A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Krista—Hrilh Lâwknain A Kawh Ber Chu

Krista—Hrilh Lâwknain A Kawh Ber Chu

Krista​—⁠Hrilh Lâwknain A Kawh Ber Chu

“Isua hriattîrna thu chu thu hrilhna thlarau a ni.”​—⁠THU PUAN 19:⁠10.

1, 2. (a) C.E. 29 aṭanga inṭanin, eng thu tlûknain nge Israelte hmachhawn? (b) Eng thu nge he thuziakah hian kan sawiho dâwn?

VANTLANG kum chhiar 29-na a ni a. Israel ram chu thutiam Messia chungchâng sawinain a khat tlat a. Baptistu Johana rawngbâwlna chuan chu beiseina chu a tisosâng zual sauh a ni. (Luka 3:15) Johana chuan Krista a nih loh thu a sawi a. Chu ai chuan, Nazaret mi Isua chanchin sawiin: “Chu chu ka hmu tawh a, he mi hi Pathian Fapa a ni tih ka hriattîr tawh,” tiin a sawi zâwk a ni. (Johana 1:​20, 34) Mipuite chuan Isua zirtîrna ngaithla tûr leh a tihdamna dawng tûrin an zui ta thuai a ni.

2 Chu mi hnu a thla lehahte chuan, Jehova’n a Fapa chungchâng thu tam tak a sawi a. Pathian Lehkha Thu zir tawhte leh Isua hna thawh hmutute chuan amah ring tûrin chhan nghet tak an nei a ni. Amaherawhchu, Pathian thuthlunpuite chuan a tlângpuiin rinna an tlachham a. Tlêm tê chauhvin Isua chu Krista, Pathian Fapa a nih an pawm a ni. (Johana 6:​60-69) A nih leh, chu mi huna awm chu ni ta la chuan eng nge i tih ang? Isua chu Messia, Pathian Fapa a ni tih pawmin, a hnungzuitu rinawm i ni ang em? Sabbath bawhchhia anga puh a nih laia Isua ngeiin a nihna fiah taka a pêk hi ngaihtuah la, a hnua a zirtîr rinawmte rinna tichak tûra finfiahna a pêkte hi chhinchhiah bawk rawh.

Isua Ngeiin Finfiahna A Pe

3 . Eng dinhmunin nge Isua chu a nihna dik tak finfiahna pe tûra tur?

3 A hun chu C.E. 31, Kalhlen Kût hman hun a ni a. Isua chu Jerusalemah a awm a ni. Kum 38 lai lo dam tawh lo mi pakhat chu a tidam zo chiah a. Mahse, Sabbath nîa he thil a tih avâng hian Judate chuan an sawisêl a. Pathian chu Pa tia a koh avângin Pathian sawichhiaah an puh a, tihhlum dân kawng an dap bawk a ni. (Johana 5:​1-9; 16-18) Isua invênna thusawi chuan Juda rilru dik pute tân a nihna dik tak hriat theihna tûr chhût dân thiltithei tak pathum a pe a ni.

4, 5. Johana rawngbâwlnain a tum chu eng nge ni a, engtianga ṭhain nge a thawh zawh?

4 A hmasain, Isua chuan a hmahruaitu Baptistu Johana hriattîrna chu sawiin: “Nangnin Johana hnênah mi in tîr a, tin, ani chuan thutak chanchin a lo hriattîr kha. Chu Johana chu khâwnvâr alh tak leh êng tak chu a ni, a êngah chuan hlim rih in duh kha,” a ti a.​—⁠Johana 5:​33, 35.

5 Baptistu Johana chuan Heroda’n dik lo taka a tântîr hma khân, Messia kawng sial tûra Pathian thupêk a thawh zawh avângin, ani chu “khâwnvâr alh tak leh êng tak” a ni. Johana chuan: “Israelten amah an hriat theih nân, tuia baptis-in ka lo kal a ni. . . . Thlarau chu ṭhuro angin vân aṭanga chhuk ka hmu a, a chungah a fu reng a. Amah chu ka hre si lo va, nimahsela tuia baptis tûra mi tîrtu khân ka hnênah, ‘Tu chungah pawh thlarau zuk fua a chunga awm reng i hmuh apiang, amah chu thlarau thianghlima baptistu tûr chu a ni ang,’ mi ti a. Chu chu ka hmu tawh a, he mi hi Pathian Fapa a ni tih ka hriattîr tawh,” a ti a. * (Johana 1:​26-37) Johana chuan Isua chu Pathian Fapa​—⁠thutiam Messia a nih thu a sawi chiang fak a ni. Johana thusawi chu a fiah êm avângin, a thih hnu thla riat vêlah Juda mi rinawm tam takte chuan: “Johanan he mi chungchâng thu a sawi apiang kha a lo dik hle hi,” tiin an inpuang a ni.​—⁠Johana 10:​41, 42.

6. Engvângin nge Isua hna thawh chuan Pathian ṭanpuina a dawnzia mite a rintîr ang?

6 Isua’n Messia a nihzia nemnghettu chhût dân dang a sawi leh a. A hna thawh ṭhate chu Pathian ṭanpuina târ langtu a nihzia a sawi a ni: “Nimahsela hriattîrna ka neih hi Johana hriattîrna thu ai khân a ropui zâwk a ni: Pain thiltih zawh tûra mi pêk, ka thiltih ngei hian Pain mi tîr tih ka chanchin a hriattîr a ni,” tiin. (Johana 5:36) Isua hmêlmate ngei pawhin he finfiahna hi an hnial thei lo, chutah chuan thilmak tih tam tak a tel a. “Engtin nge kan tih ang? He mi hian thilmak tam tak a ti si a,” tiin an zînga tuemaw chuan a zâwt a ni. (Johana 11:47) Ṭhenkhatte chuan, ṭha taka chhâng lêtin: “Krista chu a lo thlen hunah, he mi tih aia tam zâwk thilmak a rawn ti ang em ni?” an ti. (Johana 7:31) Isua thusawi ngaithlatute chu Fapaa Pa mizia lo lang chhuakte ngaihtuah theihna dinhmun ṭha takah an awm a ni.​—⁠Johana 14:⁠9.

7. Engtin nge Hebrai Pathian Lehkha Thu chuan Isua chungchâng thu a hriattîr?

7 A tâwpah, Isua chuan hnialrual loh hriattîrna thu a sawi a. “Pathian Lehkha . . . chu ka chanchin hriattîrtu chu a ni si a,” tia sawiin: “Mosia in rin chuan kei pawh mi ring tawh tûr in ni; ani chuan keima chanchin asin a ziak ni,” tiin a sawi belh a ni. (Johana 5:​39, 46) Mosia chu Kristian hun hma Krista chanchin ziaktu thuhretu tam takte zînga pakhat mai a ni a. Chûng mite thil ziahte zîngah chuan Messia hre thei tûra min ṭanpui thei hrilh lâwkna za têlte leh a thlahtute chhuina kimchang a tel a ni. (Luka 3:​23-38; 24:​44-46; Tirhkohte 10:43) A nih leh Mosia Dân chungchâng hi eng nge ni ve? “Dân chu Krista lama min kaihruaitu a lo ni a,” tiin tirhkoh Paula chuan a ziak a ni. (Galatia 3:24) Ni e, “Isua hriattîrna thu chu thu hrilhna thlarau [a nih loh leh, rilru put hmang, a rilrûk rân, leh a thiltum ber] a ni.”​—⁠Thu Puan 19:10.

8. Engati nge Juda tam takin Messiaah chuan rinna an nghah loh?

8 Hetiang finfiahna zawng zawng​—⁠Johana’n chiang taka a hriattîrna te, Isua thilmak tihte leh Pathian mizia a neih te, leh Pathian Lehkha Thua a chungchâng sawina tam takte​—⁠hian Isua chu Messia a ni tih a rintîr lo vang che maw? Pathian leh a Thu hmangaihna dik tak nei tawh phawtte chuan an hmu thiam nghâlin, Isua chu thutiam Messia a ni tih an ring ang. Mahse, chutiang Pathian leh a Thu hmangaihna chu Israel ramah a awm si lo. Amah dotute hnênah Isua chuan: “Nangni ka hria a che u, Pathian hmangaihna in rilruah in nei lo ve,” a ti a ni. (Johana 5:42) “Pathian tak chauhva chhuak chawimawina” zawn aiin, anmahni an “inchawimawi tawn” a. Chutiang ngaihtuahna haw tlattu Isua nêna an inrem thei lo pawh hi thilmak a ni lo ve!​—⁠Johana 5:​43, 44; Tirhkohte 12:​21-23.

Inlârna Hmanga Tihchak

9, 10. (a) Engvângin nge chhinchhiahna pêk hun chu Isua zirtîrte tân a ṭangkai? (b) Eng thutiam chhinchhiah tlâk tak nge Isua’n a zirtîrte hnênah a pêk?

9 Isua’n kan sawi tâk Messia a nihna finfiahna a pêkna chu kum khat aia tam a liam tawh a. C.E. 32 Kalhlen Kût hman hun pawh chu a lo thlengin a liam leh tawh a. Amah ringtu tam takte chuan tihduhdahna te, hausak âtchilhna te, a nih loh leh nun lungkhamna avâng tein Isua an zui tawh lo a ni. Mi dangte chu Isua chuan lala siam an tumna a hnâwl avângin a ngaihna hre lo emaw, rilru hnual emawin an awm a ni thei bawk a ni. Juda sakhaw hruaitute’n an cho lai khân, amah inchawimawi nâna vân aṭanga chhinchhiahna pêk chu a duh lo. (Matthaia 12:​38, 39) Hei hian mi ṭhenkhatte chu a ngaihna a tihre lo a ni thei bawk. Chu bâkah, Isua chuan a zirtîrte tâna hriatthiam harsa tak tûr thu ṭhenkhat​—⁠“Jerusalem khuaa a kal tûrzia te, upate, puithiam lalte, lehkhaziaktute laka thil tam tak a tuar tûrzia te, tihhluma a awm tûrzia te” a sawi lang ṭan ta bawk a ni.​—⁠Matthaia 16:​21-23.

10 Thla kua emaw, thla sâwm emaw hnuah, Isua tân “he khawvêl hi chhuahsana Pa hnêna a kal hun” a thleng tawh dâwn a. (Johana 13:⁠1) A zirtîr rinawmte a ngaihtuah êm avângin, Isua chuan Juda rinna nei lote tâna a tih duh loh​—⁠vân aṭanga chhinchhiahna​—⁠chu ṭhenkhat hnênah a tiam a ni: “Tih tak meuhvin ka ti a che u, heta dingho a ṭhente hi, Mihring Fapa a rama lo kal an hmuh hma loh chuan, thihna tem tawp lo tûr an awm” tiin. (Matthaia 16:28) Isua chuan a zirtîrte zînga tuemaw chu kum 1914-a Messia Lalram din a nih hma loh chuan a nung ang a tihna a ni lo. Isua rilrua awm chu a hnaih ber zirtîr pathumte hnêna Lalram thiltihtheihnaa a ropuina mak danglam tak thlîr lâwktîr hi a ni. He inlârna hi hmêl danglamna tia koh a ni.

11. Hmêl danglamna inlârna sawifiah rawh.

11 Ni ruk hnuah chuan, Isua’n Petera, Jakoba, leh Johana-te chu tlâng sâng tak​—⁠Hermon Tlângdung a nih rinawm takah chuan a hruai a. Chutah chuan, Isua chu “an hmaah chuan a hmêl awmzia chu a lo danglam ta a; a hmai nî angin a lo êng a, a silhfênte chu êng angin a lo vâr ta a.” Zâwlnei Mosia leh Elija te pawh chu lo langin, Isua nên an inbia a. He thilthleng mak ropui tak hi, a tak ti ang zual tûrin zâna thilthleng a nih a rinawm hle. Dik takin, he thilthleng hi a tak êm avângin Petera chuan Isua, Mosia, leh Elija te tân bâwkte pakhat ṭheuh khawhsak a tum hial a ni. Petera a la ṭawng lai mêkin, chhûm vâr takin anmahni a rawn hliah ta a; chhûm aṭang chuan awin: “Hei hi ka fapa duh tak, ka lawm êm êma chu a ni; ama thu ngai rawh u,” a ti a.​—⁠Matthaia 17:​1-6.

12, 13. Hmêl danglamna inlârna chuan Isua zirtîrte chungah eng nghawng nge a neih a, engvângin nge?

12 Ni e, Petera chuan Isua chu “Krista, Pathian nung Fapa” a ni tih tûn hnai mai khân a lo sawi tawh ngei a. (Matthaia 16:16) Mahse, Pathian ngeiin Isua nihna leh a Fapa hriak thih a nihna a nemnghehna thusawi hriat chu han ngaihtuah teh! Petera, Jakoba, leh Johana te tân hmêl danglamna inlârna chu rinna tichaktu thiltawn a va ni tehlul êm! Chutianga an rinna thuam ngheh a nih tawh avângin, tûnah chuan nakina thil lo thleng tûr leh hun lo la awm tûra kohhrana hmun pawimawh tak an chan tûrte atân an inrâlring ṭha lehzual a ni.

13 Hmêl danglamna hi zirtîrte rilruah a intuh nghet hle a. Kum 30 aia tam a liam hnu chuan, Petera chuan: “[Isua] chuan Pa Pathian hnên ata chawimawina leh ropuina a hmu a, chu mi lai chuan ropuina nasa tak aṭang chuan hetiang aw hi a hnênah a lo thleng a: ‘Hei hi ka Fapa duh tak, ka lawm êm êma chu a ni,’ tiin. Tin, tlâng thianghlimah chuan a hnêna kan awm lai khân chu aw chu vân aṭangin a lo chhuak keimahni ngeiin kan hria a ni,” tiin a ziak a ni. (2 Petera 1:17, 18) Hetiang bawk hian thilthleng chuan Johana rilru pawh a khawih ve a. He thil a thlen aṭanga kum 60 aia tam a liam hnuah, pehhêl deuh hlekin: “Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu,” tiin a sawi a ni. (Johana 1:14) Mahse, hmêl danglamna hi Isua hnungzuitute hnêna pêk inlârna hnuhnung ber a ni lo.

Pathian Mi Rinawmte Tâna Bengvârna Dang

14, 15. Eng kawngin nge tirhkoh Johana chu Isua lo kal thlenga awm reng tûr a nih?

14 A thawhleh hnuin, Isua chu Galili Tuipuiah a zirtîrte hnênah a inlâr a. Chutah chuan Petera hnênah: “Ka lo kal leh thlenga [Johana] awm rengah phei duh ila, chu chu enga i hman tûr nge ni?,” tiin a hrilh a ni. (Johana 21:​1, 20-22, 24) He mi hian tirhkoh Johana chu tirhkoh dangte aiin a dam rei zâwk dâwn tih a hril em? A nih hmêl khawp mai, rinawm taka kum 70 dâwn lai Jehova rawng a la bâwl zêl avângin. Amaherawhchu, Isua thusawi chuan awmze dang pawh a nei a ni.

15 “Ka lo kal leh thlenga” tih ṭawngkam hian “Mihring Fapa a rama lo kal” tih Isua ṭawngkam chu min hriatchhuahtîr a ni. (Matthaia 16:28) Isua lo kal leh thleng Johana chu a awm reng a ni, a hnuah Lalram thiltihtheihna neia Isua lo kalna chu inlârnaa hmuhtîr a nih avângin. Johana nun a tâwp dawn hnaih lam, Patmos thliarkâra hnawhchhuah a nih lai khân, ani chuan “Lalpa ni” lo thlen huna thil lo thleng tûr hrilh lâwkna ropui tak takte nên inlârna Thu Puan chu a dawng a ni. Chu inlârna mak tak chuan Johana rilru chu a khawih hle a, Isua’n: “A ni, ka lo kal thuai dâwn e,” tia a sawi chuan Johana chuan: “Amen. Lo kal ta che Lalpa Isu,” tiin a au chhuak hial a ni.​—⁠Thu Puan 1:​1, 10; 22:20.

16. Kan rinna tihchak reng hi engvângin nge a pawimawh?

16 Kum zabi khatnaa mi rilru ṭhate chuan Isua chu Messia anga pawmin, amahah rinna an nghat a. An bul vêla rinna tlachham hote, an hna thawh tûrte, leh an hmaa fiahna awmte avângin, chûng ringtu lo ni tate chu tihchak an ngai a ni. Isua chuan Messia a nihzia finfiahna chiang tak leh a hnungzuitu rinawmte tihchak nân mi tibengvâr thei tak inlârna pawh a pe a ni. Tûn laiah, kan vaiin “Lalpa ni” hun chhûngah kan lût thûk hle tawh a. Rei lo têah, Krista chuan Setana kal hmang suaksual zawng zawng hi a tichhe vek ang a, Pathian mite chu a chhan chhuak thuai dâwn a ni. Keini pawhin thlarau lama kan ṭhatna tûra ṭanpuina Jehova min pêk zawng zawngte hmang ṭangkaiin, kan rinna kan tichak tûr a ni.

Thimna leh Tihduhdahna Ata Vênhim

17, 18. Kum zabi khatnaa Isua zuitute leh Pathian thiltum dodâltute inkârah hian eng thil inperhsan tak nge awm a, chu pâwl hnihte tân chuan eng thil nge lo inher chhuak?

17 Isua thih hnuah chuan, zirtîrte chuan “Jerusalem khuaah te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kâwlkil thleng pawhin” a thuhretute ni tûra a thupêk chu huaisen takin an zâwm a. (Tirhkohte 1:⁠8) Tihduhdahna nasa tak lêng vêl mah se, Jehova chuan Kristian kohhran thar chu thlarau lam bengvârna leh zirtîr thar tam tak pein mal a sâwm a ni.​—⁠Tirhkohte 2:47; 4:​1-3; 8:​1-8.

18 Kawng leh lamah chuan, chanchin ṭha dotute hmabâk chu a thim zual zêl a ni. “Mi suaksualte kawng chu a thim a,” tiin Thufingte 4:19 chuan a sawi a. “Eng nge an chhuih an hre lo.” C.E. 66-a Rom sipaite’n Jerusalem an hual khân chu “thim” chu a zual sauh va. A chhan hriat hauh lova an inhnuhdawh lailâwk hnu C.E. 70-ah Rom mite chu an lo kir leh a, he mi ṭum hian khawpui chu an sawp chhe vêk a ni. Juda thilthleng chanchin ziaktu Josephus-a sawi dân chuan Juda mi maktaduai khat aia tamte chu tihboral an ni a. Mahse, Kristian rinawmte erawh chu an him a ni. Engvangin nge? A chhan chu Rom sipaite’n kulh an hual hmasaka an inhnuhdawh leh lailâwk khân, tlân chhe tûra Isua thupêk chu an âwih vâng a ni.​—⁠Luka 21:​20-22.

19, 20. (a) Tûn lai kal hmangin tâwp lam a hnaih hian, engvângin nge Pathian mite’n hlauh nachhan tûr an neih loh? (b) Kum 1914 thlen hma kum sâwmbi-ahte chuan, Jehova chuan a mite hnênah eng hriatthiamna chhinchhiah tlâk takte nge a pêk?

19 Kan dinhmun chu chutiang bawk chu a ni. Hrehawmna nasa tak lo thleng tûr hi Setana kal hmang suaksual zawng zawng tâwpna a ni ang a. Mahse, Isua’n: “Ngai teh u, kei kumkhuain, khawvêl tâwp thleng pawhin, in hnênah ka awm zêl ang,” tia min tiam avângin, Pathian mite tân chuan hlauh a ngai lo. (Matthaia 28:20) A zirtîr hmasate rinna tichak tûr leh an hmaa thil lo thleng tûr atâna buatsaih tûrin, Isua chuan Messia Lal anga a vân lam ropuina chu a lo thlîr lâwktîr tawh a ni. Tûn laiah hian eng nge ni ve? Kum 1914-ah chuan chu thlîr lâwktîrna chu a takah a lo chang ta. Chu chu Pathian mite tân rinna tichaktu a va ni êm! Chu chuan hmabâk ropui tak min tiam a, Jehova chhiahhlawhte chu Messia Lalram chanchin hriat thiamna zawi zawia pêk chhoh zêl an ni. Tûn lai khawvêl thim zîngah hian, “mi felte kawng erawh chu chhûn ên lai tak pawha êng zual deuh deuh, êng fîm tak ang a ni.”​—⁠Thufingte 4:18.

20 Kum 1914 hma daihah pawh khân, Kristian hriak thih pâwl tlêmte chuan Lalpa lo kal lehna chungchânga thudik pawimawhte chu an hre thiam ṭan tawh a. Entîr nân, C.E. 33-a Isua vâna a lâwn laia vântirhkoh pahnih inlârte’n an sihhmuh angin, Lalpa lo kal lehna chu mita hmuh theih a ni lo vang tih an lo hre thiam tawh a ni. Chhûmin zirtîrte hmuh phâk lohva a hruai bo hnuah, vântirhkohte chuan: “He Isua in hnên ata vâna hruai chhohva a awm hi, vâna a chho in hmu ang bawk hian amah ngei hi a lo kal leh ang,” tiin an sawi a ni.​—⁠Tirhkohte 1:​9-11.

21. A dawta thuziakah eng nge sawiho ni dâwn?

21 Isua vâna a lâwnna chu amah zuitu rinawmte chauhvin an hmu a. Hmêl danglamna ang bawk khân vântlâng hmuhah a lâwn lo; dân narânin khawvêl chuan eng thil nge thleng tih pawh a hre lo. Lalram thiltihtheihnaa Krista lo kal lehna pawh chutiang bawk chu a ni ang. (Johana 14:⁠19) Amah zuitu hriak thih rinawmte chauhvin Lal anga a lo awm lehna chu an hria ang. A dawta thuziakah chuan, chu hriat thiamnain an chunga nghawng nasa tak a neih dân leh lei lam Isua rorêlna hnuaia khua leh tui ni tûr mi maktaduai tam takte lâk khâwmna a thlen dân kan hmu ang.​—⁠Thu Puan 7:​9, 14. (w05 1/15)

[Footnote]

^ par. 5 Isua’n baptisma a chan lai khân Johana chauhvin Pathian aw chu a hria a nih ngei a rinawm. Isua thu sawina Judate chuan ‘engtikah mah [Pathian] aw an hre ngai lo va, a hmêl pawh an hmu ngai hek lo.’​—⁠Johana 5:⁠37.

I Hre Chhuak Em?

• Isua chuan Sabbath dân bawhchhetu leh Pathian sawichhetu anga puh a nih khân, Messia a nihzia finfiahna eng nge a pêk?

• Engtin nge Isua zirtîr hmasate’n hmêl danglamna chu an hlâwkpui?

• Isua’n Johana chu a lo kal leh thleng a awm reng tûr thu a sawi khân eng a tihna nge ni?

• Kum 1914-ah eng thlîr lâwkna nge a taka lo thleng dik?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 3-naa milem]

Isua chuan Messia a nihzia finfiahna a pe

[Phêk 5-naa milem]

Hmêl danglamna chu rinna tichaktu a ni

[Phêk 6-naa milem]

Johana chu Isua ‘lo kal leh’ thlenga nung reng tûr a ni