Isua Krista’n I Chungah Nghawng Eng Nge A Neih?

THUZIAK hmasaa kan ngaihtuah tâk aṭangin, Isua zirtîrnate chuan khawvêl pumah nghawng nasa tak a nei tih rinhlelh theih a ni em? Mahse, zawhna kan inzawh ṭheuh tûr chu, “Isua zirtîrnate chuan ka chungah a mi malin nghawng eng nge a neih?” tih hi a ni.

Isua zirtîrnaah chuan thu tam tak a tel a. Zir tûr hlu tak takte chuan i nun kawng engkim chu a nghawng thei a ni. Nuna ngaih pawimawh hmasak tûr insiam te, Pathian nêna inṭhianna neih te, mi dangte nêna inlaichînna ṭha siam te, buaina chinfel te, leh tharum thawhna thiltihte laka inthiar fihlîm te chungchânga Isua zirtîrna chu i lo ngaihtuah ang u.

Nuna Ngaih Pawimawh Hmasak Tûr Insiam Rawh

Tûn lai khawvêl hmanhmawh tak hian hun leh tha leh zung tam tak a hman ral avângin, thlarau lam thil ngaihtuahna hun chu a dîp ral fo mai a. Kum 20 chho bâwr vêl mi Jerry-a  tia kan koh mai tûr chungchâng hi ngaihtuah teh. Jerry-a chuan thlarau lam thila titina chu nuam tiin, chûng aṭanga a thil zirte chu ngaisâng hle mah se, heti hian a rûm a ni: “Chutiang titina nei fo tûr chuan hun ka nei thlâwt lo. Chawlhkâr khatah ni ruk chhûng hna ka thawk a. Chawlhni hi ka chawlh hun awmchhun a ni. Chutah, ka tih ngei ngei ngai thilte ka tih zawh meuh chuan, ka chau hle tawh ṭhîn,” a ti. Chutiang dinhmun khirh takah i awm ve a nih chuan, Tlâng Chunga Isua zirtîrnate chu i ṭangkaipui thei a ni.

Isua’n a thusawi ngaithla tûra pungkhâwm mipuite hnênah chuan: “‘Engnge ka ei ang a, engnge ka in ang aw?’ tiin in nunna thu leh, ‘Engnge ka silhin ka fên ang aw?’ tiin in taksa thu lungkham suh u. Ei tûr aiin nunna a thupui zâwk lo vem ni? Silhfên aiin taksa pawh a thupui zâwk lo vem ni? chunglêng savate hi en rawh u; buh an tuh lo va, an ât hek lo, buh inah an seng lût hek lo; nimahsela in Pa vâna mi chuan a châwm si a. Nangni chu anni ai chuan nasa takin in hlu zâwk lo vem ni? . . . Chutichuan, ‘Engnge kan ei ang?’ emaw, ‘Engnge kan in ang?’ emaw, ‘Eng sinin nge kan awm ang?’ emaw tih, lungkham suh u, Jentailten chûng zawng zawng chu an zawng ṭhîn a ni. Chûng zawng zawng chu in mamawh tih in Pa vâna mi’n a hre reng a ni. A ram leh a felna chu zawng hmasa zâwk rawh u, tichuan chûng zawng zawng chu a pêk belhchhah dâwn che u nia,” tih a hrilh a. (Matthaia 6:​25-33) Heta ṭang hian eng nge kan zir?

Isua’n kan tisa lam mamawh leh kan chhûngte mamawh kan ngaihthah tûr a tihna a ni lo. Bible chuan: “Tupawh mahni chhûngkhat lainate ngaihsak lo va, mahni chênpui chhûngte ngei pawh ngaihsak lo chuan rinna an phatsan a ni, ring lo mi aiin an sual zâwk,” a ti. (1 Timothea 5:⁠8) Amaherawhchu, Isua chuan thil pawimawh kan dah hmasak a, thlarau lam thilte kan dah pawimawh chuan, Pathianin kan mamawh thil dangte min neihtîr dâwn tih min tiam a ni. Heta kan zir tûr chu ngaih pawimawh hmasak tûrte kan insiam hi a ni. He thurâwn zuina hian hlimna, a nih loh leh eng thâwlna a thlen a ni, “mahni thlarau lam mamawh ngaihven mite chu an eng a thâwl e,” tih a ni si a.​—⁠Matthaia 5:⁠3, New World Translation.

Pathian Nên Inṭhianna Siam Rawh

Mahni thlarau lam mamawh ngaihventute chuan Pathian nêna inṭhianna ṭha neih a ngai tih an hria a. Engtin nge tuemaw nên hian inlaichînna ṭha kan siam? Amah chu hriat chian lehzual tumin a ni lâwm ni? A thil thlîr dânte, a rilru put hmangte, a theihnate, a hlawhtlinnate, a thil duhzâwngte, leh duh lohzâwngte hre tûrin hun kan insiam tûr a ni. Chu chu Pathian nêna inṭhianna siam a ngai tihna a ni a. Amah hriatna dik neih a ngai a ni. Pathian hnênah a zirtîrte chungchânga a ṭawngṭai khân, Isua chuan: “Hei hi chatuana nunna a ni, nang Pathian tak chauh leh i tirh Isua Krista hriat hi,” a ti. (Johana 17:⁠3) Ni e, Pathian nêna inlaichînna hnai nei tûr chuan amah kan hriat a ngai a ni. Chu mi hriatna hnâr awmchhun chu Pathian thâwk khum Thu, Bible hi a ni a. (2 Timothea 3:16) Pathian Lehkha Thu zir nân hun kan insiam tûr a ni.

Mahse, hriatna ringawt hi a tâwk mai lo. Chu a ṭawngṭaina bawkah Isua’n: “Anni [a zirtîrte] chuan i thu an zâwm ta a,” a ti. (Johana 17:⁠6) Pathian hriatna neih mai chauh ni lovin, chu hriatna mila thil kan tih chu a ngai bawk a ni. Pathian ṭhian nih theihna kawng dang eng nge awm chuang? Mi tuemaw ngaih dân leh a thu bulte nêna inkalha kan chêt luih tlat chuan, amah nêna kan inṭhianna a ṭhan chhoh zêl kan beisei tak tak thei dâwn em ni? A nih chuan, Pathian ngaih dân leh a thu  bulte chuan kan nun kawng engkim chu a kaihruai tûr a ni. A thu bul pahnihte hi mi dangte nêna kan inlaichînnaa hman a nih dân han ngaihtuah ta ila.

Mi Dang Nên Inlaichînna Ṭha Siam Rawh

Ṭum khat chu, Isua’n mihring inlaichînna chungchânga zir tûr hlu tak zirtîr nân thawnthu tawi pakhat a sawi a. A chhiahhlawhte nêna a sum dinhmun chingfel duh lal pakhat chungchâng a sawi a ni. Mahse, an zînga pakhat chuan sum tam tak bâin, pêk lêt tûr a nei lo va. A pu chuan amah, a nupui, leh a fate chu hralha rûl leh tûrin thu a pe a. Leibatu chuan bawkkhupa chibai bûkin: “Ka pu, ka chungah zahngai rih la, a zain ka pe vek ang che,” tiin a ngên a. A pu chuan a khawngaih ta êm êm a, a bâ chu a ngaidam ta a. Mahse, chu bâwih chu kal chhuakin, a bâwihpui ama sum tlêmte bâ chu a hmu a, pe lêt tûrin a phût a. A bâwihpui chuan zahngai rih tûra a ngen chung pawhin, a bat zawng zawng chu a pêk tlâk hma loh zawng tân inah a va khung ta a. Chu mi chungchâng chu lalin a hriatin, a thinur ta êm êm a. “Ka khawngaih che ang khân nang pawhin i bâwihpui chu i khawngaih ve tûr a ni lâwm ni?” a ti a. Bâwih ngaidam duh lotu chu a bâ zawng zawng a tlâk hma loh zawng tân inah a khung ta a ni. Thawnthu aṭanga zirtîr nân, Isua chuan: “Mi tinin thinlung taka in unaute in ngaihdam loh chuan ka Pa vâna mi pawhin chutiang bawkin in chungah a ti ve ang,” a ti.​—⁠Matthaia 18:​23-35.

Mihring ṭha famkim lo kan nih angin, thil tihsual tam tak kan nei a. Pathian chunga kan bawhchhiatna avânga kan khâwlkhâwm bâ tam tak chu engtikah mah kan rûl thei lo vang. Kan tihtheih awmchhun chu ngaihdam dîl a ni a. Tin, Pathian chuan kan bawhchhiatna zawng zawng ngaihdam chu a peih a ni; kan chunga kan unaute thil tihsual kan ngaihdam phawt chuan. Zir tûr thiltithei tak a va ni êm! Isua chuan a hnungzuitute chu: “Kan batte hi min ngaidam ang che. Keini pawhin kan englo bâte kan ngaihdam tâk ang khân,” tia ṭawngṭai tûrin a zirtîr a ni.​—⁠Matthaia 6:⁠12.

Buaina Lo Chhuahna Bul Chu Chingfel Rawh

Mihringte nihphung hriatthiamna kawngah Isua chu mi hmangchâng hre tak a ni a. Buainate chu a lo chhuahna bul aṭanga chingfel tûrin a zilh a ni. A hnuaia entîrna pahnih hi han ngaihtuah teh.

Isua chuan: “Hmân laia mite hnênah chuan, ‘Tual thah tûr a ni lo,’ an tih leh, ‘Tupawh tual that apiang chu a chung thu rêl a ni ang’ tih a nih in hria a. Kei erawh chuan ka hrilh a che u, tupawh unau chunga thinur apiang chu, a chungthu rêl a ni ang,” a ti. (Matthaia 5:​21, 22) Hetah hian Isua chuan tual thahna awmtîrtu chu tharum thawha mai aia thûk aṭangin a inṭan tih a târ lang a. Tual thattu thinlunga ṭhang chho a rilru put hmangah a inṭan a ni. Mite hian huatna thinlung emaw, thinurna emaw chu ṭhan chhohtîr lo sela chuan, tum lâwk vânga tharum thawhna awmte chu a awm lo mai tûr. He zirtîrna hi nunpui ni se chuan thisen chhuahna tam tak hi pumpelh a va ni dâwn êm!

Isua’n lungngaihna nasa tak thlentu buaina dang a lo chhuahna bul a hriatzia hi han chhinchhiah teh. Ani chuan mipui hnênah: “‘I uirê tûr a ni lo,’ an ti tih in hre tawh. Kei erawh chuan, tupawh ngaih châka hmeichhe melh apiang chu, a thinlungah a uirê tawh reng a ni tih ka hrilh a che u. Tin, i mit ding lamin a tihtlûk che chuan, kher chhuak la, paih daih rawh,” a ti. (Matthaia 5:​27-29) Isua chuan buaina chu nungchang bawlhhlawhna thiltih aia thûk zâwkah a awm tih a zirtîr a. Chu buaina chu nungchang bawlhhlawhna thiltih a thlen hma, nungchang bawlhhlawh châknaah a awm a ni. Miin châkna sual chu hnâwla a ngaihtuahna ata chu ‘a paih daih’ chuan, nungchang bawlhhlawhna thiltih lo awm thei tûr chu a hneh thei dâwn a ni.

“I Khandaih Kha A Dahnaah Dah Leh Rawh”

Isua phatsan leh man a nih zân chuan, a zirtîrte zînga pakhat chuan amah vênhim nân a khandaih chu a phawi a. Isua’n a hnênah: “I khandaih kha a dahnaah dah leh rawh, khandaih  ruaitute zawng zawng chu khandaih vêkah an thi dâwn si a,” tiin thu a pe a ni. (Matthaia 26:52) A tûkah chuan, Isua’n Pontia Pilata hnênah: “Ka ram chu he khawvêla mi hi a ni lo; ka ram chu he khawvêla mi hi ni sela, ka ṭhuihruaiten an bei ang, Judate hnêna pêka ka awm loh nân; nimahsela ka ram zawng heta mi hi a ni lo,” a ti a. (Johana 18:36) He zirtîrna hi a ṭangkai lo vem?

Tharum thawhna chhâng lêt lo tûra Isua zirtîrna chunga Kristian hmasate rilru put hmang chu eng nge ni? The Early Christian Attitude to War tih lehkhabu chuan: “Chûng [Isua zirtîrnate] chuan mi dang chunga tharum thawh leh tihnat chu a khap tlat avângin, indonaa tel chu phal a nih lohzia chiang takin a kâwk a ni . . . Kristian hmasate chuan Isua zirtîrna chu a sawi ang chiahin an zui a, a ngial a ngana zaidam tûr leh tharum thawh lo tûr an ni tih an hre thiam a ni. An sakhuana chu remna nên an thlunzawm tlat a; thisen chhuaha indona chu an hnâwl ṭhak a ni,” a ti. Kristian anga inchhâl zawng zawngte hian he zirtîrna hi zui tak tak se chuan, mihring chanchina thilthlengte chu a va danglam dâwn êm!

Isua Zirtîr Zawng Zawng Chu I Hlâwkpui Thei

Kan ngaihtuah tâk Isua zirtîrnate chuan mi a hîpin, a tlungtlam a, thil a ti thei bawk a ni. Mihringte hian a zirtîrnate an hriatna leh an nunpuina chu an hlâwkpui thei a ni. *

Mihringte zirtîrna zawng zawng zînga zirtîrna fing ber i hlâwkpui theih dân hre tûrin in vêngchhûnga Jehova Thuhretute chuan lâwm takin an ṭanpui ang che. Anmahni be pawp tûr emaw, he magazine phêk 2-naa address-a lehkha thawn tûr emawin lâwm takin kan sâwm a che. (w05 3/15)

[Footnote]

[Phêk 5-naa milem]

“In Pa vâna mi chuan a châwm si a”

[Phêk 7-naa milem]

Isua zirtîrna chuan i nun chu a ṭangkai zawngin a nghawng thei