A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Rorêltute Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Rorêltute Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Rorêltute Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

ENGTIN nge Jehova chuan a mite’n amah an hnâwl a, pathian dik lote an biakin a chhân lêt? Anni chuan a thu âwih lo fovin, chhiatna an tawh hunah chauh a ṭanpuina dîl ṭhîn ta se engtin nge ni ang? Chutiang hunah pawh chuan Jehova’n pumpelhna kawng a hawnsak em? Rorêltute bu hian chûngte leh zawhna dang pawimawh tak takte chu a chhâng a ni. B.C.E. 1100 vêlah zâwlnei Samuela’n a ziak zo va, Josua thih aṭanga Israel lal hmasa lala ṭhuttîr a nih thleng, kum 330 vêl chhûnga thilthlengte a huam a ni.

Pathian thu, a nih loh leh thuchah khauh tak zînga mi a nih angin, Rorêltute bu hi kan tân a hlu hle. (Hebrai 4:12) Thuziak phûrawm tak chhinchhiahte chuan Pathian mizia hriat thiam theihna min pe a ni. Chuta kan thu zirte chuan kan rinna a tichakin, Pathian thutiam khawvêl thara chatuana nunna, “nunna taktak” chu vawng tlat tûrin min ṭanpui a ni. (1 Timothea 6:​12, 19; 2 Petera 3:13) A mite tâna Jehova chhanchhuahna thiltihte chuan nakina a Fapa, Isua Krista hmanga chhanchhuahna ropui zâwk a pêk tûr chu a entîr lâwk a ni.

ENGVANGIN NGE RORELTUTE NEIH A NGAIH?

(Rorêltute 1:​1–3:⁠6)

Josua kaihhruaina hnuaia Kanaan lalte hneh an nih hnu chuan, Israel hnam tinte chuan an ram chan lamah kalin ram chu an la ta a. Amaherawhchu, Israelte chuan chu mi rama awmte chu an hnawt chhuak vek lo. Chu chu Israelte tân thang dik tak a lo ni ta a ni.

Josua hnua lo awm chhuante chuan “LALPA leh Israelte tâna a thiltihte pawh [an] hre lo.” (Rorêltute 2:10) Chu bâkah, mite chuan Kanaan mite chu nupui pasalah neiin, an pathiante rawng an bâwl ṭan a. Chuvângin, Jehova chuan Israelte chu an hmêlmate kutah a pe a. Mahse, awpbehna a lo nasat tâkah chuan, Israelte chuan Pathian dik chu ṭanpui dîlin an au leh a ni. Chutiang sakhuana te, khawtlâng te, politics te kârah chuan, Jehova’n a mite chu an hmêlmate laka chhanhim tûrin rorêltute a siamsak a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

1:​2, 4—⁠Engvângin nge Juda chu ram luahtu hnam hmasa ber ni tûra ruat a nih? Dân narânin, he chanvo hi Jokoba fa tîr, Reubena thlahte chan tûr a ni a. A thih hma lawka a hrilh lâwknaah, Jakoba chuan Reubena chu fa tîr nihna a chân avângin, chungnung ber lo tûrin a sawi lâwk a ni. Simeona leh Levia-te chu kawlh taka an chêt avângin, Israel-hovah tihdarhin an awm tûr a ni. (Genesis 49:⁠3-5, 7) Chuvângin, a dawta chanvo changtu tûr chu Jakoba fapa palina, Juda a ni. Juda nêna kal tlâng Simeona chuan, Juda ram zau taka khawi lai lai emawah ram te tak tê tê chu a chang ve a ni. *​—⁠Josua 19:⁠9.

1:​6, 7—⁠Engvângin nge lal tlâwmte kutzungpui leh kezungpui chu tansak a nih? Kutzungpui leh kezungpui tansakte chuan râl an do thei tawh lo a ni. Kutzungpui awm lovin, engtin nge sipai chuan khandaih emaw, fei emaw chu a lek theih ang? Tin, kezungpui nei lo chu a ding nghet thei dâwn lo a ni.

Kan Zir Tûrte:

2:​10-​12. ‘Jehova thiltih ṭhatte’ kan theihnghilh loh nân Bible zir tûrin hun duan ṭha kan nei tûr a ni. (Sâm 103:⁠2) Nu leh pate chuan an fate thinlungah Pathian Thu, thutak chu an tuh tûr a ni.​—⁠Deuteronomy 6:​6-9.

2:​14, 21, 22. Jehova chuan a thuâwih lo a mite chu​—⁠thunun nân, siam ṭhat nân, leh a hnêna an inlamlêt nân​—⁠tum neiin an chunga thil ṭha lo a thlen chu a phal a ni.

JEHOVA’N RORELTUTE A SIAMSAK

(Rorêltute 3:7–​16:31)

He chanchin phûrawm tak hi rorêltu Othniela’n Mesopotamia lal hnuaia Israelte kum riat awmna a tihtâwp khân a inṭan a ni. Huaisen taka râl rêl thiamna hmangin, Rorêltu Ehuda chuan Moab lal thau tak Eglona chu a that a. Mi huaisen tak Samgara chuan a mah chauhvin, sebâwng chhunna tiangin Philistia mi 600 a chhun hlum a ni. Zâwlneinu Debori fuihna leh Jehova ṭanpuinain Baraka leh a sipai inthuam ṭha vak lo sîngkhatte chuan Sisera sipai thiltithei tak chu a hneh a. Jehova chuan Gideona chu dinin, amah leh a mi 300-te chu Midianho chungah hnehna a pe a ni.

Jephtha hmangin, Jehova chuan Israelte chu Moab-ho lak aṭangin a chhan chhuak a. Tola, Jaira, Ibzana, Elona, leh Abdona te pawh Israel chunga rorêltu 12-te zînga mi an ni. Rorêltute hun chu Philistia dotu Samsona-ah a tâwp a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

4:​8—⁠Engvângin nge Baraka’n zâwlneinu Debori chu indonaa a ruala kal ve tûra a ngiat? Baraka chuan amah chauhva Sisera sipaite do tûr chuan tling lo niin a inngai a nih hmêl hle. Zâwlneinu nêna kalna chuan amah leh a mite tân Pathian kaihhruaina an dawng tih inhriatna a pe ang a, inrintâwkna a neihtîr dâwn a ni. Chuvângin, Baraka’n kal rualpui tûra Debori a phûtna chu chak loh vâng ni lovin, rinna chak tak a neihzia hriltu a ni.

5:​20​​—⁠Engtin nge vâna arsite’n Baraka tân râl an beih? Bible chuan chu chu vântirhkoh ṭanpuina emaw, Sisera mi fingte’n vânduaina thlentu anga an hrilhfiah vân sâng boruak aṭanga leia bawlhhlawh lo tla emaw, a nih loh leh Sisera tâna arsia aienna a lo thleng dik lo emaw a nih leh nih loh a sawi lang lo. Mahse, rinhlelh rual lohvin, Pathian chu indonaah kawng engemaw tak hmangin a inrawlh a ni.

7:​1-3; 8:​10​​—⁠Engvângin nge Jehova chuan Gideona mi 32,000-te chu an hmêlma 1,35,000 do tûra tam lutuk a tih? Hei hi Jehova chuan Gideona leh a mite chu hnehna a pêk vâng a ni. Pathian chuan anmahni chaknaa Median-ho hneh anga an inngaih chu a duh lo.

11:​30, 31​​—⁠Jephtha’n chhia a chham khân, hâlral thil hlana mihring hlan tak tak chu a rilruah a awm em? Chutiang rilru chu Jephtha chuan a nei lo ngei ang, Dân thu chuan: “A fapa emaw, a fanu emaw mei a kal tlangtîr . . . in zîngah an awm tûr a ni lo,” a tih avângin. (Deuteronomy 18:​10, 11) Amaherawhchu, Jephtha rilruah chuan ran ni lovin, mihring chu a awm a ni. Inthawina tlâk rante chu Israelte’n an ina an dah a rinawm lo hle a. Tin, ran hlan chu chhe chhamna atân thil langsâr a ni lo vang. Jephtha chuan a in aṭanga amah hmuak tûra lo chhuak tûr chu a fanu a ni ang tih a hre ngei ang. Ani chu “hâlral thil hlan” anga hlan tûr chu a ni a, chu chu Jehova hmun thianghlima rawngbâwl tûra pêk a ni ang tihna a ni.

Kan Zir Tûrte:

3:​10. Thlarau lam thil ûmna kawnga hlawhtlinna chu mihring finnaah ni lovin, Jehova thlarauvah a innghat a ni.​—⁠Sâm 127:⁠1.

3:​21. Ehuda chuan a ngûnhnâm chu thiam tak leh huai takin a lek a. “Thlarau ngûnhnâm (Pathian Thu chu)” thiam taka hman dân kan zir tûr a ni. Chu chu kan rawngbâwlnaah Pathian Lehkha Thu chu huaisen takin kan hmang tûr a ni tihna a ni.​—⁠Ephesi 6:17; 2 Timothea 2:15.

6:​11-​15; 8:​1-3, 22, 23. Gideona inngaihtlâwmna chuan thil pawimawh pathum min zirtîr a ni: (1) Rawngbâwlna chanvo kan chan hunah, chu mi nêna inkûngkaih challanna emaw, hmingthanna emaw aiin, kan mawhphurhna chu kan ngaihtuah zâwk tûr a ni. (2) Inhnial hrâtte nêna kan indâwr hunah inngaihtlâwmna lantîr chu a finthlâk a ni. (3) Inngaihtlâwmna chuan nihna ngaih pawimawh lutukna lakah min vêng a ni.

6:​17-​22, 36-​40. Keini pawh kan fimkhur tûr a ni a, ‘thlarau nazawng kan ring tûr a ni lo.’ Chu ai chuan ‘thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni lo kan fiah zâwk’ tûr a ni. (1 Johana 4:⁠1) Kristian upa ni thar tân chuan zilhna a pêk tûr chu Pathian Thua innghat a ni tih a chian theih nân, upa thil tawn ngah zâwk biak râwn chu a finthlâk a ni.

6:​25-27. Gideona chuan a dodâltute ṭûl lo taka tithinur lo tûrin remhriatna a hmang a. Chanchin ṭha kan hrilhin, kan ṭawng dân hmanga mite ṭûl lo taka tithinur lo tûrin kan fîmkhur tûr a ni.

7:⁠6. Jehova rawng kan bâwlin, Gideona mi 300-te angin kan harhvângin, kan harhfîm tûr a ni.

9:​8-​15. Chapo taka thiltih leh nihna leh thuneihna neih tum rân chu a va âtthlâk tak êm!

11:35-​37. Rinhlelh rual lovin, Jephtha entîrna ṭha chuan rinna chak leh mahni inpêkna rilru nei tûrin a fanu chu a ṭanpui a ni. Tûn laia nu leh pate chuan chutiang entawn tûr chu an fate tân an siam thei a ni.

11:​40, New World Translation. Jehova rawngbâwl duhna neite fakna chuan anni chu a tiphûr a ni.

13:⁠8. Nu leh pate chuan an fate an zirtîrnaah Jehova kaihhruaina an dîl tûr a ni a, a kawhhmuhna an zui tûr a ni bawk.​—⁠2 Timothea 3:16.

14:16, 17; 16:16. Ṭah leh tur rengna hmanga mi dangte nawr luihna chuan inlaichînna a tikhaw lo thei.​—⁠Thufingte 19:13; 21:⁠9.

ISRAEL RAMA THIL SUAL TIH DANGTE

(Rorêltute 17:​1–21:25)

Rorêltute bu tâwp lamah chuan chanchin lâr tak pahnih a chuang a. A hmasa zâwk chungchâng chu Mika an tih mi pakhat chungchângah a ni a, ani chuan a inah milim a siam a, Levia chi mi pakhat chu atâna puithiam angin a ruai a ni. Dana thlahte chuan Lais, a nih loh leh Lesem khawpui an tihchhiat hnu chuan an tân khawpui pakhat an din a, a hmingah Dan an vuah a. Mika milim leh a puithiam chu hmangin, Dan khuaah chuan biakna dang an din a ni. A lan dân chuan, Lais khua chu Josua thih hmaa an lâk a ni.​—⁠Josua 19:47.

Thilthleng a pahnihna chu Josua thih hnu rei vak lova thilthleng a ni a. Benjamin-ho Gibea khuaa mipa ṭhenkhatin mi an pâwngsual hrepna chuan Benjamin hnam pui deuhthaw borâlna a thlen a​—⁠mipa 600 chiah an dam khawchhuak a ni. Amaherawhchu, ruahmanna ṭha an siam avângin nupui an nei thei a, Davida a lal meuh chuan sipai 60,000 vêl nei theiin an lo pung ta a ni.​—⁠1 Chronicles 7:​6-11.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

17:6; 21:​25​​—⁠‘Mi tinin mahni ṭha tihzâwng zâwngin thil an tih’ mai chuan, chu chuan rorêlna mumal awm loh avânga buaina a awmtîr lo vang maw? Awmtîr lo ve, Jehova chuan a mite tân khaihhruaina tam tak a pêk avângin. A mite chu a kawngte zirtîr tûrin Dân leh puithiamte a pe a. Urim leh Thumim hmangin thil pawimawhah puithiam lal chuan Pathian a berâwn thei a. (Exodus 28:30) Khawpui apiang chuan kaihhruaina ṭha pe thei tûr khaw upate a nei ṭheuh va. Israel miin hêng ruahmannate a hman ṭangkai hian, a chhia leh ṭha hriatna atân kaihhruaina ṭha a nei a ni. Hetiang kawnga ‘mahni ṭha tihzâwng zâwnga thil an tihna’ hian rah ṭha a chhuah a ni. Kawng leh lamah chuan, miin Dân ngaihthaha nungchang leh biaknaah amaha thu tlûkna a siam chuan, a rah chhuah chu a ṭha lo a ni.

20:17-​48​​—⁠Benjamin hnamte chu hrem ngai mah ni se, engvângin nge Jehova’n anniho chu hnam dangte vawihnih lai a hnehtîr? Hnam rinawmte nasa taka tawrhtîr hmasain, Jehova chuan Israel aṭanga thil ṭha lo tihbo an tumna chu a fiah a ni.

Kan Zir Tûrte:

19:​14, 15. Gibea mite’n mikhual an thlen peih lohna chuan, nungchang lamah tlâkchhamna nasa tak a awm tih a lantîr a. Kristiante chu ‘mikhualte lâwm’ tûra fuih an ni.​—⁠Rom 12:⁠13.

Chhanchhuahna A Lo Thleng Ṭêp

Kan hma lawkah, Isua Krista kuta Pathian Ram chuan suahsualna khawvêl hi a tichhia ang a, mi ṭhate leh sawisêl bote tân chhandamna ropui tak a pe dâwn a ni. (Thufingte 2:​21, 22; Daniela 2:44) Tichuan, ‘Jehova hmêlmate zawng zawng chu an boral vek ang a, amah hmangaihtute chu chak taka kal, nî ang hi an ni ang.’ (Rorêltute 5:31) Rorêltute bu aṭanga kan thu zirte nunpuina hmangin, Jehova hmangaihtute zînga mi kan nihzia i lantîr ang u.

Rorêltute bua thudik bulpui vawi tam tak târ lan chu hei hi a ni: Jehova thuâwihna chuan malsâwmna nasa tak a thlenin, thuâwih lohna erawh chuan chhiatna nasa tak a thlen a ni, tih hi. (Deuteronomy 11:​26-28) Chuvângin, Pathianin a duhzâwng a târ lan chu ‘rilru tak zeta âwih’ a va pawimawh êm!​—⁠Rom 6:​17, 18; 1 Johana 2:17. (w05 1/15)

[Footnote]

^ par. 5 Levia thlahte chuan Israel ram chhûnga inṭhendarh khaw 48 tih loh chu Ram Tiamah rochan an nei lo.

[Phêk 15-naa map]

(A lan dân tûr dik tak hriat nân, a lehkhabu en rawh)

“LALPAN rorêltute a siamsak a, chûngte chuan anmahni rawktute kut ata chu an rawn chhan chhuak ta a.”​—⁠Rorêltute 2:⁠16.

RORELTUTE

1. Othniela (Manasea Thlah)

2. Ehuda (Juda Thlah)

3. Samgara (Juda Thlah)

4. Baraka (Naphtalia Thlah)

5. Gideona (Isakara Thlah)

6. Tola (Manasea Thlah)

7. Jaira (Manasea Thlah)

8. Jephtha (Gada Thlah)

9. Ibzana (Asera Thlah)

10. Elona (Zebuluna Thlah)

11. Abdona (Ephraima Thlah)

12. Samsona (Juda Thlah)

DAN

MANASE

NAPHTALIA

ASEAR

ZEBULUN

ISAKAR

MANASE

GAD

EPHRAIM

DAN

BENJAMIN

REUBEN

JUDA

[Phêk 16-naa milem]

Baraka’n Debori indonaa kal tûra a ngiatna aṭangin eng nge kan zir theih?