A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Tu Thu Nge I Awih—Pathian Thu Nge Mihring Thu?

Tu Thu Nge I Awih—Pathian Thu Nge Mihring Thu?

Tu Thu Nge I Awih​—⁠Pathian Thu Nge Mihring Thu?

“Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni.”​—⁠TIRHKOHTE 5:⁠29.

1. (a) He zirlai thupui Bible châng chu eng nge ni? (b) Engvângin nge tirhkohte chu tân ina khung an nih?

JUDA supreme court-a rorêltute chu an thinur viau ang. Tûn hnai lawka tihhlum atâna thiam loh an chantîr Isua Krista tirhkohte chu tân inah an khung a. Tûnah chuan an chung thu rêl tûrin an inpeih reng tawh a ni. Mahse, tâng vêngtute’n va hruai an tum chuan, tân in kawngkâte chu inkalh reng siin, a chhûngah tâng pakhat mah an hmu si lo. Tâng vêngtute chuan tirhkohte chu Jerusalem biak inah, man an nih chhan ngei mai, Isua Krista thu chu mipuite hnênah huaisen takin an hril tih an hre nghâl thuai a! Biak ina kal nghâl vatin, tân inah chuan an hruaikîr leh a; tichuan, rorêlna hmaah chuan an hruai ta a ni.​—⁠Tirhkohte 5:​17-27.

2. Vântirhkohvin tirhkohte chu eng ti tûrin nge thu a pêk?

2 Vântirhkohvin tirhkohte chu tân in ata a chhuah a lo ni a. Hei hi tihduhdahna an tawrh tawh loh nân em ni? Ni lo ve. Jerusalema chêngte’n Isua Krista chungchâng an hriat theih nân a ni. Tirhkohte hnêna vântirhkoh thuchah chu “mi hnênah hêng nunna thu zawng zawng . . . va sawi” hi a ni a. (Tirhkohte 5:​19, 20) Man tûra an va kal chuan biak in vêngtute chuan chutiang ngei chuan an va hmu a ni.

3, 4. (a) Thu hril tawh lo tûra thu pêk an nihin, engtin nge Petera leh Johana’n an chhân lêt? (b) Engtin nge tirhkoh dangte’n an chhân lêt?

3 Hêng thuhriltu tum ruh takte zînga pahnih, tirhkoh Petera leh Johanate chu he rorêlna hmaah hian an lo ding tawh a, chu chu rorêltu lal ber Joseph Kaiapha’n heti hian khauh takin a hriattîr a ni: “He [Isua] hming hian zirtîr loh tûr kan tih tlat tawh che u kha; hre rawh u, in thu zirtîrin Jerusalem khua in tihkhah vek tawh hi,” tiin. (Tirhkohte 5:​28) Kaiapha chuan rorêlna hmuna Petera leh Johanate a hmu leh chu mak a ti tûr a ni lo. Thu hril tawh lo tûra thu a pêk hmasak ber ṭum khân, tirhkoh pahnihte chuan: “Pathian mithmuhin Pathian thu zawm aiin nangni thu zawm a dik zâwk emaw chu ngaihtuah rawh u. Keini zawng thil kan hmuh leh kan hriatte kha sawi lovin kan awm thei lo,” tiin an lo chhâng tawh a. Hmân lai zâwlnei Jeremia angin, Petera leh Johana te chuan thu hril tûra thupêk an dawn chu zâwm lovin an awm thei lo a ni.​—⁠Tirhkohte 4:​18-​20; Jeremia 20:⁠9.

4 Tûnah chuan, Petera leh Johana chauh ni lo, thlan thar Matthia pawh tiamin tirhkoh zawng zawngte chuan rorêlna thupêk chungchânga an dinhmun hriattîr theihna hun remchâng an nei a ni. (Tirhkohte 1:​21-​26) Thu hril tawh lo tûra thu an pêkin anni pawhin, huaisen takin: “Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni,” tiin an chhâng a ni.​—⁠Tirhkohte 5:​29.

Pathian Thuâwih leh Mihring Thuâwih Inkalhna

5, 6. Engvângin nge tirhkohte khân rorêlna thupêk chu an zawm loh?

5 Tirhkohte chu a tlângpui thuin dân thupêk zâwmtute an ni a. Amaherawhchu, tumahin, eng ang khawpa lal pawhin, Pathian thupêk zînga pakhat zâwm lo tûra thu pe tûrin thu a nei lo. Jehova chu “leilung zawng zawng chunga Chungnungber” a ni. (Sâm 83:18) Ani chu “lei chung zawng zawng Rorêltu” chauh ni lovin, Dân Petu Chungnung ber leh chatuan Lal a ni a. Pathian thupêk pakhat tê pawh tihdanglam tum chu Pathian thlîrna aṭang chuan thil theih a ni lo.​—⁠Genesis 18:25; Isaia 33:⁠22.

6 He thu hi dân lama mi thiam ber berte zînga ṭhenkhat chuan an pawm a ni. Entîr nân, kum zabi 18-naa dân lama Sâp mi thiam William Blackstone-a chuan mihring dân siam a enga mahin Bible-a hmuh “dân thu puanchhuah” a kalh tûr a ni lo tih a ziak a ni. Chutichuan, tirhkohte thu hril tawh lo tûra Sanhedrin-in thupêk a chhuah khân a thuneihna piah lam a hmang tihna a ni a. Tirhkohte chuan chu thupêk chu an zâwm thei lo tawp mai a ni.

7. Thu hrilhna chuan engvângin nge puithiam lalte a tihlung nih loh?

7 Tirhkohte’n thu hrilh zêl an tumna chuan puithiamte chu a tithinur hle a. Kaiapha ngei pawh tiamin puithiam zînga ṭhenkhat chu thawhlehna ring lotu Saddukai-ho an ni. (Tirhkohte 4:​1, 2; 5:​17) Mahse, tirhkohte chuan Isua thawhleh thu an sawi zawm tlat a. Chu bâkah, puithiam lal ṭhenkhat chuan Rom thuneitute duhsakna hlawh tumin an bei nasa hle a. Isua chung thu rêl laia, Isua chu an lal anga pawm theihna hun remchâng pêk an nih khân, puithiam lalte chuan: “Kaisara lo chu lal dang kan nei lo,” an ti hial a nih kha. (Johana 19:15) * Tirhkohte chuan Isua thawhleh thu an nemngheh bâkah, Isua hming lo chu “vân hnuaia mihring sak zîngan, min chhandam tûr hming dang rêng a awm lo” tih an zirtîr a ni. (Tirhkohte 2:​36; 4:​12) Mite’n tholeh Isua chu an Hruaitu anga an thlîr chuan, Rom mite an lo kal ang a, ‘an dinhmun leh an chite’ an chân ang tih puithiam lalte chuan an hlau a ni.​—⁠Johana 11:⁠48.

8. Eng thurâwn fing tak nge Gamaliela’n Sanhedrin chu a pêk?

8 Isua Krista tirhkohte nakin hun chu a lungngaihthlâk hle niin a lang. Sanhedrin-a rorêltute chuan anni chu tihhlum an tum tlat si a. (Tirhkohte 5:​33) Amaherawhchu, rin loh takin thil a rawn inher ta. Dân hre mi Gamaliela chu ding chhuakin, hmanhmawh taka thil ti lo tûrin a ṭhiante chu a vaukhân a. Ani chuan: “Hêng an thiltih tum leh an thiltih hi mihring tihchhuah mai a nih chuan a boral ang; amaherawhchu Pathian tihchhuah a nih chuan anmahni in tiboral thei lo vang,” tiin fing takin thil a thlîr a. Tichuan, Gamaliela chuan: “Chutilochuan Pathian do in lo ni hlauh dah ang e,” tiin thu pawimawh tak a sawi belh a ni.​—⁠Tirhkohte 5:​34, 38, 39.

9. Tirhkohte hna thawh chu Pathian tihchhuah a nihzia engin nge finfiah?

9 Mak tak maiin, rorêlna chuan Gamaliela thurâwn pêk chu an pawm a. Sanhedrin chuan “tirhkohte chu an ko va, an vêl a; an velh zawhin, Isua hminga thu sawi loh tûr ti tlatin an thlah ta a.” Mahse, tirhkohte chuan hlauh ahnêkin, thu hril tûra vântirhkoh thupêk chu zawm tlat an tum zâwk a ni. Chuvângin, chhuah an nih hnu chuan, “ni tin Pathian biak inah leh anmahni inahte, ‘Isua chu Krista a ni,’ tiin zirtîr leh hrilh an bâng chuang lo.” (Tirhkohte 5:​40, 42) Jehova’n an thawhrimna chu mal a sâwm a ni. Engtiang khawpin nge? “Pathian thu chu a lo darh a; Jerusalem khuaah zirtîrteho an pung ta êm êm a.” Dik takin, “puithiamte zîngah pawh mi tam takin rinna chu an âwih” ta a ni. (Tirhkohte 6:⁠7) Puithiam lalte tân chuan a va thinurthlâk dâwn êm! Tirhkohte hna thawh hi Pathian tihchhuah a nihzia finfiahna a pung tawlh tawlh si a!

Pathian Dotute Chu An Hlawhtling Thei Lo

10. Engvângin nge Kaiapha’n mihring thlîr dân aṭangin a dinhmun chu him nia a ngaih a; mahse, engvângin nge chu a rinna chu a dik loh?

10 Kum zabi khatnaa Juda puithiam lalte chu Rom thuneitute ruat an ni a. Mi hausa Joseph Kaiapha a dinhmuna hlângkaitu chu Valerius Gratus-a a ni a, a dinhmun chu a hmaa mi dangte aiin a chelh rei zâwk a ni. Kaiapha chuan he a hlawhtlinna hi Pathian inrawlhna vâng aimahin, a palai thiamna leh Pilata nêna an inṭhianṭhatna vângah a ngai zâwk niin a lang. A enga pawh chu ni se, mihring a rinchhanna chu a dik lo a ni. Tirhkohte Sanhedrin-a an inlan hnu kum thum lekah, Kaiapha chu Rom thuneitute duhsakna hlohvin, a puithiam lal nihna aṭanga bân a ni.

11. Pontia Pilat-a leh Juda kal hmang tân eng tâwpna nge lo thleng a, heta ṭang hian eng thutâwp nge i siam?

11 Kaiapha nihna hlihsak chu Pilata aia lal zâwk Lucius Vitellius-a, Syria ram awptu thupêk a ni a, Kaiapha ṭhian ṭha Pilata pawhin a hum thei lo. Kaiapha a tlâk hnu kum khat lekah, Pilata ngei pawh chu a dinhmun ata paih thlâk a ni a, thu buai pawi tak avângin Rom khuaa koh haw a ni. Kaisara hnêna an rinna nghattu Juda hruaitute erawh chu, Rom-ho hian ‘an dinhmun leh an chite’ chu an lâksak a. Chu chu C.E. 70-a Rom sipaiin, biak in leh Sanhedrin hall pawh tiama Jerusalem khawpui an tihchhiat ṭhak khân a thleng a ni. He mi chungchângah hian fakna hla phuahtu thu: “Mi liante chu ring suh ula, mihring fapa, ṭanpuina rêng rêng awm lohna chu, ring hek suh u,” tih chu a va thleng dik tak êm!​​—⁠Johana 11:48; Sâm 146:⁠3.

12. Engtin nge Isua chungchângah Pathian thuâwih chu a finthlâk tih a fiah?

12 Inkalh takin, Pathian chuan thlarau lam biak ina Puithiam Lalber ni tûrin tholeh Isua Krista chu a ruat thung a. Mihring tumahin chu chu an sût thei lo. Dik takin, Isua’n “puithiam nihna chu thlâk theih rual lohvin a nei,” a ni. (Hebrai 2:9; 7:​17, 24; 9:​11) Pathianin Isua chu mi nung leh mitthite chunga Rorêltu atân a ruat bawk. (1 Petera 4:⁠5) Chu dinhmun chu chelhin, Isua chuan Joseph Kaiapha leh Pontia Pilata chu nakina nung tlâk an nih leh nih loh an chung thu a la rêl ang.​—⁠Matthaia 23:33; Tirhkohte 24:⁠15.

Tûn Laia Thuhriltu Huaisen Takte

13. Tûn laiah, eng hna nge mihring tihchhuah ni a, eng hi nge Pathian tihchhuah? Chu chu engtin nge i hriat theih?

13 Kan hunah pawh, kum zabi khatna ang bawkin ‘Pathian dotu’ tam tak an awm a. (Tirhkohte 5:​39) Entîr nân, German rama Jehova Thuhretute’n Adolf Hitler-a chu an Hotu anga an pawm duh loh khân, Hitler-a chuan anmahni timang vek tûrin thu a tiam a. (Matthaia 23:10) A tualthahna khâwl, a nih loh leh a pâwl din chuan a thawh tûr chu hneh viau tûr angin a lang a. Thuhretute sâng têlte mannaah leh concentration camp-a dahna kawngah chuan Nazi-ho chu an hlawhtling hle niin a lang. Thuhretu ṭhenkhat chu an that thei bawk. Mahse, Nazi-ho chuan Thuhretute’n Pathian chauh biak an tumna chu an tichhe thei lo va, a pâwl angin Pathian chhiahhlawhte chu an timang thei lo bawk. Hêng Kristiante hna thawh hi mihring tihchhuah ni lovin, Pathian tihchhuah a ni a, tumahin an tiboral thei lo. Kum ruk hnu chuan, Hitler-a concentration camp aṭanga dam khawchhuak mi rinawmte chuan Jehova rawng chu ‘an thinlung zawng zawngin, an thlarau zawng zawngin leh an rilru zawng zawngin’ an bâwl reng a, Hitler-a leh Nazi pâwl erawh chu a boral tawh a, an thiltih sual tak hmanga hriat reng a ni.​—⁠Matthaia 22:⁠37.

14. (a) Pathian mite sawi chhiat nân dodâltute chuan engtin nge an beih? (b) Chutianga an beihna chuan Pathian mite tân chhiat hlenna a thlen ang em? (Hebrai 13:​5, 6)

14 Nazi ṭan lâk hun aṭangin, a dangte pawhin an hneh loh tûr Jehova leh a mite chu an do ṭan a. Europe khawmual ram tam takah chuan, sakhuana leh politics lama ngamthlêmnate chuan kum zabi khatnaa Kristiante an puh ang bawkin Jehova Thuhretute chu ‘pâwl hlauhawm’ anga puh ṭâlh an tum a ni. (Tirhkohte 28:22) Mahse, European Court of Human Rights chuan Jehova Thuhretute chu pâwl hlauhawm ang ni lovin, sakhua pakhat angin a pawm a ni. Chu chu dodâltute chuan an hre ngei tûr a ni a. Chuti chung pawh chuan, Thuhretute chu an sawichhe reng tho va. He dik lo taka puhna avâng hian, Kristian ṭhenkhatte chu an hna aṭanga bân an ni a. Thuhretu naupangte chu school-a zar buai an ni. Inneitu dâwizep takte chuan Thuhretute’n kum rei tak chhûng inkhâwm nâna an lo hawh tawh an inte chu an phal tawh lo va. Hmun ṭhenkhatah phei chuan sawrkâr hotute’n Jehova Thuhretute an nih vâng ringawtin a ram mi nihna chu an hnâwlsak hial a nih chu! Chutichung chuan Thuhretute chu an lunghnual lo.

15, 16. France rama Jehova Thuhretute’n an Kristian hna dodâlna an tawh chu engtin nge an chhân lêt a, engvângin nge thu an hrilh zawm zêl?

15 Entîr nân, France ramah chuan a tlângpui thuin mi chu an nunnêmin, thleibîk an nei lo va. Mahse, dodâltu tlêm tê chuan Lalram hna tihṭhuanawp tumin dânte chu an zam a. Chuta awm Thuhretute chuan engtin nge an tih? Anni chuan tûn hma zawng aia nasain rawng an bâwl a, chu chuan rah phûrawm tak a chhuah a ni. (Jakoba 4:⁠7) Tihah chuan, thlaruk chhûng lekah chu mi rama Bible zirpui chu zaa 33-in a pung tlat si! France rama mi rilru ṭha pute’n chanchin ṭha an chhâng lêt hmuh chuan Diabola thin a tiur ngei ang. (Thu Puan 12:⁠17) France rama kan Kristianpuite chuan Isaia hrilh lâwkna thu chu anmahniah a thleng dik dâwn tih an ring tlat a ni: “Nangmah beina tûra hriam chher rêng rêng a sâwt lo vang; lei tinrêng thupawia nangmah rawn khingtute chu thiam loh i chantîr ang,” tih chu.​—⁠Isaia 54:⁠17.

16 Jehova Thuhretute chuan tihduhdahna tawrh chu nuam an ti lo va. Mahse, Kristian zawng zawngte tâna Pathian thupêk chu zâwmin, an thil hriatte chu sawi lovin an awm thei lo va, an awm dâwn bawk hek lo a ni. Ram khua leh tui ṭha nih chu an tum. Mahse, Pathian dân leh mihring dân a inkalh hunah chuan Pathian thu chu an zâwm zâwk tûr a ni.

Anni Chu Hlau Suh

17. (a) Engvângin nge kan hmêlmate chu kan hlauh loh vang? (b) Tihduhdahnate chungah eng rilru put hmang nge kan neih ang?

17 Kan hmêlmate chu dinhmun hlauhawm takah an ding a. Anni chuan Pathian an do a ni. Chuvângin, Isua thupêk nêna inmilin, anmahni hlauh ahnêkin min tiduhdahtute tân kan ṭawngṭai zâwk a ni. (Matthaia 5:​44) Tuemawin Tarsa khuaa mi Saula anga hriat loh avânga Pathian a do chuan, Jehova’n thutak lama a mit tihmensak tûrin kan ṭawngṭai a ni. (2 Korinth 4:⁠4) Saula chu Kristian tirhkoh Paula lo niin, a hun laia thuneitute kut chu nasa takin a tuar a. Chutichung pawh chuan, a rinpuite chu “lalte leh thuneitute laka intulût tûr te, thu âwih tûr te, thil ṭha tinrêng tiha inpeih tûr te, [an mahni nasa taka tiduhdahtute pawh tiama] tumah sawichhe lo tûr te, kawhmawh bâwl lo tûr te, mi zawng zawng laka thuhnuairawlhna tinrêng tilanga nunnêm tûrtein” a hriat chhuahtîr reng a. (Tita 3 :​1, 2) France ram leh hmun danga Jehova Thuhretute chuan he thurâwn hi nunpui an tum tlat a ni.

18. (a) Eng kawngin nge Jehova’n a mite a chhanchhuah mai theih? (b) Eng nge a rah chhuah tûr chu?

18 Pathian chuan zâwlnei Jeremia hnênah: “Chhan chhuak tûr chein i hnênah ka awm e,” a ti a. (Jeremia 1:⁠8) Engtin nge Jehova’n tihduhdahna aṭangin tûn laiah min chhanchhuah theih? Gamaliela anga rorêltu thleibîk nei lote chu a awmtîr thei a. A nih loh pawhin, min dodâltu thuneitu sual tak chu mi nunnêm zâwkin rin loh takin a thlâk mai thei. Mahse, a châng chuan Jehova’n a mite chu tihduhdahna an tuar pawh a phal thei bawk a ni. (2 Timothea 3:​12) Pathianin tihduhdahna kan tawrh a phal chuan, tuar chhuak thei tûrin chakna min pe reng ang. (1 Korinth 10:13) Pathianin eng pawh lo phal sela, a tâwpa a rah chhuah tûr chu kan ringhlel lo: Pathian mite dotute chuan Pathian an do va, Pathian dotute chuan an hneh ngai dâwn lo, tih chu.

19. Kum 2006 atâna kum châng chu eng nge ni a, engvângin nge chu chu inâwm tak a nih?

19 Isua chuan a zirtîrte hnênah hrehawmna beisei tûrin a hrilh a. (Johana 16:33) He mi han thlîr hian, Tirhkohte 5:​29-a chhinchhiah thu: “Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni” tih hi tûn hma zawng aiin a hun zual a ni. Chu mi avâng chuan, hêng thu phûrawm tak hi Jehova Thuhretute kum 2006 kum châng atâna thlan a ni. A sawhkhâwk tûr chu eng pawh ni se, Pathian thuâwih chu kum lo awm tûr chhûng atân leh chatuan atâna kan thiltum ni rawh se! (w05 12/15)

[Footnote]

^ par. 7 Chu mi ṭuma puithiam lalte’n vântlâng hmaa an pawm “Kaisara” chu, mi vervêk leh tualthattu nia an hmuhsit Rom Lal Tiberia kha a ni a. Ani chu mipat hmeichhiatna lama a bâwrawna avânga hmingthang tak a ni bawk.​—⁠Daniela 11:​15, 21.

I Chhâng Thei Em?

• Tirhkohte’n tihduhdahna an hmachhawn dân aṭangin kan tân entawn tûr mi tichak thei tak eng nge an hnutchhiah?

• Engvângin nge mihring thu aia Pathian thu kan zawm zâwk reng ang?

• Min dodâltute hian a dik a dik chuan tunge an do?

• Tihduhdahnaa tuar chhuakte tân eng rah chhuah nge kan beisei theih?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 15-naa thu lâk chhuah]

Kum 2006 atâna kum châng: “Mihring thu aiin Pathian thu kan zâwm zâwk tûr a ni.”​—⁠Tirhkohte 5:​29.

[Phêk 13-naa milem]

Kaiapha chuan a rinna chu Pathian aiin mihringah a nghat