A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Hna Chungchânga Thu Inkalh

Hna Chungchânga Thu Inkalh

Hna Chungchânga Thu Inkalh

“Hnathawh tûr​—⁠hnathawh tûr! Hnathawh tûr ṭha ber kan la nei tih hriat chu a lâwmawm hle.”​—⁠Katherine Mansfield, author (1888-​1923).

HNA chungchâng thlîr dân ṭha tak a chunga târ lan khi i ṭâwmpui ve em? A mi malin hna chu engtin nge i thlîr? Hna chu chawlhkâr tâwp hun âwl neih inkâra hun hrehawm tak niin i ngai em? A nih loh leh, a ngawlvei ṭêp khawpin i hnaah i tui em?

Mi a tam zâwkte tân chuan, men chhûng zawng deuhthaw chu hnathawh hun a ni a. Kan hnathawh chuan kan chênna hmun leh kan khawsak dânte chu a thunun a ni. Puitling ṭan tirh aṭanga penson hun thlengin, mi tam tak chuan hna chu an nun luah khattu thil awmchhun niin an hria a ni. Kan zînga ṭhenkhat chuan hna aṭangin mi mal lungâwina nasa tak kan hmu a. Mi dangte chuan hna hlutna chu an hlawh hmuh zât emaw, a zahawmna emaw hmangin an teh a, mi dang lehte erawh chuan hna chu hun hnawhkhatna ang lek emaw, hun khawhralna ang hial emawah an ngai thung a ni.

Nun nâna hnathawk mi leh hnathawk tûra nung mi an awm a; mi dangte chu an hnathawhna hmunah emaw, an hna avângin emaw an boral a ni. Entîr nân, tûn hnai lawka United Nations report pêk chuan “indona emaw, zu leh ruihhlo hman khaw lohna inkawp emaw” ai pawhin hna chuan natna leh thihna a thlen tam zâwk a ni. He mi chungchâng hi sawiin, London khawpui The Guardian chanchinbu chuan: “Kum tinin hna nêna inkûngkaih chêtsualna emaw, natna emaw avângin mi maktaduai hnih aia tam an thi a . . . Vaivut khu te, bâwlhlo te, bengchheng leh êngzung te chuan cancer te, lung natna leh vawilehkhata zeng thutna te a thlen,” a ti. Naupang chhawrna leh tihluih thila inchhawr luihna chu tûn lai hnathawh hmêlhmang dang duhawm lo tak maite a ni.

Chu bâkah, rilru lam zir mi Steven Berglas-a’n “thawh rim luat chhiatpuina,” tia a koh hi a awm leh a. Ani chuan, mi a hnathawhna lama a bâk awm lova sâng ber thleng si a, “a tlân chhuahsan theih loh leh lungâwina a hmuh theih lohna a hna, a nih loh leh a hna thawh laia tâng tlat nia inhriatna avânga lo awm tih theih tûr hun rei tak chhûng daih hlauhna, manganna, khawharna emaw, lunghnualna emaw tuartu” mi taima tak chungchâng a sawi a ni.

Taihmâk leh Hna Âtchhilh

Miin dârkâr rei tak tak hna an thawhna khawvêlah hian, mi taima leh hna âtchhilh thliar hran thiam chu a ṭangkai a ni. Hna âtchilh mi tam takte chuan engmah sawi lâwk theih lohna khawvêlah hian, an hnathawhna hmun chu hmun him angin an thlîr a; mi taimate erawh chuan an hna chu thawh ngai ang leh a châng chuan lungawina petu mawhphurhna angin an thawk a ni. Hna âtchilhtute chuan an nun kawng dang zawng zawng chu hna an dîpdâltîr a; mi taimate erawh chuan, entîr nân, hnathawh bân hun te, thil danga rilru pêk hun te, leh an inneih champha a thlen huna lawm nachângte an hria a ni. Hna âtchilhte chuan an thawhrim luatna aṭangin lungâwina an hmu a, chu chuan a tithatho va; mi taimate erawh chuan chutiang ngaih dân chu an nei ve lo.

Tûn lai khawvêl chuan thawhrim luatna hi thil duhawm tak anga a lantîr avângin, taihmâkna leh hna âtchilhna chu thliar hran a tiharsa a. Cell phone leh chutiang chi hmanraw dangte chuan hnathawh hun leh chawlh hun thliar hran chu a tiharsa thei a. Khawi hmun pawh hi hnathawhna hmun a nih theiha eng hun pawh hi hnatawh hun a nih theih avângin, ṭhenkhat chuan chhiat phah rawk khawpin hna an thawk a ni.

Engtin nge mi ṭhenkhat chuan chutiang rilru put hmang ṭha lo chu an chhân lêt? Mihring khawsak phung zir mite chuan thawkrim lutukte leh chau lutukte’n hnathawhna hmunah thlarau lam thil la lûtin, sakhuana leh hna chu an thlunzawm duh tih an hmu chhuak a ni. San Francisco Examiner chuan “thlarau lam leh hna lam chawhpawlh chu vântlâng zia a lo ni ta,” a ti.

United States rama khâwl changkâng tak takte siam chhuahna hmunpui, Silicon Valley chungchângah, tûn hnai maia kan thu dawn chuan: “Hnathawhna hmuna hotute’n hnathawhna hmun ruak leh motor hûnna hmun ruakte an chhiar laiin, tlai lama Bible zirna hmuna motor dahnate chu a khat deuh zêl,” a ti. Chu chuan pawimawhna eng pawh nei se, khawvêl puma mi tam takte chuan Bible-in an hna thlîr dânah nghawng ṭha a nei tih an hmu a, chu chuan nun dân inbûk tâwk lehzual a thlen a ni.

Engtin nge Bible chuan hna thlîr dân inbûk tâwk nei tûra min ṭanpui theih? Tûn lai hnathawhna hmuna harsatnate hlawhtling taka hma chhawn thei tûra min ṭanpui thei thu bulte chu Pathian Lehkha Thu-ah a awm em? A dawta thuziak hian hêng zawhnate hi a chhâng ang. (w05 6/15)