A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“Phunnawina” Lakah Fihlîm Rawh

“Phunnawina” Lakah Fihlîm Rawh

“Phunnawina” Lakah Fihlîm Rawh

‘Phunnawina awm lovin engkim ti rawh u.’​—⁠PHILIPPI 2:​14-16.

1, 2. Tirhkoh Paula’n Philippi leh Korinth khuaa Kristiante hnênah eng fuihna thu nge a pêk a, engvângin nge?

TIRHKOH Paula chuan kum zabi khatnaa Philippi Kristian kohhran hnênah Pathian thâwk khum lehkha a thawn a, chutah chuan fakna thu nasa takin a sawi a. Chu mi khuaa a rinpuite chu an thilphalna leh ṭhahnemngaihna rilru put hmang avângin a fak a, an thil ṭha tih avânga a hlimna chu a sawi chhuak bawk a ni. Mahse, Paula chuan anni chu ‘phunnawina awm lova engkim ti tûrin’ a hriattîr a. (Philippi 2:​14-16) Engvângin nge tirhkoh chuan he fuihna hi a pêk?

2 Paula chuan phunnawinain a thlen theih chu a hria a. A hma kum engemaw zât lekah chuan, phunnawi a hlauhawm theih thu chu Korinth kohhran chu a lo hriattîr tawh a. Paula chuan Israelte thlalêra an awm laia Jehova thinurna an chawh chhuah fo thu a sawi chhuak a ni. Engtin nge an chawh chhuah? Thil sual châkna te, mi lem biakna leh inngaihna te, Jehova fiahna te, leh phunnawina te hmangin an chawk chhuak a ni. Paula chuan Korinth mite chu hêng entîrnate aṭanga inzir tûr hian a fuih a. Ani chuan: “An zînga ṭhenkhat an phunnawi a, tiboraltu tihborala an awm phah ang khân phunnawi hek suh u,” tiin a ziak a ni.​—⁠1 Korinth 10:​6-11.

3. Engvângin nge phunnawina chungchâng hian tûn laiah ngaihsak a hlawh?

3 Tûn laia Jehova chhiahhlawhte kan nih angin, Philippi kohhran mite rilru put hmang ang bawk chu kan lantîr a. Hna ṭha atân ṭhahnem kan ngaiin, kan inhmangaih tawn a ni. (Johana 13:​34, 35) Amaherawhchu, tûn hmaa Pathian mite zînga phunnawinain chhiatna a awmtîr chu ngaihtuah avângin: Phunnawina awm lovin engkim ti rawh u,’ tih zilhna ngaihsak chhan tûr ṭha tak kan nei a ni. Bible-a târ lan phunnawina entîrnate chu ilo ngaihtuah hmasa ang u. Tichuan, tûn laia phunnawinain chhiatna awmtîr lo tûra kan invên theih dân ṭhenkhatte chu kan sawiho dâwn a ni.

Jehova Chunga Phunnawi Mi Suaksual Phungkhâwmho

4. Eng kawngin nge Israelte chu thlalêrah an phunnawi?

4 Hebrai ṭawnga ‘phunnawi, a nih loh leh sawisêl’ tih thu mal hi Bible-ah Israelte thlalêra kum 40 an thang laia thilthleng nêna inkûngkaiha hman a ni a. Israelte chuan an dinhmuna an lungawi lohna chu phunnawina hmangin an lantîr fo ṭhîn a. Entîr nân, Aigupta sal tânna aṭanga an chhuah hnu chawlhkâr rei lo têah chuan, “Israela thlahte pung khâwmho zawng zawng chu Mosia chungah leh Arona chungah an lo phunnawi ta a.” Israelte chuan ei tûr chungchâng sawisêlin: “Aigupta rama sa bêl bula kan ṭhut lai te leh chhang kham khawp kan ei lai te khân LALPA kutah lo thi ta zâwk mai ila aw! Mipui pung khâwmho zawng zawngte hi thlalêrah hian rilṭâma tihhlum tûrin min hruai chhuak a nih hi le,” tiin an sawi a ni.​—⁠Exodus 16:​1-3.

5. Israelte’n an sawisêl khân, a nihna takah chuan tu chunga phunnawi nge an nih?

5 Israelte thusawi nêna inkalhin, Jehova’n thlalêrah an mamawh pein, hmangaih takin chaw leh tui nên a châwm a ni. Thlalêra an awm lai khân ṭâm avânga thih hlauhawmin an awm ngai lo va. Mahse, lungawi lohna rilru put hmang nên Israelte chuan an harsatna dinhmun chu a nihna bâka sawiin, an lo phunnawi ṭan a. Mosia leh Arona chunga phunnawi ni mah se, Jehova mitah chuan Ama chunga lungawi lo an ni. Mosia’n Israelte chu: “LALPA chuan a chunga in phunnawina kha a hre reng si a: keinite chu engnge kan nih ni? Kan chunga phunnawi in ni hlei nêm, LALPA chunga phunnawi asin in nih ni,” tiin a hrilh a ni.​—⁠Exodus 16:​4-8.

6, 7. Number 14:​1-3-in a târ lang angin, engtin nge Israelte rilru phut hmang chu a inthlâk thleng?

6 Chu mi hnu rei lo têah, Israelte chu an phunnawi leh a. Mosia’n Ram Tiam enthla tûrin mi 12 a tîr a. An zînga sâwmte chuan chanchin ṭha lo an rawn hâwn a. Eng nge a rah chhuah? “Israel thlahte zawng zawng chu Mosia chungah leh Arona chungah an phunnawi a: pungkhâwmho zawng zawng chuan an hnênah, ‘Aigupta ramah khân Pathianin min tihlum ta thên sela aw! A nih loh leh thlalêrah min tihlum thên mai sela aw! Engati nge khandaiha thi mai tûra Pathianin he [Kanaan] ramah hian min hruai le aw! Kan nupui fanaute chu man tûr mai an ni dâwn si a: Aigupta rama kîr leh hi kan tân a ṭha zâwk dâwn lâwm ni âw?’ an ti a.”​—⁠Number 14:​1-3.

7 Israelte rilru put hmang chu a va inthlâk tak êm! Atîrah chuan, Aigupta aṭanga chhuah an nihna leh Tuipui Sen ata chhan chhuah an nihna avânga an lâwmna chuan Jehova faka zai tûrin a chêttîr a. (Exodus 15:​1-21) Amaherawhchu, thlalêra an hrehawm tawrhna leh Kanaan mite an hlauhna chuan, Pathian mite lâwmna chu lungawi lohnain a thlâk ta a ni. An zalênna avânga Pathian hnêna lâwm thu sawi a hnêkin, chânna anga an ngaih thilte avângin amah chu an mawhpuh zâwk hlauh va. Chuvângin phunnawina chu Jehova thilpêkte chunga lâwmna dik tak tlâkchhamzia lantîrtu a ni. “Hêng mi suaksual phungkhâwmho, ka chunga phunnawi ṭhîn hi eng chen nge ka dawh ang?” tia a sawi pawh hi a mak lêm lo.​—⁠Number 14:27; 21:⁠5.

Kum Zabi Khatnaa Phunnawina

8, 9. Kristian Grik Pathian Lehkha Thua chhinchhiah phunnawina entîrnate chu târ lang rawh.

8 Phunnawina chungchânga entîrna kan hmuh tâkahte khân mipui pungkhâwmho chuan an lungawi lohna chu vântlâng hriatah an auh chhuahpui a. Amaherawhchu, C.E. 32-a Bâwkte Kût hmang tûra Isua Jerusalema a awm lai khân, “a chungah mipuite zînga mi an phunru sup sup a.” (Johana 7:​12, 13, 32) A ṭhenin mi ṭha a ni an ti a, ṭhenkhatin mi ṭha lo a ni tiin a chungchângah an phunru sup sup a ni.

9 Ṭum dang lehah chuan, Isua leh a zirtîrte chu chhiahkhawntu Levia, a nih loh leh Matthaia’n a mikhual a. “Pharisaite, an lehkhaziaktute nên chuan a zirtîrte chungah an phunnawi a, ‘Engati nge chhiahkhawntute leh mi sualte hnêna in ei a, in in le?’ an ti a.” (Luka 5:​27-30) Chu mi hnu deuh lawkah chuan, Galili-ah Isua’n “‘Vân aṭanga chhang lo chhuk chu ka ni,’ a tih avângin, Judate chu a chungah an phunnawi a.” Isua zuitu ṭhenkhatte ngei pawh a thusawi chuan tilungni lovin, an phunnawi ṭan hial a ni.​—⁠Johana 6:​41, 60, 61.

10, 11. Engvângin nge Grik Judate an phunnawi a, chu sawisêlna an chinfel dân chu engtin nge Kristian upate’n an ṭangkaipui theih?

10 Pentikost C.E. 33 hnu lawka phunnawina thleng chuan rah ṭha zâwk a chhuah a.. Israel ram pâwna awm zirtîra inlet thar tam takte chuan Judai rama an rinpuite khual chhawn thiamna chu an dawng a; mahse, thil sem chungchângah buaina a lo chhuak a ni. Thuziak chuan: “An ni tin thil semah anmahni hmeithaite an ngaihsak ṭhin loh avângin Grik Judate chu Hebraite chungah an lo phunnawi ta a,” tiin a sawi.​—⁠Tirhkohte 6:⁠1.

11 Heta phunnawitute hi thlalêra Israelte ang an ni ve lo. Grik ṭawng hmang Judate chuan an dinhmun chungchângah hmasial takin lungawi lohna an lantîr a ni lo va. Hmeithai ṭhenkhatte mamawh ngaihsak loh a nihna chu an sawi chhuak a ni zâwk. Chu bâkah, phunnawitute chuan buaina siamtute angin thil an ti lo va, Jehova laka phunnawi lah an ni hek lo. An phunnawina chu tirhkohte hnênah an thlen a, anni chuan chu sawisêlna chu chhan leh vâng ṭha tak nei a nih avângin hma an lo la vat a ni. Tirhkohte chuan tûn laia Kristian upate tân entawn tûr ṭha an va siam tak êm! Hêng thlarau lam berâm vêngtute hi “mi rethei au thâwma beng chhu ngawng” lo tûrin an fimkhûr a ni.​—⁠Thufingte 21:13; Tirhkohte 6:​2-6.

Mi Tichhe Thei Tak Phunnawinain A Thununna Lakah Invêng Rawh

12, 13. (a) Phunnawinain nghawng a neih dân tehkhin thu pe rawh. (b) Engin nge mi chu phunnawitîr mai thei?

12 Bible-a phunnawina entîrna kan hmuh a tam zâwk chuan hun kal tawha Pathian mite zîngah chhiatna nasa tak a thlen a. Chuvângin, tûn laia awm thei mi tichhe thei a thununna chungchâng chu ngun takin kan ngaihtuah tûr a ni. Tehkhin thu hian mi a tihchhiat theih dân hmu thiam tûrin min ṭanpui thei ang. Thîr tam tak chu a tuiêk duh hle a. Tuiêk dâwn nia a lan huna ngaihsak vat a nih loh chuan, a hman tlâk tawh ṭhîn lo. Motor chhiar sên lohte chu a khâwl chhiat vâng ni lovin, a thîr a tuiêk nasat avânga a him loh avângin hluihlâwn a ni. Engtin nge he tehkhin thu hi phunnawina nên kan hmehbel theih ang?

13 Thîr ṭhenkhat a tuiêk duh ang chiahin, mihring ṭha famkim lote hian sawisêl duhna kan nei a. Sawisêl duhna kan neih rûk engpawh zawng chhuak tûrin kan harhvâng tûr a ni. Boruak al leh hnâwngin thîr a tihtuiêk hma ang chiahin, harsatnate chuan phunnawi duhna min neihtîr lehzual a. Lungngaihna chuan thil ngaihmawhawm lutuk lote pawh lungnih lohna lian tham takah a chantîr thei a ni. He khawvêl ni hnuhnûng dinhmunin chhiat lam a pan zêl ang hian, sawisêlna awmtîr thei thilte chu a pun zêl a beisei awm a. (2 Timothea 3:​1-5) Chuvâng chuan, Jehova chhiahhlawh chu mi dang lakah a phunnawi ṭan pawh a ni thei. Phunnawina chu thilho tê tê tuemaw chak lohna te, thiamna te, leh rawngbâwlnaa chanvo engemaw bîk chan avâng tea awm a ni thei bawk.

14, 15. Engvângin nge sawisêl duhna chu kan khuahkhirh ang?

14 Kan lâwm loh chhan chu engpawh lo ni se, sawisêl duhna kan khuahkhirh loh chuan lungawi lohna rilru min neihtîrin, phunnawi chîngah min siam thei a ni. Ni e, thlarau lama min tichhe thei tak phunnawina chuan mi a tichhe ṭhak thei a ni. Israelte thlalêra an dinhmun chungchânga an phunnawi khân, Jehova mawhpuh hial khawpin an kal thui a. (Exodus 16:⁠8) Chutiang chu kan chungah thleng ngai suh se!

15 Thîr tuiêk tûr chu tuiêk danna rawng hnawihna leh a tichhe thei thil laka dah hran vatna chuan a tiziaawm thei a. Chutiang bawkin, sawisêl duhna neia kan inhriat chuan, chu chu ṭawngṭaina nêna kan ngaihsak nghâl phawt chuan thunun theih a ni. Engtin nge?

Jehova Thil Thlîr Dân Aṭangin Thlîr Rawh

16. Engtin nge sawisêl duhna chu hneh theih a nih?

16 Phunnawina chuan mahni leh kan buainate ringawt min ngaihtuahtîr a, Jehova Thuhretu nia malsâwmna kan dawnte min hmuhhmaihtîr a ni. Sawisêl duhna hneh thei tûrin, hêng malsâwmnate hi kan inhriatnawntîr fo a ngai a ni. Entîr nân, kan vai hian Jehova hming put theihna chanvo duhawm tak chu kan nei ṭheuh va. (Isaia 43:10) Amah nêna inlaichînna hnai kan nei thei a, englai pawhin ‘ṭawngṭaina Ngaithlatu’ chu kan be thei a ni. (Sâm 65:2; Jakoba 4:⁠8) Lei leh vâna lalchungnunna thu buai kan hriatthiam avâng leh Pathian laka rinawmna vawn theihna chanvo kan neih chu kan hriatreng avângin kan nun hian awmzia dik tak a nei a. (Thufingte 27:11) Ram chanchin ṭha hrilhnaah kan tel ziah thei bawk a ni. (Matthaia 24:14) Isua Krista tlanna kan rinna chuan chhia leh ṭha hriatna thiang min neihtîr a. (Johana 3:​16) Kan tawrh ngaite chu engpawh lo ni se, hêngte hi malsâwmna kan dawnte chu a ni.

17. Sawisêl chhan tûr ṭha tak kan nei a nih pawhin, engvângin nge Jehova thil thlîr dân anga thlîr chu kan tum ang?

17 Mahni thlîr dân chauh ni lovin, Jehova thil thlîr dân aṭanga thlîr chu i tum ang u. “Aw LALPA, i kawngte chu mi hriattîr la; i kalkawng chanchinte mi zirtîr ang che,” tiin fakna hla phuahtu Davida chu a zai a ni. (Sâm 25:⁠4) Sawisêl nachhan tûr ṭha tak kan nei a nih chuan, chu chu Jehova’n a hmuhhmaih lo. Ani chuan thil awm dân chu a siam ṭha vat thei a ni. A nih chuan engvângin nge engemaw chen lungngaihnate awm chu rem a tih? Hei hi nghah peihna te, chhelna te, rinna te, leh dawhtheihna te ang mize ṭhate nei tûra min ṭanpui nân pawh a ni thei.​—⁠Jakoba 1:​2-4.

18, 19. Sawisêlna awm lova remchân lohnate kan tawrhnain nghawng a neih theih dân entîrna pe rawh.

18 Sawisêlna tel lova remchân lohnate tuarna chuan kan mizia tiṭha lehzual tûra min ṭanpui bâkah, kan nungchang lo thlîrtute chu a hneh mai thei a ni. Kum 2003-ah Jehova Thuhretu ho khat chu Hungary-a inkhâwmpui chhim tûrin German ram aṭangin bus-in an zin a. Bus khalhtu chu Thuhretu a ni lo va, ni sâwm chhûng lai Thuhretute nêna zin chu a hreh ru hle a ni. Mahse, an zin kawng tâwpah chuan a rilru chu a inthlâk hmak mai. Engvângin nge?

19 An zin kawngah remchân lohna tâwk nual mah se, Thuhretute chuan vawi khat tê pawh an sawisêl lo va. Bus khalhtu chuan passenger a neih tawh zawnga ṭha ber an nih thu a sawi hial! Thuhretute’n an tlawh leh hunah a inah sâwm lûtin, ṭha takin a lo ngaithla ang tih a tiam bawk a ni. Passenger-te’n ‘phunnawina awm lova engkim an tihna’ chuan nghawng ṭha a va nei tak êm!

Ngaihdamna Chuan Inlungrualna A Awmtîr

20. Engvângin nge kan inngaihdam tawn ang?

20 Kan rinpuite sawisêlna tûr neita ila engtin nge ni ang? Thil khûnkhân tak a nih chuan, Matthaia 18:​15-17-a chhinchhiah Isua thusawia hmuh thu bulte chu kan zui tûr a ni. Mahse, lungnih lohna tam zâwk chu thil ho tê tê a nih ṭhin avângin, hei hi a ṭul ziah kher lo mai thei. Engvângin nge chu dinhmun chu ngaihdamna lantîrna hun ṭha anga i thlîr mai loh vang? Paula chuan: “Tupawhin tu chungah pawh thupawi nei ang ula indawh tawnin inngaidam tawn ula; Lalpa chuan a ngaidam che u ang tak khân ngaidam ve rawh u. Tin, chûng zawng zawng chungah chuan hmangaihna inbel rawh u, chu chu phuar famkimna a ni,” tiin a ziak a ni. (Kolossa 3:​13, 14) Ngaihdam duhna kan nei em? Jehova’n min sawisêl nachhan tûr a nei a ni lâwm ni? Mahse, ani chuan khawngaihna leh ngaihdamna chu a lantîr fo zâwk a ni.

21. Phunnawina chuan a lo ngaithlatute chu engtin nge a nghawng theih?

21 Lungnih lohna chu engpawh ni se, phunnawina chuan buaina chu a sukiang dâwn lo. Hebrai ṭawnga “phunnawi” tih thu mal chuan “ngur” tih pawh a kâwk thei a. Kan bulah mi phunnawi reng a awm chuan nuam kan ti lovin, a hlata awm chu kan tum ngei a rinawm. Kan phunnawi emaw, kan ngur emaw a nih chuan a ngaithlatute chuan hrehawm an ti ang. A hrehawm êm avângin kan hlata awm chu a duh hial thei ang. Ngurna chuan tuemaw ngaihven chu a hlawh mai thei a; mahse, tu thinlung mah a hneh lo vang.

22. Tleirâwl pakhatin Jehova Thuhretute chungchâng eng nge a sawi?

22 Ngaihdam duhna rilru put hmang chuan Jehova mite neih inlungrualna a awmtîr a. (Sâm 133:​1-3) Europe ram pakhatah, Katholic nula kum 17 mi chuan Jehova Thuhretute branch office-ah lehkha thawnin, anmahni a ngaihsân thu a sawi chhuak a. Ani chuan: “He pâwl hi inhuatna te, duhâmna te, dawhtheih lohna te, hmasialna te, a nih loh leh kehchhiatna te avânga mi leh sate zînga inṭhen hranna awm lo ka hriat awmchhun a ni,” a ti.

23. A dawta thuziakah eng nge sawiho a nih ang?

23 Pathian dik, Jehova betute kan nih avânga kan dawn thlarau lam malsâwmna zawng zawngte chunga kan lâwmna chuan inlungrualna awmtîr tûr leh mi mal thila mi dangte laka phunnawi lo tûrin min ṭanpui dâwn a ni. A dawta thuziakah chuan, Pathian miziate’n phunnawina hlauhawm zâwk​—⁠Jehova lei lam inawpna pâwl chunga phunnawina​—⁠laka min vên dân tûr chu a târ lang ang. (w06 7/15)

I Hre Chhuak Em?

• Phunnawinaah eng nge tel?

• Phunnawinain a nghawngte chu eng anga tehkhin theih nge a nih?

• Engin nge phunnawi duhna chu hneh tûra min ṭanpui thei?

• Engtin nge ngaihdam duhna chuan phunnawina pumpelh tûra min ṭanpui theih?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 8-naa milem]

Israelte kha a nihna takah chuan Jehova chunga phunnawi an ni!

[Phêk 10-naa milem]

Jehova thil thlîr dân anga thlîr chu i tum em?

[Phêk 11-naa milemte]

Ngaihdamna chuan Kristian inlungrualna a awmtîr