî Nisan 14-ah tho chuan a taksa chu inthawina ṭha famkim angin a hlân a, a thisen pawh a chhuak chauh a ni. Chuvângin, Hriatrengna chhang leh uain chu Krista taksa leh thisen ai awhtu entîrna mai a ni. *

Hriatrengna​—⁠Remna Chawhlui

19. Engvângin nge Lalpa Zanriah hmannaah no leh thlêng pakhat aia tam hman a nih?

19 Isua’n Hriatrengna a neih ṭan khân, a tirhkoh rinawmte chu no pakhat aṭanga in ṭheuh tûrin a sâwm a. Chanchin Ṭha Matthaia ziak chuan: “[Isua’n] no a la a, lâwm thu a sawi a, an hnênah a pe a, ‘In zain in rawh u’” a tih thu a sawi a. (Matthaia 26:27) Chu mi ṭum chuan no tam tak hmang lo va, “no” pakhat chauh hman chu a buaithlâk loh vang, a chhan chu a ei a, a intu mi 11 te chuan dawhkân pakhat an kîl a nih hmêl a, han inpêk chhâwn vêl chu a harsat loh avângin. Kuminah hian, khawvêl pum puia Jehova Thuhretute kohhan 94,000 chuangah mi maktaduai tam takte chu Lalpa Zanriah hmang tûrin an kalkhâwm dâwn a. Zân khat thilthua chu hun serh hmang tûra mi tam tak an punkhâwm dâwn avângin, no pakhat chauh chu hman theih a ni dâwn lo va. Mahse, kohhran lian takah chuan entîrnate hi inkhâwmte hnêna hun âwm tâwk chhûnga an sem zawh theih nân no engemaw zât hmang chungin a thu bul chu zawm a ni ang. Chutiang bawkin, chhang sem nân pawh thlêng pakhat aia tam a hman theih ang. No pian hmang tûr chungchângah chuan Bible-in engmah sawi a nei lo va. Mahse, no leh thlêngte chuan chu thilthleng zawhawmna chu a târ lang tûr a ni. Inpêk chhâwn laia a buak mai theih hlauhawm khawpa no chu tihkhah tûr a ni lo.

20, 21. Engvângin nge Hriatrengna chu remna chawhlui tia sawi theih a nih?

20 Chhang semna thlêng leh uain semna no chu pakhat aia tam hman mah ni se, Hriatrengna chu remna chawhlui a ni. Hmân lai Israel hun lai chuan, miin Pathian hmun thianghlim, ran talhna hmuna ran rawn kengin remna chawhlui a siam thei a. A ran rawn ken sa ṭhenkhat chu maichâma hâl a ni a, ṭhenkhat chu a hlântu puithiam hnênah leh a dang chu Arona fa puithiamte hnênah a kal a, a hlântu leh a chhûngkuate chuan chaw chu an eiho a ni. (Leviticus 3:​1-​16; 7:​28-36) * Hriatrengnaah pawh hian eihona a tel avângin, chu chu remna chawhlui a ni.

21 Jehova pawh hi ruahmanna Siamtu a nih angin, he remna chawhluiah hian a tel ve a. Isua chu thilhlan a ni a, hriak thih Kristiante chu a zâwmtute angin a eitute an ni. Jehova dawhkâna eina chuan a eitute chu amah nên an inrem tih a târ lang a ni. Chutichuan, Paula chuan: “Malsâwmna no mal kan sâwmsak ṭhin hi Krista thisen ṭâwmpuina a ni lo vem ni? Chhang kan phel ṭhin hi, Krista taksa ṭâwmpuina a ni lo vem ni? Keini mi tam tak hi chhang tlang khat, taksa pumkhat kan nih hi; kan zain chhang tlang khata mi kan chang ṭheuh si,” tiin a ziak a ni.​—⁠1 Korinth 10:​16, 17.

22. Hriatrengna chungchângah kan ngaihtuah tûr eng zawhnate nge la châm bâng?

22 Lalpa Zanriah hi Jehova Thuhretute kum tin sakhaw hun serh hman awmchhun a ni a. Hei hi a inâwm hle a ni, a chhan chu Isua’n a hnungzuitute hnênah: “Mi hriat reng nân hei hi ti thîn rawh u,” tia thu a pêk avângin. Hriatrengnaah hian Isua thih chu kan hre reng a ni; Jehova lalchungnunna chawisângtu thihna chu. Kan hriat tawh angin, he remna chawhluiah hian, chhang chuan Krista taksa hlan chu a entîr a, uain chuan a thisen chhuak a entîr bawk. Mahse, mi tlêm tê chauhvin chu entîr nei chhang leh uain chu an eiin an in a ni. Engnge a chhan? A ei a, a in ve lo mi maktaduai tam takte tân, Hriatrengna hian awmzia a nei ve tho vem? Lalpa Zanriah chuan i tân eng awmzia nge a neih ang le? (w03 2/15)

[Footnote-te]

^ par. 18 Jehova Thuhretute chhuah, Insight on the Scriptures, volume 2, phêk 271-na en rawh.

^ par. 20 Mizo Bible-a “remna thilhlan” tia lehlin hi original Hebrai ṭawng chuan “eikhâwm thilhlan” tih a ni.

I Chhânna Eng Nge?

• Engvângin nge Isua’n Lalpa Zanriah a lo neih ṭan?

• Hriatrengna hi eng anga zînga hman tûr nge?

• Dawidim telh loh Hriatrengna chhangin eng nge a entîr?

• Hriatrengna uain-in eng nge a entîr?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 25-naa milem]

Isua’n Lalpa Zanriah a lo nei ṭan