A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Exodus Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Exodus Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Exodus Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

HE LEHKHABU bu hi lal râwng tak hnuaia ‘rim taka thawhtîrte’ chhanchhuahna chungchâng dik tak chuanna a ni a. (Exodus 1:13) Hnam thar pianna chanchin phûrawm tak chuanna a ni bawk. Thilmak tak tak te, dân zam ṭha chungchuang te, leh biak bûk sak chungchâng te chu a hmêlhmang ngaihven awm takte zînga mi a ni. A tlângpui thuin, hêng hi Bible-a Exodus bua chuangte chu a ni.

Exodus hi Hebrai zâwlnei Mosia ziah a ni a, kum 145 chuang chhûng​—⁠B.C.E. 1657 aṭang B.C.E. 1512 biak bûk sak zawh thlenga Israelte thiltawn chungchâng târ lanna a ni. Amaherawhchu, kan tâna ṭangkaina nei tawh lo thawnthu mai a ni lo. Mihringte hnêna Pathian thu, a nih loh leh thuchah zînga mi a ni. Chutiang a nih avângin, a “nung a, thil a ti thei,” a ni. (Hebrai 4:12) Chuvângin, Exodus hian kan tân awmzia a nei tak zet a ni.

“PATHIANIN AN RUM CHU A HRIA”

(Exodus 1:1–​4:​31)

Aigupta-a Jakoba thlahte chu an lo pung chak ta êm êm a, lal rorêlna angin anni chu sala siam an ni a. Pharaoa chuan Israel mi mipa nau piang zawng zawng chu tihlum tûrin thu a pe hial a ni. Chu thupêk chu a hnua Pharaoa fanuin fapaa a pawm tâk thla thum mi nausên Mosia chuan a pumpelh a ni. Lal in chhûnga sei lian mah ni se, kum 40 mi a nih chuan, Mosia’n a chipui a ṭanna lamah Aigupta mi chu a that a. (Tirhkohte 7:​23, 24) Chutichuan, Midian ramah a tlânchhiat a ngai ta a ni. Chutah chuan nupui a nei a, berâm vêngin a khawsa a. Hnim buk alh mak tak aṭangin, Jehova chuan Mosia chu Aigupta rama kîr leha Israel mite sal ata hruai chhuak tûrin a tîr a. A unaupa, Aarona chu a thusawitu atâna ruat a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

3:1—⁠Jethroa kha eng ang puithiam nge a nih? Thlahtute hun lai chuan chhûngkaw lû ber chuan a chhûngkaw tân puithiam angin rawng a bâwl ṭhîn a. Jethroa chu Midian hnam thlahtu ber niin a lang a ni. Midian hnam chu Keturi laka Abrahama chi thlah an nih avângin, Jehova biakna chungchâng chu an hre mai thei a ni.​—⁠Genesis 25:​1, 2.

4:​11—⁠Eng kawngin nge Jehova chuan ‘ṭawng thei lo te, bengngawng te, mitdel te a siam’? Jehova chuan mit delna leh ṭawng theih lohna awmtîr châng nei mah se, chûng piansualna zawng zawng tâna mawhphurtu a ni lo. (Genesis 19:11; Luka 1:​20-22, 62-64) Chûng chu sual rochun vânga lo awm a ni. (Joba 14:4; Rom 5:12) Amaherawhchu, he dinhmun hi awmtîr a phal avângin, amah chu ṭawng thei lo te, bengngawng te, mitdel te ‘siamtu’ angin a insawi a ni.

4:​16—⁠Engtin nge Mosia chu Arona tân “Pathian ang” a nih? Mosia chu Pathian aiawhtu a ni a. Chuvângin, Mosia chu a aiawha thusawitu Arona tân “Pathian ang” a lo ni.

Kan Zir Tûrte:

1:​7, 14. A mite Aigupta rama tihhrehawm an nih khân, Jehova chuan a ṭanpui a. Tûn laia a Thuhretute chuan tihduhdahna nasa tak an tawrh hunah pawh chutiang bawkin a chhawmdâwl a ni.

1:​17-​21. Jehova chuan “a ṭha lamin” min hre reng.​—⁠Nehemia 13:31.

3:​7-​10. Jehova chuan a mite au thâwm chu a chhâng ṭhîn.

3:​14. Jehova chuan a thiltumte chu a tihlawhtling ngei ngei ṭhîn a. Chuvângin, Bible-a innghat kan beiseinate chu a takah a chantîr dâwn tih kan ring thei.

4:​10, 13. Mosia chu Pathianin a ṭanpui dâwn tih a hriat hnuah pawh a ṭawngkam thiam loh avângin a la inring tâwk lo va, Pharaoa hnêna thusawi tûra mi dang tîr zâwk tûrin Pathian a dîl chiam a ni. Jehova chuan Mosia chu a hmang tho va, a chanvo hlen nâna a mamawh chakna leh finna a pe a ni. Kan tlin lohnate ngaihtuah aiin, Jehova chungah innghatin, thu hril tûr leh zirtîr tûra kan mawhphurhna chu rinawm takin i hlen ang u.​—⁠Matthaia 24:14; 28:​19, 20.

THILMAK TAK TAKTE CHUAN CHHANCHHUAHNA A THLEN

(Exodus 5:1–​15:21)

Mosia leh Arona chu Pharaoa hnênah kalin, Israel mite chu thlalêra Jehova hnêna kût hmantîr tûrin phalna an dîl a. Aigupta lal chuan a lo hnial bur mai a ni. Jehova chuan Mosia hmangin vânduaina nasa tak a mal malin a thlentîr a. Hri sâwmna a thlentîr hnuah chauh Pharaoa chuan Israelte chu a kaltîr a ni. Amaherawhchu, a hnu lawkah, amah leh a sipaite chuan rang takin an ûm leh a. Mahse, Jehova chuan Tuipui Sen kal tlangna tûr siamin a mite chu a chhanchhuak a ni. A ûmtu Aigupta mite erawh chu tuipuiah chuan an pil vek a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

6:3—⁠Eng kawngin nge Abraham te, Isaaka te, leh Jakobate hnêna Pathian hming chu hriattîr a nih loh? Hêng thlahtute hian Pathian hming an hmangin Jehova thutiamte chu an dawng a. Mahse, Jehova’n chûng thutiamte a thlen famkimtîr dân an hre lo va, an tawng bawk hek lo.​—⁠Genesis 12:​1, 2; 15:​7, 13-16; 26:24; 28:​10-15.

7:​1—⁠Engtin nge Mosia chu “Pharaoa tân pathianah” siam a nih? Mosia chu Pharaoa chunga a hman atân Pathian thiltihtheihna leh thuneihna pêk a ni. Chuvângin, chu lal chu a hlauh a ngai lo a ni.

7:​22—⁠Khawi aṭangin nge Aigupta dawithiamte chuan thisena chantîr loh tui fîm chu an neih? Chu hri a lên hmaa an neih Nile Lui tui chu an hmang a ni thei ang. A nih loh leh, Nile Lui kam vêlte laiin an la khâwm a ni thei bawk ang.​—⁠Exodus 7:24.

8:​26, 27—⁠Engvângin eng Mosia’n Israelte inthawina chu ‘Aigupta mite tân a thiang lo [“tenawm,” NW] ang’ a tih? Aigupta ramah chuan sa chi hrang hrang tam tak biak a ni a. Chuvângin, inthawi chungchâng a sawina chuan Mosia’n Jehova hnêna inthawi tûra Israelte kal chhuah a ngiat chhan a nemngheh rualin, thinlung a hneh lehzual dâwn a ni.

12:29—⁠Tute nge fa tîr anga chhiarte chu? Fa tîrah chuan mipa chauh an tel. (Numbers 3:​40-51) Pharaoa ngei chu fa tîr a ni a; mahse, tihhlum a ni lo. Mahnia chhûngkaw nei a ni a. Hri sâwmna chuan chhûngkaw lû ni lovin, chhûngkaw zînga fa tîr chu a tihlum a ni.

12:​40—⁠Eng chen nge Israelte kha Aigupta ramah an awm? Heta kum 430 tia târ lanah hian, Israel fate “Aigupta ram leh Kanaan rama” an awm rei zât a tel a ni. (NW Reference Bible, footnote.) B.C.E. 1943-ah kum sawmsarih panga mi Abrahama chuan Kanaan lam panin Euphrates Lui chu a kân a. (Genesis 12:⁠4) Chutaṭang chuan Jakoba kum 130 mi a niha Aiguptaa a luh chu kum 215 a ni. (Genesis 21:5; 25:26; 47:9) Chuti a nih chuan, chumi hnuah Israel mite chu Aigupta ramah kum 215 bawk an awm tihna a ni.

15:​8—⁠Tuipui Sena tui “khal” tih kha, tui hi vûrah a chang tak tak tihna em ni? Hebrai verb “khal” tia lehlin chu tisâwng emaw, tikawi emaw tihna a ni bawk a. Chu chu, Joba 10:​10-ah hnute khal hlâwm chungchâng sawi nâna hman a ni. Chuvângin tui khal tih hi vûr sawina a ni kher lo. Exodus 14:​21-a târ lan “khawchhak thli” chu tui vûra chantîr thei khawpa vâwt ni se chuan, a vâwt nasat dân sawi lanna engemaw tal a awm ngei ang. Tui chu thil hmuh theih engmahin a dan loh avângin a khal, vûr, a nih loh leh a khang angin a lang a ni.

Kan Zir Tûrte:

7:⁠14–​12:30. Hri Sâwmte kha tihpalh thil maia thleng a ni lo. Sawi lâwk sa vek a ni a, a hunah tak a thleng bawk a ni. Hrite chuan Siamtuin tui te, ni êng te, rannungte, ramsate, leh mihringte a thununzia a va târ lang chiang êm! Hêng hrite hian Pathianin amah betute a hum laiin, a hmêlmate chungah chhiatna a thlentîr thei tih a târ lang bawk a ni.

11:2; 12:36. Jehova chuan a mite mal a sâwm a. Aigupta rama Israel mite thawhrimna man chu tûnah a pe a ni ngei ang. Chu ramah chuan sala tâng tûr ni lovin, mi zalênte anga lût an ni si a.

14:30. Jehova chuan amah betute chu “hrehawm nasa tak” lo thleng tûr ata a chhanchhuak ang tin kan ring tlat thei.​—⁠Matthaia 24:​20-22; Thu Puan 7:​9, 14.

JEHOVA CHUAN RO A RELNA HNAM THAR A DIN

(Exodus 15:⁠22–​40:38)

Aigupta aṭanga an chhuah hnu thla thumnaah, Israelte chuan Sinai Tlâng bulah bûk an khuar a. Chutah chuan Thu Sâwm Pêk leh dân dangte chu an dawng a, Jehova nên thuthlung an nei a; tichuan, Pathian rorêlna hnam an lo ni ta a ni. Mosia chu tlângah ni 40 thangin, biakna dik leh Jehova biak bûk, biak in ken sawn theih tûr sak dân tûr chungchângah zirtîrna a dawng a ni. Chutih chhûng chuan, Israel mite chuan rangkachak bâwng no lem siamin, chibai an lo bûk a. Mosia chu tlâng aṭanga a lo chhuk a, thil awm dân a hmuh chuan a thinur êm êm a, Pathian pêk lung phêk pahnih chu a tikeh sawm vêk a ni. Thil sual titute an phu ang tâwka hrem an nih hnuah, tlângah lâwn lehin, lung phêk hnih dang a han la leh a ni. Mosia a lo kîrleh chuan, biak bûk sakna hna chu ṭan a ni ta a. Israelte an zalên hnu kumkhatna tâwpah chuan, chu puan in ropui tak leh a bungruate chu peih fel a ni a. Tichuan, Jehova’n biak bûk chu ropuinain a tuam khat ta a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

20:​5—⁠Engtin nge Jehova’n “pate khawlohna avânga” chhuan lo awm tûr thleng a hrem ṭhin? Mi chu a lo puitlin chuan, mi tinte chu an nungchang leh rilru put hmang azira an chungthu rêl a ni a. Mahse, Israel hnam chuan milem an biak khân, a sawhkhâwk chu chhuan lo awm leh tûr thlengin an tuar a ni. Israel mi rinawmte pawhin sakhaw lama thilsual tihna avângin rinawmna kawng zawh chu harsa an tihphah a ni.

23:19; 34:​26—⁠Kêl no sa a pui hnute tuia chhum loh tûr tih thupêk awmzia chu eng nge? Kêl no (emaw, ran dang emaw) a pui hnute tuia chhum chu ruah sûr nâna milem biakna thiltih a ni. Chu bâkah, a pui hnute tui chu a no châwmna tûr a nih avângin, a no chhum nâna hman chu a nunrâwnthlâk hle ang. He dân hian Pathian mite chu khawngaihna nei tûrin a ṭanpui a ni.

23:20-​23—⁠Heta vântirhkoh târ lan hi tunge ni a, engtin nge “amahah chuan” Jehova hming a awm? He vântirhkoh hi mihring a nih hmaa Isua hi a nih hmel hle. Ani chu Israelte Ram Tiam lam pana hruaitu atâna hman a ni. (1 Korinth 10:​1-4) Isua chu a Pa hming chawisângtu leh tithianghlimtu ber a nih avângin, “amahah chuan” Jehova hming a awm a ni.

32:​1-8, 25-​35—⁠Engvângin nge rangkachak bâwng no siamtu Arona chu hrem a nih loh? Arona chuan a rilru takin milem biakna a duh lo. A hnuah chuan, a chipui Levia mite kawpin Pathian lamah a ṭang a, Mosia dotute chu a dodâl a ni. Thil tisualtute tihhlum an nih hnuah, Mosia chuan mipui hnênah an thil tihsual lian tak chu a hrilh a, Arona pawh tiamin mi dangte chuan Jehova khawngaihna an dawnzia a târ lang a ni.

33:11, 20—⁠Engtin nge Pathianin “inhmatawnin” Mosia a biak? Hei hian innêl taka inbiakpawh tawnna a kâwk a. Mosia chu Pathian aiawhtu nên an inbia a, amah kal tlangin Jehova zirtîrna chu ṭawngkamin a dawng a ni. Mahse, ‘Pathian hmua nung thei tumah an awm loh’ avângin, Mosia chuan Jehova hmêl a hmu lo. Jehova’n Mosia chu a mi malin a be tak tak lo a ni. Galatia 3:19 chuan Dân chu “vântirhkohte hmanga palaite kuta pêk a ni,” a tih avângin.

Kan Zir Tûrte:

15:25; 16:12. Jehova chuan a mite ṭha takin a enkawl a ni.

18:21. Kristian kohhrana mawhphurhna nei tûra thlan mipate pawh chu Pathian ṭih mi, mi rin tlâk, leh mahni hmasial lo an ni tûr a ni.

20:1–​23:33. Jehova chu Dân Petu chungnung ber a ni a. Israelte’n a dân an zawm hian, fel tak leh hlim takin amah chibai an bûk thei a ni. Tûn laiah Jehova chuan ro a rêlna pâwl a nei a. Chu mi nêna ṭanrualna chuan kan hlimna leh himna a thlen a ni.

Kan Tân Awmzia A Nei Tak Zet

Exodus bu hian Jehova chungchâng eng nge a târ lan? Chu chuan ani chu hmangaih taka Chhawmdâwltu, tlukpui nei lo Chhanchhuaktu, leh a thiltumte Tifamkimtu angin a târ lang a ni. Ani chu amah ngeiin ro a rêlna pâwl hnuaia a mite enkawltu Pathian a ni.

Theocratic Rawngbâwlna School atâna inpuahchah nân chawlhkâr tin Bible chhiar tûrte i chhiar hian, Exodus aṭanga i thu zirte chuan a hneh hle ngei ang che. “Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna” tiha thu târ lante i zir hunah, Pathian Lehkha Thu-a thuchâng engemaw lai laite chu i hre thiam lehzual ang. “Kan Zir Tûrte” tih hnuaia thute chuan chawlhkâr tin Bible chhiarna i ṭangkaipui theih dân a hriattîr ang che. (w04 3/15)

[Phêk 28, 29-naa milem]

Jehova chuan mi inngaitlâwm Mosia chu Israelte sal tânna aṭanga hruai chhuak tûrin a tîr

[Phêk 29-naa milem]

Hri Sâwmte chuan Siamtuin tui, ni êng, rannungte, ramsate, leh mihringte a thununzia a târ lang

[Phêk 30, 31-naa milem]

Mosia hmangin, Jehova’n Israelte chu ro a rêlna hnam ni tûrin a din