A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“I Thinlung Vêng Ṭhain Nungchang Thianghlimna Vawng Rawh”

“I Thinlung Vêng Ṭhain Nungchang Thianghlimna Vawng Rawh”

“I Thinlung Vêng Ṭhain Nungchang Thianghlimna Vawng Rawh”

“Thil dang bera aiin i thinlung vêng ṭha rawh, nunna lo chhuahna a ni si a.”​—⁠THUFINGTE 4:23.

1-3. (a) Engtin nge mite’n nungchang lama an thianghlimna an hlutlohzia an târ lan ṭhin? Hrilhfiah rawh. (b) Engvângin nge nungchang thianghlimna hlutzia bih chian chu thil pawimawh tak a nih?

CHU lemziak chu a hmân lai hle tawh a ni thei. In chhûng chei dân nên pawh a inmil thei hlawl lo a ni mahna. Engpawh ni se, in neitu tân chuan chu lemziak chuan ṭangkaina a nei tlêm hle. A tâwpah chuan pâwl sum tuak nân (U.S.) dollar 29 leka hralh a ni ta a. Mahse, a hnu kum engemaw zât lekah chuan dollar maktaduai khat dâwn lai a rawn man chho ta mai a! A nihna takah chuan, lemziak thiam tak kut chhuak, thil vâng tak a lo ni reng mai. A neitu hmasa, he thil hlu tak hlut nachâng hre lotu rilru tûr chu han ngaihtuah teh!

2 Nungchang thianghlimna, mi mal nungchang ṭhatna, chungchâng pawh chutiang bawk chu a ni. Tûn laia mi tam takte chuan anmahni nungchang thianghlimna ngei pawh an hlut lo va. Ṭhenkhat chuan nungchang thianghlimna chu hmân lai ngaih dân, tûn lai ṭhangtharte nun nêna inmil lovah an ngai a ni. Chuvângin, thil hotê atân an nungchang thianghlimna chu an hloh ṭhîn. Ṭhenkhat chuan an nungchang thianghlimna chu mipat hmeichhiatna lama rei lote chhûng nawm chenna nên an thleng a. A dangte chuan an ṭhiante emaw, an mipat hmeichhiatpui ni lo emawte ngaihsân hlawh nân an nungchang thianghlimna chu an hloh bawk.​—⁠Thufingte 13:20.

3 Mi tam tak chuan an nungchang thianghlimna hlutzia chu a tlai luat hnuah an hre chauh ṭhîn a. An thil hloh chu a lungchhiatthlâk ṭhîn hle. Bible sawi angin, nungchang bawlhhlawhna rah chhuah chu ‘sai anga kha,’ tûr ang mai a ni. (Thufingte 5:​3, 4) Tûn lai nungchang bawlhhlawhna hunah hian, engtin nge i nungchang thianghlimna chu i hlutin, i vawn tlat theih ang? Chutianga ti tûra hma lâk theih dân kawng thum kan ngaihtuah ang.

I Thinlung Vêng Ṭha Rawh

4. Entîr nei thinlung chu eng nge ni a, engvângin nge kan vênhim ang?

4 Nungchang thianghlimna vawn theih dân bul ber chu thinlung vên ṭhat hi a ni. Bible chuan: “Thil dang bera aiin i thinlung vêng ṭha rawh, nunna lo chhuahna a ni si a,” a ti. (Thufingte 4:23) He ta “i thinlung” a tih hi eng nge ni? I kaw chhûnga awm taksa pêng tak tak sawina a ni lo. Heta thinlung a tih hi entîr nei thinlung a ni a. I chhûngril lam nihphung, i ngaihtuahnate, thil veizâwngte, leh nangmah chêttîrtu thilte a kâwk a ni. Bible chuan: “LALPA in Pathian chu in thinlung zawng zawngin, in rilru zawng zawngin, in chakna zawng zawngin in hmangaih tûr a ni,” a ti. (Deuteronomy 6:⁠5) Isua chuan he thupêk hi thupêk zawng zawng zînga ropui ber angin a sawi a ni. (Marka 12:​29, 30) Chiang takin, he kan thinlung hi a hlu hle a. Vênhim a phu tak zet a ni.

5. Engtin nge thinlung chu a hlut êm êm rualin hlauhawm tak a nih theih?

5 Mahse, Bible chuan “thinlung hi thil zawng zawng aiin bumhmang ber, chhe lailet dêr a ni,” tiin a sawi bawk. (Jeremia 17:⁠9) Engtin nge thinlung chu bumhmang​—⁠kan tâna hlauhawm tak a nih neih? Awle, entîr nân, lîrthei hi thil ṭangkai tak, rîkrum thilah pawh nun chhanhimtu a ni a. Mahse, a khalhtuin a thunun loh va, ṭha taka a khalh loh chuan, chu motor vêk chu nunna la thei hmanruaah awlsam têin a chang thei tlat a ni. Chutiang bawkin, i thinlung pawh i vên ṭhat loh chuan, chhûngril lam châkna chuan a thunun ang che a, chhiatna râpthlâk tak i tawng ang. Pathian Thu chuan: “Mahni rilru ring maitu chu mi â a ni a, fing taka chetla mi erawh chu chhan chhuah a ni ang,” a ti. (Thufingte 28:26) I zin chhuah hmaa kawng awm dân târ lanna map i râwn ang chiaha Pathian thu i inkaihhruaitîr phawt chuan, fing takin chêt i la thei ang a, chhiatna i pumpelh thei ang.​—⁠Sâm 119:105.

6, 7. (a) Thianghlimna chu eng nge ni a, engvângin nge Jehova chhiahhlawhte tân a pawimawh êm êm? (b) Engtin nge mihring ṭha famkim lote’n Jehova thianghlimna an lantîr thei tih kan hriat?

6 Kan thinlung hian ama thuin nungchang thianghlimna lam a duh nghâl mai lo. Chutiang lama kan khalh luh chu a ngai zâwk a ni. Kan khalh luh theih dân kawng khat chu nungchang thianghlimna hlutna dik tak chhût hi a ni a. Hei hi thianghlimna nên a inkungkaih tlat a, chu chu fai, sual laka fihlîm tihna a ni. Thianghlimna chu mize hlu tak, Pathian Jehova mize bul berte zînga pakhat a ni a. Bible châng tam tak chuan chu mizia chu Jehova nên a thlûnzawm a ni. Dik takin, Bible chuan “Thianghlimna chu Jehova ta” a ti hial a ni. (Exodus 28:​36, NW) A nih leh, chutiang khawpa mize sâng tak chuan keini ṭha famkim lote nên inzawmna eng nge a neih?

7 Jehova chuan a Thu-ah chuan: “Nangni in thianghlim tûr a ni, kei ka thianghlim si a,” tiin min hrilh a. (1 Petera 1:16) Ni e, Jehova thianghlimna chu kan entawn thei a; a mithmuhah chuan kan fai theiin, nungchang thianghlimna kan vawng tlat thei a ni. Chuvângin, thil thianghlim lo, chêtdân bawlhhlawh lak ata kan inthiar fihlîm hian, chanvo sâng leh phûrawm tak chu kan chelh a ni​—⁠Pathian Chungnung Bera mize mawi tak lantîr theihna chanvo chu! (Ephesi 5:⁠1) Chu chu kan theihphâk bâkah kan ngai tûr a ni lo, Jehova chu Hotu fing leh phûttâwk nei, kan theih tâwk bâk engmah phût ngai lo Pathian a ni si a. (Sâm 103:​13, 14; Jakoba 3:17) Thlarau lam leh nungchang lama thianghlim reng tûr chuan ṭan lâk a ngai ngei mai. Mahse, tirhkoh Paula chuan “Krista lama [“chanpual,” NW] takna leh thianghlimna” chungchâng a sawi a ni. (2 Korinth 11:⁠3) Nungchang lama thianghlim tûra taihmâk chhuah chu Krista leh a Pa chungah kan ba a ni lâwm ni? Tihah chuan, kan pêk lêt theih rual lova nasa hmangaihna kan chungah an lantîr tawh si a. (Johana 3:16; 15:13) Fai tak leh thianghlim taka nunna hmanga kan lâwmzia lantîr chu a âwm hle a ni. Kan nungchang thianghlimna chu Jehova chunga kan lâwmzia lantîrna anga kan thlîr hian, kan hlut zual ang a, kan thinlung kan vênghim bawk ang.

8. (a) Engtin nge entîr nei thinlung chu kan châwm theih? (b) Kan titi hian kan chungchâng eng nge a târ lan theih?

8 Keimahni kan inchâwm dân hmang pawhin kan thinlung kan vêng him bawk a. Kan rilru leh thinlung chu thlarau lam chaw ṭhaa kan châwm ziah a ngai a, Pathian lalram chanchin ṭha chu kan rilrua kan vawn tlat a ngai a ni. (Kolossa 3:⁠2) Kan titi pawhin chutianga kan vawn tlatzia a târ lang tûr a ni bawk. Tisa lam thil te, thu lepchiah tak takte sawi hrât tak nia hriat kan hlawh chuan, kan thinlung dinhmun kan lantîr tihna a ni. (Luka 6:45) Chutiang ni lovin, thlarau lam thil leh mi tichak thei lam thil sawi chîng mi niin i thang zâwk ang u. (Ephesi 5:⁠3) Kan thinlung vêng ṭha tûr chuan, thil hlauhawm kan pumpelh ngei tûr a awm bawk. Chûng zînga thil pahnihte chu i lo sawikhâwm ang u.

Inngaih Tlânsan Rawh

9-11. (a) Engvângin nge 1 Korinth 6:​18-a fuihna ngaihthahtute chu nungchang bawlhhlawhna nasa takah an tlûk duh fo? Hrilhfiah rawh. (b) Inngaih kan tlânsan chuan, eng nge kan pumpelh ang? (c) Mi rinawm Joba’n kan tân entawn tûr ṭha eng nge a siam?

9 Jehova chuan mi tam takin an thinlung an vên ṭhat a, nungchang thianghlimna an vawn reng theih nâna ṭanpuitu tûr fuihna thu ṭhenkhat ziak tûrin tirhkoh Paula chu a thâwk khum a. Paula chuan: “Inngaih hi tlânsan rawh u,” a ti a ni. (1 Korinth 6:18) Hetah hian “Inngai suh u,” tih mai aia awmze thûk zâwk neiin a sawi tih chhinchhiah ang che. Kristiante chuan chutiang mai aia tam an ti tûr a ni. Chutiang nungchang bawlhhlawhna lam thiltihte chu, nun atâna hlauhawm thil an tlânsan angin an tlânsan tûr a ni. Chu fuihna kan ngaihthah chuan, nungchang bawlhhlawhna nasa taka tel leh Pathian duhsakna chân hlauhawmna kan tipung a ni ang.

10 Entîr nân: Nu pakhat chuan a fapa chu hun serh pawimawh taka tel tûrin a bualfai a, thawmhnaw fai a hâktîr a. A fapa chuan an chhuah hmaa pawna infiam a dîl a, intiamkamna pakhat ṭanchhanin a phalsak a ni. “Pâwna tuihâwk tlingkhâwm bulah kal lo la. Chirh diak i kai vaih chuan ka hrem dâwn che nia,” tiin a hrilh a ni. Mahse, rei lo tê hnuah chuan tuihâwk tlingkhâwm kotlâng zawha a pai phei nawk nawk lai a va hmu ta a. Chirh diak chu a la kai lo. Mahse, tuihâwk tlingkhâwm bula kal lo tûra a vaukhânna chu a ngai pawimawh lo va, buaina a tâwk ṭhelh a ni. (Thufingte 22:15) Naupang aia thil hre zâwk tûra ngaih ṭhalaite leh puitling tawhte pawhin chutiang bawk chuan thil an tisual a ni. Engtin nge an tihsual theih?

11 ‘Zahthlâk taka hurna’ lama mi tam tak an tlûk hunah hian, dân lo anga mipat hmeichhiatna hmanna chungchâng thuziakte hralha sumdâwnna chi khat a lo chhuak a. (Rom 1:​26, 27) Magazine-te, lehkhabute, video-te, leh Internet-te chu zahmawh lam thil hlîrin a khat a ni. Chutiang milemte an rilrua la lûtte chuan inngaih chu an tlânsan lo chiang hle. Chu thil hmang chuan an infiam a, dinhmun hlauhawm takah dingin Bible vaukhânna an ngaihthah a ni. An thinlung chu vên ṭhat ahnêkin, hun rei tak chhûng an rilru luahkhat tûr milem fiah takte hmangin an hrai zâwk a ni. (Thufingte 6:27) Thil ṭha lo tih châkna neihtîr thei thilte entîr lo tûra mahni mit nêna thuthlung siamtu, mi rinawm Joba hnên aṭang hian i inzir ang u. (Joba 31:⁠1) Ani chu entawn tûr ṭha a va ni êm!

12. Engtin nge Kristian ṭhiandûnte chuan an inngaihzâwn laiin “inngaih an tlânsan” ang?

12 Inngaihzâwn lai hian “inngaih tlânsan” chu a pawimawh zual a. Inngaihzâwn hun chhûng hi hun hlimawm tak, beiseina leh nghahhlelhna hlîra khat tûr a ni a; mahse, ṭhalai ṭhenkhat chuan nungchang bawlhhlawhna lama inhmangin chu hun hlimawm tak chu an tichhe zo a ni. Chutianga tiin, inneihna ṭha nghahchhan ṭha ber​—⁠mahni hmasial lo hmangaihnaa innghat inlaichînna te, insûmtheihna te, leh Pathian Jehova thu âwihna te​—⁠chu an inpaihbosak ve ve a ni. Kristian nupa tuak khat chu an inngaihzâwn laiin nungchang bawlhhlawhna lamah an tlu lût a. An inneih hnu chuan a nupui chuan a chhia leh ṭha hriatnain a hrem reng thu leh an inneih nî pawh hlim taka a hman theih loh thu a sawi a ni. Heti hian a inpuang a: “Vawi tam tak Jehova ngaihdamna ka dîl a; mahse, kum sarih lai a ral tawh hnu pawh hian, ka chhia leh ṭha hriatna chuan min la dem reng a ni,” tiin. Chutiang sualnaa tlu lûtte tân Kristian upate ṭanpuina dîl chu a pawimawh hle. (Jakoba 5:​14, 15) Mahse, Kristian nupa tam tak chuan fing takin thil an ti a, an inngaihzâwn laiin chûng thil hlauhawmte chu an pumpelh a ni. (Thufingte 22:⁠3) An inngainatzia lantîrna kawngah chin tâwk an nei a. Ṭhian hruai an nei zêl a, hmun fianriala an pahnih chauhva awm hran chu an pumpelh tlat a ni.

13. Jehova hmangaih lotu ngaihzâwn chuan eng buainate nge a siam?

13 Jehova rawngbâwltu ni lote ngaihzâwngtu Kristiante chuan buaina namên lo an tâwk ṭhîn. Entîr nân, Pathian Jehova hmangaih lotu nên chuan engtin nge in inzawm theih ang? Kristiante chuan Jehova hmangaihtu leh nungchang thianghlimna lama a tehnate zâwmtu nên chauhva nghâwngkawl an bah dun chu a pawimawh a ni. Pathian Thu chuan: “Ring lo mite nên rual lo taka nghâwngkawl bât dûnin awm suh u; suahsualna leh felnain engnge inṭâwmna an neih? A nih loh leh thim leh êngin engnge inpâwlna an neih?,” tiin hmangaih takin min hrilh a ni.​—⁠2 Korinth 6:14.

14, 15. (a) “Inngaih” tih awmzia chungchângah eng ngaih dân dik lo tak nge ṭhenkhatin an neih? (b) Bible ṭawngkam “inngaih” tih hian eng ang chi thil nge a huam tel a, engtin nge Kristiante chuan ‘inngaih hi an tlânsan’ ang?

14 Hriatna neih pawh hi a ṭûl hle bawk. A awmzia dik tak kan hriat loh chuan inngaih chu kan tlânsan thei tak tak lo vang. Tûn lai khawvêla mi ṭhenkhat chuan “inngaih” tih awmzia chungchângah hian ngaih dân dik lo an nei a. Raipuarna thlen thei mipat hmeichhiatna hman tak tak chauh hi inngaihna niah an ngai a ni. Chuvângin, mi tam tak chuan inngai si lo va, innei lo va mipat hmeichhiatna lama an châkna hrithla theiah an inngai a. Duh lo chunga tleirâwl raipuar tam lutuk tihtlêm tum hrisêlna lam enkawltu pâwl zahkai tak tak ṭhenkhat pawhin, ṭhalaite chu raina thlen lo chi mipat hmeichhiatna hman dân dang an kawhhmuh hial a ni. Lungchhiatthlâk takin, chutiang kaihhruaina chu a dik lo. Raipuar pumpelh hi nungchang thianghlimna nên a thuhmun lo va, inngaih tih thu mal hrilhfiahna chu chutiang mai a ni lo.

15 Bible lama mi thiamte chuan “inngaih” tia lehlin Grik thu mal por·neiʹa tih hian awmzia a nei thui hle tih an pawm a. Serh hman dik lohna chi rêng rêng a kâwk a, nawhchizuarte chîn chi thiltih tam tak nên a inkûngkaih bawk. Entîr nân, kâa châkna inhrîkthlâksak (oral sex) te, mawngkuaa inpâwl (anal sex) te, leh mi dang serh hrawtsak ang chite pawh hi por·neiʹa thiltih vek a ni. Chutiang thiltihte “inngaihna” nia ngai lote chuan anmahni an inbum a, Setana thangah an âwk tihna a ni. (2 Timothea 2:26) Chu bâkah, nungchang thianghlimna vawng tih chu inngaihna lam thil tih loh mai a ni lo. “Inngaih . . . tlânsan” tûr chuan sual turu tak por·neiʹa min tihtîr thei mipat hmeichhiatna lama bawlhhlawhna zawng zawng leh nungchang leplêrna chi rêng rêng kan pumpelh tûr a ni. (Ephesi 4:19) Chutiang kawng chuan nungchang thianghlimna kan vawng a ni.

Inchhai Derna Thang Pumpelh Rawh

16. Bible-a entîrnain a târ lan angin, inhmangaih tih hriat taka inchhaih chu eng hunah nge a âwm?

16 Nungchang thianghlimna vawng tlat tûr chuan, hlauhawm dang kan pumpelh tûr a awm a, chu chu inchhai derna hi a ni. Ṭhenkhat chuan inchhai der chu thil pawi lo, mipat hmeichhiatpui ni lote inkâra infiamna mai maiah an ngai tlat thei a. Dik takin, inhmangaih taka inchhaih châng pawh a hun leh hmun a zirin a awm ngei mai. Isaaka leh Rebeki pawh ‘an inchhaih lai’ hmuh a ni a, a hmutute chuan unau an ni lo tih an hre chiang hle a ni. (Genesis 26:​7-9) Mahse, anni chu nupa an ni a. An inkâra inngainatna lantîra inchhaih chu a âwm a ni. Tûna kan sawi inchhai der erawh hi chu thil dang daih a ni.

17. Inchhai derna chu eng nge ni a, engtin nge chu mi kawnga buaina chu thunun theih a nih?

17 Inchhai derna chu hetiang hian a sawifiah theih ang: nupui pasala neih tum chiah si lo va mi dang ngaihzâwnna tiin. Mihringte hi mak tak maia siam kan nih avângin, inchhai der dân kawng tam tak chhiarsên loh a awm a, a ṭhen phei chu hriat harsa tak a ni. (Thufingte 30:​18, 19) Chuvângin, inchhai derna chungchânga dân khauh tak zam chuan kawngro a su lo. Dân zam mai aia sâng zâwk thil engemaw a ṭûl a ni​—⁠ngun taka mahni inenfiahna leh Bible thu bulte fîmkhur taka nunpui chu.

18. Engin nge mi ṭhenkhat chu mi dangte chhai der tûra tur a, engvângin nge inchhai der chu a hlauhawm?

18 Ngun taka kan inenfiah chuan, kan mipat hmeichhiatpui ni lote’n min ngaizâwng tih kan hriat chuan nuam kan ti tih kan pawm ngei ang. Chu chu thil nihphung pângngai a ni. Mahse, chutianga miin min ngaihzâwn nân​—⁠mi ngaihsân hlawh nân mai emaw, chutianga mi dang an inngaihsân nân mai emaw​—⁠mi kan chhai der em? Chutianga kan ti a nih chuan, mite rilru kan tihnat theih dân kan ngaihtuah em? Entîr nân, Thufingte 13:12 chuan: “Beiseina tihkhawtlai hian thinlung a tinâ,” a ti. Duh rêng vânga mi tuemaw kan chhai der a nih chuan, chu mi tawrh dân chu kan hre chiah lo a ni thei ang. Ani chuan inngaihzâwn emaw, a tâwpa inneih hial emaw pawh a lo beisei thei a. A tâwpa a beidawnna chu nasa tak a ni thei a ni. (Thufingte 18:14) Tum rêng vânga mi dangte chhai der vêl chu a nunrâwnthlâk hle.

19. Engtin nge inchhai derna chuan Kristian nupa nun a tihderthâwn theih?

19 Pawmlai neite chhai derna laka invên chu a pawimawh zual a. Pawmlai neite ngaihzâwn​—⁠emaw, pawmlai neiin a kawppui ni lo ngaihzâwn emaw​—⁠chu thil dik a ni lo. Lungchhiatthlâk takin, Kristian ṭhenkhat chuan an kawppui ni lo mi dangte ngaihzâwn chu thil pawi lovah an ngai a, an ngai sual hle a ni. Ṭhenkhat chuan chutiang “ṭhian” tia an chhâlte hnênah chuan an rilru chhûngril ber, an kawppuite pawh an hrilh loh an thu rûk chu an hrilh a ni. Chuvângin, an inngaihzâwnna chu an inneihna tichak lo va, tichhe hial thei inhnemnaah (emotional dependency-ah) a lo chang chho a ni. Kristian pawmlai neite chuan uirêna chungchânga Isua vaukhânna thu fing tak hi an hre reng tûr a ni​—⁠thinlung aṭang a inṭan a ni tih chu. (Matthaia 5:28) Chuvângin, thinlung vêng ṭhain, sawhkhâwk ṭha lo chhuah thei dinhmunte chu i pumpelh ang u.

20. Kan nungchang thianghlimna chu eng anga thlîr reng nge kan tum ang?

20 Tûn nungchang bawlhhlawhna khawvêlah hian nungchang thianghlimna vawn reng chu a harsa ngei mai. Mahse, i nungchang thianghlimna vawn chu i hloh hnua neih lêt leh ai chuan a awlsam daih zâwk tih hre reng ang che. Jehova chuan “a ngaidam nasa khawp” theiin, an sualna ata inlamlêt tak takte chu a tifai thei ngei mai. (Isaia 55:⁠7) Mahse, nungchang bawlhhlawhnate chu an thiltih rah chhuahte aṭangin a hum lo. An thiltih rah chhuah chuan kum tam tak a daih thei a, damchhûng hial pawh a daih thei a ni. (2 Samuela 12:​9-12) Chuvângin, i thinlung vên ṭhain i nungchang thianghlimna vawng tlat ang che. Jehova hmaa i nungchang thianghlimna leh faina chu ro hlu tak tak angah ngai tlat la, hloh ngai suh ang che! (w04 2/15)

Engtin Nge I Chhân Ang?

• Nungchang thianghlimna chu eng nge ni a, engvângin nge a pawimawh êm êm?

• Engtin nge kan thinlung kan vên ṭhat ang?

• Inngaih tlânsannaah chuan engte nge tel?

• Engvângin nge inchhai derna kan pumpelh ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 19-naa milem]

Motor chu ṭha taka khalh a nih loh chuan a hlauhawm thei

[Phêk 21-naa milem]

Nungchang thianghlim taka inngaihzâwnna chu a hlimawmin Pathian a chawimawi