A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Felna Avânga Tihduhdah

Felna Avânga Tihduhdah

Felna Avânga Tihduhdah

“Felna avânga tihduhdah tuar hnute chu an eng a thâwl e.”​—⁠MATTHAIA 5:10.

1. Engvângin nge Isua chu Pontia Pilata hmaa a din a, Isua’n eng nge a sawi?

“THUTAK hriattîr hi ka pian chhan leh khawvêla ka rawn kal chhan a ni.” (Johana 18:37) Isua’n he thu a sawi lai hian, Rom aiawha Judai Ram Awptu Pontia Pilata hmaah a ding mêk a ni. Isua chu ama duh vâng emaw, Pilata sâwm vâng emawa chuti laia awm a ni hauh lo. Juda sakhaw hruaitute’n thilsual titu thi tlâk nia dik lo taka an puh vânga ding a ni zâwk a ni.​—⁠Johana 18:​29-31.

2. Isua’n eng nge a tih a, chu chuan eng nge a rah chhuah?

2 Isua chuan amah chhuah tûr emaw, tihlum tûr emawin Pilata’n thu a nei tih a hre chiang hle. (Johana 19:10) Mahse, chu chuan Lalram chungchâng Pilata hnêna huaisen taka hrilh chu a ṭhulhtîr chuang lo. Isua chu dinhmun hlauhawmah ding mah se, chu ram biala rorêltu sâng ber hnêna thuhrilh theihna hun remchâng chu a hmang a ni. Chutianga thu a hrilh chung pawhin, Isua chu thiam loh chantîr a, tihhlum a ni a; nghaisakna banah hrehawm takin martarin a thi a ni.​—⁠Matthaia 27:​24-26; Marka 15:15; Luka 23:24; Johana 19:​13-16.

Thuhretu nge Martar?

3. “Martar” tih thu mal hian Bible hun laiah eng awmzia nge a neih a, mahse tûn lai hunah eng awmzia nge a neih?

3 Tûn laia mi tam tak tân chuan, martar tih chu mahni ngaih dân sahuai thing vawna vawnna, âtchilhna ang chi nên a thuhmun deuh reng a. An thurin, a bîk takin sakhaw thurin avânga thih inhuamte chu mi sual (terrorist) emaw, khawtlâng tâna mi hlauhawm emawah tal an ngai ṭhîn. Mahse, martar tih thumal hi Grik thumal (mar’tys) aṭanga lo kal a ni a, Bible hun lai chuan “thuhretu,” thusawitu, rorêlna ina a thurin a dikzia sawitu tihna a ni. A hnuah chauh he ṭawngkam hian “thuhrilh avânga a nun petu,” a nih loh leh a nun pêkna hmanga thuhrilhtu tih awmzia a rawn nei chho a ni.

4. Eng kawngin nge Isua chu martar a nih ber?

4 A awmze hmasa zâwk ang chuan, Isua chu martar a ni ber a. Pilata hnêna a sawi angin, “thutak hriattîr” tûra lo kal a ni. A thu hriattîr chu mite’n chi hrang hrangin an chhâng lêt a. Mipui zînga ṭhenkhat chuan an thil hriat leh hmuhte’n an rilru a khawih êm a; tin, Isua an ring hlawm a. (Johana 2:23; 8:30) Mi hnâwlpuite leh a bîk takin sakhaw hruaitute pawhin nasa takin an chhâng lêt a​—⁠mahse, a ṭha lo lamin an chhâng lêt thung a ni. Isua chuan ring lo mi a chhûngte hnênah: “Khawvêlin nangni an haw thei lo a che u, kei erawh chu mi haw ṭhîn, an thiltihte a sual tih ka hrilhfiah ṭhin avângin,” tih a hrilh a. (Johana 7:⁠7) Thutak a hriattîr avângin, Isua chuan hnam hruaitute thinurna a chawktho va, a nun a chân phah hial a ni. “Thu hretu (marʹtys) rinawm leh dik taka” chu a ni tak meuh a ni.​—⁠Thu Puan 3:14.

“Huat In Ni Ang”

5. A rawngbâwlna a ṭan tirh lamah khân, Isua’n tihduhdahna chungchâng eng nge a sawi?

5 Isua chuan tihduhdahna râpthlâk tak a tawrh mai bâkah, a hnungzuitute pawhin an tuar ve dâwn tih a hrilh a. A rawngbâwlna a ṭan tirh lamah, Isua chuan Tlâng Chunga a Thusawi ngaithlatute hnênah: “Felna avânga tihduhdah tuar hnute chu an êng a thâwl e; vân ram an ta a ni si a. Miin keimah avânga an hau che u a, an tihduhdah che u a, dâwta sual tinrênga an hêk hunah che u, in eng a la thâwl ang. Lâwm ulangin, nasa takin hlim rawh u; vânah in lâwmman a awm hnem si a,” tiin a hrilh a ni.​—⁠Matthaia 5:​10-12.

6. Isua’n a tirhkoh 12-te a tirh chhuah khân eng thu nge a hrilh?

6 Chu mi hnuah, a tirhkoh 12-te a thawn chhuah pawhin, Isua chuan an hnênah: “Mihringte lakah chuan fîmkhur rawh u; rorêltuhote an mantîr dâwn si che u a, inkhâwmna inahte an vua ang che u a; a ni, keimah avângin hotute leh lalte hmaah anmahni leh Jentailte hriattîrna tûrin an la hruai ang che u,” tiin a hrilh bawk. Mahse, sakhaw hruaitute chauh chu zirtîrte tiduhdahtu tûr an ni lo. Isua chuan heti hian a sawi bawk: “Tihhlum tûrin unaupa leh unaupa an inmantîr ang a, pa pawhin a fa a mantîr bawk ang; fate pawhin an nu leh an pate an do vang a, an tihhlumtîr bawk ang. Keima hming avângin mi zawng zawng huat in ni ang; nimahsela a tâwp thlenga tuar peih apiang chu, chu mi ngei chu chhandamin a awm ang,” tiin. (Matthaia 10:​17, 18, 21, 22) Kum zabi pakhatnaa Kristiante chanchin chuan chûng thute dikzia chu a hriattîr a ni.

Rinawm Taka Chhelna Chanchin

7. Engin nge Stephana martara thihna thlentîr?

7 Isua thih hnu lawka thutak hriattîr avânga Kristian thi hmasa ber chu Stephana a ni a. Ani chu “ngilneihna leh thiltihtheihnain a khat a, mi zîngah thilmak leh chhinchhiahna ropui tak a ti ṭhîn.” Sakhaw lama a hmêlmate chuan “a finna leh a sawipuitu thlarau chu an letthla thei . . . lo.” (Tirhkohte 6:​8, 10) Chûng mite chuan an thîk êm avângin, Stephana chu Juda rorêlna sâng, Sanhedrin hmaah an hruai a, chutah chuan dik lo taka puhna a hmachhawn a, thu hrilhna thiltithei tak a nei a ni. Nimahsela, a tâwpah chuan Stephana hmêlmate chuan chu thuhretu rinawm tak chu an that ta nge nge a ni.​—⁠Tirhkohte 7:​59, 60.

8. Engtin nge Jerusalema zirtîrte chuan Stephana thih hnua an chunga tihduhdahna lo thleng chu an chhân lêt?

8 Stephana tihhlum a nih hnu chuan, “Jerusalem khuaa awmhote chu nasa takin an tiduhdah ṭan ta a; tichuan tirhkohte chauh lo chu Judai leh Samari ram khaw tinah an darh ta vek a.” (Tirhkohte 8:⁠1) Chu tihduhdahna chuan Kristiante thu hriattîrna chu a titâwp em? Tihtâwp ahnêkin, thuziak chuan “a darhte chu khaw tinah an kal a, thu chu an hril zêl” tih min hrilh a ni. (Tirhkohte 8:⁠4) Anni chu a hmaa Petera’n: “Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni,” tih a sawi lai angin an awm ve ngei ang. (Tirhkohte 5:29) Tihduhdah tuar chung pawhin, chûng zirtîr rinawm leh huaisente chuan harsatna nasa zâwk a thlen dâwn tih hre reng chung pawhin thutak hriattîrna hna chu an thawk ṭâng ṭâng a ni.​—⁠Tirhkohte 11:​19-21.

9. Isua hnungzuitute chungah eng tihduhdahna nge thleng zawm zêl?

9 Ni e, harsatna nasa tak chuan a tâwptîr lo. A hmasa berin, Saula​—⁠Stephana denhlum remtitu​—⁠chuan “Lalpa zirtîrho a vau thu leh thah a tum thu a la chhâk chhuak ta cheu va, Puithiam Lalber hnênah a kal a, Damaska khuaa inkhâwmna in zawng zawnga mite hnêna pêk tûrin lehkhate a dîl a, Kawnga mi chu tupawh a hmuh chuan hmeichhia pawh, mipa pawh, Jerusalem khuaah phuar chunga a rawn hruai theihna tûrin” tih kan hria a ni. (Tirhkohte 9:​1, 2) Tichuan, C.E. 44 vêl chuan, “Lal Herodan kohhrante zînga tute emaw tihduhdah tumin a kut a lek ta a. Tin, Jakoba, Johana unau chu, khandaihin a sâthlum a.”​—⁠Tirhkohte 12:​1, 2.

10. Tirhkohte leh Thu Puan buah tihduhdahna chungchâng thuziak eng nge kan hmuh?

10 Tirhkohte bu hmun dang zawngah chuan, Paula anga mi rinawmte fiahna, lung in tânna, leh tihduhdahna chanchin reh thei lo tûr chu a chuang a. Paula chu tirhkohva inlet tûn hmaa mi tiduhdahtu lo ni ṭhîn a ni a, C.E. 65 vêl khân, Rom Lal Nero kutah martarin a thi a nih a rinawm hle. (2 Korinth 11:​23-27; 2 Timothea 4:​6-8) A tâwpah chuan, kum zabi pakhatna tâwpna lama ziah Thu Puan buah chuan, tirhkoh upa tawh tak Johana chu “Pathian thu leh Isua Krista hriattîrna thu . . . a hriattîr” avângin Patmos thliarkârah tântîr a nih thu kan hmu a ni. Tin, Thu Puan buah chuan Pergamos khuaa “ka thu hretu Antipa, . . . an thah, ka mi rinawm tak” chungchâng thu a chuang bawk.​—⁠Thu Puan 1:9; 2:13.

11. Engtin nge Kristian hmasate nun kawng chuan tihduhdahna chungchânga Isua thusawi a dikzia a târ lan?

11 Hêng thil zawng zawngte hian a zirtîrte hnêna Isua thusawi: “Annin kei mi tihduhdah tawh chuan nangni pawh an tiduhdah ang che u,” tih a dikzia a târ lang. (Johana 15:20) Mi rinawm Kristian hmasate chuan Lalpa Isua Krista thupêk: “Jerusalem khuaah te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kâwlkil thleng pawhin ka thuhretute in ni ang” tih an hlen chhuah theih nân, fiahna nasa ber, thihna​—⁠ngaisakna te, ramsa kawlh pawhsawmtîr te, a nih loh leh thil dang dangte hmanga thihna⁠—⁠tawrh chu an inhuam a ni.​—⁠Tirhkohte 1:⁠8.

12. Engvângin nge Kristiante tihduhdahna chu hmân lai thil thleng mai a nih loh?

12 Mi tupawhin Isua hnungzuitute tihduhdahna râpthlâk tak chu hmân lai hun chauhva thleng nia a ngaih chuan, a tisual der ang. Harsatna tam tak a tawrhzia kan hmuh tâk Paula chuan, heti hian a ziak a ni: “Tupawh Krista Isuaa Pathian ngaihsaka awm tum apiang chuan tihduhdahnate an tuar bawk ang,” tiin. (2 Timothea 3:12) Tihduhdahna chungchângah chuan Petera pawhin: “Krista pawh khân a tuarsak che u avângin hetiang ti tûrin koh in ni asin; a hniaka in zuina tûrin entawn tûr a hnutchhiah che u kha,” a ti. (1 Petera 2:21) Chu hun aṭanga he thil kalhmang ‘ni hnuhnûng’ thleng hian, Jehova mite chuan huat leh hmêlmâk an la hlawh chhunzawm zêl a ni. (2 Timothea 3:⁠1) Khawvêl hmun tinah hian, mi pakhat rorêlna leh mipui rorêlna ramahte pawh, Jehova Thuhretute chuan a mi mal emaw, a huho emawin tihduhdahna tawrh châng an nei a ni.

Engvângin Nge Huat leh Tihduhdah An Nih?

13. Tûn laia Jehova chhiahhlawhte’n tihduhdahna chungchângah eng nge an vawn reng tûr?

13 Tûn laiah kan zînga mi tam zâwk chuan râlmuang taka thu hril tûr leh inhmukhâwm tûrin zalênna engemaw chen chu kan nei nâ a, Bible hriatnawntîrna “khawvêl awm dân hi a danglam reng a ni” tih hi kan pawm tûr a ni. (1 Korinth 7:​31, NW) Thil awm dân hi a danglam chak êm avângin, ngaihtuahna lam, rilru lam, leh thlarau lama kan inpuahchah loh chuan, awlsam têin kan tlu thei a ni. A nih leh invênhim nân eng nge kan tih theih? Invênhim dân kawng ṭha ber chu, remna ngainatu leh dân zâwmtu Kristiante huat leh tihduhdah an nih chhan chiang taka hriat hi a ni.

14. Kristiante tihduhdah an nih chhan chungchâng eng nge Petera’n a sawi?

14 Tirhkoh Petera chuan he mi chungchâng hi a lehkha thawn pakhatna, Rom Lalram chhûng zawng zawnga Kristiante’n fiahna leh tihduhdahna an tawrh lai, C.E. 62-64-naa a ziahah khân, a sawi lang a. Hetiang hian a ziak a ni: “Duh takte u, in zînga fiahna nasa tak lo awm, nangmahni fiahna tûra in chunga lo thleng hi, thilmak in chunga lo thleng angin mak ti suh u,” tiin. A sawi tum hrilhfiah nân Petera chuan heti hian a ziak zawm a: “In zîngah tumahin tualthattu a nih avângin emaw, rûkru a nih avângin emaw, thil tisualtu a nih avângin emaw, mi dangte thiltih rêlsaktu a nih avângin emaw tuar suh se. Amaherawhchu Kristian a nih avângin tuar sela zak suh se,” tiin. Petera chuan an thil tihsual avânga tuar an ni lo va, an nihna avânga tuar an nih thu a târ lang a ni. Anni chuan an vêla mite “nawmsak bâwl luattuk” angin bâwl ve sela chuan, an lawm leh pawm an ni ang. Mahse, Krista hnungzuitute an nihna mila nun an tum tlat avângin an tuar a ni. Tûn laia Kristian dikte dinhmun pawh chutiang bawk a ni.​—⁠1 Petera 4:​4, 12, 15, 16.

15. Tûn laia Jehova Thuhretute cheibâwl dân chungchângah eng thil inkalh tak nge hmuh a nih?

15 Khawvêl hmun hrang hrangah, Jehova Thuhretute chuan an inkhâwmpuinaahte leh in saknatea an inlungrualna te, an rinawmna leh taihmâkna te, nungchang lam leh chhûngkaw nun lama an entawn tlâkna te, an lan dân leh chêtzia avângtein vântlâng fak an hlawh a. * A lehlamah thung chuan, he thu ziah lai thleng hian, an rawngbâwlna chu a tlêm berah ram 28 vêlah khap emaw, khuahkhirh emaw a ni a, Thuhretu tam tak chuan an rinna avângin sawisak an tuarin an thilneihte an chân a ni. Engati nge chutianga thil inkalh tak a thlen? Engvângin nge chutiang chu Pathianin a phal?

16. Pathianin a mite tihduhdahna tawrh a phal chhan bul ber chu eng nge?

16 A hmasa berin, Thufingte 27:11 thu: “Ka fapa, fing la, ka thinlung tilâwm rawh; mi sawi chhetute ka chhân theih nân” tih hi kan vawng reng tûr a ni. Ni e, lei leh vâna thuneihna chungchâng thu buai rei tak lo awm tawh avângin, chu mi thu chu kan vawng tûr a ni. Kum zabi tam tak chhûnga Jehova laka an rinawmna târ langtu zawng zawngte’n thu hriattîrna tam tak an pe chung pawhin, Setana chuan mi fel Joba hun laia a tih ang bawk khân, Jehova a sawichhiatna chu a chhunzawm reng a. (Joba 1:​9-11; 2:​4, 5) Rinhlelh rual lovin, Setana chuan tûna Pathian Lalram chu a khua leh tui rinawm takte leh khawvêl puma a aiawhte nên nghet taka din a nih tawh hunah hian, a ṭanna chu a dik tih lantîr nân theihtâwp a chhuah lehzual a ni. Chûng mite chu dodâlna leh harsatna engpawh an chungah lo thleng se, Pathian lakah an rinawm ang em? Chu chu Jehova chhiahhlawh tinte’n a mi mala an chhân ṭheuh tûr zawhna a ni.​—⁠Thu Puan 12:​12, 17.

17. Isua’n “thu hriattîrna a la ni hlei hlei ang” a tih khân eng a tihna nge?

17 Isua chuan “khawvêl tâwpna” hun chhûnga thil thleng tûr chungchâng a zirtîrte a hrilhnaah, Jehova’n a chhiahhlawhte tihduhdahna tawrh a phal chhan dang a sawi leh a. Hetiang hian a sawi: “Keima hming avângin lalte leh hotute hmaah an hruai ang che u. In thiam channa [“thu hriattîrna,” NW] a la ni hlei hlei ang” tiin. (Matthaia 24:​3, 9; Luka 21:​12, 13) Amah Isua ngei chuan Heroda leh Pontia Pilata hmaah thu a hriattîr a. Tirhkoh Paula pawh “lalte leh hotute hmaah an hruai” a ni. Lalpa Isua Krista kaihhruainain, Paula chuan: “Kaisara hnênah ka thlen ang,” tia sawiin, a hun laia rorêltu thiltithei ber hnêna thu hrilh theihna hun a zawng a ni. (Tirhkohte 23:11; 25:​8-12) Chutiang bawkin, tûn laiah pawh, dinhmun harsa takte chuan rorêltute leh mipuite hnêna thu hrilh theihna hun ṭha a awmtîr fo a ni. *

18, 19. (a) Engtin nge fiahna tawrh chu kan hlâwkpui theih? (b) A dawtleha thuziakah eng nge kan ngaihtuah ang?

18 A tâwp berah chuan, fiahna leh tihduhdahna tawrh chu kan hlâwkpui thei a ni. Eng kawngin maw? Zirtîr Jakoba chuan a Kristianpuite chu hetiang hian a hriatnawntîr a: “Ka unaute u, in rinna fiahna chuan chhelna a siam tih hriain, thlêmna tinrêng in tawh hunin lâwmna hlîrah ngai rawh u,” tiin. Ni e, tihduhdahna chuan kan rinna a tichakin, kan chhelna a tipung thei a ni. Chuvângin, tihduhdahna chu kan hlau lutuk lo va, Pathian Lehkha Thu mil lo zâwng thil hmanga pumpelh emaw, tihtâwp emaw dân kan dap hek lo. Chutih a hnêkin, Jakoba fuihna: “Engmah tlachham lova in famkim a, in puma in him theih nân chhelna chuan thawk famkim rawh se,” tih hi kan zâwm zâwk a ni.​—⁠Jakoba 1:​2-4.

19 Pathian Thu chuan Pathian chhiahhlawh rinawmte tihduhdah an nih chhan leh chutianga awm chu Jehova’n a phal chhan hre thiam tûrin min ṭanpui mah se, chu chuan tihduhdahna tuar chu a tihawlsam phah chuang lo. Engin nge ding nghet tûrin min tichak thei? Tihduhdahna kan tawh hunah eng nge kan tih theih? Hêng thu pawimawh takte hi a dawtleha thuziakah kan ngaihtuah ang. (w03 10/1)

[Footnote-te]

^ par. 17 Awake! January 8, 2003, phêk 3-​11-na en rawh.

I Hrilhfiah Thei Em?

• Eng kawngin nge Isua chu martar a nih?

• Tihduhdahnain kum zabi pakhatnaa Kristiante chungah eng nghawng nge a neih?

• Petera hrilhfiah dânin, engvângin nge Kristian hmasate chu tihduhdah an nih?

• Jehova’n a chhiahhlawhte chunga tihduhdahna thlen a phal chhan chu eng nge ni?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 12, 13-naa milemte]

Kum zabi pakhatnaa Kristiante chuan an thil sual tih vâng ni lovin, an nihna avâng zâwkin an tuar

PAULA

JOHANA

ANTIPA

JAKOBA

STEPHANA