A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Ruthi Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Ruthi Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Ruthi Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

HEI hi hmeichhe pahnih inkâra rinawmna thilthleng dik, mi tiphûr thei tak a ni a. Pathian Jehova zahna sâng tak leh a remruatna rinna chungchâng a ni. Jehova’n Messia thlahtu tûr kal chho zêl a ngaihtuahzia uarna chanchin a ni a. Chhûngkuaa hlimna leh lungngaihna rilru khawih tak chanchin sawina a ni bawk. Bible-a Ruthi bu-ah hian hetiang zawng zawng leh thil dangte pawh a chuang a ni.

Ruthi bu chu Israel rama “rorêltute chuan ro an rêl lai” kum 11 vêl chhûnga thilthleng chanchin a ni. (Ruthi 1:⁠1) He thilthleng chhinchhiah hi rorêltute hun inṭan tirh lama thleng a nih ngei a rinawm; an zînga mi pakhat, ram neitu Boaza chu Josua hun laia Rahabi fapa a nih avângin. (Josua 2:​1, 2; Ruthi 2:1; Matthaia 1:5) He thuziak hi zâwlnei Samuela’n B.C.E. 1090-a a ziah a nih a rinawm a. Hei hi Bible-a Israel mi ni lo hmeichhe hming chawi Bible bu awmchhun a ni. Heta a thu awmte hi “a nung a, thil a ti thei” a ni.​—⁠Hebrai 4:12.

“I KALNA APIANGAH KA KAL ANG”

(Ruthi 1:​1–2:23)

Naomi leh Ruthi-te Bethlehem an thlen chuan, mite ngaihven ber an ni ta a. An pahnih zînga a upa zâwk chu kâwkin, khaw chhûnga hmeichhiate chuan: “Hei, Naomi kha a ni maw?” tiin an zâwt reng a. Naomi chuan: “Naomi min ti suh u, Maraii min ti zâwk rawh u. Engkimtitheia chuan lungchhiatthlâk takin min ti ta si a. Muk takin ka chhuak a, LALPA chuan kutbêngin min hruai hâwng leh a ni,” tiin a chhâng a.​—⁠Ruthi 1:​19-21.

Israel rama ṭâm tlain an chhûngkua chu Bethlehem aṭanga Moab rama a pêmtîr khân, Naomi chu “muk takin” a awm a ni, pasal leh fapa pahnih a neih avângin. Moab rama an inbengbel hnu rei vak lovah chuan, a pasal Elimeleka chu a thi a. A hnuah chuan, a fapa pahnihte chuan Moab hmeichhia Orpi leh Ruthi an nei a. Kum sâwm vêl a ral hnu chuan, a fapa pahnihte chu fa nei lovin an thi ve ve a, hmeichhe pathumte chu an kalsan a ni. An pasala nu, Naomi’n Judai rama haw leh a tum chuan, a fapate nupui hmeithaite chu a rualin an kal ve a. Kawng lakah chuan, Naomi chuan a monute chu Moab ramah kîrleha an chipuite zîngah pasal zawng tûrin a tur a. Orpi chuan a thu a zâwm ta a. Mahse, Ruthi erawh chuan: “I kalna apiangah ka kal ang a; i riahna apiangah ka riak ang a, i chite chu ka chite an ni ang a, i Pathian chu ka Pathian a ni ang,” tiin Naomi chu a bêl tlat thung a ni.​—⁠Ruthi 1:⁠16.

Hmeithai pahnih, Naomi leh Ruthi chu barli seng ṭan tirh laiin Bethlehem an thleng a. Pathian Dân ruahmanna chu remchângah lain, Ruthi chuan lovah buhṭo a zawng ṭan a, a lo neitu chu Elimeleka laichîn, Juda mi upa tawh tak, Boaza a ni a. Ruthi chuan Boaza duhsak a hlawh a, a lovah chuan “barli leh huit seng zawh” thlengin buhṭo chu a zawng chhunzawm zêl a ni.​—⁠Ruthi 2:23.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

1:8​—⁠Engvângin nge Naomi’n a monute chu an pate in lam aia an “nu in lam ve vea” haw leh tûra a hrilh? Orpi pa chu kha mi hun lai khân a la dam leh dam loh sawi lan a ni lo. Amaherawhchu, Ruthi pa chu a la dam ngei a ni. (Ruthi 2:11) Chutichung pawhin, Naomi chuan an nute in a sawi lang a; chu chu a monute rilruah nute a sawinain nu hmangaihna a hriatchhuahtîr a rin vâng a ni thei ang. Hei hi an pi duh tak an kalsan dâwn avânga lungngai êm êm monute tân chhâwktu a ni ngei ang. Chu a thusawi chuan Naomi ang lo takin, Ruthi leh Orpi te nu chuan in nghelnghet tak an nei tih pawh a kâwk thei bawk.

1:​13, 21—⁠Jehova chuan Naomi nun a tihrehawmin, a chungah chhiatna a thlentîr em? Thlentîr lo ve, Naomi chuan Pathian chu thilsual tiah a puh lo bawk. Mahse, a chunga thilthleng zawng zawngte a thlîr chuan, Jehova chuan amah a do niin a hre tlat a. A ngai thiam lovin, a beidawng hle a ni. Chu bâkah, chûng lai chuan nau neih theih chu Pathian malsâwmna leh neih theih loh chu ânchhiaah ngaih a ni. Naomi chuan tû nei lo va, a fapa pahnihte an han thih bawk avâng chuan Jehova’n amah a timualpho niah a ngai ngei ang.

2:​12—⁠Eng “ṭhat man” nge Ruthi chuan Jehova hnên aṭangin a dawn? Ruthi chuan fapa neiin, thilthleng chanchina thlahtu nihna pawimawh ber, Isua Krista thlahtu nih theihna chanvo hlu a dawng bawk a ni.​—⁠Ruthi 4:​13-17; Matthaia 1:​5, 16.

Kan Zir Tûrte:

1:8; 2:​20. Thil lungchhiatthlâk tak a tâwk reng chung pawhin, Naomi chuan Jehova khawngaihna a rinna chu a vawng reng a ni. Keini pawhin a bîk takin fiahna nasa tak kan kaltlang hian chutiang tho chuan kan ti ve tûr a ni.

1:⁠9. In chu chhûngkuaa chaw eina leh mutna mai a ni tûr a ni lo. Khawsakna leh thlamuanna hmun a ni tûr a ni.

1:​14-​16. Orpi chu “a chite hnên leh a pathian hnên lamah chuan a kîr leh ta a.” Ruthi chu a kîr leh lo. A rama thlamuanna leh himna a neih chu kalsanin, Jehova lakah a rinawm ta reng a ni. Hmangaihna rinawma Pathian kan hmangaih chhohva, mahni inpumpêkna thinlung lantîrna chuan hmasialna laka tlulût lo tûr leh “boral tûra hnungtawlh pâwla mi” ni lo tûrin min vêng ang.​—⁠Hebrai 10:39.

2:⁠2. Ruthi chuan ram dang mite leh retheite tâna ruahmanna siam buhṭo zawn theihna chu remchânga lâk a duh a. A rilruah a inngaitlâwm a ni. Kristian retheite chu, rin puite’n hmangaih taka an ṭanpuina leh sawrkâr ṭanpuina eng pawh a dawn theih âwm angte dawng hreh tûr khawpin an chapo lutuk tûr a ni lo.

2:⁠7. Buhṭo zawn theihna dân a nei chung pawhin, Ruthi chuan a zawn hmain phalna a dîl a ni. (Leviticus 19:​9, 10) Hei hi thuhnuai a rawlhzia lantîrna a ni. “Thuhnuairawlh tum” chu a finthlâk a ni, “thuhnuairawlhte erawh chuan ram hi an luah ang a: remna chênin an hmuingîl ang,” tih a ni si a.​—⁠Zephania 2:3; Sâm 37:11.

2:​11. Ruthi chu Naomi chhûngkhat mai a ni lo. A ṭhian dik tak pawh a ni. (Thufingte 17:17) An inṭhianna chu hmangaihna te, rinawmna te, khawngaihna te, ngilneihna te, leh mahni inpumpêkna thinlung tea a innghah avângin a nghet a. A pawimawh zâwkah chuan, an thlarau lam thil​—⁠Jehova rawngbâwl leh amah betute zînga tel an duhnaah a innghat a ni. Keini pawhin betu dikte nêna inṭhianna dik tak neih theihna hun remchâng ṭha kan nei a ni.

2:​15-​17. Boaza’n a hnathawh a tihawlsamsak hnuah pawh, Ruthi chuan “buhṭo chu tlai lam thlengin a zawng a.” Ruthi chu mi taima tak a ni. Kristiante chuan hnathawk taima angin hriat an hlawh tûr a ni.

2:​19-​22. Naomi leh Ruthi chuan tlai lamah chuan inbiakna hlimawm tak an nei dûn a, a upa zâwk chuan a naupang zâwk thiltih chu a ngaihvenzia a lantîr a, an pahnih chuan an rilru leh ngaihtuahnate chu tlang takin an inhrilh tawn a ni. Kristian chhûngkua chu, chu aiin a nêp zâwk tûr em ni?

2:​22, 23. Jakoba fanu Dinaii ang lo takin, Ruthi chuan Jehova betute kawm chu a tum a ni. Kan tan entawn tûr ṭha a va ni êm!​—⁠Genesis 34:​1, 2; 1 Korinth 15:33.

NAOMI CHU A LO “MUK” LEH TA

(Ruthi 3:​1–4:22)

Naomi chu fa nei tûrin a upa lutuk tawh a. Chuvângin, Ruthi chu laichîn tih tûr emaw, pasalte unau tih tûr emaw atâna a aia pasal nei tûrin a hrilh a ni. Naomi kaihhruaina chu zuiin, Ruthi chuan Boaza chu laichîn tih tûr chu ti tûrin a ngên a. Boaza chuan tih a duh a. Amaherawhchu, an chhûngkhat hnai zâwk a awm a, ani chu remchâng pêk hmasak tûr a ni.

Boaza chuan thil nih dân tûr a ruat fel nghâl a. Chu mi tûkah ngei chuan, Bethlehem khaw upa sâwmte chu a chhûngkhat hnai zâwk hmaa ko khâwmin, laichîn tih tûr a tih duh leh duh loh a zâwt a. Chupa chuan tih a duh ta lo va. Tichuan, Boaza chuan laichîn tih tûr chu tiin, Ruthi chu a nei ta a ni. Fa pakhat an nei a, an fa chu Lal Davida pu, Obeda a ni. Bethlehem hmeichhiate chuan Naomi hnênah chuan: “LALPA chu fakin awm sela . . . Ani chu i nunna tungdingtu leh i tar lam châwmtu a lo ni ang a; i monu nangmah hmangaihtu, fapa pasarih aia i tâna ṭha chuan amah chu a hring ta si a,” an ti a. (Ruthi 4:​14, 15) Hmeichhia ‘kutbênga’ Bethlehem-a lo kîrleh kha “muk takin” a awm leh ta a nih chu!​—⁠Ruthi 1:21.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

3:​11—⁠Engin nge Ruthi chu “hmeichhe fel tak” anga mite hriat hlawhtîr? Ruthi chu “pawn lam incheina sam phiar” emaw, “rangkachak ṭhi awrh te, silhfêna inthuam te” emawin mite ngaihsân a hlawhtîr lo. Chu ai chuan, “thinlunga mihring thurûk”​—⁠a rinawmna leh hmangaihna, a inngaihtlâwmna leh zâwldawhna, a taihmâkna leh amah a inpêkna thinlungte chuan mite ngaihsân a hlawhtîr zâwk a ni. Pathian ṭih hmeichhia tupawh, Ruthi anga hmingṭha nei duh apiang chuan hêng miziate hi neih tumin ṭan an khawh tûr a ni.​—⁠1 Petera 3:​3, 4; Thufingte 31:​28-31.

3:​14—⁠Engvângin nge Ruthi leh Boaza chu zîng taka an thawh? Hei hi zan lama mipat hmeichhiatna an hman avânga zêp an duh vâng a ni lo. Kha mi zâna Ruthi chêt dân kha pasalte unau tih tûr zawngtu hmeichhe thil tih ṭhin dân a ni. Naomi kaihhruaina ang ngeiin a ti a ni. Chu bâkah, Boaza chhân lêt dân chuan Ruthi thiltihah engmah dik lohna a hmu lo a ni tih a lantîr a ni. (Ruthi 3:​2-13) A lan dânah chuan, Ruthi leh Boaza thawh hma chhan chu tumahin ṭanchhan nei lo khual thuthang an thehdarh loh nân a ni ngei ang.

3:​15—⁠Boaza’n Ruthi hnêna barli tehkhâwng ruk a pêk chuan awmzia eng nge a neih? He thiltih hian chawlh hahdamna nî chu ni ruk chhûng hnathawhna hnua a lo thlen ṭhin angin, Ruthi tân chawlh hahdamna nî a hnai tawh a ni tih a entîr mai thei a ni. Boaza chuan Ruthi chu a pasal ina “khawsakna” a hmuhsak ngei dâwn a ni. (Ruthi 1:9; 3:1) Barli tehkhâwng ruk chu Ruthi’n a lua a phurh theih zât a ni mai thei bawk.

3:​16—⁠Atîra ziak Hebrai ṭawngah chuan, Naomi chuan Ruthi hnênah: “Ka fanu, tunge i nih?” tiin a zâwt a. Engvângin nge hetia a zawh? A monu chu a hai em ni? A hai a ni thei ang, Naomi hnêna Ruthi a kîr leh chuan a la thim a ni mai thei a. Mahse, chu zawhna chu Naomi’n laichîn tih tûr thil avânga Ruthi nihna thar a zawhna pawh a ni thei bawk.

4:6—⁠Eng kawngin nge laichîn tih tûr titu chuan a roluah tûr a ‘tihkhawloh’ theih? A hmasa berin, mi rethei chuan a ro luah tûr a hralh chuan, a laichîn bul chuan chu ram chu Jubili lo thlenna tûra kum la awm zât ṭanchhana chhiar a man chu pein a lei tûr a ni. (Leviticus 25:​25-27) Chutianga a tih chuan ama thil neih roluah atâna a pêk chhâwn tûr chuan a tlâk hniam phah dâwn a ni. Chu bâkah, Ruthi lakah fapa a neih chuan, chu fapa chuan a leitu laichîn bul dangte aiah ram lei chu a rochung daih dâwn bawk a ni.

Kan Zir Tûrte:

3:​12; 4:​1-6. Boaza chuan Jehova remruatna chu fîmkhur takin a zâwm a. Theocratic tih dânte chu fîmkhur takin kan zui hrâm hrâm em?​—⁠1 Korinth 14:40.

3:​18. Naomi chuan Boaza a ring tlat a. Kan rinpui rinawmte chu chutiang bawkin kan ring tlat tûr a ni lâwm ni? Ruthi chuan hriat pawh a la hriat loh, laichîn bul ti chauhva Bible-a chhinchhiah nêna pasalte unau tih tûr avânga neih chu a inhuam a ni. (Ruthi 4:⁠1) Engvângin nge? Pathian ruahmanna siam a rin tlat vâng a ni. Chutiang bawk rin tlatna chu kan nei ve em? Entîr nân, kawppui tûr thlan hunah hian, “Lalpaa awm mi” chauh nei tûra zilhna pêk chu kan zâwm em?​—⁠1 Korinth 7:39.

4:​13-​16. Moab mi leh tûn hmaa Kemos pathian betu a ni nachungin, Ruthi chuan chanvo hlu a va chang tak êm! Hei hian “a duhtu avâng a ni lo va, a tlântu avâng a ni hek lo, a khawngaihtu Pathian avâng a ni zâwk e,” tih thu bul chu a entîr a ni.​—⁠Rom 9:16.

Pathianin ‘A Hun Têah Chawimawi Che U Rawh Se’

Ruthi bu hian Jehova chu Pathian khawngaihna nei, a chhiahhlawh rinawmte tâna thilti ṭhîn niin a târ lang a ni. (2 Chronicles 16:⁠9) Ruthi malsâwm a nih dân kan ngaihtuah chuan, rinhlelhna nei hauh lova Pathian rin leh “ani chu a awm tih leh zawngtute hnêna lâwmman pêk hmang a ni” tih rinngheh tlat a hlutzia kan hmu a ni.​—⁠Hebrai 11:⁠6.

Ruthi te, Naomi te, leh Boaza te chuan Jehova ruahmanna chu an ring tlat a, an ṭhat phah a ni. Chutiang bawkin, “Pathian hmangaihtu, amaha ruat anga a kohvate tân chuan, an ṭhatna tûrin engkimin a thawhsak hlawm ṭhîn tih kan hria.” (Rom 8:28) Paula fuihna: “Chuvângin a hun têah chuan a chawimawi theihna tûr che uin Pathian kut chak tak hnuaiah chuan intihnuai ula, anin a ngaihsak ṭhin che u avângin in manganna zawng zawng ama chungah nghat vek rawh u,” tih hi i nunpui ang u.​—⁠1 Petera 5:​6, 7. (w05 3/1)

[Phêk 28-naa milem]

Ruthi’n Naomi a thlahthlam loh chhan i hria em?

[Phêk 29-naa milem]

Engin nge Ruthi chu “hmeichhe fel tak” tih hming neihtîr?

[Phêk 30-naa milem]

Jehova pêk Ruthi “ṭhat man” chu eng nge ni?