A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“An Thâwm Chu Ram Tinah A Thang”

“An Thâwm Chu Ram Tinah A Thang”

“An Thâwm Chu Ram Tinah A Thang”

“Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula.”​—⁠MATTHAIA 28:19.

1, 2. (a) Eng hna nge Isua’n a zirtîrte a pêk? (b) Engvângin nge kum zabi pakhatnaa Kristiante chuan tam tak an thawh chhuah theih?

VANA a lâwn hma lawk khân, Isua chuan a zirtîrte hnênah hna thawh tûr a pe a. An hnênah: “Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula,” tiin a hrilh a ni. (Matthaia 28:19) Hna ropui leh lian chu a va ni êm!

2 Han ngaihtuah teh! C.E. 33 Pentikost-ah chuan, zirtîr 120 vêlin thlarau thianghlim an dawng a, Isua chu chhandamna kan neih theihna tûr thutiam Messia a nihzia mi dangte hrilhin chu hna chu an thawk ṭan a. (Tirhkohte 2:​1-36) Engtin nge chutiang mi tlêm tê chuan “hnam tina mi” hnênah thu an hrilh theih? Mihringte ngaihah chuan thil theih ni lo mah se, “Pathian nên erawh chuan engkim tih theih a ni.” (Matthaia 19:26) Kristian hmasate chuan Jehova thlarau thianghlim ṭanpuina an dawng a, hmanhmawhna rilru an nei bawk a ni. (Zakaria 4:6; 2 Timothea 4:⁠2) Chuvângin, kum sâwmbi tlêm tê chhûngin, tirhkoh Paula chuan chanchin ṭha chu “vân hnuaia thil siam zawng zawng zînga” hrilh a nih thu a sawi thei a ni.​—⁠Kolossa 1:23.

3. Engin nge Kristian dik “buh” chu dîp?

3 Kum zabi pakhatna chhûng zawngin, biakna dik chu a darh zêl a ni. Mahse, Isua chuan Setana’n “buh lem” a chîng ang a, chu chuan Kristian dik “buh” chu buh seng hun thlengin, kum zabi tam tak chhûng a dîp dâwn tih a sawi lâwk a. Chu hrilh lâwkna chu, tirhkohte an thih zawh hunah, a lo thleng famkim ta chiah a ni.​—⁠Matthaia 13:​24-39.

Tûn Laia Pun Thutna

4, 5. Kum 1919 aṭanga inṭanin, eng hna nge hriak thih Kristiante’n an thawh ṭan a, engvângin nge chu chu thil harsa tak a nih?

4 Kum 1919-ah chuan, Kristian dik buh chu buh lem ata hlîr hun a lo thleng ta a. Hriak thih Kristiante chuan Isua hna pêk ropui tak chu thawh a la ngai tih an hria a ni. Anni chuan “ni hnuhnûngahte” kan awm tih an ring tlat a, Isua hrilh lâwk thu: “He ram chanchin ṭha hi hnam zawng zawng hriattîrna tûrin khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang; chu mi zawhah chuan tâwpna chu a lo thleng ang,” tih chu an hre bawk a ni. (2 Timothea 3:1; Matthaia 24:14) Ni e, hna thawh tûr tam tak an nei tih an hria a ni.

5 Mahse, C.E. 33-naa zirtîrte ang bawkin, chûng hriak thih Kristiante chuan harsatna namai lo an tâwk a ni. Anni chu mi tlêm tê chauh an niin ram tlêm têah chauh an awm a. Engtin nge chanchin ṭha chu “khawvêl zawng zawngah” an hrilh theih ang? Khawvêla mihring awm zât chu Kaisara hun laiin maktaduai 300 vêl a ni a, khawvêl indopui pakhatna hnuah chuan maktaduai 2,000 lai an ni chho tawh tih hria ang che. Tin, kum zabi 20-na chhûngin, khawvêl mihringte chu nasa takin an lo pung chho dâwn lehnghâl bawk.

6. Kum 1930 chho bâwr vêl khân, chanchin ṭha thehdarhna chuan eng angin nge hma a sâwn?

6 Nimahsela, kum zabi pakhatnaa an unaute ang bawkin, Jehova hriak thih chhiahhlawhte chuan Jehova ring tlat chungin an hna chu an thawk ṭan a, Pathian thlarau chuan a awmpui a ni. Tichuan, kum 1935 vêl chuan, thuhriltu mi 56,000 vêl chuan ram 115-ah Bible thutak an puangzâr tawh a ni. Tam tak thawh a ni tawh a; mahse, thawh tûr tam tak a la awm cheu a ni.

7. (a) Hriak thih Kristiante’n eng thil harsa thar nge an tawn? (b) “Berâm dang” ṭanpuinain, engtin nge sengkhâwmna chuan tûn thlenga hma a sâwn?

7 Chutah, Thu Puan 7:​9-a târ lan “mipui tam tak” nihna hriatthiamna thûk zâwk chuan harsatna thar a siam a; tin, chûng Kristian thawkrim takte chu ṭanpuina a tiam bawk a ni. Lei lam beiseina nei “berâm dang” mipui chhiarsên lohte chu “hnam tin zînga mi te, chi tin zînga mi te, mi tin zînga mi te, ṭawng tin zînga mite” aṭanga lâkkhâwm tûr a ni a. (Johana 10:16) Chûng mite chuan “achhûn azânin a biak inah chuan a rawng an bâwl” ang. (Thu Puan 7:15) Chu mi awmzia chu thuhrilh leh zirtîr siam rawngbâwlna chu an ṭanpui ang tihna a ni. (Isaia 61:⁠5) Hriak thih Kristiante chu chanchin ṭha hriltu a sîng têla an pun hnua, a nuai têla an pung chho an hmuh avângin, an lâwm hle a ni. Kum 2003-ah chuan, thuhrilhnaa tel an tam lai berin mi 6,429,351 an awm a​—⁠an zînga a tam zâwk chu mipui tam tak zînga mi an ni. Hriak thih Kristiante chu he an ṭanpuina avâng hian an lâwm hle a; tin, berâm dangte lah an unau, hriak thihte an ṭanpui theihna chanvo avângin an lâwm hle bawk.​—⁠Matthaia 25:​34-40.

8. Engtin nge Jehova Thuhretute’n indopui pahnihna chhûnga nêk chêpna nasa tak chu an chhân lêt?

8 Buh nêna tehkhinte chutianga an lo lan leh tâkah chuan, Setana chuan nasa takin a do va. (Thu Puan 12:17) Mipui tam tak lo lang chu engtin nge a chhân lêt? Tharum thawhna nasa tak hmangin a chhâng lêt a ni! Khawvêl indopui pahnihna chhûnga khawvêl pum huapa biakna dik beihna chu ama awmtîr a ni tih rinhelh chhan tûr a awm em ni? Indona lehlam lehlamah hian, Kristiante chu nasa taka nêkchêp an ni a. Unau duh tak tam tak chuan fiahna râpthlâk tak tak an tuar a, ṭhenkhat chuan an rinna an thihpui bawk a. Chuti chung pawhin, fakna hla phuahtu thu: “Pathian ka ring a, a thu ka fak ang a: Pathian ka ring a, ka hlau lo vang; tisa chuan eng nge mi tih theih ang?” tih an pawmzia an thiltihin an lantîr a ni. (Sâm 56:4; Matthaia 10:28) Hriak thih Kristiante leh berâm dangte chu Jehova thlarau tihchakna zârah an dingnghet tlat a. (2 Korinth 4:⁠7) Chuvângin, “Pathian thu chu a lo darh” zêl a ni. (Tirhkohte 6:⁠7) Kum 1939-a indona a lo chhuah khân, Kristian rinawm thuhrilh rawngbâwlnaa tel zât chu 72,475 an ni a. Nimahsela, indopui tâwp kum, kum 1945-a report kimchang lo taka dawn chuan Thuhretu ṭhahnemngai tak mi 1,56,299 laiin chanchin ṭha an theh darh tih a târ lang a ni. Setana chu a va tlâwm chiang êm!

9. Khawvêl Indopui II-na chhûngin, eng school tharte nge hawn a nih?

9 Chiang takin, indopui pahnihna avânga buaina chuan Jehova chhiahhlawhte chu thuhrilh rawngbâwlna hlen a ni dâwn tih rinhlelhna a neihtîr lo. Dik tak chuan, 1943-a indopui vânglai takin, school thar pahnih hawn a ni a. Pakhat chu, tûna Theocratic Rawngbâwlna School kan tih kha a ni a, chu chu Thuhretu tinte thuhrilh leh zirtîr siam dân zirtîr tûra kohhran zawng zawnga neih tûr a ni a. A pakhat chu, the Watchtower Bible School of Gilead tih a ni a, chu chu ram danga rawng bâwlna nei tûr, missionary-te inzirna tûra tih a ni. Ni e, indo a tâwp hunah chuan, Kristian dikte chu an rawngbâwlna tipung tûrin an inrâlring reng tawh a ni.

10. Engtin nge kum 2003 chhûngin Jehova mite ṭhahnemngaihzia chu hmuh a nih?

10 Chûng school-te hna thawh chu a va ropui tak êm! Theocratic Rawngbâwlna School-a inzirin, mi zawng zawng​—⁠a pui a pang te, nu leh pate leh naupangte, damlo takngialte pawh​—⁠chuan Isua hna pêk chu an thawk a, an thawk chhunzawm zêl bawk a ni. (Sâm 148:​12, 13; Joela 2:​28, 29) Kum 2003-ah chuan thla tinin mi 825,185 vêlte chuan engemaw châng emaw, a inzawm zat emawa pioneer thawkin hmanhmawhna rilru an neihzia an lantîr a ni. Chu mi kumah vêk chuan, Jehova Thuhretute chuan Lalram chanchin ṭha mi dangte hnêna hrilh nân dârkâr 1,234,796,477 lai an hmang a ni. Jehova chu a mite thahnemngaihna avângin a va lâwm dâwn êm!

Ram Danga Rawngbâwlna

11, 12. Eng entîrnain nge missionary-te record ṭhatzia târ lang?

11 Kum kalta zawng zawng chhûng khân, Gilead zir chhuakte leh tûn hnaiah Ministerial Training School zir chhuakte chuan record ṭha tak mai an siam a. Entîr nân, Brazil ramah chuan kum 1945-a missionary hmasa berte an rawn thlen khân, thuchhuahtu 400 pawh an tling lo va. Chûng missionary-te leh a hnua lo thleng missionary dangte chuan an Brazil unau ṭhahnemngai takte rualin rawng an bâwl a, an thawhrimna chu Jehova’n nasa takin mal a sâwm a ni. Chûng hun hretu apiangte tân chuan, kum 2003-a Brazil-in an tam lai ber 607,362 report a hmu chu phûrna a va ni dâwn êm!

12 Japan ram pawh hi ngaihtuah teh. Indopui pahnihna hma khân, Lalram thuchhuahtu za vêl chauh an awm a. Indopui chhûng khân, tihduhdahna râpthlâk tak chuan thuchhuahtu a titlahniam a, indo a tâwp meuh chuan Thuhretu tlêm tê chu thlarau lam leh tisa lamah an dam khawchhuak a ni. (Thufingte 14:32) Chûng rinawm nghehna vawng tlattu mi tlêm tête chuan 1949-a Gilead zir chhuak missionary hmasa ber 13-te chu lâwm takin an lo dawng sawng a, missionary-te pawhin an khual chhawn thiamna leh phûrna avângin Japan unaute chu an ngaina nghâl bawk a ni. A hnu kum 50 vêl, kum 2003-ah chuan, Japan ram chuan thuchhuahtu tawng sân lai ber 217,508 a nei tawh a ni! Jehova chuan chu mi rama a mite chu nasa takin mal a sâwm a ni. Ram dang tam tak aṭang pawhin hetiang chi thiltawn a awm a. Ram danga rawngbâwl theite chuan chanchin ṭha thehdarhna nasa takin an ṭanpui a, kum 2003 chuan khawvêl pum ram thliarkâr, leh hmun hrang hrang 235-ah chanchin ṭha chu hriat a ni tawh a ni. Ni e, mipui tam tak chu “hnam tin” zîng aṭangin an lo kal chhuak a ni.

“Chi Tin Zînga Mi Te, Mi Tin Zînga Mi Te, Ṭawng Tin Zînga Mi Te”

13, 14. Eng kawngin nge Jehova chuan “ṭawng tina” chanchin ṭha hrilh a hlutzia a târ lan?

13 C.E. 33 Pentikost nîa zirtîrte thlarau thianghlima hriak thih an nih hnua thilmak tih hmasak ber chu, mipui pungkhâwmte hmaa ṭawng hriat lohva an ṭawng chu a ni. An ṭawng hretu zawng zawngte chuan a hun laia ṭawng hman lâr ber pakhat an hmang mai thei a, chu chu Grik ṭawng a nih a rinawm hle. “Pathian ngaihsak” mi an nih avângin, biak ina Hebrai ṭawnga inkhâwm an neih pawh an hriatthiam ngei a rinawm bawk. Mahse, anmahni pianpui ṭawng ngeia chanchin ṭha an han hriat chuan, an rilru a khawih bîk hle a ni.​—⁠Tirhkohte 2:​5, 7-12.

14 Tûn laiah pawh thuhrilh rawngbâwlnaah ṭawng chi hrang tam tak hman a ni a. Mipui tam takte chu hnam tin zînga mi mai ni lo, “chi tin zînga mi te, mi tin zînga mi te, ṭawng tin zînga mi te” aṭang pawhin an lo chhuak dâwn tih hrilh lâwk a ni. He mi nêna inmil hian, Jehova chuan Zakaria kaltlangin hetiang hian a hrilh lâwk a: “Sipaihote LALPA chuan heti hian a ti a ni: chûng nîahte chuan heti hi a la ni ang a, mi sâwm, hnam ze tinrêng [“hnam tinrênga ṭawng tinrêng hmangte,” NW] aṭanga lo chhuakte chuan Juda mi pakhat fênfualah an vuanin an chelh ang a, i hnênah Pathian a awm tih kan hriat avângin i hnênah kan kal ve dâwn e, an ti ang,” tiin. (Zakaria 8:23) Jehova Thuhretute chuan ṭawng hriat lohva ṭawng theihna nei tawh lo mah se, mite anmahni ṭawng ngeia zirtîr a hlutzia chu an hria a ni.

15, 16. Engtin nge missionary-te leh mi dangte chuan tualchhûng ṭawnga thuhrilh harsatnate chu an hma chhawn?

15 Tûn laiah chuan, ṭawng hman lâr tlêm tê chauh a awm a; chûng chu English te, French te, leh Spanish te a ni. Mahse, ram danga rawng bâwl tûra mahni ram kalsante chuan “chatuana nun duhna rilru dik tak nei apang” hnêna chanchin ṭha hrilh a nih theih nân, tualchhûng ṭawng zir chu an tum a ni. (Tirhkohte 13:​48, NW) Chu chu thil harsa tak a ni. Pacific Chhim lama awm Tuvalu rama unaute’n anmahni ṭawnga thu leh hla chhuah an mamawh chuan, missionary pakhat chuan hma a la a ni. Dictionary a awm loh avângin, Tuvalu ṭawng hrilhfiahna chu a siam ṭan ta a. A hnuah chuan You Can Live Forever in Paradise on Earth * tih lehkhabu chu Tuvalu ṭawngin chhuah a lo ni ta a ni. Missionary-te’n Curaçao an rawn thlen chuan, tualchhûng ṭawng, Papiamento-in Bible thu leh hla leh dictionary engmah a awm lo va. Ṭawngkam ziak dân tûr chungchângah pawh ngaih dân a inang lo nasa hle bawk a ni. Chutichung pawhin, missionary hmasate an thlen hnu kum hnihah chuan, chu mi ṭawngin Kristian Bible tract hmasa ber chu chhuah a ni. Tûnah chuan, Papiamento chu Vênnainsâng English ruala chhuah zat zat ṭawng 133-te zîngah a tel tawh a ni.

16 Namibia-a missionary hmasa berte chuan ṭawnglehna ṭanpui tûrin tualchhûng mi Thuhretu an hmu lo va. Chu bâkah, tualchhûng ṭawng hman pakhat, Nama chuan kan thu leh hla chhuaha ṭawngkam hman lâr tak tak “famkim” tih ang chite hi a nei lo lehnghâl a ni. Chu Missionary chuan: “Ṭawng let tûr chuan Bible zirpui school-a zirtîrtute chu ka hmang deuh ber a. Thutak thu an la hriat tlêm êm avângin, sentence tin chu a dik leh dik loh hre chiang tûrin an bula ṭhua ka enpui a ngai a ni,” a ti. Mahse, a tâwpah chuan Khawvêl Thara Nunna tih tract chu Namibia ṭawng chi liin leh chhuah a ni ta a. Tûnah chuan, Vênnainsâng chu Kwanyama leh Ndonga ṭawngin chhuah zat zat a ni tawh a ni.

17, 18. Mexico leh ram dangahte chuan eng ang harsatnate nge hmachhawn a nih?

17 Mexico-a ṭawng hman lâr ber chu Spanish a ni a. Mahse, Spain mite an rawn thlen hma chuan, ṭawng chi dang tam tak hman a ni a, tûnah pawh a ṭhen chu la hman reng a ni. Chuvângin, Jehova Thuhretute thu leh hla chhuahte chu tûnah Mexican ṭawng chi sariha chhuah a ni a, Mexican Sign Language pawha chhuah a ni bawk. Maya ṭawnga chhuah Lalram Rawngbâwlna chu American Indian ṭawnga hunbi nei thu leh hla chhuah, chhuah hmasak ber a ni. Dik takin, tûnah chuan Maya ṭawng hmang mi sâng engemaw zât te, Aztecs te, leh a dangte chu Mexico-a Lalram thuchhuahtu 572,530 te zînga mi an ni.

18 Tûn hnai mai khân, mi maktaduai tam tak chu râl tlânin emaw, a nih loh leh ei leh bâr harsatna avângin emaw ram dangah an pêm lût a. Chuvângin, tûnah hian ram tam tak chuan ram dang ṭawng hmanna bial lian tham tak a vawikhatna atân an nei a ni. Jehova Thuhretute chuan chu hna harsa tak chu an hmachhawn a. Entîr nân, Italy ramah chuan Italy ṭawng bâkah, ṭawng dang 22-in kohhran leh pâwl a awm a ni. Ṭawng dang hmangte hnêna thu hril tûra unaute ṭanpui tûrin, tûn hnai mai khân ṭawng chi 16 zirtîr tûrin class neih a ni a, chûng zîngah chuan Italian Sign Language pawh a tel a ni. Ram dang tam takah pawh, Jehova Thuhretute chuan an rama rawn pêm lûtte hnêna thu an hrilh theih nân, chutiang bawk chuan ṭan an la a ni. Jehova ṭanpuinain mipui tam tak chu ṭawng tinrêng hmangte zîng ata an lo kal chhuak tak meuh a ni.

“Ram Tinah”

19, 20. Paula thusawi engte nge tûn laiah mak taka thleng famkim? Hrilhfiah rawh.

19 Kum zabi pakhatnaah tirhkoh Paula chuan heti hian a ziak a: “An bengin an hre lo vem ni? Hria e le, ‘An thâwm chu ram tinah a thang a, an thu chu kâwlkil thlengin a thang chhuak ta,’” tiin. (Rom 10:18) Chu chu kum zabi pakhatnaa thil awm dân a nih chuan, kan hun lai atân hian a va dik lehzual dâwn êm! Mi maktaduai tam tak​—⁠tûn hma zawng aia tamte​—⁠chuan “Englai pawhin LALPA chu ka fak ang a: amah fakna chu ka kâah a chhuak fo vang,” an ti a ni.​—⁠Sâm 34:⁠1.

20 Chu bâkah, hna chuan hma lam a la pan zêl a. Lalram thuchhuahtu chu an pung zêl a. Thuhrilh rawngbâwlnaa dârkâr hman zât pawh a pung telh telh a ni. Tlawhkîr maktaduai tam tak leh Bible zirpui nuai tam tak neih a ni bawk. Tin, tuina nei pawh an pung chho zêl a ni. Ni kum khân, Isua thih Hriatrengna inkhâwmah chuan mi 16,097,622 lai an tel a, an tam ber ṭum a ni. Chiang takin, thawh tûr tam tak a la awm cheu tih a chiang hle a ni. Tihduhdahna nasa tak tak tuar chhuaktu kan unaute rinawmna chu i entawn zêl ang u. Kum 1919 aṭanga Jehova rawngbâwlnaa inhmang kan unaute ṭhahnemngaihna ang chu i lantîr ang u. Kan vai hian fakna hla phuahtu hla: “Engkim, thaw thei tawh phawt chuan LALPA chu fak rawh se. LALPA chu fak rawh u,” tih hi i sa nawn ṭheuh vang u.​—⁠Sâm 150:⁠6. (w04 1/01)

[Footnote]

^ par. 15 Jehova Thuhretute chhuah.

I Hrilhfiah Thei Em?

• Eng hna nge unaute’n kum 1919 khân an thawh ṭan a, chu chu engvângin nge hna khirh tak a nih?

• Thuhrilh rawngbâwlna ṭawiâwm tûrin tunge nge lâk khâwm an nih?

• Eng chanchin nge missionary leh ram danga rawngbâwlte’n an siam?

• Jehova’n tûn laia a mite hnathawh mal a sâwmzia târ langtu eng nge i sawi theih?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 14, 15-naa milemte]

Khawvêl indopui pahnihna buai nuai nuai chuan Kristiante chu chanchin ṭha hrilh a ni dâwn tih a rinhlelhtîr lo

[Milem Hawhtîrtu]

Puakkeh: U.S. Navy photo; a dangte: U.S. Coast Guard Photo

[Phêk 16, 17-naa milemte]

Mipui tam takte chu hnam tin aṭangte leh ṭawng tin aṭangtea lo chhuak tûr an ni