A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Zu Hman Dân Chungchângah Ngaih Dân Inbûk Tâwk Nei Rawh

Zu Hman Dân Chungchângah Ngaih Dân Inbûk Tâwk Nei Rawh

Zu Hman Dân Chungchângah Ngaih Dân Inbûk Tâwk Nei Rawh

“Uain hi nuihzatbûra mi siamtu a ni a, zupui hi insual bûng bûngna a ni; chu mi buma awmte chu an fing lo a ni.”​—⁠THUFINGTE 20:⁠1.

1. Engtin nge fakna hla phuahtuin Jehova hnên aṭanga thilpêk ṭha ṭhenkhat kan dawnte a ngaihhlutna a sawi chhuah?

“THILPEK ṭha leh thilpêk famkim zawng zawng chu chung lam aṭangin êngte Pa hnên ata, a lo chhuk ṭhîn a ni,” tiin zirtîr Jakoba chuan a ziak a. (Jakoba 1:17) Pathian thilpêk ṭha avânga lâwmnaa khatin, fakna hla phuahtu chu: “Holbet chu rante tân a ṭotîr ṭhîn a, thlai chu mihring hmanah a ṭotîr bawk ṭhin; lei aṭangin ei tûr a chhuahtîr theih nân: mihring thinlung tihlâwmna uain nên, a hmai tihmawmna tûr hriak nên, mihring thinlung tihchakna chhang nên,” tiin a zai a. (Sâm 104:​14, 15) Thlai te, chhang te, leh hriak te ang bawkin, uain leh zû lampang chi thil dang rêng rêngte hi Pathian thilpêk a ni. Engtin nge chûngte chu kan hman ang?

2. Zu hman dân chungchângah eng zawhnate nge kan ngaihtuah dâwn?

2 Thilpêk chenfâkawm tak pawh hi ṭha taka hman a nih chauhvin thil ṭha a ni ṭhîn. Entîr nân, khawizû hi “a ṭha,” mahse, “in tam hi a ṭha lo.” (Thufingte 24:13; 25:27) “Uain tlêm tê” in chu a ṭhat mai theih rualin, zû lam chi hman sual chu buaina nasa tak a ni. (1 Timothea 5:23) Bible chuan: “Uain hi nuihzatbûra mi siamtu a ni a, zupui hi insual bûng bûngna a ni; chu mi buma awmte chu an fing lo a ni,” tiin a vaukhân. (Thufingte 20:⁠1) Mahse, zû buma awm tih chu engtin nge kan hrilhfiah ang? * Eng zât hi nge a lutuk chin? He mi chungchângah hian eng nge ngaih dân inbûk tâwk chu?

Zu Buma Awmte”​—⁠Engtin Nge?

3, 4. (a) Engin nge ruih thlenga zu in chu Bible-in a dem tih târ lang? (b) Engte nge zu ruihna hriltu thilte chu?

3 Hmân lai Israel hunah khân, inlamlêt duh lo inkhawhral hmang leh ruih hmang fapa chu lunga den hlum tûr a ni a. (Deuteronomy 21:​18-21) Tirhkoh Paula chuan: “Tûnah erawh chuan tupawh, unau hming pu siin, inngaih hmang mi emaw, mi duhâm emaw, milem be mi emaw, hauh hmang mi emaw, zu ruih hmang mi emaw, hlêpru mi emaw ni sela, pâwl lo tûrin in hnênah ka ziak a ni; mi chutiang hnênah chuan ei pawh ei lo tûrin,” tiin Kristiante chu a fuih a ni. Chiang takin, ruih thlenga zu in chu Pathian Lehkha Thu-in a dem a ni.​—⁠1 Korinth 5:11; 6:​9, 10.

4 Zu ruihna hriltu chu hrilhfiahin, Bible chuan: “Uain a sen kâk laiin en suh, nova a zia a lan lai te, a luan thlâk zaih zaih lai tein; a tâwpah chuan rûl angin a chu a, rûl tûr ṭha mi angin mi a chu ṭhîn. I mitin thil mak takte a hmu ang a, i thinlungin thu chaltlai takte a chhâk chhuak ang,” a ti. (Thufingte 23:​31-33) Zu in nasat lutukna chuan rûl tûr ṭha miin mi a chuk ang maiin damlohna te, rilru harhfîm lohna te, leh nikhaw hre lova awmna hialte a thlen thei a ni. Zu ruih hmang mi chuan, thil mang phanin emaw, ngaihruatin emaw “thil mak takte” a hmu mai thei a. Ngaihtuahna leh châkna chaltlai tak a thup bo ṭhinte a chhak chhuak mai thei bawk.

5. Eng kawngin nge a lutuka zu in chu a hlauhawm?

5 A nih leh miin zu in chung siin mi hmuha rui anga a lan loh nân fîmkhur ta se? Ṭhenkhat chu an in ṭeuh hnuah pawh an hmêlah a lang mang lo va. Mahse, chutiang a nih avânga zu in ṭeuh pawilo nia ngaih chu mahni inbumna chi khat mai a ni. (Jeremia 17:⁠9) Zawi zawia nasa chho tial tialin, zû tel lova awm theih loh hun a nei ang a, ‘uain heh mi’ a lo ni mai ang. (Tita 2:​3-5) Zu ngawl vei nih chhoh dân chungchângah, thu ziaktu Caroline Knapp-i chuan: “Chutiang nih chhoh dân chu muangchâng tak, zawi zawia lo thleng, hlauhawm tak, leh sawifiah hleih theih loh a ni,” tiin a sawi. A lutuka zu in chu thihna thang hlauhawm a va ni êm!

6. Engvângin nge a lutuka zu in leh chaw ei chu miin a pumpelh ang?

6 Isua vaukhânna thu: “Fîmkhur rawh u, chutilochuan ei puar lutuk nên, zu ruih nên, dam chhûng khawsak ngaihtuah nên, in rilru a khat lutuk hlauh ang a, chu mi nî chuan thang âwk angin thâwklehkhatan in chungah a lo thleng phut ang. Chutiang tak chuan lei chung zawng zawnga awmte chungah chuan a thleng ṭheuh dâwn a ni,” tih hi ngaihtuah bawk teh. (Luka 21:​34, 35) Tisa lamah leh thlarau lama mut tichhuak tûrin zû hi a ruiha ruih kher a ngai lo. Chutiang dinhmuna a awm lai chuan Jehova nî lo thleng ta sela engtin nge ni ang?

Zu Hman Sualnain A Thlen Theih Chu

7. Engvângin nge zu hman sualna chu 2 Korinth 7:1 kaihhruaina nên a inrem theih loh?

7 A lutuka zu inna chuan mi chu tisa lam leh thlarau lam hlauhawm tam tak a tawhtîr thei a. Zu hman sualnain a thlen theih natna zinga ṭhenkhat chu thin râwp ronate, zû avânga thin vûnnate, leh hriatna thazâm lam buaina avânga khurh hlawp hlawpna leh thil awm lo pui hmuhna ang chite a ni. Hun rei tak chhûng zu hman sualna chuan cancer te, zun thlum te, leh lung lam leh pum lam natna dangte a thlen thei bawk. Zu hman sual chu, Pathian Lehkha Thu-a: “Tisa leh thlarau bawlhhlawhna zawng zawngah i intifai ang u, Pathian ṭih dêk chunga thianghlimna tifamkimin,” tih kaihhruaina nên a inrem hlawl lo a ni.​—⁠2 Korinth 7:⁠1.

8. Thufingte 23:​20, 21 târ lan angin, zu hman sualna hian eng nge a rah chhuah theih?

8 Zu hman sualna chu sum deh chhuah khawhralna leh hna thawh lai chânna hial a ni thei bawk. Hmân lai Israel Lal Solomona chuan: “Uain heh mite zîngah leh sa heh mite zîngah tel suh,” tiin a vaukhân a. Engvângin nge? A chhan chu: “Zu rui mite leh sa heh mite chu an lo rethei dâwn si a, nguinain puan chhia a sintîr ang,” tiin a sawifiah a ni.​—⁠Thufingte 23:​20, 21.

9. Engvângin nge lîrthei a khalh dâwna miin zu a in loh chu a finthlâk?

9 A hlauhawmna dang târ langin, The Encyclopedia of Alcoholism tih lehkhabu chuan: “Zû chuan motor khalh thiamna, chêt ranzâwng te, ṭanrual dân te, ngaihsakna te, hmuh theihna te, leh khalh dân tûr hisâp thiamnate a tida tial tial thei a ni,” a ti. Zu in chunga motor khalhna rah chhuah chu a râpthlâk hle. United States chauhvah pawh, zu in nêna inkaihhnawih chêtsualnaah kum tinin mi a sîng têl an thi a, a nuai têl an hliam bawk. He hlauhawmna hi motor khalh lam leh zu in lama thiltawn la nei tlêm ṭhalaite’n an tuar duh bîk a ni. Zû a in ṭeuh hnua motor khalh chung siin, Pathian Jehova thilthlâwnpêk nunna zah nia inchhâl thei tunge awm ang? (Sâm 36:⁠9) Nunna thianghlimna ngaihtuah chuan, tupawhin hmeichhia a ni emaw, mipa a ni emaw lirthei a khalh dâwn chuan zû lampang chi rêng rêng in loh chu a ṭha ber a ni.

10. Engtin nge zû chuan kan rilru a nghawng theih a, engvângin nge chu chu a hlauhawm?

10 A lutuka zu inna chuan mi tisa lam chauh ni lovin, a thlarau lam pawh a tichhe thei a ni. “Uain te, uain tharte chuan thinlung a la bo ṭhin,” tiin Bible chuan a sawi. (Hosea 4:11) Zû chuan rilru a khawih buai a ni. U.S. National Institute on Drug Abuse thuchhuahin a sawifiah dân chuan: “Miin zu a han in hian, zu chu pumpui aṭanga thisen zâmah lûtin rang takin thluak a thleng ṭhîn a. Chu chuan, ngaihtuahna leh thinlunga vei dân thununtu thluak pêng chu a timuang ṭan a. Insûmtheihna a neih tlêm phah ṭhîn a ni.” Chutiang dinhmunah chuan ‘buma awm’ te, ngampat lutuk te, leh thlêmna tam tak tawh te a awl zual bîk a ni.​—⁠Thufingte 20:⁠1.

11, 12. Zû a âwmtâwka hman lohna aṭangin thlarau lamah eng chhiatna nge thleng thei?

11 Chu bâkah, Bible chuan: “In ei pawhin, in in pawhin, in tih apiangah pawh, Pathian ropuina tûr hlîrin ti rawh u,” tiin thu min pe a ni. (1 Korinth 10:31) Zu in tamna hian Pathian a chawimawi ngai rêng rêng em? Kristian chuan zu in nasa tih hming put chu a pumpelh duh ngei ang. Chutiang hming putna chuan Jehova hming a chawimawi lo vin, a sawichhe zâwk ngei ang.

12 Kristianin zu in dân tâwk a thiam loh avângin a rinpui emaw, mi thar emaw lo titlu ta se engtin nge ni ang? (Rom 14:21) Isua chuan: “Tupawh hêng mi ringtu mi tête zînga pakhat pawh titlu apiang chu, an nghâwngah, buh râwt sawmna lung lianpui awrhtîrin tuifinriat thûk laiah thlâk daih sela an tân a sâwt zâwk ang,” tiin a vaukhân a ni. (Matthaia 18:⁠6) A lutuka zu inna chuan kohhrana kan chanvo hlu takte pawh min chântîr thei a. (1 Timothea 3:​1-3, 8) Zu hman sualnain chhûngkuaa in remlohna a thlen theihte lah hmaih rual a ni lo.

Hlauhawm Pumpelh Rawh ​—⁠Engtin Nge?

13. Zu hman sualna pumpelhna kawnga thil pawimawh tak chu eng nge ni?

13 Zu hman sualna hlauhawm tak pumpelh dân pawimawh ber chu ramri khamna tûr hriat hi a ni a, a lutuk leh zu ruih inkâr ramri ni lo vin, a âwmtâwk leh a lutuk inkâr ramri zâwk hi a ni. Chu ramri chu tuin nge khamsak ang che? Thil tam tak a kaihhnawih tel avângin, no eng zât nge a tam lutuk tih bithliah bur theih a ni lo. Mi tin hian mahni dâwl chin an hriata, chu mi pelh loh chu an tum tûr a ni. I tân eng zât nge tam lutuk tih hre tûrin engin nge ṭanpui dâwn che? Kaihhruaitu atâna hman theih thu bul a awm em?

14. A âwmtâwk leh a lutuk inkâr ramri kham tûrin eng thu bul hian nge ṭanpui ang che?

14 Bible chuan: “Finna leh ngaihruat thiamna dik tak chu vawng tlat rawh; i nunna atân nunna a ni ang a, i nghâwng atân khawngaihna,” tiin a sawi a. (Thufingte 3:​21, 22) Chuti chu kan zui tûr thu bul chu hei hi a ni: Eng zât pawh ni se, i thu tihtlûkna leh ngaihruat thiamna tida thei zât apiang chu i tân a tam lutuk a ni, tih hi. Mahsela, chu dâwl chin i insiamnaah chuan nangmah i inbum loh a ngai a ni!

15. Eng hunah nge no khat lek in pawh pumpelh a finthlâk?

15 Dinhmun ṭhenkhatah chuan, no khat lek pawh in loh a finthlâk mai thei a. Naute insiam lai tân a pawi theih avângin, nu naupai lai chuan zû a in lo tawp thei a. Tin tûn hmaa zu ngawl a vei avânga harsatna neite leh an chhia leh ṭha hriatna avânga zu in ṭha ti lotute hmaa in loh chu ngilneihna a ni dâwn lâwm ni? Jehova chuan puithiam biak bûka inthawina hlan tûrte hnenah chuan: “Inbiakna puan in chhûnga in kal laiin uain leh zu rêng rêng in suh u, chutilochuan in thi ang,” tiin thu a pe a ni. (Leviticus 10:​8, 9) Chuvângin, Kristian inkhâwmnaa i tel hma te, rawngbâwlnaa i tel lai te, leh thlarau lam mawhphurhna dang i thawh lai te hian zû lampang chi rêng rêng pumpelh rawh. Chu bâkah, zu in khap emaw, kum bithliah chinte chauh in phalna emaw ramah chuan Kristian chuan ram dân chu a zah tûr a ni.​—⁠Rom 13:⁠1.

16. Zû chhawpsak i nih hian, engtin nge thu i tih tlûk ang?

16 Zu in tûr pêk i nihin emaw, chhawpsak i nih hunah emaw chuan, zawhna i inzawh hmasak ber tûr chu: ‘Ka in ang em aw?’ tih hi a ni. In i tih tlûk chuan, i rilruin i in tûr tawk chin insiam la, chu bâk chu in suh. Mi thlengtute thilphalna chuan in ṭeuhtîr che suh se. Inneih ruai ṭhehna ang chia in tûr duhtâwk an chhawp chhuahna hmunah chuan fîmkhur rawh. Hmun tam takah, naupang zu in chu khap a ni lo. Zu hman dân chungchânga an fate kaihruai tûr leh an awm dân en dik tûrin nu leh pate’n mawhphurhna an nei a ni.​—⁠Thufingte 22:⁠6.

Harsatna I Hmachhawn Thei

17. Zu hman sualna lama harsatna i neih leh neih loh hre thei tûrin engin nge ṭanpui dâwn che?

17 Uain leh zû lam pang chi hman sual hi i tân harsatna a ni em? Zu hman sualna hi a rûka i thil sual tih a nih chuan, engtik nîah emaw chuan a nghawng ngei ngei dâwn che tih i chiang thei a ni. Chuvângin, ngun tak leh mahni inbum hauh lovin in en fiah chet chet rawh. Hetiang chi mahni inzawn chhuahna zawhnate hi inzâwt ang che: ‘Tûn hma aiin ka in zîng sauh em? Ka in tak sawt em? Lungngaihna te, manganna te, leh harsatna te tihreh nân em ni zû ka in? Ka chhûngte emaw, ka ṭhiante emawin ka zu in an manganpui thu min hrilh em? Ka zu in hian chhûngkuaah harsatna a siam em? Chawlhkâr khat, thla khat, a nih loh leh thla tam tak chhûng zu in lova awm harsa ka ti em? Uain emaw, zû emaw ka in zât ka zêp em?’ tiin. Heta zawhna ṭhenkhatte i chhânna hi aw tih ni ta se engtin nge ni ang? ‘Dârthlalanga a pianpui hmai ngun taka inen a, mi eng ang nge a nih theihnghilh nghâltu’ ang ni suh ang che. (Jakoba 1:​22-24) Harsatna siamṭha tûrin hma la zâwk ang che. Eng nge i tih theih?

18, 19. A lutuka zu inna chu engtin nge i bânsan theih?

18 Tirhkoh Paula chuan Kristiante chu: “Uaiin ruiin awm suh ula, chu miah chuan insûm lohna a awm si a; thlarauva khatin awm zâwk rawh u,” tiin a zilhhau a ni. (Ephesi 5:18) I tân eng zât nge a lutuk chin tih hria la, a âwmtâwk chin insiam rawh. Chu aia tam chu in loh tum tlat la; insûmtheihna lantîr rawh. (Galatia 5:​22, 23) A lutuka zû in tûra nawrtu che ṭhian i nei em? Fîmkhur rawh. “Mi fing pâwl la, i lo fing ang a, mi â pâwl erawh chu hrehawm tuar phahna a ni,” tiin Bible chuan a sawi.​—⁠Thufingte 13:⁠20.

19 Zû chu harsatna ṭhenkhat tlânchhiatsan nân i hmang a nih chuan, harsatna chu tâwn tlang zâwk rawh. Harsatnate chu Pathian Thua thurâwnte zawmna hmangin kan chingfel thei a. (Sâm 119:105) I rinzâwng tak Kristian upa hnênah ṭanpuina dîl hreh suh. Thlarau lama hma i sâwn nân Jehova châwmnate hmang ṭangkai rawh. Pathian nêna in inlaichînna tinghet rawh. A hnênah ṭawngṭai ziah la​—⁠a bîkin i chak lohnate chungchâng thlen rawh. ‘I rilru leh i thinlung tithianghlim’ tûrin Pathian ngên rawh. (Sâm 26:⁠2) Thuziak hmasaa sawiho tawh ang khân, rinawmna kawng zawh tûrin theihtâwp chhuah rawh.

20. A lutuka zu inna chungchânga buaina hmachhawn tûrin, eng nge tih ngai hial thei?

20 A lutuka zu inna hneh tuma i beih nasat hle hnuah pawh hneh thei chuang lo ta la engtin nge ni ang? Chuti a nih chuan Krista thurâwn: “I kutin a tihtlûk che chuan tan mai rawh; kut pahnih neia Gehenna-a mei mit thei lova kal ai chuan piangsuala nunnaa luh i tân a ṭha zâwk e,” tih hi i zâwm ngei tûr a ni. (Marka 9:43) A chhânna chu: In lo tawp rawh, tih a ni. Chu chu a ni, Irene-i tia kan koh nu pakhat thu tlûkna chu. “Kum hnih leh a chanve dâwn lai zu ka nghei hnu chuan, engtin nge ka awm tehrêng tih hriat nâna no khat lek han in zauh chu a pawi lo tûrah ka ngai ṭan a. Mahse, chutiang ka ngaihtuah veleh chuan, Jehova hnênah ṭawngṭaiin ka thlen nghâl a. Khawvêl thar a lo thlen hma loh chuan zû in leh tawh loh chu ka tumnghet a​—⁠khawvêl tharah pawh ka in kher lo mai thei a ni,” a ti. Zû laka inthiar fihlîm hmak chu Pathian felna khawvêl thara nunna atâna pêk tûrah chuan a to lutuk lo.​—⁠2 Petera 3:⁠13.

“In Hmuh Theih Nân Chutiang Takin Tlân Rawh U”

21, 22. Nunna atâna intlânsiaknaah hian, a tâwp thlenga tlân lo tûrin engin nge min dang thei a, engtin nge kan pumpelh theih ang?

21 Kristiante nun kawng chu intlânsiakna, a nih loh leh intihsiakna nêna khaikhinin, tirhkoh Paula chuan: “Intlânsiakhote chu an zain an tlân a, nimahsela pakhat chauhvin lâwmman a hmu ṭhîn tih in hre lo vem ni? In hmuh theih nân chutiang takin tlân rawh u. Tin, intihsiaknaahte chuan a bei ṭâlh ṭâlh apiang chu engkimah an insûm ṭhîn a ni. Anni zawngin lallukhum chhe thei hmu tûrin an bei a, keini erawh chuan lallukhum chhe thei lo hmu tûrin. Chutichuan tiam chin lam panin ka tlân ngat ngat a ni, boruak mai hnek lovin mahni ka inhnek zâwk ṭhîn a, chuvâng chuan ka taksa ka tichhel a, ka thuhnuaiah ka dah tawh a ni, chutilochuan mi dangte hnêna ka tlângaupui hnu pawhin eng emaw tiin keimah ngei hi paih thlâkin ka awm dah ang e,” tiin a sawi a ni.​—⁠1 Korinth 9:​24-27.

22 Intlânsiaknaa a tâwp thleng hlawhtling taka tlânte chauhvin lâwmman chu an la thei a. Nunna atâna kan tlânnaah hian, zu hman sualna chuan a tâwp thleng min tlân lohtîr thei a ni. Chuvâng chuan, insûmtheihna kan nei tûr a ni a. Tlân ngat ngat tûr chuan ‘uain hehnaa’ kan inhnamhnawih loh a ngai a ni. (1 Petera 4:⁠3) Chutih ahnêkin, thil engkimah insûmtheihna kan lantîr a ngai zâwk a. Zu in chungchângah hian, “Pathian ngaihsak lohna leh khawvêl châknate bânsanin, . . . insûm leh fel tak leh Pathian ngaihsak” renga awm chu a finthlâk a ni.​—⁠Tita 2:⁠12. (w04 12/1)

[Footnote]

^ par. 2 He thuziaka “zû” tih hian beer te, uain te, leh zu chak chi engpawh a huam a ni.

I Hre Chhuak Em?

• Zu hman sualna chu eng nge ni?

• Zu hman sualna avângin eng thil hlauhawm nge lo awm?

• Engtin nge zu hman sualna i pumpelh theih ang?

• Engtin nge miin zu hman sualna a hmachhawn theih ang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 29-naa milem]

Ramri khamna lai tûr chungchângah thu tlûkna siam lâwk rawh

[Phêk 30-naa milem]

Jehova hnênah i chak lohnate ṭawngṭaiin thlen rawh

[Phêk 31-naa milem]

Zu hman dân chungchângah nu leh pate’n an fate zirtîr tûrin mawhphurhna an nei