A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Lalte Bu Hnihna Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Lalte Bu Hnihna Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Lalte Bu Hnihna Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

BIBLE-A Lalte Bu Hnihna hi Lalte Bu Khatna chhunzawmna a ni a. Hei hi lal 29-te​—⁠Israel hmâr lam lalram aṭanga lal 12 leh Juda chhim lam lalram aṭanga lal 17-te chungchâng a ni. Lalte Bu Pahnihna chuan zâwlnei Elija, Elisa, leh Isaia te thiltihte a sawi lang bawk a. Thil thlen dân indawt thlapa ziak ni lo mah se, thuziak chuan Samari leh Jerusalem tihchhiat laia thilthlengte a chhinchhiah tel a ni. A vaiin Lalte Bu Hnihna chuan B.C.E. 920 aṭanga B.C.E. 580-a zâwlnei Jeremia’n he lehkhabu a ziah zawh thleng, kum 340 chhûng a huam a ni.

Lalte Bu Hnihna chuan kan tân ṭangkaina eng nge a neih? Jehova leh mite a dâwr dân chungchâng eng nge min zirtîr? Lalte, zâwlneite, leh a bua târ lan mi dangte thiltih aṭang hian eng nge kan zir theih? Lalte Bu Hnihna aṭanga kan zir theihte chu i lo en ang u.

ELISA’N ELIJA AI A AWH

(2 Lalte 1:​1–8:29)

Israel Lal Ahazia chu a in aṭangin a tla a, a intina ta a. Zâwlnei Elija hnên aṭangin a thih tûr thu a dawng a ni. Ahazia chu a thi a, a unaupa Jehorama chuan lalna a chang ta a. Chutih lai chuan, Jehosaphata chu Juda lal a ni. Elija chu ṭhâwngaleivira hruai chhoh a ni a, a chhangdâwltu Elisa chuan a zâwlnei nihna a chang ta a. Chu hun aṭanga kum 60 vêl rawng a bâwl chhûng chuan, Elisa chuan thilmak tam tak a ti a ni.​—⁠“Elisa Thilmak Tihte” tih bâwm chu en rawh.

Moab lal chu Israel laka a hel chuan, Jehorama, Jehosaphata, leh Edom lal te chu bei tûrin an thawk chhuak a. Jehoshaphata rinawmna avângin hnehna chu pêk an ni ta a ni. A hnuah chuan, Suria lal chuan Israel lal chu beih phut tumin ruahmanna a siam a. Amaherawhchu, Elisa’n chu ruahmanna chu a tihlawhchham a ni. Suria lal chu a thin a rim hle mai a, Elisa man tûrin “sakawr te, tawlailîr te, sipai tam takte” a tîr a. (2 Lalte 6:14) Elisa chuan thilmak pahnih tiin, Suria-ho chu thlamuangin a hâwntîr ta a ni. A hnuah, Suria Lal Benhadada chuan Samari chu a hual a. Chu chuan ṭâm nasa tak a tlâktîr a; mahse, Elisa chuan ṭâm tla chu a reh ang tih a hrilh lâwk a ni.

Hun engemawti hnuah, Elisa chu Damaska khuaah a kal a. Lal Benhadada chu a dam lo va, a natna ata a dam chhuah dâwn leh dâwn loh râwn tûrin Hazaela chu a tîr a. Elisa chuan lalber chu a thi ang a, a aiah Hazaela a lal dâwn tih a hrilh lâwk a ni. Chu mi a sawi tûkah chiah chuan, Hazaela chuan lal chu “puan chhah tak” hmanga upin thawchhama siamin a tihlum a, lalna chu a chang ta a ni. (2 Lalte 8:​15) Judai ramah chuan, Jehosaphata fapa Jehorama chu lal a lo ni a, a fapa Ahazia chuan lalna chu a rochun ta a ni.​—⁠“Juda leh Israel Lalte” tih bâwm chu en rawh.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

2:9—⁠Engvângin nge Elisa chuan ‘Elija thlarau chan hnih’ a dîl? Israela zâwlnei mawhphurhna kengkawh tûr chuan Elisa chuan Elija thlarau ang, huaisenna leh hlauh neih lohna chu a neih a ngai a. Chu chu hre thiamin, Elisa chuan Elija thlarau chan hnih chu a dîl a ni. Elija chuan Elisa chu a chhangdâwltu atân a ruat a, a chhiahhlawh angin kum ruk lai a awm tawh avângin, Elisa chuan Elija chu a thlarau lam pa angin a thlîr a; Elisa chu Elija tân thlarau lama a fa tîr ang a ni. (1 Lalte 19:​19-21; 2 Lalte 2:12) Chuvângin, fa tîr chuan a pa ro chan hnih a chan ṭhin angin, Elisa chuan chan hnih a dîl a, Elija hnên aṭangin thlarau lam ro chan hnih chu a chang ta rêng a ni.

2:​11—⁠‘Elija ṭhâwngaleivira a chhohna’ “vân” chu eng nge ni? Hei hi vân sâng tak emaw, Pathian leh a thlarau fate awmna thlarau lam hmun emaw a ni lo. (Deuteronomy 4:​15-19; Sâm 11:4; Matthaia 6:9; 18:10) Elija a lâwnna “vân” chu chunglêng savate tualchaina kan chung boruak hi a ni. (Sâm 78:26; Matthaia 6:26) Lei chung boruak kal tlangin, mei tawlailîr chuan Elija chu lei hmun dangah a dah sawn a, chutah chuan hun engemawti chhûng chu a la dam a. Kum engemaw zât hnuah Elija chuan Juda lal Jehorama hnênah lehkha thawn a ziak a ni.​—2 Chronicles 21:​1, 12-15.

5:​15, 16—⁠Engvângin nge Elisa chuan Naamana thilpêk chu a hnâwl? Elisa chuan Naamana mak taka tihdamna chu ama thiltihtheihna vâng ni lovin, Jehova thiltihtheihna vâng a ni tih a hriat avângin, thilpêk chu a hnâwl a ni. Pathian hmun ruatsak aṭanga hlâwkna lo têl chu atân chuan a ngaiha ngaihtuah rual a ni lo. Tûn laia betu dikte pawhin Jehova biakna aṭangin hlâwkna têl an tum lo. “A thlâwnin in hmu a, athlâwnin pe ang che u,” tih Isua fuihna thu chu an thinlungah an vawng tlat a ni.​—⁠Matthaia 10:⁠8.

5:​18, 19—⁠Sakhaw thiltiha a telna avângin Naamana chuan ngaihdam a dîl em? Suria lal chu a upain a chak tawh lo va, Naamana a rinchhan a ngai a nih hmêl hle a. Lal chu Rimmona pathian biaa a kûn chuan, Naamana pawh a kûn ve a ni. Mahse, Naamana chu chibai bûk tûr ni lovin, lalber ṭanpui tûr chauhvin a kûn a ni. Naamana chuan chu vântlâng hna a thawh avâng chuan Jehova ngaihdamna a dîl a. Naamana chu ringin, Elisa chuan: “Thlamuang takin kal rawh,” tiin a hrilh a ni.

Kan Zir Tûrte:

1:​13, 14. Thil hmuh aṭanga inzir leh inngaitlâwm chunga thiltih chuan nun a chhanhim thei.

2:​2, 4, 6. Elisa chuan kum ruk vêl lai Elija chhiahhlawhah ṭang tawh mah se, kalsan lo tûrin a ngên chiam a. Rinawm nghehna leh inṭhian ṭhatna kawnga entawn tûr ṭha a va ni tak êm!​—⁠Thufingte 18:24.

2:​23, 24. Elisa’n lukawlh chunga Elija puan a sin chu an nuihzat chhan ber ni âwmin a lang. Naupangte chuan Elisa chu Jehova aiawhtu a ni tih an hria a, an bula awm tûrin an duh lo ringawt mai a. “Han chho” tûrin an hrilh a, chu chu Bethel pana kal zêl tûrin emaw, Elija anga lâk chhohva awm tûrin emaw an tihna a ni. Naupangte chuan an nu leh pate huatna rilru put hmang chu an lantîr chiang hle. Nu leh pate tân Pathian mite zah tûra an fate zirtîr chu a va pawimawh tak êm!

3:​14, 18, 24. Jehova thu chu a thleng dik ziah.

3:​22. Zîng kâr ni êngin a rawn chhun chuan, tui chu thisen angin a lang a, chu chu tuihâwk luankawr an laih tharah chuan lei sen a awm vâng a ni mai thei a. Jehova chuan a thiltum tihlawhtling tûrin leilunga thilthleng mak danglamte chu hman a thlang pawh a ni thei bawk.

4:​8—​11. Elisa chu “Pathian mi thianghlim” a ni thih hriain, Sunem nu chuan a lakah khualchhawnthiamna a lantîr a. Jehova betu rinawmte lakah chutiang bawk chu kan ti tûr a ni lâwm ni?

5:⁠3. Israel hmeichhe naupangtê chuan Pathianin thilmak a ti thei tih a ring tlat a. A rinna sawi chhuak tûrin huaisenna a nei bawk a ni. Nangni naupangte u, Pathian thutiam in rinna thuam ngheh tumin, in zirtîrtute leh school kalpuite hnêna thutak hrilh tûrin huaisenna neih chu in tum dâwn lâwm ni?

5:​9-​19. Naamana entîrna hian mi chapote pawhin inngaihtlâwmna an zir thei tih a târ lang lâwm ni?​—⁠1 Petera 5:⁠5.

5:​20-​27. Dâwt sawi rah chhuah chu a va nasa tak êm! Thil sual ti chunga Jehova bia anga lan tumnain mi mal lungngaihna leh chhiatna a thlen theih dân ngun taka ngaihtuahna chuan, chutiang kawng zawh lo tûr chuan min ṭanpui ang.

ISRAEL LEH JUDATE CHU SALA HRUAI AN NI

(2 Lalte 9:​1-25:30)

Jehua chu Israel lal ni tûra hriak thih a ni a. Ahaba chhûngkua timang tûrin beihpui a thlâk nghâl thuai a. Thiam takin “Israel ram ata Baala chu a tiboral a ni.” (2 Lalte 10:28) Ahazia nu Athali chuan a fapa chu Jehua’n a that tih a hriat chuan lalna chuh tumin ‘lal fate zawng zawng that tûrin a tho va.’ (2 Lalte 11:⁠1) Ahazia fapa nausen, Jehoasa [Joasa] chauh chu chhanchhuah a niin, kum ruk chuang thuhrûka a awm hnuah Judate lala siam a ni. Jehoasa chu puithiam Jehoiada’n a zirtîr a, ani chuan Jehova mithmuhah thil dik chu a ti chhunzawm zêl a ni.

Jehua hnuah chuan, Israel lal zawng zawngte chuan Jehova mithmuhah thil ṭha lo hlîr an ti a. Elisa chu Jehua tupa dam laiin a tar thi a. Juda lal palina Jehoasa dawttu chu Ahaza a ni a, ‘LALPA mithmuhin thil ṭha a ti lo va.’ (2 Lalte 16:​1, 2) A fapa Hezekia erawh chuan “LALPA chu a vuan tlat” a ni. (2 Lalte 17:20; 18:⁠6) B.C.E. 740-ah Hezekia chu Juda lal a nih lai leh Hosea chu Israel lal a nih laiin, Assuria lal Salmanesera chuan “Samari khua chu a la a, Israel-hote chu Assuria ramah a hruai a.” (2 Lalte 17:⁠6) Chu mi hnuah, ram dang mite chu Israel ram chhûnga hruai luh an ni a, Samari sakhua chu a lo piang ta a ni.

Hezekia hnua lal pasarih zîngah chuan, Josia chauhvin biakna dik lo thianfai tûrin hma a la a. A tâwpah, B.C.E. 607-ah chuan Babulon-ho chuan Jerusalem an la a, “Juda chu a ram chhûng aṭanga sala hruai chhuahin a lo awm ta a.”​—⁠2 Lalte 25:21.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

13:​20, 21—⁠He thilmak hian mi thianghlimte sûlhnu kawl ṭhat a thlâwp em? Thlâwp lo. Bible chuan Elisa ruhte chu kawl ṭhat a nih leh nih loh a târ lang lo. He thilmak awmtîrtu chu, Elisa’n a dam laia thilmak a tihte ang bawkin, Pathian thiltihtheihna a ni.

15:​1-6—Engvângin nge Jehova chuan Ahazia (Uzzia, Lalte Bu Hnihna bung 15, a chunga thuziak) chu phâr hri a mantîr? “[Uzia] a lo chak tâk hnu chuan a rilru a lo sâng ta a, . . . LALPA a Pathian chungah thil a tisual ta a, maichâma rimtui hâl tûrin LALPA biak inah a lût ta mai a.” Puithiamte’n “lal Uzia chu an khap a,” a hnênah ‘hmun thianghlim ata chhuak’ tûra an hrilh chuan, an lakah a thinur a, tichuan phâr hriin a man ta a ni.​—⁠2 Chronicles 26:​16-20.

18:19-​21, 25—Hezekia chuan Aigupta nên inzawmna a siam em? Siam lo. Rabsakea’n “LALPA thu” anga ti nia a inchhâlna chu a dik loh ang bawkin, he a mawhpuhna siam pawh hi a dik lo. Lal rinawm Hezekia chuan Jehova chauh a rinchhan a ni.

Kan Zir Tûrte:

9:​7, 26. Ahaba chhûngkua chunga rorêlna khauh tak chuan biakna dik lo leh pawisawi lote thisen chhuah chu Jehova tân thil tenawm tak a ni tih a târ lang.

9:​20. Tawlailîr khalh chak nia hming a neihna chuan, a mawhphurhna kenkawhna kawnga Jehua ṭhahnemngaihna a târ lang. Lalram puangchhuaktu ṭhahnemngai tak anga hriat i ni em?​—⁠2 Timothea 4:⁠2.

9:​36, 37; 10:17; 13:​18, 19, 25; 14:25; 19:​20, 32-36; 20:​16, 17; 24:13. ‘Jehova kâ aṭanga thu chhuak chu a hlawhtling ngei ang’ tih kan ring nghet thei a ni.​—⁠Isaia 55:​10, 11.

10:15. Tawlailîr chunga lâwn tûra Jehua sâwmna chu Jehonadaba’n thinlung zawng zawnga a pawm ang hian, ‘mipui tam tak’ chuan châk takin tûn laia Jehua, Isua Krista leh amah zuitu hriak thih Kristiante chu an ṭanpui a ni.​—⁠Thu Puan 7:⁠9.

10:​30, 31. Jehua chu sawisêl bo ṭhak ni lo mah se, Jehova chuan a thiltih zawng zawng chu a hlut a ni. ‘Kan hnathawhte chu theihnghilh tûrin Pathian chu mi fel lo a ni lo’ tak zet a ni.​—⁠Hebrai 6:10.

13:14-​19. Jehua tupa Joasa chuan ṭan khawh lovin lei chu thalin vawi thum chauh a chhun a, Suria chu boral dêr khawpin a hneh thei ta lo a ni. Jehova chuan a hna min pêk chu thinlung zawng zawng leh ṭhahnemngai tak thawk tûrin min beisei a ni.

20:​2-6. Jehova chu “ṭawngṭaina ngaithlatu” a ni.​—⁠Sâm 65:⁠2.

24:​3, 4. Manasea thisen chhuah avângin Jehova chuan Juda chu “a ngaidam duh lo a ni.” Pathian chuan pawisawi lo thisen chu a hlut a. Jehova chuan pawisawi lote thisen phuba chu a chhuahtute tihboralna hmangin a la ang tih kan ring nghet thei a ni.​—⁠Sâm 37:​9-11; 145:20.

Kan Tân A Hlu

Lalte Bu Hnihna hian Jehova chu thutiamte Hlentu angin a rawn târ lang a. Lalram pahnih, a hmasain Israel leh a hnua Juda sala hruaina chuan Deuteronomy 28:​15–29:​28-a chhinchhiah rorêlna hrilh lâwk a thlen dik dân chu a rawn sawi uar chiang hle a ni. Lalte Bu Hnihna chuan Elisa chu Jehova hming leh a biakna dik atâna ṭhahnemngai tak angin a sawi a. Hezekia leh Josia chu Pathian Dân zahtu lal inngaitlâwm tak anga târ lan an ni.

Lalte Bu Hnihnaa lalte, zâwlneite, leh mi dangte nungchang leh thiltih ngun taka kan ngaihtuah hian, kan ûm tûr leh kan pumpelh tûrte chungchângah thil hlu tak kan zir a ni lâwm ni? (Rom 15:⁠4; 1 Korinth 10:11) Ni e, “Pathian thu hi a nung a, thil a ti thei” a ni.​—⁠Hebrai 4:12. (w05 8/1)

[Phêk 10-naa bâwm/milem]

ELISHA THILMAK TIHTE

1. Jordan tui chu ṭhen hran a ni.​—⁠2 Lalte 2:14

2. Jeriko tui ṭha lo chu tihṭhat a ni.​—⁠2 Lalte 2:​19-22

3. Naupang suaksualte chu savawmin an seh.​—⁠2 Lalte 2:​23, 24.

4. Sipaiho tân tui pêk a ni.​—⁠2 Lalte 3:​16-26

5. Hmeithai chuan sahriak a dawng.​—⁠2 Lalte 4:​1-7

6. Shunam hmeichhe ching chuan nau a pai.​—⁠2 Lalte 4:​8-17

7. Naupang pakhat chu thihna ata kaih thawh a ni.​—⁠2 Lalte 4:​18-37

8. Tûr hlauhawm nei thil chhumkawi chu ei theih a lo ni ta.​—⁠2 Lalte 4:​38-41

9. Puitling za te chu chhangpêr 20-a hrai an ni.​—⁠2 Lalte 4:​42-44

10. Naamana phâr chu tihdamsak a ni.​—⁠2 Lalte 5:​1-14

11. Gehazia chu Naamana phârin a man.​—⁠2 Lalte 5:​24-27

12. Hrei fang chu tuia lâng tûra siam a ni.​—⁠2 Lalte 6:​5-7

13. Chhiahhlawh chuan vântirhkoh tawlailîr a hmu.​—⁠2 Lalte 6:​15-17

14. Suria sipaite mit tihdelsak an ni.​—⁠2 Lalte 6:18

15. Suria sipaite mit tihmensak an ni.​—⁠2 Lalte 6:​19-23

16. Mitthi chu a lo nung leh.​—⁠2 Lalte 13:​20, 21

[Phêk 12-naa chart/milemte]

JUDA LEH ISRAEL LALTE

Saula/Davida/Solomona: B.C.E. 1117/1077/1037 *

JUDA LALRAM TAHRIK (B.C.E.) ISRAEL LALRAM

Rehoboama ․․․․․ 997 ․․․․․․ Jeroboama

Abija/Asa ․․․ 980/978 ․․․․

․ 976/975/952 ․․ Nadaba/Baasa/Ela

․․․951/951/951 ․ Zimria/Omria/Tibnia

․․․․․ 940 ․․․․․․ Ahaba

Jehosaphata ․․․․․․937․․․․․․․

․․․․ 920/917 ․․․ Ahazia/Jehorama

Jehorama ․․․․․․913 ․․․․․․

Ahazia ․․․․․․906 ․․․․․․

(Athali) ․․․․․․905 ․․․․․․ Jehua

Jehoasa ․․․․․ 898 ․․․․․․

․․․․ 876/859 ․․․ Jehoahaza/Jehoasa

Amazia ․․․․․ 858 ․․․․․․

․․․․․ 844 ․․․․․․ Jeroboama II

Azaria (Uzia) ․․․․․ 829 ․․․․․․

․ 803/791/791 ․․ Zekaria/Saluma/Menahema

․․․ 780/778 ․․․․ Pekahia/Peka

Jothama/Ahaza ․․․ 777/762 ․․․․

․․․․․ 758 ․․․․․․ Hosea

Hezekia ․․․․․ 746 ․․․․․․

․․․․․ 740 ․․․․․․ Samari lâk a ni

Manasea/Amona/Josia ․ 716/661/659 ․

Jehoahaza/Jehoiakima ․․ 628/628 ․․․

Jehoiakina/Zedekia ․․ 618/617 ․․․

Jerusalem tihchhiat a ni ․ 607 ․․․․

[Footnote]

^ par. 66 Heta tahrik ṭhenkhat hi an lal ṭan kum vêl a ni.

[Phêk 8, 9-naa milem]

Naamana chu a intitlâwm a, Jehova thiltihtheihna hmanga tihdam a ni

[Phêk 8, 9-naa milem]

‘Ṭhâwngaleivira a chhoh’ khân, Elija chungah eng nge thleng?