A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Mi Tam Takte’n Sakhuanain Mihringte A Inpumkhattîr Theih An Rinhlelh Chhan

Mi Tam Takte’n Sakhuanain Mihringte A Inpumkhattîr Theih An Rinhlelh Chhan

Mi Tam Takte’n Sakhuanain Mihringte A Inpumkhattîr Theih An Rinhlelh Chhan

“I VENGTE pawh i hmangaih tûr a ni.” (Matthaia 22:39) He dân bul pui ber hi sakhaw tam tak chuan an fak mawi nasa hle a. Sakhuate chu an mi leh sate hnêna mahni vêngte hmangaih tûra zirtîrna kawngah hlawhtling se chuan, an hote chu an inngeihin, an inpumkhat ngei ang. Nimahsela, chutianga inpumkhata an awm chu i hmu em? Sakhua chu inpumkhatna awmtîrtu a ni em? Tûn hnaia German rama mipui ngaih dân lâk khâwmna chuan: “Sakhuain mite a inpumkhattîr nge a inṭhentîr zâwk?” tih zawhna a zâwt a. A chhângtute zînga zaa 22 chuan a inpumkhattîr niin an hria a, zaa 52 te erawh chuan a inṭhentîr zâwk niin an hre thung. I awmna rama mite pawhin chutiang chuan an hre mai thei a ni.

Engvângin nge mi tlêm tête chauhvin sakhuanain mihringte a inpumkhattîr theih an rin? Hun kal tawha thilthlengte an hriat vâng a ni thei. Mite inhnaihtîr ahnêkin sakhua chuan a inṭhentîr zâwk fo a ni. A ṭhenah phei chuan, sakhuana chu nunrâwnna tenawm ber berte khuh bo nâna hman a ni. Kum 100 kalta chhûnga chutiang thilthleng entîrna ṭhenkhat chu lo en ta ila.

Sakhuana Thununna Hnuaiah

Khawvêl indopui pahnihna chhûngin, Balkan hmuna awm Roman Catholic Croats leh Orthodox Serbs te chu an indo nasa hle a. He pâwl pahnih hi a zirtîrte hnêna an vêngte hmangaih tûra zirtîrtu, Isua hnungzuitute niin an inchhâl ve ve a ni. Mahse, thil zir mi pakhat chhinchhiah angin, an indona chuan “thilthleng tawh zawng zawnga mipui vântlâng suatna râpthlâk ber berte zînga pakhat” chu a hring a. Ahmei apa leh apui apanga mi 5,00,000 lai thihna chu khawvêl hian a râp hle a ni.

Kum 1947 khân, India chu mi maktaduai 400 vêl​—⁠khawvêl mihring awm zât hmun ngaa ṭhena hmun khat âwm vêl awmna​—⁠a bîk takin Hindu-te, Mosolman-te, leh Sikh-te awmna ram a ni a. India ṭhen hran a nih khan, Islam-ho awmna Pakistan ram chu a lo piang ta a ni. Chutih lai chuan chu ram pahniha awm râltlân mi a nuai têlte chu hâlhlum, vuak, nghaisak, leh sakhaw thila insuatna avânga kah hlum an ni.

Tûna kan târ lan tâkte hi la tâwk lo ang hrimin, kum zabi thar inher chhuak chuan fîrfiaka chêtna chu a rawn chawi lâr a. Tûn laiah, fîrfiaka che ho hian khawvêl pumpui an tirâlṭi a, an zînga tam tak chuan sakhua nêna inzawmna nei niin an inchhâl tlat a ni. Sakhua hi inpumkhatna awmtîrtu anga thlîr a ni lo. Tharum thawhna leh kehchhiatna nêna ngaih pawlh a ni fo zâwk a ni. Chuvângin, German chanchinbu FOCUS hian khawvêla sakhaw pâwl liante​—⁠Buddhist sakhua te, Confucian-a zuitu te, Hindu sakhua te, Islam te, Juda sakhua te, Kristianna ram te, leh Tao sakhua te​—⁠chu silai zên nêna a khaikhin pawh hi thil mak a ni hran lo.

Chhûng Lama Buaina

Sakhaw ṭhenkhat chu an indo tawn laiin, a dangte chuan chhûng lamah buaina an nei a. Entîr nân, tûn hnai mai khân, Kristianna ram kohhran tam takte chu thurin avângin an inhnial reng a. Sakhaw hruaitute leh a vuantute chuan: Nau nei lo tûra insiam hi phal a ni em? Nau tihtlâk hi? Hmeichhiate hi puithiam anga nemngheh tûr an ni em? Kohhran chuan mawngkawhurte chu eng angin nge an thlîr ang? Sakhuain indo hi a pawm tûr a ni em? tihte an zâwt ṭhîn. Hêng thila an inpumkhat lohna avâng hian, tam tak chuan, ‘Sakhuain a mi leh sate a inpumkhattîr theih loh chuan, engtin nge mihringte a inpumkhattîr theih tehlul ang?’ tih an ngaihtuah a ni.

Chiang takin, sakhua chu a tlângpui thuin inpumkhatna awmtîrtu a ni lo. Mahse, sakhua zawng zawng chu an inlungrual lo vem? Sakhaw danglam bîk tak​—⁠mihringte inpumkhattîr thei​—⁠chu a awm em? (w05 1/1)

[Phêk 3-naa milem]

Kum 1947-a India rama sakhaw pâwl indona avânga hliam tuar police

[Milem Hawhtîrtu]

Photo by Keystone/Getty Images