A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Pathian I Tilâwm Thei

Pathian I Tilâwm Thei

Pathian I Tilâwm Thei

PATHIAN rilru kan khawih thei em? Pathian chu tihlâwm theih a ni em? Ṭhenkhat chuan Pathian chu chakna thahrui engemaw mai niin an ngai a. Nihna nei lo chakna thahrui mai chu a hlim theih kan beisei thei em? Thei lo rêng rêng. Mahse, Bible-in Pathian chungchâng a sawi hi han ngaihtuah teh.

“Pathian chu thlarau a ni,” tiin Isua chuan a sawi a. (Johana 4:24) Thlarau chu mihringte nunna laka danglam tak nunna chi khat a ni. Mihring mita hmuh theih ni lo mah se, thlarau chuan taksa a nei a ni​—⁠“thlarau lam taksa” chu. (1 Korinth 15:44; Johana 1:​18) Bible chuan entîr nei ṭawngkam hmangin Pathian chu mitte, bengte, kutte, leh thil dang dangte nei angin a sawi hial a. * Pathian chuan hming pawh a nei bawk a​—⁠Jehova a ni. (Sâm 83:18) Tichuan, Bible Pathian chu thlarau mi tihna a nih chu. Ani chu “Pathian nung chatuana Lal a ni.”​—⁠Jeremia 10:10.

Mi nung tak tak a nih angin, Jehova chuan thil a ngaihtuahin a tithei a. Ani chuan a miziate leh rilru veizâwngte, a duhzâwng leh duh lohzâwngte a tilang a ni. Dik takin, Bible hi amah tilâwmtu leh tilâwm lotu thil târ lanna hlîrin a khat a. Mihring siam chhuah pathiante leh milemte chu anmahni siamtu nun phung leh mizia târ lanna mai a nih laiin, Pathian engkimtithei Jehova chu mihring rilrua veina Siamchhuaktu a ni.​—⁠Genesis 1:27; Isaia 44:​7-11.

Jehova chu rinhlelh rual lovin “Pathian hlim” a ni a. (1 Timothea 1:​11, NW) Ani chuan a thil siam hna chu a hlimpui mai bâkah, a thiltumte hlen chhuah chu nuam a ti êm êm a ni. Zâwlnei Isaia hmangin, Jehova chuan heti hian a puang a: “‘Ka duhzâwng zawng zawng chu ka ti vek ang’ . . . ka sawi tawh a, ka hlen bawk ang; ka tum tawh a, ka ti bawk ang,” tiin. (Isaia 46:​9-11) Fakna hla phuahtu pawh: “LALPA chu a thiltihahte chuan hlim rawh se,” tiin a zai bawk a ni. (Sâm 104:31) Mahse, Pathian chuan hlim chhan tûr dang pawh a la nei. Ani chuan: “Ka fapa, fing la, ka thinlung tilâwm rawh; mi sawi chhetute ka chhân theih nân,” a ti a. (Thufingte 27:11) A awmzia chu han ngaihtuah teh​—⁠Pathian kan tilâwm thei tihna a nih chu!

Pathian Thinlung Kan Tihlâwm Theih Dân

Chhûngkaw lû, Nova’n Jehova thinlung a tihlâwm dân kha han ngaihtuah teh. Nova chu “a dam rualpuite zîngah chuan sawisêlbo a ni a,” chuvângin, “Pathian mit a tlung” a ni. A hun laia mi sualte ang lo takin, Nova rinna leh thuâwihna chuan Pathian a tilâwm êm êm a, “Pathian nên an lêng dûn ṭhîn” tia sawi a ni hial a ni. (Genesis 6:​6, 8, 9, 22) “Rinnain Nova chu[an] . . . Pathian ṭih dêkin, a chhûngte chhandam nân lawng a tu a.” (Hebrai 11:⁠7) Jehova chu Nova chungah a lâwm êm êm a, mihring chanchina dinhmun râpthlâk ber maia dam khawchhuahtîrin, amah leh a chhûngte chu mal a sâwm a ni.

Thlahtu Abrahama pawhin Jehova rilru a hre chiang hle a. Pathian rilru a hriat chianzia chu Jehova’n Sodom leh Gomorra chu an nungchang bawlhhlawhna avânga a tihboral tûr thu a hrilh ṭum khân a lang chiang hle a ni. Pathian chuan mi suaksualte rualin mi felte a tiboral dâwn lo tih thutâwp siam thei tûr khawpin, Abrahama chuan Jehova rilru chu a hre chiang a. (Genesis 18:​17-33) Kum tam tak a vei hnuah chuan, Pathian thupêk zâwmin Abrahama chuan “Isaaka chu a hlân” a ni, a chhan chu “mitthi pawh Pathian chuan a kai tho thei ang tih a ring” tlat a tin a ni. (Hebrai 11:17​19; Genesis 22:​1-​18) Abrahama chuan Pathian rilru a hriat chian êm avâng leh rinna leh thuawihna nasa tak a lantîr avângin, “Pathian ṭhianah vuahin a awm ta” a ni.​—⁠Jakoba 2:23.

Pathian thinlung tihlâwm tum tlattu dang leh chu hmân lai Israel Lal, Davida hi a ni. A chungchâng chu Jehova’n heti hian a sawi: “Davida, Jesaia fa, ka thinlung ang pu mi ka chhar ta, ani chuan ka duhzâwng ang apiang a ti ang,” tiin. (Tirhkohte 13:22) Mi hrawl tak Goliatha a hmachhawn hma pawh khân, Davida chuan Pathian a ring tlat a, Israel Lal Saula hnênah chuan: “Sakeibaknei kutbâwr ata leh savawm kutbâwr ata mi chhanchhuaktu LALPA chuan chu Philistia mi kut ata chu mi chhanchhuak ang,” tiin a hrilh a. Jehova chuan Davida’n Amah a rinna chu mal a sâwm a, Goliatha a hnehtîr a ni. (1 Samuela 17:​37, 45-54) Davida chuan a thiltih mai ni lovin, ‘a kâa thu chhuakte leh a thinlunga ngaihtuahnate hi [Jehova] mithmuhah lawmtlâk takin awm se’ a duh a ni.​—⁠Sâm 19:14.

Keini ve thung hi le? Engtin nge Jehova kan tihlâwm ve theih? Pathian rilru kan hriat chian poh leh Pathian thinlung tilâwm tûra kan tih theihte chu kan hre chiang lehzual dâwn a ni. Tichuan, Bible kan chhiar hunah ‘thlarau lam finna leh hriat theihna zawng zawng kawngah Jehova duhzâwng hriat famkimnaa kan lo khah theih nân leh kawng tinrênga amah tilungawi tûra Jehova zui tlâka kan awm theih nân’ Pathian rilru hriat theih tum chunga zir chu a ṭûl a ni. (Kolossa 1:​9-12) Tin, hriatna chuan kan rinna insiam tûrin min ṭanpui a. ‘Rinna lova [Pathian] lâwmzâwng mi nih rual a nih loh’ avângin, hei hi a pawimawh êm êm a ni. (Hebrai 11:⁠6) Ni e, rinna chak tak nei tûra theihtâwp chhuahna leh Jehova duhzâwng mila nunna hmangin a thinlung kan tilâwm thei a ni. Chutih rual chuan, Jehova rilru tina lo tûrin kan fîmkhur tûr a ni bawk.

Pathian Rilru Tina Suh

Jehova rilru a nat theihzia chu Nova hun lai chanchin aṭangin kan hmu thei a. Chutih lai chuan “lei hi inpâwngnêknain a khat zo ta bawk a. Tin, Pathianin lei hi a en a, tin, ngai teh, a chhe zo tawh a, tisa zawng zawngin leiah hian an awm dân an tichhe zo tawh” a ni. Chutianga lei hi nungchang bawlhhlawhna leh inpâwngnêknain a khat zo tawh tih a hmuh chuan Pathianin engtin nge a ngaih? “Leiah hian mihring a lo siam tâk avângin LALPA chu a inchhîr a, rilru nat nân a hman phah ta a,” tiin Bible chuan min hrilh a ni. (Genesis 6: 5, 6, 11, 12) Pathian inchhîr dân chu mihringte nungchang a chhiat êm avânga Tuilêt hmaa chhuan suaksualte chunga a rilru put hmang a thlâk hi a ni. An suahsualna chunga a lungnih loh avângin, Pathian chu Siamtu a nihna aṭangin anmahni tiboraltuah a inlet thawk a ni.

Jehova chu a mite ngei, hmân lai Israel hnamte’n a rilru leh hmangaih taka a kaihhruaina an ngaihthah zêl avângin a rilru a na bawk a. Fakna hla phuahtu chuan: “Thlalêrah khân a chungah an va hel zingin, ram rovah khân amah chu an va tilungngai zing êm! An hawi kîr lehin Pathian an fiah a, Israel-ho Mi Thinghlim chu an tivui ṭhîn,” tiin a rûm a. Nimahsela, “ani chu lainatnaa a khah avângin an khawlohna chu a ngaidam a, anni chu a tiboral lo: a ni, vawi tam tak a thinurna chu a la kîr a, a thinrimna chu azain a chawk tho duh ṭhîn lo.” (Sâm 78:​38-41) Hel hmang Israelte chuan anmahni suahsual vânga tuar ni mah se, “an manganna zawng zawngah chuan [Pathian] chu a mangang ve ṭhîn” tih Bible chuan min hrilh a ni.​—⁠Isaia 63:⁠9.

Pathianin anmahni a ngaihtuah hle tih târ lanna tam tak an nei chung pawhin, Israel mite chuan “Pathian mi tirhte chu an hmusit a, a thute chu an ngainêp a, a mite chunga LALPA thinurna chu a lo thawha, tihlungawi lehna rêng awm lo khawp hialin a zâwlneite chu an tinawmnah” a ni. (2 Chronicles 36:16) A tâwpah chuan, luhlul taka an helna avâng chuan “a thlarau thianghlim chu an tilungngai ta a,” Jehova duhsakna an hloh phah ta hial a ni. (Isaia 63:10) Chu chuan eng nge a rah chhuah? Pathian chuan anmahni a vênghim ta lo va, Babulon hovin Juda an hneh a, Jerusalem an tihchhiat khân an chungah chhiatna a lo thleng ta a ni. (2 Chronicles 36:​17-21) Mite’n an Siamtu tithinur thei leh tilungngai thei nun kawng sual an thlan hi a va lungchhiatthlâk êm!

Nungchang ṭha lo chuan Pathian a tivui hle tih Bible chuan min hrilh chiang hle a. (Sâm 78:41) Pathian tithinurtu​—⁠tenawm a tih hialte​—⁠chu chapona te, dâwt sawi te, tualthah te, dawithiamna te, ai en te, thlahtu biak te, hurna te, mawngkawhurna te, kawppui laka rinawm lohna te, chhûngkhat inngaihna te, leh mi rethei awpbehte a ni.​—⁠Leviticus 18:​9-​29; 19:29; Deuteronomy 18:​9-​12; Thufingte 6:​16-​19; Jeremia 7:​5-7; Malakia 2:​14-​16.

Engtin nge Jehova’n milem biakna hi a ngaih? Exodus 20:​4, 5 chuan heti hian a sawi: “Milem siam chawp leh thil, a anpui rêng rêng​—⁠chung lam vâna mi emaw, hnuai lam leia mi emaw, lei hnuai lama tuia mi emaw​—⁠i tân i siam tûr a ni lo: chûng chu chibai i bûk tûr a ni lo va, an rawng i bâwl tûr a ni hek lo,” tiin. Engvâng nge? A chhan chu milem biakna chu “Pathian ngaihin thil tenawm” tak a nih vâng a ni. (Deuteronomy 7:​25, 26) Tirhkoh Johana pawhin: “Naute u, milem lakah inthiarfihlîm rawh u,” tiin min vaukhân a. (1 Johana 5:21) Tin, tirhkoh Paula pawhin heti hian a ziak bawk: “Ka duh takte u, milem biak hi tlânsan rawh u,” tiin.​—⁠1 Korinth 10:14.

Pathian Pawm Mi Nih Tum Rawh

“Mi ṭha famkim . . . chu [Pathian] ṭhian an ni” a. “An kawnga mi fel famkimte . . . chu a lâwmzâwng an ni.” (Thufingte 3:32; 11:20) A lehlamah chuan, luhlul taka a rilru veizâwng fel takte ngaihthahna emaw, dona emaw hmanga Pathian rilru tina rengtute chuan a rah an seng thuai ang. (2 Thessalonika 1:​6-10) Ani chuan tûn laia sosâng êm êm suahsualna zawng zawngte tâwpna chu a rawn thlentîr thuai dâwn a ni.​—⁠Sâm 37:​9-​11; Zephania 2:​2, 3.

Mahse, Jehova chuan ‘tuma boral a duh lo va, mi zawng zawng lo sim a duh’ tih Bible chuan chiang takin a sawi a. (2 Petera 3:⁠9) Ani chuan siam ṭhat duh lotute chunga a thinrimna leih buak ai chuan mi felte chunga a hmangaihna lantîr chu nasa takin a duh zâwk a ni. Jehova chuan ‘mi suaksual thihnaah hian lâwmna rêng a nei lo va, mi suaksualin a awm dân a kalsan a, a nun hi a lâwmzâwng a ni zâwk’ a ni.​—⁠Ezekiela 33:11.

Chuvângin, tumah hi Jehova thinurna dawng tûra tihluih an ni lo. ‘Lalpa chu khawngaihnaa khat leh zah ngai thei tak’ a ni. (Jakoba 5:11) Pathian rilru veizâwng ring tlatin, ‘anin a ngaihsak ṭhin che avângin i manganna zawng zawng ama chungah i nghat vek’ thei a ni. (1 Petera 5:⁠7) Pathian thinlung tilâwmtute chuan a pawm mi nih leh a ṭhian nih theihna chanvo ropui tak an nei tih ring tlat ang che. Chuvângin, tûnah hian tûn hma zawng aiin ‘Lalpa lâwmzâwng engnge ni tih fiah’ chu a pawimawh zual a ni.​—⁠Ephesi 5:10.

Pathianin a phu loh ngilneihna avânga a mizia leh rilru veizâwng ropui takte min hriattîr hi a va ropui êm! Tin, a thinlung tihlâwm chu i tân thil tih theih loh a ni lo. Chutianga tihlâwm i duh phawt chuan, in vêngchhûnga Jehova Thuhretute be pawp tûrin kan fuih che a ni. Anni chuan Pathian tihlâwm an tumna lama thil ṭangkai leh tih theih an hriatte chu lâwm takin an hrilh thei ang che. (w04 5/15)

[Footnote]

^ par. 3 “Engvângin Nge Bible-in Mihring Ṭawngkama Pathian Nihphung A Hrilhfiah?” tih bâwm en rawh.

[Phêk 7-naa bâwm]

Engvângin Nge Bible-in Mihring Ṭawngkama Pathian Nihphung A Hrilhfiah?

“Pathian chu thlarau” a nih avângin, kan mihring mitin kan hmu thei lo va. (Johana 4:24) Chuvângin, Pathian chakna te, ropuina te, leh a thiltihte kan hriatthiam theih nân, Bible chuan entîr nei ṭawngkam, tehkhinna ṭawngkam (similes) te, hmehbelna ṭawngkam (mataphors) te, leh mihring pianhmang anga Pathian lantîrna ṭawngkam (anthropomorphisms) te a hmang a ni. Chuvângin, Pathian thlarau lam taksa lan dân chiah chu hre lo mah ila, Bible chuan Pathian chu mitte, bengte, kutte, bânte, kutzungṭangte, kete, leh rilru te nei angin a sawi a ni.​—⁠Genesis 8:​21; Exodus 3:​20; 31:18; Joba 40:9; Sâm 18:9; 34:15.

Chutianga sawi a nih avângin Pathian thlarau lam taksa hian mihringte taksa pêng ang a nei tihna a ni lo. Mihring pianhmang anga Pathian lantîrna ṭawngkamte chu a tak tak anga lâk tûr a ni lo va. Chûng chu Pathian chungchâng hre thiam lehzual tûra min ṭanpuitu mai a ni. Chutianga entîr nei ṭawngkam tel lo chuan, Pathian nih phung sawina eng pawh chu mihringte tân hriatthiam phâk loh a nih loh vêk pawhin hriatthiam harsa tak a ni ang. Amaherawhchu, Pathian Jehova miziate chu mihringte siam chawp mai mai a ni tihna a ni hauh lo. Bible chuan Pathian hi mihringte anpui a ni ti lovin, mihringte hi Pathian anpuia siam an nih thu chiang takin a sawi zâwk a ni. (Genesis 1:27) Bible ziaktute hi ‘Pathian thâwk khum’ an nih avângin, Pathian mizia an sawite hi amah Pathian ngeiin a nihna tak a hrilhte a ni​—⁠a mihring siamte hnêna a zât inang lova a dah a miziate chu. (2 Timothea 3:​16, 17) Chûngte chu mihringte’n Pathian hnêna an pêk mizia ni lovin, Pathian mizia mihringa awm a ni zâwk a ni.

[Phêk 4-naa milem]

Nova chuan Pathian mit a tlung

[Phêk 7-naa milem]

Bible chhiarin, Pathian tihlâwm dân i zir thei

[Phêk 4-naa Thlalâk Hawhtîrtu]

Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin