A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Thil Engkimin Jehova Ropuizia Puang Rawh Se

Thil Engkimin Jehova Ropuizia Puang Rawh Se

Thil Engkimin Jehova Ropuizia Puang Rawh Se

“LALPA chu ropuina leh chakna pe rawh u. LALPA chu a hming ropuina chu pe ula.”​—⁠SAM 96:​7, 8.

1, 2. Engin nge Jehova hnênah fakna hlân a, tute nge zâwm ve tûra sâwm an nih?

JESAIA fapa Davida chu Bethlehem bialah berâm vêngtu tleirâwl niin, a lo ṭhang chho va. Chutianga berâm tlatna hmun fianriala a pa berâm rualte a vên lai chuan, zân thiang reh taka arsi bâwm chiai vân zau tak chu a va thlîr ngun dâwn êm! Rinhlelh rual lovin, Pathian thlarau thâwk khum Sâm 19-naa thu mawi tak: “Vânte khian Pathian ropuizia chu a hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu a lantîr ṭhîn a. An tehna hrui chu leilung luah zawng zawngah zam chhuahin a awm a; an thu chu kâwlkil thlengin a thang chhuak ta,” tih a phuah a, a sak lai hian chûng a thil hmuhte chu a rilruah a lo lang ngei ang.​—⁠Sâm 19:​1, 4.

2 Ṭawng lovin, thu lovin, aw chhuah lovin, Jehova thil siam vân ropui takte khian a ropuizia chu chhûn zân zawmin an puang a ni. Thil siamte chuan Pathian ropuizia chu an puang reng a, he ngawi renga thu hriattîrna hi ‘leilung luah zawng zawngte’ hmuh atâna lo lang ngaihtuahna chuan engmah kan nih lohzia min hriattîr a ni. Nimahsela, thil siamte’n ngawi renga thu an hriattîr chu a tâwk lo. Mi rinawmte chu an ruala aw chhuaha fak tûrin sâwm an ni. A hming hriat loh fakna hla phuahtu pakhat chuan, Pathian betu rinawmte chu hêng Pathian thâwk khum thute hi a hrilh a ni: “LALPA chu ropuina leh chakna pe rawh u. LALPA chu a hming ropuina chu pe ula,” tiin. (Sâm 96:​7, 8) Jehova nêna inlaichînna ṭha neite chuan he fuihna hi phûr takin an chhâng lêt a ni. A nih leh, Pathian hnêna ropuina pêknaah chuan engte nge tel?

3. Eng kawngin nge mihringte hian Pathian hnênah ropuina an pêk theih?

3 Ṭawngkam mai aia tam a ṭûl a. Isaia hun laia Israelhote chuan an hmuiin Pathian an chawimawi a; mahse, a tam zâwk chu an tak lo. Isaia hmangin Jehova chuan: “He mite hian mi rawn hnaih a, an kâ leh an hmuiin mi chawimawi ṭhîn tak a, nimahsela an thinlung chu ka hlatah an sawn a,” tiin a sawi a ni. (Isaia 29:13) Chutiang mite fakna thu chhâk chhuah chuan awmzia a nei lo. Awmze nei tûr chuan, fakna chu Jehova hmangaihnaa khat thinlung aṭang leh a ropuina danglam bîk tak pawm tak takna aṭanga lo chhuak a ni tûr a ni. Jehova chauh hi Siamtu a ni a. Ani chu Engkimtithei, Mi Dik, hmangaihna chhinchhiahna ber a ni. Ani chu kan chhandamna hnâr leh, lei leh vâna thil nung zawng zawngte intukluhna tûr, Lalchungnung dik tak a ni. (Thu Puan 4:11; 19:⁠1) Hêng thilte hi kan rin tak zet chuan, kan thinlung zawng zawngin amah chu i chawimawi ang u.

4. Pathian chawimawi dân chungchângah, Isua’n eng zirtîrna nge min pêk a, chu chu engtin nge kan tihhlawhtlin theih?

4 Isua Krista chuan Pathian chawimawi dân tûr min hrilh a. Hetiang hian a sawi: “He mi avângin ka Pa chu chawimawiin a awm ṭhîn, tam taka in rah hian; chutichuan ka zirtîrte in ni ang,” tiin. (Johana 15:⁠8) Engtin nge tam taka kan rah? A hmasain, “ram chanchin ṭha” hrilhnaa theih tâwpa tel a, thil siam zawng zawngte ruala Pathian “thil hmuh theih loh” chungchâng hrilh chu a ni. (Matthaia 24:14; Rom 1:20) Chu bâkah, hetiang kawng hian​—⁠a ngial a nganin emaw, a pehhêl zâwngin emaw​—⁠Pathian Jehova chawimawina tithangkhâwktu tûr zirtîr thar siamnaah kan tel ṭheuh a ni. A pahnihnaah chuan, thlarau thianghlimin keimahnia rah a chhuahte kan chhawmnung a, Pathian Jehova mize ṭha ber berte chu entawn kan tum hrâm hrâm a ni. (Galatia 5:​22, 23; Ephesi 5:1; Kolossa 3:10) Chutianga kan tih avângin, kan nî tin nungchang chuan Pathian a chawimawi a ni.

“Ram Tinah”

5. An rinna mi dangte hnêna hrilhna hmanga Pathian chawimawi tûra Kristiante mawhphurhna Paula sawi uar dân kha sawifiah rawh.

5 Paula chuan Rom mite hnêna a lehkha thawnah, Kristiante’n an rinna mi dangte hrilhna hmanga Pathian chawimawi tûra an mawhphurhna chu a sawi uar a. Chu a lehkha thawn thupui ber chu, Isua Krista ringtute chauh chhandam an nih tûr thu chu a ni. A lehkha thawn Bung 10-naah Paula chuan “Krista chu . . . Dân tibângtu” a nih laiin, a hun laia tisa lam Israelte chuan Mosia Dân zawmna hmanga felna an ûm cheu tih a târ lang a. Chuvângin Paula chuan, “i kain Isua chu Lalpa a ni tih i ṭan a, mitthi zîng ata Pathianin a kai tho tih i thinlunga i rin chuan chhandamin i awm ang” a ti a ni. Chu mi hun aṭang chuan, “Juda leh Grik mite chu engah mah an danglam chuang si lova, Lalpa pakhat an zaa chunga Lalpa a ni a, a lamtu apiangte chungah chuan ṭhatna a ngah si ṭhîn a. ‘Tupawh Lalpa hming lam apiangte chu chhandamin an awm ang.’”​—⁠Rom 10:​4, 9-13.

6. Paula chuan Sâm 19:4 thu hi engtin nge a hman?

6 Chutah Paula chuan hetiang hian inâwm takin a zâwt a: “An rin lohva chu engtin nge an lam ang? A thu an hriat lohva chu engtin nge an rin ang? Thu hriltu awm lovin engtin nge an hriat ang?” tiin a zâwt a ni. (Rom 10:​14, 15) Israelte chungchângah Paula chuan: “Chanchin ṭha chu an za chuan an âwih vek lo,” a ti. Engvângin nge Israelte chuan an âwih loh le? An chhân lêt loh chhan chu hun remchâng an neih loh vâng ni lovin, rinna an neih loh vâng zâwk a ni. Chutiang a nihzia chu Paula chuan Sâm 19:4 la chhuakin, thil siamte’n ngawi renga thu an hrilhna atân ni lovin Kristian thuhrilh rawngbâwlna atân a hmang zâwk a. Heti hian a sawi: “An thâwm chu ram tinah a thang a, an thu chu kâwlkil thlengin a thang chhuak ta” tiin. (Rom 10:​16, 18) Ni e, thil siam nunna nei lote pawhin Jehova an chawimawi angin, kum zabi pakhatnaa Kristiante chuan chhandamna chanchin ṭha chu hmun tinah an hril a, “ram tinah” Pathian an chawimawi a ni. Kolossa mite hnêna a lehkha thawnah, Paula chuan chanchin ṭha a darhzau dân a sawi a. Chanchin ṭha chu “vân hnuaia thil siam zawng zawngte zînga” hrilh chhuah a nih thu a sawi a ni.​—⁠Kolossa 1:23.

Thuhretu Ṭhahnemngaite

7. Isua sawi angin, Kristiante’n eng mawhphurhna nge an neih?

7 Paula’n Kolossa mite hnêna lehkha a thawn hun hi, Isua Krista thih hnu kum 27 vêl a nih hmêl hle a. Engtin nge thuhrilhna chu chutiang khawpa hun tlêmte chhûngin Kolossa khua thleng thlenga a lo darh theih? A theih chhan chu kum zabi pakhatnaa Kristiante chu an taihmâk êm avâng leh chu an taihmâkna chu Jehova’n mal a sâwm vâng a ni. Isua’n: “Chanchin ṭha hi hnam zawng zawng hnêna hrilh hmasak tûr a ni,” a tih khân, a hnungzuitute chu thuhriltu taima tak an nih tûr thu a sawi lâwk a ni. (Marka 13:10) Chu hrilh lâwknaah chuan, Isua chuan Chanchin Ṭha Matthaia ziak châng tâwpna bera chhinchhiah thu chu a belh a ni: “Kal ula, hnam tina mi zirtîrahte siam ula, Pa leh Fapa leh thlarau thianghlim hmingah chuan baptis ula, thu ka pêk zawng zawng che u pawm tûrin zirtîr rawh u,” tiin. (Matthaia 28:​19, 20) Isua vâna a lâwn hnu rei lo têah, a hnungzuitute chuan chûng thute chu an tithleng famkim ṭan ta a ni.

8, 9. Tirhkohte sawi angin, engtin nge Kristiante’n Isua thupêk an chhân lêt?

8 C.E. 33 Pentikost-a thlarau thianghlim leih buak a nih hnu chuan, Isua hnungzuitu rinawmte tih hmasak ber chu kal chhuah a, Jerusalema mipuite hnêna “Pathian thiltih ropuite” chungchâng hrilh hi a ni. An thuhrilhna chu a hlawhtling hle a, “mi sângthum” vêl laiin baptisma an chang a. Zirtîrte chuan taima takin vântlâng hmaah Pathian an chawimawi zêl a, chu chuan rah ṭha a chhuah a ni.​—⁠Tirhkohte 2:​4, 11, 41, 46, 47.

9 Chûng Kristiante thiltih chuan sakhaw hruaitute beng a thleng thuai a. Petera leh Johana te thusawi tlang tak chu an ngaimawh êm êm a, chu tirhkoh pahnihte chu thu hril tawh lo tûrin thu an pe a ni. Tirhkohte chuan: “Thil kan hmuh leh kan hriatte kha sawi lovin kan awm thei lo” tiin an chhâng lêt thung a. An hauhva an chhuah hnu chuan, Petera leh Johana chu an unaute hnênah an kîr a, Jehova hnênah an ṭawngṭai tlâng ta a. Huaisen takin Jehova hnênah: “I bâwite hi huai takin i thu hriltîr la,” tiin an dîl a ni.​—⁠Tirhkohte 4:​13, 20, 29.

10. Eng dodâlna nge lo chhuak a, engtin nge Kristian dikte’n an chhân lêt?

10 Chu ṭawngṭaina chu Jehova duhzâwng nên a inmil tih a hnu lawkah a lo lang a. Tirhkohte chu man an ni a, chutah vântirhkohvin mak tak maiin a chhuah leh a ni. Vântirhkoh chuan an hnênah: “Pathian biak inah va ding ula, mi hnênah hêng nunna thu zawng zawng hi va sawi rawh u,” tiin a hrilh a ni. (Tirhkohte 5:​18-20) Tirhkohte’n an âwih avângin, Jehova’n mal a sâwm zêl a ni. Chuvângin, “nî tin Pathian biak inah leh anmahni inahte, ‘Isua chu Krista a ni,’ tiin zirtîr leh hrilh an bâng chuang lo.” (Tirhkohte 5:42) Chiang takin, dodâlna khauh tak chuan Isua hnungzuitute chu vântlâng hmaa Pathian chawimawi lo tûrin a dang chat thei lo a ni.

11. Thuhrilh rawngbâwlna chunga Kristian hmasate rilru put hmang kha eng nge ni?

11 Chu mi hnu lawk chuan Stephana chu man a ni a, lunga den hlum a ni ta a. A tualthihna chuan Jerusalemah tihduhdahna râpthlâk tak a chawk chhuak a, tirhkohte tih chauh loh zirtîr zawng zawngte chu an tlân chhiat a ngai ta a ni. Tihduhdahna avângin an lunghnual em? Lunghnual lo ve. Hetiang hian kan chhiar a ni: “A darhte chu khaw tinah an kal a, thu chu an hril zêl a,” tiin. (Tirhkohte 8:​1, 4) Pathian ropuizia puang tûra chu ṭhahnemngaihna chu lo lang leh ṭhîn a ni. Tirhkohte bung 9-ah chuan, Tarsa khuaa mi Pharisai Saula chuan Damaska khuaa Isua zirtîrte tiduhdah tûra a kalnaah Isua inlârna a hmuh a, a mit a del thu kan chhiar a. Damaska-ah chuan, Anania’n Saula mit chu mak tak maiin a lo tihvârsak a. Chu mi hnuah Saula​—⁠a hnua tirhkoh Paula tia hriat tâk​—⁠chuan eng nge a tih hmasak ber? Thuziak chuan heti hian a sawi: “Inkhâwmna inahte chuan Isua chu Pathian Fapa a nihzia thu a tlângaupui ta nghâl a,” tiin.​—⁠Tirhkohte 9:20.

Mi Tinin Thu An Hril

12, 13. (a) Thilthleng chanchin ziaktute sawi dânin, Kristian kohhran hmasa chungchânga thil chhinchhiah tlâk tak chu eng nge ni? (b) Engtin nge Tirhkohte bu chu thilthleng chanchin ziaktute thusawi nên a inmil?

12 Kristian kohhran hmasaa mi zawng zawngte chu thuhrilh rawngbâwlnaah an tel vek tih chu mi tam takin an pawm a. Chûng hun laia Kristiante chanchin chu, Philip Schaff-a chuan heti hian a ziak a ni: “Kohhran tin chu missionary pâwl a ni a, Kristian apiang chu missionary an ni vek,” tiin. (History of the Christian Church) The Glorious Ministry of the Laity, tihah W. S. William-a chuan: “Kohhran hmasaa Kristian zawng zawngte, a bîk takin thusawi thiamna thilpêk [thlarau thilpêk] dawngtute chuan chanchin ṭha an hril vek a ni,” a ti. Chu bâkah: “Thu hrilh chu Isua Krista chuan mi tuemawte tân chauh nihtîr a tum lo,” tiin khauh takin a sawi bawk. Hmân laia Kristianna dodâltu Celsus-a takngial pawhin, heti hian a ziak a ni: “Mihring zînga lehkha thiam lo leh mâwl ber ber, sahmul siamtute, pheikhawk siamtute, savun siamtute chu chanchin ṭha hriltu ṭhahnemngai tak an ni,” tiin.

13 He thusawite dikzia hi hmân lai chanchin Tirhkohte bua chhinchhiah aṭangin kan hmu thei a ni. C.E. 33 Pentikost-a thlarau thianghlim leih buak a nih hnu chuan, zirtîr zawng zawng, a hmei a pate chuan Pathian thiltih ropuite chu vântlâng hmaah an puang chhuak a ni. Stephana thah a nih a, tihduhdahna a lo chhuah hnu chuan, hmun hrang hranga darh Kristian zawng zawngte chuan chanchin ṭha chu nasa takin an theh darh a. A hnu kum 28 vêla Paula’n: “Ama zârah chuan faka inthawina hi Pathian hnênah i hlân fo vang u, chu chu a hming ṭanna hmuite rah chu a ni,” tia lehkha a thawn khân, sakhaw hruaitu tlêmtê te hnênah chauh ni lo, Hebrai Kristian zawng zawngte hnênah a thawn a ni. (Hebrai 13:15) Thuhrilh rawngbâwlna amah ngeiin a thlîr dân sawiin, Paula chuan: “Chanchin ṭha hril mah ila, chhuan tûr rêng rêng ka nei si lo, tih mâkmawh ka chungah a innghat a ni si a; chanchin ṭha hril suh ila, ka chung a pik dâwn si a,” a ti. (1 Korinth 9:16) Chiang takin, kum zabi pakhatnaa Kristian rinawm zawng zawngte chuan, chutiang chuan an ngai vek a ni.

14. Rinna leh thuhrilhna inlaichînna chu eng nge ni?

14 Dik takin, Kristian dikte chu thuhrilh rawngbâwlnaah an tel tûr a ni; rinna nên a inzawm tlat avângin. Paula chuan: “Miten thinlungin an ring a, felna an hmu ṭhîn a; kain an ṭan a, chhandamna an hmu bawk ṭhîn,” a ti a ni. (Rom 10:10) Kohhrana mi tlêm tê​—sakhaw hruaitute angte​—⁠chauhvin em ni rinna lantîr a, thuhrilh theihna chanvo nei? * Ni lo ve! Kristian dik zawng zawngte chuan Lalpa Isua Krista rinna chak tak an nei vek a, chu chu mi dangte hnêna puang tûra chêttîrin an awm vek a ni. Chuti a nih loh chuan, an rinna chu a thi a ni dâwn a ni. (Jakoba 2:26) Kan Vântlâng Kum Chhiar, kum zabi pakhatnaa Kristian rinawm zawng zawngte’n hetiang kawnga an rinna an lantîr avângin, Jehova hming fakna thâwm nasa tak chu hriat a lo ni.

15, 16. Harsatna kârah pawh thuhrilh rawngbâwlna a pun zêl dân târ langtu entîrna sawi rawh.

15 Kum zabi pakhatnaah chuan, Jehova chuan a mite chu kohhran chhûng leh pâwn lama buaina a awm reng chung pawhin, a ṭhantîr zêl a. Entîr nân, Tirhkohte bung 6 chuan Hebrai mi leh Grik saphunte inkâra inrem lohna chungchâng a târ lang a. Chu buaina chu tirhkohte’n an chingfel a ni. Chutianga an tih avâng chuan, heti hian kan chhiar a ni: “Pathian thu chu a lo darh a; Jerusalem khuaah zirtîrteho an pung ta êm êm a; puithiamte zîngah pawh mi tam takin rinna chu an âwih ta a,” tiin.​—⁠Tirhkohte 6:⁠7.

16 Chu mi hnuah, Juda lal Herod Agrippa leh Tura leh Sidon mite inkârah politics buaina a lo chhuak a. Chûng khawpuia mite chuan remna thu sawi ṭan nân Heroda chu an tlawn a, a chhân lêt nân ani chuan mipui hmaah thu a sawi a ni. Mipui pungkhâwmho chu: “Pathian aw a nih hi, mihring aw a ni lo ve” tiin an au va. Herod Agrippa chuan “Pathian hnênah chawimawina chu a pêk loh avângin” Jehova vântirhkoh chuan chawplehchilhin a man a, a thi ta a. (Tirhkohte 12:​20-23) Mihring rorêltute chunga rinna nghattute tân chuan a va beidawnthlâk dâwn êm! (Sâm 146:​3, 4) Mahse, Kristiante chuan Jehova chu an chawimawi zêl a ni. A tâwpah chuan, politics buaina awm reng kârah pawh, “Pathian thu erawh chu a darh a, a pung ta zêl a.”​—⁠Tirhkohte 12:24.

Tûn Hma leh Tûn Lai Dinhmun

17. Kum zabi pakhatnaah khân, eng tihnaah nge mite an tel tam telh telh?

17 Ni e, kum zabi pakhatnaa khawvêl pum huap Kristian kohhran chu ṭhahnemngai tak leh phûr taka Pathian Jehova faktute hmanga din a ni. Kristian rinawm zawng zawngte chu chanchin ṭha theh darhnaah an tel vek a. Ṭhenkhat chuan chhânglêttu ṭha an hmu a, Isua sawi angin a thu pêk zawng zawngte zâwm tûrin an zirtîr a ni. (Matthaia 28:19) Chuvângin, kohhran chu a pung a, Jehova faknaah hmân lai mi Lal Davida zâwmtu an pung deuh deuh a ni. An vaiin, he Pathian thâwk khum thu: ‘Aw Lalpa ka Pathian, ka thinlung zawng zawngin ka fak ang chia; i hming hi kumkhuain ka chawimawi ang. Ka chunga i ngilneihna chu a nasa si a,’ tih chu an tithangkhâwk a ni.​—⁠Sâm 86:​12, 13.

18. (a) Kum zabi pakhatnaa Kristiante leh tûn lai Kristianna ram inan lohna hi eng nge ni? (b) A dawta thuziakah eng nge kan sawiho dâwn?

18 He mi ngaihtuah hian, theology professor Allison A. Trites-i thute hi ngaihnawm tak a ni. Tûn laia Kristianna ram leh kum zabi pakhatnaa Kristianna chu khaikhinin, ani chuan: “Tûn laia kohhrante hi inthlahchhâwn punin a pung (tualchhûng kohhrana naupangte’n mahnia rinna an vawn chhoh hian) emaw, insawn punin a pung (tualchhûng kohhran pakhat aṭanga kohhran danga a insawn hian) emaw ṭhîn. Mahse, Tirhkohte buah chuan kohhran chu inleh punin a pung a ni, kohhran chu a inṭan chauh si a,” a ti. Chu chu Kristianna dik chu Isua’n pung tûra a tih dânin a pung tawh lo tihna em ni? Ni lo ve. Tûn laia Kristian dikte chuan kawng engkimah kum zabi pakhatnaa Kristiante ang chiahin, vân tlâng hmaa Pathian chawimawinaah ṭhahnem an ngai a ni. Chutiang a nihzia chu a dawta thuziakah kan hmu ang. (w04 1/01)

[Footnote]

^ par. 14 Sakhaw hruaitute sawina Sâpṭawng, “clergy” leh “cleric” tih chu Grik thumal kleʹros aṭanga lâk a ni a, a awmzia chu “chanpual” emaw, “ro chan” emaw tihna a ni. 1 Petera 5:​2, 3-ah chuan kleʹros chu, Pathian ro chan “Pathian pâwlho” zawng zawng atâna hman a ni.

I Hrilhfiah Thei Em?

• Eng kawngtein nge Pathian kan chawimawi?

• Paula’n Sâm 19:4 thu hi eng angin nge a hman?

• Rinna leh thuhrilhna inlaichîn dân hi eng nge ni?

• Kum zabi pakhatnaa Kristian kohhran chungchângah chhinchhiah tlâk tak chu eng nge ni?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 8, 9-naa milem]

Vânte khian Jehova ropuizia an hril reng

[Milem Hawhtîrtu]

Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin

[Phêk 10-naa milemte]

Thuhrilh rawngbâwlna leh ṭawngṭaina a inzawm tlat