A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Thil Siamte’n Pathian Ropuizia An Hriattîr!

Thil Siamte’n Pathian Ropuizia An Hriattîr!

Thil Siamte’n Pathian Ropuizia An Hriattîr!

“Vânte khian Pathian ropuizia chu an hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu a lantîr ṭhîn.”​—⁠SAM 19:⁠1.

1, 2. (a) Engvângin nge mihringte’n Pathian ropuina chu hmai chhana an hmuh theih loh? (b) Engtin nge upa 24-te chuan Pathian ropuina an chawimawi?

“KA HMEL zawng i hmu thei lo vang: mi hmua nung reng thei tumah rêng rêng an awm si lo.” (Exodus 33:20) Hetiang hian Jehova’n Mosia a hrilh a. Mihringte chuan tisa derdêp taka siam an nih avângin, Pathian ropuina chu hmaichhanah an hmu thei lo. Mahse, inlârnaah chuan tirhkoh Johana chu Jehova A ropuina lalṭhutthlênga a ṭhu lai hmuhtîr a ni.​—⁠Thu Puan 4:​1-3.

2 Thlarau thil siam rinawmte erawh chuan mihringte ang lo takin Jehova hmêl chu an hmu thei a. Chûng a hmu theite zîngah chuan Johana’n van lam inlârnaa a hmuh “upa sawmhnih leh pali” an tel a, anni chu mi 1,44,000-te aiawh an ni. (Thu Puan 4:4; 14:​1-3) Anni chuan engtin nge Pathian ropuina an hmuh chu an chhân lêt? Thu Puan 4:​10, 11 sawi dânin: “Nang, kan Lalpa leh kan Pathian, ropuina te, chawimawina te, thiltihtheihna te chu hmu tlâk i ni e; nangin engkim i siam a, i duh avânga awm leh siam a ni bawk si a” tiin an puang chhuak a ni.

‘Chhuanlam Tûr An Neih Loh’ Chhan

3, 4. (a) Engvângin nge Pathian rin chu science nêna inrem lo thil a nih loh? (b) A châng chuan, Pathian rin loh chhan chu eng nge ni?

3 Pathian chawimawi i châk em? Khawvêl mihring tam zâwkte chuan an châk lo va, ṭhenkhat phei chuan Pathian a awm pawh an ring lo hial a ni. Entîr nân, vân sâng chanchin zir mi (astronomer) pakhat chuan: “Kan ṭangkaipui tûra he boruak zau tak chher chhuaktu chu Pathian em ni le? . . . Beiseina phûrawm tak a va ni dâwn êm! Mahse, vânduaithlâk takin chu chu inbumna mai maiah ka ngai. . . . Pathian siam nia hrilhfiah chu hrilhfiahna lungawithlâk a ni lo,” tiin a sawi a ni.

4 Science thiamna lama zir bingna chuan chintâwk a nei a​—⁠mihringte’n an hmuh emaw, an zir emaw theih chin chauhva tih theih a ni a. Chutiang a nih loh chuan rinthu mai vek a ni. “Pathian chu Thlarau” a nih avângin, science lam thiamna hmanga a chanchin zir chi a ni lo. (Johana 4:24) Chuvângin, Pathian rin chu science nêna inrem lo lutuk tia hnâwl chu chapona a ni. Cambridge University-a Scientist Vincet Wigglesworth-a chuan science pawh hi “rinnaa innghat” niin a sawi a. Engtin nge chutiang a nih theih? “Science chu lei leh vâna thilthleng rêng rêng [ruah leh lîrnghîng ang chite] hi ‘leilung dânte (laws of nature)’ nên a inrem a ni tih rinna nghet takah a innghat a ni.” Chuvângin, miin Pathian a rin loh chuan, rinna chi khat chu a chi dangin a thlâkthleng mai mai chauh a ni lâwm ni? A châng chuan Pathian rin loh chu thutak pawm duh loh luihna mai nite pawhin a lang. Fakna hla phuahtu chuan heti hian a ziak a ni: “Mi suaksual chuan a chapo avângin a zawng lo; a ngaihtuahna zawng zawng chu ‘Pathian rêng a awm lo,’ tih hlîr a ni,” tiin.​—⁠Sâm 10:⁠4, NW.

5. Engvângin nge Pathian rin lohna chuan chhuanlam tûr rêng a neih loh?

5 Mahse, Pathian a awm tih finfiahna tam tak a awm avângin Pathian rin chu chhan nei lova pâwngpaw rinna a ni lo. (Hebrai 11:⁠1) Vân sâng chanchin zir mi Allan Sandage-a chuan heti hian a ti: “Hetianga [lei leh vâna] thil awm ruahman fel takte hi thil buai tak kâra lo piangchhuak anga rin chu thil ni thei niin ka hre lo. Hêng thil ruahman fel takte lo chhuahna bul a awm ngei tûr a ni. Ka tân chuan Pathian chu hriat phâk loh thil a ni a; mahse, Pathian chu thil mak tak takte awm chhan a ni si,” tiin. Tirhkoh Paula chuan Rom khuaa Kristiante hnênah Pathian “thil hmuh theih loh (a chatuan thiltihtheihna leh a Pathianzia chu) khawvêl siam tirh ata fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni; chuvâng chuan [ring lotute chuan] chhuanlam tûr an nei lo,” tih a hrilh a ni. (Rom 1:20) “Khawvêl siam tirh” aṭangin​—⁠a bîk takin, Pathian a awm tih hriat theihna nei mihringte siam aṭangin​—⁠kan inpumpêk phu Pathian, thiltihtheihna nasa tak nei Siamtu a awm tih a lang reng a. Chuvângin, Pathian ropuizia pawm duh lotute chuan chhuan lam tûr rêng an nei lo. A nih leh, thil siamte chuan eng fiahna nge an pêk?

Lei leh Vân Hian Pathian Ropuizia An Hriattîr?

6, 7. (a) Engtin nge vânte khian Pathian ropuizia a hriattîr? (b) Eng atân nge vânte khian ‘tehna hrui’ a zam?

6 Sâm 19:1 chuan hetiang hian a chhâng a: “Vânte khian Pathian ropuizia chu a hriattîr a; boruak zau tak khian a kut chhuak chu a lantîr ṭhîn,” tiin. Davida chuan ‘boruak zau taka’ arsite leh ni hêltu thla êng chhuakte khi Pathian ropui tak a awm tih târ langtu finfiahna hnial rual loh a ni tih a hria a ni. Hetiang hian a sawi zawm a ni: “Chhûn hian chhûn hnênah thu a sawi chhâwng zêl a, zân hian zân hnênah hriatna a lan chhâwntîr zêl a,” tiin. (Sâm 19:⁠2) Chhûn zân inzawmin, vânte khian Pathian finzia leh thil siam chhuak tûra thiltihtheihna a neihzia a lantîr a. Chu chu vân aṭanga Pathian fakna thu ‘sawi chhâwn’ ang mai a ni.

7 Amaherawhchu, he thu hriattîrna hre thei tûr chuan ngaihruat thiamna neih a ngai a ni. “Thu sawi rêng rêng leh ṭawng rêng rêng a awm lo va; an aw chu benga hriat theih a ni lo.” Mahse, ṭawng chhuak si lova vânte thil sawi chhuah chuan thil a tithei êm êm a. “An tehna hrui chu leilung luah zawng zawngah zam chhuahin a awm a; an thu chu kâwlkil thlengin a thang chhuak” a ni. (Sâm 19:​3, 4) Vânte chuan thâwm nei lova an thu hrilhnain leilung a fan chhuah ngei theih nân ‘tehna hrui’ a zam ang a ni.

8, 9. Ni chungchânga thu dik chhinchhiah tlâk êm êm ṭhenkhat chu engte nge ni?

8 A dawtah Davida chuan Jehova thil siam mak tak dang a sawi leh a: “Chûngah [vân boruakah] te chuan ni tân khian puan in a zâr a, chu nî chu mo neitu tûr a pindan ata chhuak ang chu a ni a, mi chak tak angin a tlânna kawnga a tlân tûr chu a hlim ṭhîn. A chhuahna chu kâwlkil tâwp aṭangin a ni a, a tlân kualna chu a tâwp lehlam thlengin a ni a, a lum hre lova thuhrûk rêng rêng a awm lo,” tiin.​—⁠Sâm 19:​4-6.

9 Nî chu arsi dangte nêna khaikhin chuan a lian lutuk lo, a laihâwl vêl chauh a ni a. Mahse, arsi mak tak mai a ni a, amah hêltu planet-te hi a tilang tê vek a ni. Lehkhabu pakhat sawi dân chuan ni leilung chu leilung lêt 3,30,000 vêla rit a ni a. Kan solar system rihna zawng zawng belhkhâwm zât deuhthaw a ni. Ni leilung hîp theihna chuan leilung chu kilometers vaibêlchhe 15-a hlaah chu aia hla zâwk si lo, hnai zâwk si lova hêl tûrin a hîp a. Kan lei hian ni chakna them te tak tê chauh chu a dawng a; mahse, chu chu nunna châwm nân a tâwk êm êm a ni.

10. (a) Engtin nge nî chu a “puan in” chhûnga a luh a, a chhuah leh ṭhin? (b) Engtin nge “mi chak tak” anga a tlân?

10 Fakna hla phuahtu chuan entîr nei ṭawngkam hmangin, ni chu “mi chak tak,” chhûna kâwlkil tâwp aṭanga a lehlam tâwp thlenga tlân kual ṭhîn, zâna “puan in” chhûnga riak ta ṭhîn angin a sawi a. Chu arsi chak tak chu kâwlkila a inher luh hian lei aṭanga lo thlîrtu tân chuan châwl tûra “puan in” chhûnga lût ta ang mai a ni. Zîngah chuan, “mo neitu tûr a pindan ata chhuak ang” maiin, thâwklehkhatah a rawn êng chhuak a ni. Davida chu berâm vêngtu a ni bawk a, zân a vawh ṭhinzia chu a hre hle a. (Genesis 31:40) Ni zungin amah leh a bul vêla leilung a tihlum ṭhin dân chu a hre chhuak a ni. Nî chu khawchhak aṭanga khawthlang thlenga a “zin” kawngah chuan a hah ngai lo va, “mi chak tak” ang maiin, zin reng chu a inpeih a ni.

Arsi leh Arsi Hlâwm (Galaxy) Ropui Takte

11, 12. (a) Bible-in arsi leh ṭiau vaivut a khaikhin chungchângah eng nge chhinchhiah tlâk? (b) Vân boruak hi engtia zau vêl nge ni ang?

11 Davida chuan entlangna tel lovin arsi sâng tlêm tê chauh a hmu thei a. Mahse, tûn hnaia zirna pakhat sawi dânin, tûn lai entlangna ṭha ber hmangin vâna arsi tlûklehdingawn hmun tlûklehdingawn sîngsarih lai a hmuh theih a ni​—⁠number 7 zawhah bial hlîr 22 a intlar a nih chu! Jehova chuan arsi zât leh “tuifinriat kama ṭiau vaivut” zât khaikhinin, arsi tamzia a târ lang a ni.​—⁠Genesis 22:⁠17.

12 Kum rei tak chhûng chu vân sâng chanchin zir mite chuan “vân sâng boruaka chhûm ang tak êng paw riai, lang chiang lo tak” an tih ṭhin chu hriat chian tumin an bei a. Scientist-te chuan hêng “êng paw riai inher chhote” hi Thlasik Kawnga arsi hlâwm (Milky Way galaxy) pêng pakhat a nih an ring a ni. Kum 1924-ah chuan, chutiang thil êng paw riai zînga a hnai ber, Andromeda ngei pawh chu galaxy pakhat a ni tih hmuh chhuah a ni a​—⁠a awmna thlen nân, êng zung kal chak zâwnga kan kal chuan kum nuai 20 vêl a ngai dâwn a ni! * Tûnah chuan Scientist-ho chuan arsi hlâwm (galaxy) tlûklehdingâwn têla chhiar tûr awm niin an chhût a, chûng galaxy tin chuan arsi sâng tam tak​—⁠a châng phei chuan tlûklehdingâwn têlin​—⁠a nei lehchhâwng niin an sawi bawk. Chuti chung chuan, Jehova chuan “arsi tam chin a chhiar a; an hming a vuah ṭheuh hlawm ṭhîn,” a ni.​—⁠Sâm 147:⁠4.

13. (a) Arsi rualte chungchângah eng nge chhinchhiah tlâk tak awm? (b) Engtin nge scientist-te’n “vân thil ruatte” an hriat lohzia a lan?

13 Jehova chuan Joba hnênah: “Siruk khi i phuar khâwm theiin Chhohreivûng tlar khi i phelh darh thei em ni?,” tiin a zâwt a. (Joba 38:31) Chûng arsi rualte chu lan dân bîk nei tûra arsi tam tak inzawmkhâwm a ni. Chûng arsite chu inhlat hlawm hle mah se, lei aṭanga han thlîr chuan hmun khata awm ang mai an ni. An awmna hmun hi a inthlâk ngai loh avângin, arsite chu “lawnga zin huna kaihruaitu atân te, boruak lawng khalhtute kaihruaitu atân te, leh arsi hriat hran theih nân te hian a ṭangkai êm êm a ni.” (The Encyclopedia Americana) Mahse, tumahin chûng arsi rualte ‘phuar khâwmtu’ chu eng nge a nih an hre thiam tak tak thei lo. Ni e, scientist-te chuan Joba 38:​33-a zawhna awm: ‘Vân thil ruatte chu i hre thei em?’ tih chu an la chhâng thei lo a ni.

14. Eng kawngin nge êng inṭai darh dân hi thilmak tak a nih?

14 Scientist-te chuan Joba bua zawhna târ chhuah dang: ‘Eng kawngin nge êng hi ṭai darh?’ tih pawh chu an chhâng thei chuang lo. (Joba 38:24) Thu ziaktu pakhat chuan êng chungchânga he zawhna hi “tûn lai science thiamna lama zawhna ril tak” tiin a vuah a. A leh lamah lah Grik mi fing ṭhenkhat chuan êng chu mihringte mit aṭanga lo chhuak a nih an ring thung a ni. Tûn hnai lehzualah chuan, scientist-te chuan êng hi thil them te tak tê hmanga siam a nih an ring a. Mi dangte chuan tuipui fâwn anga che vêlah an ngai bawk. Tûnah chuan, scientist-te chuan êng hi tuipui fâwn ang leh thil them te tak tê ang a nih ve ve an ring a ni. Mahse, êng nihphung leh ‘ṭai darh’ a nih dân hi hriat chian tak tak a la ni chuang lo.

15. Davida angin, vânte kan ngaihtuah châng hian engtin nge kan awm ang?

15 Hêng zawng zawngte ngaihtuah hian: “I vân, i kut chhuakte, thla leh arsi i ruathote khi, ka ngaihtuah châng chuan, ‘Mihring hi eng nge maw a niha, i hriat reng ṭhin ni? Mihring fapa pawh hi eng nge maw a nih a, i kan ṭhin ni?’ ka ti ṭhîn,” titu fakna hla phuahtu Davida angin kan awm lo thei lo a ni.​—⁠Sâm 8:​3, 4.

Lei leh A Chhûnga Thil Siamte’n Jehova An Chawimawi

16, 17. Engtin nge “tui thûk tak” chhûnga thil siamte’n Jehova an chawimawi?

16 Sâm 148-na chuan thil siamte’n Pathian ropuizia an hriattîr dân kawng dang a târ lang a. Châng 7, 12-ah chuan, heti hian kan chhiar a ni: “Lei aṭang hian, nangni drakonte leh tui thûk zawng zawngte u . . . LALPA chu fak rawh u,” tiin. Ni e, ‘tui thûkte’ chu Pathian finna leh thiltihtheihna târ langtu thil mak tak takin a khat a ni. Blue whale sangha rih zâwng tlângpui chu ton 120 a ni a​—⁠sai 30 rihzâwng nên a inang vêl tihna a nih chu! A lung ringawt pawh kilogram 450 chuang a ni a, a taksaa thisen kilogram 6,400 lai awm chu a pump thei a ni. Hêng tui chhûng thil nung hrawl tak takte hi tuiah chuan an che muangin, an che zei lo viau vem? Teuh lo mai. Mak tih khawpa chakin “tuipui chhûngah chuan an vâk kual vêl” tih Europe tuipui sangha man loh tûr chi man palh dotu pâwl, European Cetacean Bycatch Campaign, chuan a sawi a ni. Boruak lawng (satellite) aṭanga sangha awm dân an enna chuan “blue whale sangha chi khat chu thla 10 chhûngin kilometer 16,000 aia hlaah a pêm thei a ni” tih a târ lang.

17 Bottle-nosed dolphin (dolphin chi khat) chuan tui meter 47-a thlenga thûk a liluh thei tlângpui a; mahse, dolphin tui liluh thûk theih ber chu meter 547 a ni daih mai! Engtin nge he dolphin hian chutianga thûka tui a liluh theih? A liluh lai chuan a lung phu a muang sawt a, a thisen chu a lungah te, a chuapah te, leh a thluakah te a luanglût a ni. Chu bâkah, a tihrâwlah chuan oxygen pai theihna a awm a ni. Elephant seals (tuipui sa chi khat) leh sperm whales (tuipui sanghapui) te phei chu a aia thûkah pawh an lût thei hial a ni. Discover magazine chuan: “Tuipui nêkchêpna (pressure) do lêt aiin, an chuap chu an tihthêptîr vek zâwk a ni,” tiin a sawi. An oxygen mamawh zât zawng zawng deuhthaw chu an tihrâwlah an pai tlat a ni. Chiang takin, hêng thil siamte hi Pathian thil engkimtithei finzia târ langtu an ni.

18. Engtin nge tuipui tuite hian Jehova finzia a lantîr?

18 Tuipui tuite pawhin Jehova finzia a târ lang bawk a. Scientific American chanchinbu chuan: “Tuipui chunglâng meter 100-a tui awm zawng zawng chuan mit lâwnga hmuh theih loh hnim hring tam tak, phytoplankton an tihte chu a lên kual vêl reng a ni,” a ti. Hêng “mit lâwnga hmuh theih loh hnim hringte” hian carbon dioxide ton tlûklehdingâwn za tam tak hîpin kan chhehvêl boruak a tifai a. Chûng chuan kan leilunga oxygen awm zât chanve aia tam chu an siam chhuak a ni.

19. Engtin nge mei leh vûr hian Jehova duhzâwng an tihpuitlin?

19 Sâm 148:8 chuan: “Mei leh rial te, vûr sûr leh chhûmte u; a thu zâwm ṭhîn thlipuite u,” tiin a sawi a. Ni e, Jehova chuan nunna nei lo leilung chaknate chu a duhzâwng tihpuitlin nân a hmang bawk a ni. Mei chungchâng hi ngaihtuah teh. Tûn hma kum sâwmbi kaltaahte chuan ram kângte chu thil tichhetu bâka ngaih a ni lo va. Tûnah chuan zir mite chuan mei hian thing upa tawhte leh thing rote a kanfai avâng te, thlai chi tam tak ṭiak tûra a ṭanpui avâng te, lei a tihṭhat avâng te, leh ṭhelh theih loh khawpa ram kâng tûr a vên avâng tein chhehvêl siam ṭhatnaah chanvo pawimawh tak a chan an ring a ni. Vûr pawh hi a ṭangkai hle bawk a, lei a tiṭhain a tihnâwng a, luitui a tikhat a, thlai leh ramsate chu khaw vâwt lutuk lakah a hum tlat a ni.

20. Engtin nge tlângte leh thingte chu mihringte tân a ṭangkai?

20 Sâm 148:9 chuan: “Tlâng lian leh tlâng tê zawng zawngte u; thing rah duh te leh sidar thing zawng zawngte u,” a ti a. Tlâng lian ropui takte chu Jehova thiltihtheihna nasatzia târ langtu a ni. (Sâm 65:⁠6) Mahse, ṭangkaina a nei bawk. Switzerland ram Bern khawpuia leilung pianhmang zirna Institute of Geography chuan: “Khawvêla lui lian zawng zawngte hi tlâng ram aṭanga lo luang ṭan a ni vek a. Khawvêl mihring zâtve aia tamte chuan tlâng rama tui thianghlim awmte an ring a ni . . . Hêng ‘tui dahkhâwlna in sângte’ hi mihringte tân a pawimawh hle,” a ti. Thing pângngai mai mai pawh hi a Siamtu tân chawimawina a ni. United Nations-a Environment Programme-in thu a thlen dânin, thingte hi “khawvêl zawng zawnga mite tân a pawimawh hle . . . Thing chi tam tak chu thingzai te, thei rahte, beraw leh ṭhelrêt angte siam chhuah nâna hman a nih avângin sumdâwn nân a pawimawh hle. Khawvêl puma mi tlûklehdingâwn 2-te chuan thing chu eirawngbâwl nân leh khâwl chaw atân an ring a ni.”

21. Thing hnah pakhat mai pawh hi ngun taka duanga siam a nihzia hrilhfiah rawh.

21 Siamtu finzia chu thing a siam dân aṭang ringawt pawh hian a hmuh theih a. A hnah chungchâng hi han ngaihtuah teh. A pâwnlâng ber chu a hnah a vuai loh nân thil mawm chi khat hian a tuam a. A hnah chung lama tuamtu hnuaiah chuan mit lâwnga hmuh theih loh thil te tak tê tê a awm a. Chûng chuan a hnah tihringtu chlorophyll a keng a, chu chuan ni zunga chakna awm chu a hîp a ni. Tichuan, photosynthesis kal hmang buaithlâk tak hmangin, hnahte chu “chaw siam chhuahna hmunpui” a lo ni a. Thing zung chuan tui a hîp chho va, “tui pêk dân” hriatthiam har tak hmangin, a hnahahte chuan a thawn chhuak a ni. A hnah hnuai lama “khârkhep” te tak tê tê (stomata tia koh) sâng tam takte chu a inhawngin a inkhâr leh ṭhîn a, chu chuan carbon dioxide a hîp lût a ni. Êng chuan tui leh carbon dioxide chawhpawlh a, thing atâna mamawh chaw, carbohydrates siam chhuak tûrin chakna a pe a. Tichuan, thing chuan ama siam chhuah ngei chaw chu a ring ta a ni. Chutichung chuan, mihringte thil siamna hmun mawi lo tak leh bengchheng takte ang lo takin, a chaw siam dân chuan thâwm a nei lo va, a siamna lah a mawi êm êm bawk a. Meikhu leh tui bawlhhlawh tihchhuah a hnêkin, thil a siamna lamah mihring leh rannungte tâna mamawh êm êm, oxygen chu a pe chhuak zâwk a ni.

22, 23. (a) Sava leh nungcha ṭhenkhatte’n eng themthiamna chhinchhiah tlâk tak nge an neih? (b) Eng zawhna dangte nge kan ngaihtuah belh ngai?

22 “Ram sate leh ran zawng zawngte u; rannungte leh chunglêng savate u,” tiin Sâm 148:10 chuan a sawi a. Khawmuala ramsate leh chunglêng sava tam takte hian themthiamna mak tak tak an nei a. Tuipui sava lian tak, Laysan albatross chu thui tak tak a thlâwk a, (ṭum khat pawh ni 90 lek chhûngin kilometer 40,000 lai) a thlâwk a ni. Blackpoll warbler sava pawh North America aṭanga South America-ah a thlâwk a, dâr kâr 80 chhûng châwl miah lovin a thlâwk a ni. Sanghâwngsei pawhin tui a pai thei a; mahse, mi tam takte rin angin a thlukvûma pai lovin, a pumpuiah a pai a, chu chuan tuihâl lovin rei tak chhûng a awmtîr thei a ni. Chuvângin, khâwl lama mi thiamte’n thil thar leh khâwl thar an siam chhuah dâwna thilnung chanchin ngun taka an zir pawh hi a mak lo ve. Gail Cleere-i chuan: “Thil engemaw ṭha tak . . . chhehvêl nêna inrem tak siam chhuah i duh chuan, leilunga thil awmsa entawn tûr ṭha tak i hmuh ngei a rinawm,” a ti.

23 Ni e, thil siamte hian Pathian ropuizia an hriattîr tak zet a ni! Arsi bawm chiai vân aṭanga thlai leh rannung thleng mai hian, engkim hian anmahni kawng ṭheuhvin Siamtu chu an chawimawi a ni. A nih leh keini mihringte hi engtin nge? Engtin nge leilung pianken thilte angin Pathian kan chawimawi theih ang? (w04 6/1)

[Footnote]

^ par. 12 Êng zung chu second khata kilometer 3,00,000 vêla chakin a kal a ni.

I La Hria Em?

• Engvângin nge Pathian a awm ring lotute chuan chhuanlam tûr an neih loh?

• Engtin nge arsite leh ni hêltu thlate hian Pathian an chawimawi?

• Engtin nge tuipui leh khawmual nungchate hian hmangaihna nei Siamtu a awm tih a lantîr?

• Engtin nge nunna nei lo leilung chaknate chuan Jehova duhzâwng a tihpuitlin?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 20-naa milem]

Scientist-te chuan arsi kan hmuh theih zawng hi tlûklehdingâwn hmun tlûklehdingawn singsarih vêl niin an chhût!

[Milem Hawhtîrtu]

Frank Zullo