Indo Tihtâwpna

‘Kum 12 chauh kan ni a. Politics leh indona chu kan thunun thei lo; mahse, nun kan duh a ni! Remna chu kan nghâk a. Chu mi hmu tûrin kan dam ang em?’​—Pâwl nga zir school naupangte

‘Rûk bo hlauhna nei lova school-a kal, kan ṭhiante leh chhûngte tlawh kan duh a. Sawrkârin a ngaihthlâk ka beisei. Nun ṭha zâwk kan duh a. Remna kan duh a ni’.​—Alhaji-a, kum 14 mi

HENG ṭawngkam rilru khawih tak takte hian tualchhûng indona a kum têla tuar naupangte duhzâwng beiseina chu a târ lang a ni. An duh ber chu nun pângngaia nun hi a ni a. Mahse, an beiseina a taka chantîr chu thil awlsam a ni lo. Indona awm lohna khawvêl hi kan hmu ngai ang em le?

Tûn hnai mai khân, tualchhûng indona tihtâwp nâna remna thuthlung ziak tûrin, khawvêl pum chuan indo pâwlte chu an nawr ve ve a. Ram ṭhenkhat chuan chûng remna thuthlungte kenkawh a nih theih nân, remna vawngtu sipaite an thawn chhuak a ni. Mahse, thuthlung engpawh awlsam têa bawhchhiatna awmtîrtu inhuatna leh inrinhlelhnaa khat ram hla tak enkawl tûrin, ram tam tak chuan sum leh pai emaw, châkna emaw an nei lo. Remna thuthlung an ziah hnu chawlhkâr engemaw zât lekah emaw, thla engemaw zât lekah emaw indona a lo chhuak leh fo ṭhîn. Stockholm International Peace Research Institute-in a sawi angin, “sipaite’n indona chhunzawm châkna leh râlthuam an neih chhûng chu remna neih a har hle.”

Chutih rualin, khawvêl hmun hrang hranga thleng hêng tihtâwp rual loh indonate hian, Kristiante chu Bible hrilh lâwkna a hriat chhuahtîr a ni. Thu Puan bu chuan entîr nei sakawr chung chuangin ‘lei ata inremna a lâksak’ hun tûr, hun khirh tak chungchâng a sawi a. (Thu Puan 6:⁠4) He indona thleng zêl tûr sawi lâwkte hi Bible-in a târ lan ‘ni hnuhnûngte’ chhinchhiahna hlâwm khat zînga mi a ni. * (2 Timothea 3:1) Amaherawhchu, Pathian Thu chuan, hêng ni hnuhnûngte hi remna a lo thlen hmaa thil awm tûr a ni tih min tiam a ni.

Bible chuan Sâm 46:​9-ah chuan remna dik tak neih nân khawvêl hmun khat chauh ni lovin, lei zawng zawnga indo tihtâwp a ngai tih a sawi a ni. Chu bâkah, he fakna hla bawk hian, Bible hun laia râlthuam an hman tlângpui​—⁠thal ngul te, fei te, tawlailîr te​—⁠chu tihchhiat a nih tûr thu chiang takin a târ lang. Mihringte inrem taka an awm nân, tûn laia an siam chhuah râlthuamte pawh tihchhiat vek a nih a ngai a ni.

Mahse, indona awmtîrtu ber chu silaimu leh rifle silaite ni lovin, inhuatna leh duhâmna a ni zâwk a ni. Awhna emaw, duhâmna emaw chu indona awmtîrtu bul ber a ni a, inhuatna chuan tharum thawhna a thlen fo bawk. Hêng mi tichhe thei tak rilru put hmangte paih bo tûr chuan, mite’n an ngaihtuahna an thlâkthleng a  ngai a. Inrem taka nun dân zirtîr an ngai a ni. Chuvângin, hmân lai zâwlnei Isaia chuan mite’n ‘indo dân an zir tawh loh’ hunah chauh indona chu a tâwp dâwn tih dik takin a târ lang a ni.​—⁠Isaia 2:⁠4.

Amaherawhchu, puitling leh naupangte hnêna remna hlut tûr ni lo, indona chawimawi tûra zirtîrna khawvêlah kan awm a. Lungchhiatthlâk takin, naupangte takngial pawh tualthat tûra zirtîr an ni.

Tualthah Dân An Zîr

Kum 14 mi a nihin, Alhaji-a chu hel pâwl sipai bâng a lo ni a. Kum sâwm mi lek a nihin hel pâwlin an man a, silai AK-47 hmanga tualthah dân an zirtîr a. Sipai ni tûra tihluih a nih hnuah, ei tûr zawngin inte a rawk a, a hâl bawk a. Mite thatin a sawisa hlawm bawk. Tûnah chuan, Alhaji-a chuan indonaa a thiltawnte theihnghilh leh mipui pângngai anga nun chu harsa a ti hle a ni. Naupang sipai dang, Abrahama pawhin, tualthah dân a zir a, a silai chu a thlah hreh hle a. Ani chuan: “Ka silai tel lova kal bo tûra min tih chuan, eng nge ka tih ang a, engtin nge ei ka zawn ang tih ka hre lo,” tiin a sawi a ni.

Naupang sipai 3,00,000 aia tam​—⁠hmeichhia leh mipa​—⁠te chu kan khawvêl tuam khattu tualchhûng indonaah an telin, an thi reng a ni. Hel pâwl hotu pakhat chuan naupang sipaite chungchâng sawiin: “Anni chuan thupêk an zâwm a; an nupuite emaw, an chhûngte emaw nêna inhmuh leh chu an ngaihtuah lo va; hlauh nachâng an hre hek lo,” a ti. Chutichung pawhin, hêng naupangte hian nun kawng ṭha zâwk chu an duhin an phu bawk a ni.

Ram hausa leh changkângahte chuan, naupang sipaia ṭangte dinhmun râpthlâk tak chu ngaih ruat thiam pawh a harsa hial ang. Mahse, chûng rama awm naupang tam takte pawh chuan mahni in lum nuam tak aṭangin indo dân an zir tho a ni. Eng kawngin nge an zir?

Spain chhimchhak lama José-a hi entîr nân han ngaihtuah ta ila. Tleirâwl a ni a, mahni invênna judo leh karate lamah a tui êm êm a. A thil neih a hlut tak mai chu, a pain Kristmas thil pêka a pêk, Japan chem sei samurai an tih hi a ni. Tin, video games a tui hle a, a bîk takin tharum thawhnate chu a duh êm êm a. Kum 2000 April 1-ah chuan, a video games-a a changtupa tih dân chu a takin a entawn a ni. Tharum thawha a lawm êmna lamah, a pa ngeiin a pêk chem chuan a pa, a nu, leh a unaunu chu a that a ni. Police-ho hnênah: “Khawvêlah hian keimah chauh va awm ka duh a; ka nu leh ka pate’n min zawn reng ka duh lo,” tiin a hrilh a ni.

Tharum thawhna tel intihhlimnain nghawng a neih dân chungchâng sawiin, lehkha ziaktu leh sipai officer Dave Grossman-a chuan: “Na intawrhtîrna leh hrehawm intawrhtîrna chu intihhlimna bul anga ngaih hun kan thleng tawh: huat a hnêkin, nuam kan ti tawh a ni. Tualthah dân kan zir a, chu chu nuam tih dân pawh kan zir bawk a ni,” tiin a sawi a ni.

Alhaji-a leh José-a chuan tualthah dân an zir a. Tualthattu nih chu an tum lo; mahse, chutiang zirtîrna chi hrang hrang an dawnte chuan an ngaihtuahna a kuaiher a ni. Naupangte tân a ni emaw, puitlingte tân a ni emaw pawh ni se, chhûng inzirtîrna chuan tharum thawhna leh indona chi chu a tuh a ni.

Indona Aia Remna Zir

Mite’n tualthah dân an zir chhûng chu eng tikahmah remna kumhlun a awm thei dâwn lo va. Kum zabi tam tak kal ta khân, zâwlnei Isaia chuan: “Nangni hian [Pathian] thupêkte chu ngaithla ta ula chu aw! in chunga remna chu lui ang . . . maiin a awm tûr,” tiin a lo ziak a ni. (Isaia 48:​17, 18) Mite’n Pathian Thu hriatna dik an neih a, Pathian dânte hmangaih dân an zir hunah chuan, tharum thawhna leh indonate chu an tân thil tenawm a lo ni ang. Tûnah ngei pawh hian, nu leh pate chuan an fate’n inkhelhnate chu tharum thawhna lam chawk thotu ni lo tûrin an fîmkhur tûr a ni. Puitling tawhte pawhin inhuatna leh duhâmnate hneh tûrin an zir thei a. Jehova Thuhretute chuan Pathian Thuin mite chu an mizia thlâktîr tûrin thiltihtheihna a nei tih an hmu chhuak zîng hle a ni.​—⁠Hebrai 4:12.

Hortêncio-a chanchin hi ngaihtuah teh. Tlangvâl a nih laiin, duh lo chunga sipaia  ṭan luihtîr a ni a. Sipai inzirtîrna chu “mite thah duhna nei tûr leh tualthah kan hreh loh nâna” ruahman a ni a ti. Africa ram tualchhûng indona awh rei takah chuan a tel a. “Indona chuan ka mizia a nghawng a. Tûn thlengin ka thiltihte chu ka la hre reng a ni. Tihluihna avânga ka thiltihte chungah ka inchhîr hle a ni” a ti.

Hortêncio-a chu sipaia a ṭan rualpui pakhatin Bible chungchâng a hrilh chuan a rilru a khawih hle a. Sâm 46:​9-a Pathian thutiam, indona zawng zawng tihtâwpna chuan a rilru a hneh a ni. Bible a zir tam poh leh râl a do duh lo telh telh mai a. Rei lo têah chuan, amah leh a ṭhiante pahnih chu sipai aṭanga chhuahtîr an ni a, an nun chu Pathian Jehova hnênah an pumpêk ta a ni. Hortêncio-a chuan “Bible thutakin ka hmêlmate hmangaih tûrin min ṭanpui a. Pathian chuan kan ṭhenawmte that lo tûra min tih avângin, indonaa ka tel hian Jehova laka thil sual ka ti a ni tih ka hre ta a. Chu hmangaihna chu lantîr tûrin, ka ngaihtuahnate ka thlâk a ngai a, mite chu hmêlma anga ka thlîr loh a ngai a ni,” tiin a sawi a ni.

Chûng thiltawn tak takte chuan Bible zirtîrnain remna a awmtîrzia a târ lang a ni. Chu chu thil mak a ni lo. Zâwlnei Isaia chuan Pathian zirtîrna leh remna hian inlaichînna a nei tih a sawi a. Ani chuan: “I fate zawng zawng chu LALPA zirtîrin an awm ang a, i fate thlamuanna [remna] chu nasa tak a ni ang,” tiin a lo hrilh lâwk a ni. (Isaia 54:13) Chu zâwlnei vêk chuan hnam tina mi zawng zawngte chu Pathian Jehova biakna thianghlimah kalin, a kawngte an zir hun tûr chu a lo hmu lâwk a ni. Eng nge a rahchhuah? “A khandaihte chu leilehna hmâwr zumahte an chher ang a, an feite chu theikung ahchhumna chem kawmahte an chher ang: hnam dangin hnam dang chungah khandaih an lek tawh lo vang a, indo dân pawh an zir tawh hek lo vang.”​—⁠Isaia 2:​2-4.

Chu hrilh lâwkna nêna inremin, Jehova Thuhretute chuan mihringte indona bul ber, inhuatna hneh tûrin khawvêl pum huap zirtîrna hna an thawk a, mi maktaduai têlte chu an ṭanpui dêr tawh a ni.

Khawvêl Remna Lo Thleng Tûr Tiamkamna

Zirtîrna a pêk bâkah, Pathian chuan khawvêl pumpuia remna thlen theitu tûr sawrkâr, a nih loh leh “lalram” chu a din a ni. Chhinchhiah tlâk takin, Bible chuan Pathian thlan Roreltu, Isua Krista chu “Remna Lal” tiin a sawi a. “A ram a zau zêl ang a, a ramah remnain tâwpintai a nei lo ang,” tiin min tiam belh a ni.​—⁠Isaia 9:​6, 7.

Krista rorêlna chuan indona zawng zawng hlawhtling takin a nuai bo dâwn tih eng tiamkamna nge kan neih? Zâwlnei Isaia chuan: “[Jehova] ṭhahnemngaihna chuan chûng chu a ti ang,” tiin a sawi belh a ni. (Isaia 9:⁠7) Pathian chuan chatuan remna awmtîr tûrin châkna leh theihna a nei a ni. Isua chuan he thutiam hi a ring pumhlûm ṭhak a. Chuvângin a hnungzuitute hnênah Pathian Lalram lo thleng tûr leh Pathian duhzâwng leia mite’n ti tûra ṭawngṭai tûrin, a zirtîr a ni. (Matthaia 6:​9, 10) Chu tih tak zeta dîlna chu chhân a nih hunah chuan, indona hian he lei hi a tichhe leh tawh ngai lo vang. (w04 1/01)

[Footnote]

[Phêk 7-naa milem]

Bible zirtîrna chuan remna dik tak a awmtîr