Remna Siam Hlâwknate

BILL-a huat êm êm Ed-a chu a thi lek lek tawh a. A hma kum sawm hnih vêla Ed-a thu tlûkna siam avângin Bill-a chuan a hna a chân phah a, chu chuan tûn hmaa ṭhian ṭha tak chu a ṭhen ta a ni. Tûnah Ed-a chuan thlamuang taka a thih theih nân ngaihdam dîl a tum a. Mahse, Bill-a chuan a ngaithla duh bau lo.

A hnu kum 30 vêlah Bill-a’n thihna a hmachhawn chuan, a ngaihdam duh loh chhan a sawifiah a. “Ed-a khân a thian ṭha ber chunga a thiltih tâk kha a ti tûr a ni hauh lo. Kum sawmhnih meuh a liam hnua insawirem leh chu ka duh lo mai a ni. . . . Ka dik lo pawh a ni mai thei; mahse, chu chu ka ngaih dân a ni tlat.” *

Mi mal ngaih dân inkalhna chuan a tlângpui thuin chutiang chhiatna chu a thlen fo lo va; mahse, mite rilru a tinâin, a tilungni lo ṭhîn. Ed-a tawrh ang tuar tuemaw han ngaihtuah teh. A thu tlûkna siam chuan chhiatna a thlen tih hriain, mahni inthiam lohna leh chân nei tih inhriatna nei rengin a awm thei a. A ṭhian ṭha a tihthinur dân leh an inṭhianna chu puan anga a hnâwl tâk dân a ngaihtuah chângin a rilru a na ṭhîn a ni.

Mahse, Bill-a ngaih dân ṭâwmpuitu tuemaw chuan, pawisawi lova tuartu anga indahin, a thinurin, a haw hle thei a. A ngaihah chuan, tûn hmaa a ṭhian chuan thil a hre chiangin, tum rêng vânga amah tina lui ang a ni tlat a ni. Mi pahnih inkâra buaina a chhuah apiangin, an pahnihin dikah an inngai ve ve a, an khingpui  zâwk hi an mawhpuh ve ve bawk ṭhîn. Chuvângin, tûn hmaa inṭhian tawh ṭhîn pahnihte chu an indo a tih theih a ni.

Râlthuam ri lovin an indo zêl a​—⁠pakhat a lo kal dâwnin a dangin lehlam a hawisan a, mi zînga an inhmuhin an inngaihsak lo va. Râl khat aṭangin a rûkin an inenthla emaw, hua tih hriat ngawih ngawihin rum takin an inmelh emaw ṭhîn a. An inbiakin, ṭawngkam nâ tak tak emaw, chemtêa zai ang maia mi tina thei intham lohna ṭawngkam emawte an hmang ṭhîn a ni.

Mahse, inep ṭhak anga an lan lai pawhin, thil ṭhenkhatah chuan an inthurual a rinawm a. Buaina khirh tak an nei tih leh ṭhian ṭhate nêna inṭhianna tihtâwp chu a lungchhiatthlâk a ni tih chu an pawm dûn mai thei. An pahnihin a sawhkhâwk chu an tuar ve vein, a thâwidam nân engemaw tak tih a ngai tih an hre ve ve bawk a ni. Mahse, tuin nge inṭhian ṭhatna nei leh tûra hma lain, remna siam ang? Tumahin hma an la duh lo.

Kum sâng hnih kal ta khân, Isua Krista tirhkohte chuan thinrim taka inhnial châng an nei a. (Marka 10:​35-41; Luka 9:46; 22:24) Ṭum khat an inhnial hnu chuan, Isua’n: “Kawngah khân eng thu nge in inhnial le?” tiin a zâwt a. An zah avângin an ngawi ṭhap a, tumahin an chhâng lo. (Marka 9:​33, 34) Isua zirtîrnate chuan inrem ṭha leh tûrin a ṭanpui a ni. A zilhna pêkte leh a hnungzuitu ṭhenkhatte zilhna pêkte chuan mite chu inngeih lohnate sukiang tûr leh inṭhianna keh chhe tawhte siam ṭha tûrin a ṭanpui chhunzawm zêl a ni. Chutiang a nih dân i lo en ang u.

Remna Siam Tum Rawh

“Ani chu ka be duh lo. Hmuh pawh ka hmu leh peih tawh ngai lo vang.” Tuemaw chungchânga hetiang thu i chhâk chhuak a nih chuan, a hnuaia Bible chângte’n a târ lan angin, chêt i lâk vat a ngai ang.

Isua chuan: “Chutichuan, maichâm bula i thilpek i hlan lai ngeia i unauvin i chungah lungnih lohna a nei tih i hriat chhuah leh chuan, chuta maichâm hmaah chuan i thil pêk chu hnutchhiah la, kal langin i unau rem zet . . . rawh,” tiin a zirtîr a. (Matthaia 5:​23, 24) “I unauvin i chungah thil tisual sela, kal la, amah leh nangmah chauhva hriatah a sualnaah chuan zilh ang che,” a ti bawk. (Matthaia 18:15) Mi i tilungni lo emaw, miin a tilungni lo che emaw pawh ni se, Isua thu hian chu mi chungchângah amah i biak nghâl vat a ṭûlzia a târ lang a. Chu chu “thuhnuairawlh takin” i ti tûr a ni. (Galatia 6:⁠1) In titina tum ber chu insawi thiamna hmanga mi dang hriata i hming humhim emaw, i khingpui chu ngaihdam dîl tûr chea tihluih emaw ni lovin, remna siam tûrin a ni. He Bible fuihna hi a chhawr tlâk em?

Ernest-a chu office lian pakhat enkawltu a ni a. * Kum tam tak chhûng chu, a hnathawhna avângin mi chi hrang hrangte nêna rilru tina hma thei thilte sawiho leh boruak ṭha tak neia hnathawh tlân a ngai a. Mi mal inhmuh thiam lohna a chhuah awlsamzia a hria a ni. Ani chuan: “Mi dang nêna inhmuh thiam loh châng ka nei ṭhîn a. Mahse, chutiang hunah chuan chu mi nêna ṭhu dûnin, buaina chungchângah ka titipui a ni. Anmahni tlang takin pan rawh. Inremna siam tum reng chungin hmachhawn rawh. Chu chu a hlawhchham ngai lo vang,” a ti.

Alicia-i chuan hnam hrang hrang ṭhian a nei ṭeuh va, heti hian a sawi a ni: “A châng chuan thil engemaw ka sawi a, tichuan, tuemaw kan tithinrim thei tih ka hre chhuak a. Chu mi hnêna kalin ngaihdam ka dîl a ni. A ṭûl aia tam pawhin ngaihdam kan dîl pawh a ni mai thei, a chhan chu mi lo thinrim lo mah se, ngaihdam ka dîl hnu chuan ka rilru a nuam ṭhîn.  Tichuan, inhriat sualna a awm lo tih ka hriat phah avângin,” tiin.

Harsatnate Hnehin

Amaherawhchu, remna siamna kawngah dangtu harsatna a awm ṭhîn a. “Buaina siamtu chu amah a ni a. Engvângin nge remna siam hmasatu ka nih ang?” i ti tawh ngai em? A nih loh leh buaina tihvên tuma tuemaw hnêna i kalin: “I hnêna sawi tûr engmah ka nei lo,” rawn tihkhumtu i tâwk tawh ngai em? Mi ṭhenkhat chuan an rilru a nat avângin chutiang chuan an chhâng lêt ṭhîn a ni. Thufingte 18:​19, New World Translation chuan: “Unau tih thinur chu kulhpuia hung khaw nghet tak aiin hneh a harsa zâwk a; inhauhna chu chênna in sâng kalhna thîr tlâwn ang a ni,” a ti. Chuvângin, mi dangte rilru chu ngaihtuah tel rawh. A hnâwl che a nih chuan, rei lo tê i nghah hnuah biak tum leh ang che. Tichuan, “kulhpuia hung khaw nghet tak” chu inhawngin, a kalhna “thîr tlâwn” chu remna siamna kawng ata lâk bo a ni thei ang.

Remna siam tiharsatu pakhat dang leh chu miin a zahawmna kiam a hlauhna hi a ni thei a. Ṭhenkhat tân chuan, thupha chawi emaw, an khingpuite biak emaw chu a tlâwmthlâk hle thei a ni. Mahni zahawmna ngaihtuah chu a âwm a; mahse, remna siam duh lohna chuan mi a zahawmna a tipung nge a tikiam zâwk? Mahni zahawmna ngaihtuahna nia kan ngaih chu a nihna takah chuan chapona a ni thei ang em?

Bible ziaktu Jakoba chuan inelna rilru leh chapona hian inzawmna a nei tih a târ lang a. Kristian ṭhenkhat inkâra “indona” leh “inhnialnate” chungchâng a târ lan hnuah: “Pathianin mi chapote a dodâl a, inngaitlâwmte erawh chu khawngaihna a pe ṭhîn,” tiin a sawi zawm a ni. (Jakoba 4:​1-3, 6) Engtin nge chapona chuan remna siamna kawng a dâl?

Chapona chuan mi a bum a, mi dang aia ṭha zâwk niin a inhriattîr a ni. Mi chapote chuan an mihringpuite an ṭhat leh ṭhat loh rêl tûrin thuneihna neiah an inngai a ni. Eng kawngin nge? Inhnialna a lo chhuahin, an khingpuite chu siam ṭhat rual loh khawpa beisei bo angin an thlîr ṭhîn a. Chapona chuan mi ṭhenkhat chu an laka danglamte hian tih tak zeta thupha chawi chu sawi loh, ngaihsak pawh phu lo angin a ngaihtîr a ni. Chuvângin, mahni chapona nawra awmte chuan intihbuaina ṭha taka rem ai chuan a awm chhunzawmtîr reng zâwk a ni.

Kawngpui tihpinna chuan motor kalte a dintîr ang chiahin, chapona chuan remna siam tûra hmalâkna kawng chu a tiping a ni. Chuvângin, tuemaw nêna remna siam i duh loh chuan, chapona i buaipui a ni thei. Engtin nge chapona chu i hneh theih ang? A kalh chiah mizia​—⁠inngaihtlâwmna​—⁠neih tum tlatin.

A Kalh Chhiah Ti Rawh

Bible chuan inngaihtlâwmna chu a fak hle a. “Inngaihtlâwmna leh LALPA ṭih man chu sum te, chawimawina te, nunna te a ni.” (Thufingte 22:⁠4) Sâm 138:​6-ah, Pathianin inngaitlâwmte leh chapote a thlîr dan kan chhiar a ni: “LALPA chu chungnung tak a ni nâ a, mi tlâwmte chu a ngaihsak ṭhîn a: mi chapote erawh chu hla tak aṭângin a hre ṭhîn,” tiin.

Mi tam tak chuan inngaihtlâwmna chu tlâwmna nên an intluktîr a. Khawvêla rorêltute’n chutiang chuan an ngai a nih hmêl hle. A hnam pumpui chu an hnuaia an intulût chung pawhin, politics hruaitute chuan inngaitlâwm taka an thil tihsual pawm chu an ngam lo ṭhîn a. “Ngaihdam ka dîl e,” tia rorêltu sawi hriat chu a chhinchhiah tlâk hle a ni. Tûn hnai maiah khân ram awptu hlui pakhatin chhiatna râpthlâk tak a thlen laia a thil tih lohte avânga ngaihdam a dîl chuan, a thusawi chu chanchinbu thupuiah a chuang hial a ni.

Inngaihtlâwmna chu thuhnuairawlhna emaw, mahni inngaih hniamna emaw a ni a, chapona kalh chiah a ni. Chuvângin inngaihtlâwmna chu miin amah an thlîr dân ni lovin, mahni leh mahni inthlîr dân a ni. Miin a thil tihsual inngaitlâwm taka pawmna leh tih tak zeta ngaihdam a dîlna chuan amah chu a titlâwm lo va, hming ṭha a neihtîr zâwk mah a ni. Bible chuan: “Mihring rilru chapona chu boralna hmâah a kal a, inngaihtlâwmna chu chawimawina hmâah,” a ti.​—⁠Thufingte 18:12.

 Politics khêl mite’n an thil tihsual avânga ngaihdam an dîl loh chungchângah thlîrtu pakhat chuan: “Vânduaithlâk takin chutiang an thil tihsual pawm chu chak lohna hriltuah an ngai a ni. Mi chak lote leh him inti lote chuan ‘A pawi ka ti,’ an ti khât khawp mai. Mi rilru zau leh huaisen ‘Thil ka tisual alâwm,’ tih avânga a zahawmna hloh lote chauhvin an sawi ṭhîn,” a ti. Chu chu politics khêl lote tân pawh a dik a. Chapona aia inngaihtlâwmna nei tûra i thawh rim chuan, inhnialnaa remna siam theih i inbeiseina chu nasa takin a pung ang. He thu dikzia chhûngkaw pakhatin an hmuh chhuah dân lo chhinchhiah rawh.

Julie-i leh a unaupa William-a inkâra inhriatsualna chuan buaina a tichhuak a. William-a chu Julie-i leh a pasal, Joseph-a chungah nasa takin a thinrim a, an inzawmna zawng zawng a titâwp vek a. Kum kal tawhtea Julie-i leh Joseph-a thilpêkte pawh a pe lêt leh hial a ni. Thlate a ral zêl a, tûn hmaa unau an inhnaihna chu inhuatnain a luahlân a ni.

Mahse, Joseph-a chuan Matthaia 5:​23, 24 thu chu a taka hmang tûrin thu tlûkna a siam a. A nupuia unaupa chu zaidam taka panin, a rilru a tihnat avânga ngaihdam dîlna lehkhate pawh a thawn a ni. Joseph-a chuan a nupui chu a unaupa ngaidam tûrin a fuih bawk a. A hnuah chuan, William-a chuan Julie-i leh Joseph-ate’n remna siam an duh tak zet tih chu hriain, a rilru chu a thlâk ta a. William-a leh a nupui chuan Julie-i leh Joseph-a chu an hmu ta a; inpawmin, ngaihdam an indîl tawn a, an inlaichînna chu tihṭhat leh a ni ta a ni.

Tuemaw nêna mi mal intihbuaina rem i duh chuan, dawhthei takin Bible zirtîrna chu a takin hmang la, chu mi nên chuan remna siam tum tlat rawh. Jehova’n a ṭanpui ang che. Hmân lai Israelte hnêna Pathian thu sawi: “Aw nangni hian ka thupêkte chu lo ngaithla ta ula chu aw! in chunga remna chu lui ang . . . maiin a awm tûr,” tih chu i chungah a rawn thleng dik ang.​—⁠Isaia 48:⁠18. (w05 3/1)

[Footnote-te]

[Phêk 7-naa milemte]

Ngaihdam dîlna chuan inlaichînna muanawm a awmtîr leh fo