A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna—II

Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna—II

Jehova Thu Chu A Nung

Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna​—⁠II

GENESIS hian mihring hmasa ber Adama siam a nih aṭangin, Jakoba fapa Josefa thih thleng, kum 2,369 chhûnga mihringte chanchin a huam a. Thil siam aṭanga Babel in sâng sak chungchâng thleng chuanna a hmasa lam bung 10 leh bung 11 châng 9-na thleng chu thla hmasa chhuakah khân sawiho a ni tawh a. * He thuziak hian Genesis bung la bâng zawng, Pathianin Abrahama te, Isaaka te, Jakoba te, leh Josefa te a dâwr dân chanchin a sawi a ni.

ABRAHAMA PATHIAN ṬHIAN A LO NI

(Genesis 11:⁠10–​23:20)

Tuilêt hnu kum 350 vêlah chuan, Nova fapa Sema thlah aṭangin Pathian tâna mi danglam bîk êm êm mai pakhat chu a lo piang a. A hming chu Abrama a ni a, a hnuah Abrahama tia thlâksak a ni. Pathian thu pêk angin, Abrama chuan Kaldai ram Ur khawpui chu a chhuahsan a, Pathianin amah leh a thlahte pêk a tiam ramah chuan puan inah a khawsa a ni. A rinna leh a thuâwihna avângin, Abrahama chu “Pathian ṭhianah” vuahin a awm a ni.​—⁠Jakoba 2:23.

Sodom leh a chhehvêla khawpui suaksual takte chungah chuan Jehova’n phuba a la a; mahse, Lota leh a fanute chu humhimin an awm. Abrahama fapa Isaaka a lo pian chuan Pathian thutiam chu a lo thleng famkim a ni. Chu mi hnu kum engemaw zâtah chuan, a fapa hâlral thilhlana hlân tûra Jehova’n thu a pêk khân, Abrahama rinna chu fiahin a awm a. Abrahama chu hlan a inpeih thlap a; mahse, vântirhkohvin a khap a ni. Abrahama chu rinna nei mi a ni tih rinhlelh rual a ni lo, a thlah aṭangin hnam zawng zawngte chu mal an la insâwm dâwn tih chu a ring tlat a. A nupui duh tak Sari thihna chuan, Abrahama chu a tilungngai êm êm a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

12:​1-3—⁠Engtik aṭangin nge Abrahama thuthlung chu a inṭan a, engtia rei nge a awh? Abrama nêna Jehova thuthlung “Nangmahah chuan leia hnam tin an la thawveng ang,” tih chu Kanaan lam pana Euphrates lui a kân aṭang khân a inṭan a nih a rinawm. Chu chu Nisan 14, B.C.E. 1943​—⁠Aigupta aṭanga Israelte a chhuahtîr hma kum 430-a thleng a nih hmêl a ni. (Exodus 12:​2, 6, 7, 40, 41) Abrahama thuthlung chu “kumkhaw thuthlung atân” a ni a. He thuthlung hi leia chhûngkua zawng zawngte malsâwm an nih leh Pathian hmêlmate tihboral vek an nih thlengin a awm dâwn a ni.​—⁠Genesis 17:7; 1 Korinth 15:​23-26.

15:​13—⁠Kum 400 chhûng Abrama thlahte tihretheih an nih tûr thu sawi lâwk chu engtikin nge a thlen famkim? He tihretheihna hun hi B.C.E. 1913-a Abrahama fapa kum 5 mi vêl Isaaka’n hnute hnêk a bân ṭuma a unaupa kum 19 mi, Ishmaela “nuihsan” a tawh aṭang khân a inṭan a. (Genesis 21:​8-14; Galatia 4:29) Chu chu B.C.E. 1513-a Israel fate Aigupta sal tânna ata an chhuah khân a tâwp a ni.

16:​2—⁠Saraii’n Abrama nupui atân a bâwihnu Hagari a pêk kha thiltihâwm a ni em? Saraii thil tih chu chûng laia tih ṭhin dân nên a inmil a ni​—⁠nupui ching chuan ro luahtu a neih theih nân a pasal hnênah hmei a pe ṭhîn a ni. Nupui pakhat aia tam neih chu Kaina thlah aṭanga inṭan a ni a. A tâwpah chuan, chu chu chîn dân lo niin, Jehova betu ṭhenkhatte pawhin an pawm a ni. (Genesis 4:​17-19; 16:​1-3; 29:​21-28) Amaherawhchu, Jehova chuan atîra a tehna siam nupui pasal pakhat chauh neih tûr tih chu a thlâk lo. (Genesis 2:21;22) ‘Chi tam tak thlaha lei hi luah khat’ tûra thu a pêk leh khân, Nova leh a fapate chu nupui pasal pakhat chauh nei vêk an ni. (Genesis 7:7; 9:1; 2 Petera 2:⁠5) Tin, he tehna nupui pasal pakhat chauh neih hi Isua pawhin a nemnghet leh a ni.​—⁠Matthaia 19:​4-8; 1 Timothea 3:​2, 12.

19:​8—⁠Lota’n a fanute Sodom mite hnêna pêk a tum kha thil sual a ni lâwm ni? Khawchhak lam hnam dânah chuan, mikhualte hum chu mikhual thlengtu mawhphurhna a ni a, a ṭul chuan thih pawh a inhuam tûr a ni. Chutiang ti tûr chuan Lota chu a inbuatsaih a. Huaisen takin a chhuak a, kawngka a khâr a, mipui chu amah chauhvin a hmachhawn a ni. A fanute pêk a tum lai vêl chuan, Lota chuan a mikhualte chu Pathian thuchah kengtute an ni tih a hre tawh a nih hmêl a, Pathianin Aigupta rama a nutei, Sari A hum angin a fanute pawh a hum ang tih chu a ngaihtuah mai thei. (Genesis 12:​17-20) A ngaihtuah ang chiah chuan, Lota leh a fanute chu humhim an ni.

19:30-​38—⁠Lota uain ruih leh a fanute pahnih laka fa a neih kha Jehova’n a pawmzam em? Jehova chuan thisen zawmpui inngaihna chu a pawmzam lo va, zu ruih pawh a pawmzam hek lo. (Leviticus 18:​6, 7; 1 Korinth 6:⁠9, 10) A nihna takah chuan, Lota chuan Sodom mite’n “dân lo anga an thiltihte” chu pawi a ti a. (2 Petera 2:​6-8) A fanute’n Lota an hrai ruih chhan tak pawh a harh fîm lai chuan anmahni mutpui a rem ti dâwn lo tih an hriat reng vâng a ni. Mahse, ram dang mi an nih avângin, a fanute chuan chutianga tih chu Lota chhûngkua chi a mang loh nâna dan theih dân kawng awmchhunah an ngai a ni. He mi chanchin Bible-a a lan chhan chu Abrahama thlah Israelte leh, (Moaba aṭanga piang) Moab-ho leh (Benammia aṭanga piang) Ammon-hote inlaichîn dân târ lan nân a ni.

Kan Zir Tûrte:

13:​8, 9. Inrem lohna chinfel dân chungchânga Abrahama entawn tûr siam chu a va ṭha êm! Sum leh pai neih duh avângte, mahni duhzâwng avâng te, a nih loh leh chapo avâng tein kan inlaichînna muanawm tak chu i hloh ngai lo vang u.

15:​5, 6. Abrahama chu a lo upat a, fapa a la neih rih si loh khân chu mi chungchâng chu Pathian hnênah a thlen a ni. Chutah Jehova chuan a thlamuan a. Eng nge a rah chhuah? Abrahama chuan “LALPA chu a ring” a ni. Ṭawngṭaia Jehova hnêna kan thinlung kan phawrh a, Bible-a min thlamuannate kan pawm a, a thu kan âwih chuan, kan rinna chu a lo nghet sawt ang.

15:16. Jehova chuan Amor-ho (a nih loh leh Kanaan-ho) chunga a rorêlna chu chhuan li thlengin a khêkkhal a ni. Engvângin nge? Dawhtheihna Pathian a nih vâng a ni. Insiam ṭhat beiseina a awm tawh loh thlengin a nghâk a. Keini pawh, Jehova anga kan dawhtheih a ngai a ni.

18:23-​33. Jehova chuan mite chu apâwng atakin a tiboral lo va. Mi felte chu a humhim a ni.

19:16. Lota chu “a la muang hle si a,” vântirhkohte chuan amah leh a chhûngte chu Sodom khaw pâwna a kaiha an kaih chhuah deuhthaw hial a ngai a ni. Khawvêl suak sual tâwpna kan nghah lai hian hmanhmawh a pawimawhzia kan hriatna kan hloh loh a ṭûl a ni.

19:26. Khawvêla kan kalsan tawh thilte hîpa awm emaw, ui taka hawia en kîrleh emaw chu a va âtthlâk êm!

JAKOBA’N FAPA 12 A NEI

(Genesis 24:1–​36:43)

Abrahama chuan Isaaka chu Jehova ring mi Rebeki nupuiah a neihsak a. Ani chuan fa phîr Esauva leh Jakoba chu a hring a. Esauva chuan a fatîr nihna chu ngainêpin, a hnua a pa malsâwmna dawngtu Jakoba hnênah a hralh a ni. Jakoba chu Paddanaram ramah a tlân chhia a; chutah chuan Leaii leh Rakili chu nupuiah a nei a, a pu zawn berâm chu kum 20 chhûng vêl a vênsak a, a pêmsan ta a ni. Leaii, Rakili leh an bâwihnu pahnihte lakah, Jakoba chuan fapa 12 leh fanu 1 a nei a. Jakoba chuan vântirhkoh a buan a, malsâwm a ni a, a hming chu Israela tia thlâksak a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

28:​12, 13—⁠“Leilâwn” chungchânga Jakoba mumang chuan pawimawhna eng nge a neih? Lung aṭanga siam ni âwm taka lang chu “leilâwn” chuan lei leh vânah inbiak pawhna a awm tih a târ lang a. Pathian vântirhkohte an chhuk a, an chhoh vêlna chuan Jehova leh a mihring pawmte inkârah vântirhkohte’n kawng pawimawh engemaw takin rawng an bâwl tih a târ lang a ni.​—⁠Johana 1:51.

30:​14, 15—⁠Engvângin nge Rakili’n a pasal nêna mut dun aia zâwlaidi ṭhenkhat a thlan zâwk? Hmân lai chuan, zâwlaidi rah chu nat chhâwkna leh pangti phu vên nân emaw, tihreh nân emawa hman ṭhin a ni a. Mipat hmeichhiat châkna chawk tho thei leh mihring chi tichak thei emaw, naupai thei tûra ṭanpui thei emaw anga ngaih a ni bawk. (Hla Thlan 7:13) Bible chuan Rakili’n a thlan zâwk chhan engmah a târ lang lo nâ a, zâwlaidi chuan naupai tûra ṭanpui a, a chin avânga mite sawichhiatna tâwp tûrah a ngai a ni mai thei a ni. Amaherawhchu, a hnu kum engemaw zâtah chauh Jehova’n “a chhûl a hawnsak” a ni​—⁠Genesis 30:​22-24.

Kan Zir Tûrte:

25:23. Jehova chuan nau la piang lote awm dân tûr hriat theihna leh a thil tum atân a thil hriat lâwk theihna hmang tûr leh a mi hman duhte thlan lâwk theihna a nei a. Mahse, mi tinte nakin hun awm dân tûr chu a ruat lâwk lo.​—⁠Hosea 12:3; Rom 9:​10-12.

25:​32, 33; 32:24-​29. Jakoba’n a fatîr nihna neih a lungkhamna leh malsâwmna dawng tûra zânkhuaa vântirhkoh a buanna chuan thil thianghlimte a hlut tak zetzia a târ lang a ni. Jehova chuan thil thianghlim tam tak min kawltîr a, chûngte chu amah leh ama pâwl nêna kan inlaichînna te, tlanna te, Bible te, leh kan Lalram beiseina te hi a ni. Jakoba angin chûngte kan hlutzia chu i lantîr ve ang u.

34:​1, 30. Jakoba ‘huat phurhtîrtu’ buaina chu Dinaii’n Jehova hmangaih lotu ṭhiana a siam vânga lo awm a ni. Fing takin ṭhian kan thlang tûr a ni.

JEHOVA’N AIGUPTAAH JOSEFA MAL A SAWM

(Genesis 37:1–​50:26)

Itsîkna chuan Jakoba fapate chu an unaupa Josefa sala hralh tûrin a tur a. Aiguptaah, Josefa chu Pathian nungchang tehna rinawm tak leh huaisen taka a vawn avângin tân inah a tang a. A hnuah chuan, Pharaoa mumang hrilhfiah tûrin lung in aṭanga hruai chhuah a ni a, chu mumang chuan hausak kum zawha kum sarih chhûng ṭâm a tlâk tûr thu a sawi lâwk a. Tichuan, Josefa chu Aigupta rama ei leh in hotu bera siam a ni ta a. Ṭâm a tlâk avângin a unaute chu Aigupta ramah ei leh in tûr zâwngin an rawn kal a. An chhûngkua chu inhmukhâwm lehin Gosen ram ṭha takah chuan awmhmun an khuar ta a ni. A thih hma lawkin, Jakoba chuan a fapate chu mal a sâwm a; kum za bi engemaw zât hnua lo thleng tûr malsâwmna ropui tak beiseina nghet pe thei hrilh lâwk thu chu a pe a ni. Jakoba ruang chu phûm tûrin Kanaan rama lâk a ni a. Josefa kum 110 a niha a thih chuan, Ram Tiam an thlen huna phûm atân a ruang chu ṭawih theih lohna hnawih a ni.​—⁠Exodus 13:19.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

43:32​—⁠Engvângin nge Aigupta-ho tân Hebrai-ho ruala chaw ei chu a thian loh? A chhan ni thei deuh ber chu sakhaw inhuatna emaw, hnam chapona emaw vâng a ni thei ang. Aigupta-ho chuan berâm vêngtute pawh an ten bawk. (Genesis 46:34) Engvângin nge? Berâm vêngtute chu Aigupta hnam zînga hnam hnuaihnung tak an nih vâng mai a ni thei a. A nih loh leh thlai chînna tûr ram zau tâwk a awm loh avângin chûng ran tlatna hmun zawngtute chu Aigupta-ho chuan an duh lo a ni thei bawk ang.

44:​5—⁠Josefa khân no kha aien nân a hmang tak tak em? Tangka no leh chu mi chungchâng thil sawite chu fiahna hmanrua atâna phuahchawp mai mai a ni. Josefa chu Jehova betu rinawm a ni a. Benjamina’n no chu a rûk tak tak loh ang bawkin, Josefa chuan no chu aien nân a hmang tak tak lo.

49:​10—⁠“Lal tiang” leh “rorêltu tiang” awmzia chu eng nge? Lal tiang chu lal thuneihna chhinchhiahna atâna lalin a ken tiang lian lo tak a ni a. Rorêltu tiang chu a sei a, thupêk theihna a neihzia lantîrtu a ni. Jakoba’n hêng thute a hmanna hian Silova lo kal hma loh chu thuneihna leh thiltihtheihna Juda hnamin an neih tûrzia a târ lang a. Chu mi Juda thlah chu, Jehova’n vân lam thuneihna a pêk Isua Krista hi a ni. Krista chuan lal thuneihna chu a nei a, thu pêk theihna a nei bawk a ni.​—⁠Sâm 2:​8, 9; Isaia 55:​4, Daniela 7:​13, 14.

Kan zir tûrte:

38:26. Juda chuan a monu hmeithai Tamari a dâwr dânah thil a tisual a. Amaherawhchu, a monu chu a lakah a rai tih a hriat chuan inngaitlâwm takin a thil tihsual chu a pawm a ni. Keini pawhin kan thil tihsualte chu rang takin kan pawm ve tûr a ni.

39:9. Josefa’n Potiphara nupui a chhânna chuan nungchang lama Pathian ngaihtuahna leh a ngaihtuahna a inmilzia a lantîr a, a chhia leh ṭha hriatna chu Pathian thu bulte a kaihhruaitîr tih a târ lang bawk. Keini pawhin thutak hriatna dika kan ṭhan chhoh zêl rual hian chutiang bawk chuan tih kan tum ve tûr a ni lâwm ni?

41:14-​16, 39, 40. Jehova chuan amah ṭihtute tân dinhmun chu a thlâkthleng thei a. Harsatna a lo thlenin, Jehova kan rinchan a, a laka kan rinawm reng chu a finthlâk a ni.

Rinna Nghet Tak An Nei

Abrahama te, Isaaka te, leh Josefa te chu rinna nei Pathian ṭih mi an ni tak zet a. Genesis bua chuang an chanchin chuan, kan rinna a tichak a, thil hlu tak takte min zirtîr a ni.

Theocratic Rawngbâwlna School-a chawlhkâr tin Bible chhiar tûrte i chhiar hian he chanchinte hi i ṭangkaipui thei a ni. Kan sawi tâkte ngaihtuahna chuan he chanchin hi a tinung zual ang.

[Footnote]

^ par. 1 January 1, 2004 chhuak Vênnainsâng thuziak “Jehova Thu chu A Nung​—⁠Genesis Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna​—⁠I” en rawh.

[Phêk 28-naa milem]

Abrahama chu rinna nei mi a ni

[Phêk 28-naa milem]

Jehova’n Josefa mal a sâwm

[Phêk 28-naa milem]

Mi fel Lota leh a fanute chu humhim an ni

[Phêk 31-naa milem]

Jakoba’n thil thianghlimte a hlut. I hlut ve em?